Նիկիտա Խրուշչով

խորհրդային քաղաքական գործիչ, ԽՄԿԿ Առաջին քարտուղար (1894-1971)

Նիկիտա Սերգեևիչ Խրուշչով (ռուս.՝ Ники́та Серге́евич Хрущёв, ապրիլի 3 (15), 1894[5], Կալինովկա, Կուրսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 11, 1971(1971-09-11)[2][3][4][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[5]), խորհրդային պետական գործիչ, ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին քարտուղար 1953-1964 թթ., ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահ 1958-1964 թթ., Խորհրդային Միության հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի եռակի հերոս։

Նիկիտա Խրուշչով
Никита Хрущёв
Դրոշ
Դրոշ
ԽՄԿԿ կենտկոմի առաջին քարտուղար
սեպտեմբերի 14, 1953 - հոկտեմբերի 14, 1964
Նախորդող Գեորգի Մալենկով
(դե ֆակտո)
Հաջորդող Լեոնիդ Բրեժնև
Դրոշ
Դրոշ
ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի նախագահ
մարտի 27, 1958 - հոկտեմբերի 14, 1964
Նախորդող Նիկոլայ Բուլգանին
Հաջորդող Ալեքսեյ Կոսիգին
Դրոշ
Դրոշ
Ուկրաինայի կոմունիստական (բոլշևիկյան) կուսակցության առաջին քարտուղար
դեկտեմբերի 26, 1947 - դեկտեմբերի 16, 1949
Նախորդող Լազար Կագանովիչ
Հաջորդող Լեոնիդ Մելնիկով
 
Կուսակցություն՝ Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն
(1918–1964)
Կրթություն՝ Համամիութենական արդյունաբերական ակադեմիա և Դոնեցքի ազգային տեխնիկական համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, ռազմական գործիչ և հեղափոխական
Դավանանք աթեիզմ
Ծննդյան օր 1894 ապրիլի 15
Ծննդավայր Ռուսաստան Կալինովկա, Կուրսկի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր 11 սեպտեմբերի 1971(1971-09-11) (տարիքը 77)
Վախճանի վայր Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Մոսկվա, ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ
Թաղված Նովոդեվիչյան գերեզմանոց[1]
Քաղաքացիություն  Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
Ամուսին Եֆրոսինիա Խրուշչովա
(1914-1919)
Նինա Խրուշչովա
(1923-1971)
Զավակներ Յուլիա
Լեոնիդ
Ռադա
Սերգեյ
Ելենա
 
Ինքնագիր
 
Պարգևներ
Խորհրդային Միության հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս,
, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, I աստիճանի Սուվորովի շքանշան, I աստիճանի Կուտուզովի շքանշան, II աստիճանի Սուվորովի շքանշան, «Հայրենական պատերազմի» I աստիճանի շքանշան, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան, Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ, «Հայրենական պատերազմի պարտիզանի» 1-ին դասի մեդալ, Մեդալ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար», «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ, «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 20-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ, «Հարավի գունավոր մետալուրգիայի ձեռնարկությունների վերականգնման համար» մեդալ, «Խոպան հողերի յուրացման համար» մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 40-ամյակ» հոբելյանական մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 50-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, Մոսկվայի 800-րդ ամյակին նվիրված մեդալ, Մեդալ «Լենինգրադի 250-ամյակի առթիվ», Miner's Glory 1st class, Սպիտակ առյուծի շքանշան, Նեղոսի շքանշան, Ռումինիայի սոցիալիստական հանրապետության աստղի շքանշան, Սուխբաաթարի օրդեն,
, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության հերոս,
, Գեորգի Դիմիտրովի շքանշան, Կառլ Մարքսի շքանշան,
, Միջազգային Լենինի խաղաղության մրցանակ, Շևչենկոյի անվան Ուկրայինայի ազգային մրցանակ,

Տարվա մարդ՝ ըստ Թայմ ամսագրի (1957)

և «Մատուցած ծառայությունների համար» շքանշան

1930-ական թվականներին սկսել է զբաղեցնել բարձր պաշտոններ։ Եղել է Ուկրաինայի կոմկուսի առաջին քարտուղար։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ») տարիներին (1941-1945) եղել է տարբեր ռազմաճակատների ռազմական խորհրդի անդամ։

1953 թ.՝ Իոսիֆ Ստալինի մահից հետո, հաղթել է իշխանության համար մղվող պայքարում։ Իշխանության գալուց հետո հանդես է եկել ստալինյան բռնությունների սուր քննադատությանբ[6], չնայած որ ինքն էլ ժամանակին հատուկ դաժանությամբ էր աչքի ընկել հակակոմունիստական զանգվածների դեմ պայքարելիս։ Խրուշչովի նախագահության տարիներին բռնությունների ծավալն անհամեմատ նվազել է, մեծ քանակությամբ բռնադատվածների ներում է շնորհվել, բազմաթիվ կալանավորներ ու աքսորյալներ ազատ են արձակվել և նույնիսկ տեղի են ունեցել դատավարություններ բռնություններն իրականացնողների նկատմամբ։

Միևնույն ժամանակ, «Խրուշչովյան ձնհալի» տարիներին մեղմացան խորհրդային գաղափարախոսական գրախոսության պահանջները, որոշ թույլտվություններ ու ազատություններ ստացան գյուղացիները, փոքր-ինչ ավելացավ մասնավոր տնտեսություն ունենալու նրանց իրավունքը, տեղաշարժվելու հնարավորությունները[7]։

Իշխանությունից հեռացվել է 1964 թվականին։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Новодевичье кладбище
  2. 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. 3,0 3,1 Gibney F. B. Encyclopædia Britannica
  4. 4,0 4,1 filmportal.de — 2005.
  5. 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118638378 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. «Անհատի պաշտամունք». armeniatotalitaris.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27-ին.
  7. «Խրուշչեվ Նիկիտա Սերգեյի». armeniatotalitaris.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 26-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 96