Վիքիպեդիա

Յոզեֆ Շումպետեր

Յոզեֆ Ալոիս Շումպետեր - (գերմ.՝ Joseph Alois Schumpeter, փետրվարի 8, 1883(1883-02-08)[1][2][3][…], Տրժեստ[4] - հունվարի 8, 1950(1950-01-08)[5][1][2][…], Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ)[9], ավստրիացի և ամերիկացի տնտեսագետ, քաղաքագետ, հասարակագետ և տնտեսագիտական մտքի պատմաբան։ Զարգացրել ու տարածել է Վերներ Զոմբարտի ստեղծած «ստեղծարար քանդման» տեսությունն ու եզրույթը (տերմինը)[10][11][12] տնտեսագիտության բնագավառում, ինչպես նաև «ընտրախավային (էլիտար) ժողովրդավարության» տեսությունն ու եզրույթը քաղաքագիտության բնագավառում։

Յոզեֆ Շումպետեր
Joseph Schumpeter
Joseph Schumpeter ekonomialaria.jpg
Ծնվել էփետրվարի 8, 1883(1883-02-08)[1][2][3][…]
Տրժեստ[4]
Մահացել էհունվարի 8, 1950(1950-01-08)[5][1][2][…] (66 տարեկան)
Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ
բնական մահով
ԳերեզմանSalisbury Cemetery[6]
ՔաղաքացիությունEnsign of Austro-Hungarian civil fleet (1869-1918).svg Ավստրո-Հունգարիա, Flag of the United States (1912-1959).svg ԱՄՆ և Flag of Austria.svg Ավստրիա
Մասնագիտությունտնտեսագետ, պրոֆեսոր, գրքերի հավաքորդ, մարդաբան, իրավաբան և քաղաքագետ
Հաստատություն(ներ)Բոննի համալսարան, Հարվարդի համալսարան, Գրացի համալսարան և Չեռնովցիի համալսարան
Գործունեության ոլորտտնտեսագիտություն
Պաշտոն(ներ)finance minister of Austria?
ԱնդամակցությունԱրվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Տնտեսաչափական ընկերություն[7]
Ալմա մատերՎիեննայի համալսարան և Թերեզիանում
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[1] և անգլերեն
Գիտական ղեկավարՕյգեն Բյոմ-Բավերկ և Ֆրիդրիխ ֆոն Վիզեր
Եղել է գիտական ղեկավարFerdinand A. Hermens?, Պոլ Սամուելսոն, Ջեյմս Թոբին, Paul Sweezy?, Anne P. Carter?, Arthur Smithies?[8], Wolfgang Stolper?[8], Paul McCracken?[8], Shou-Shan Pu?[8] և Daniel Carlson Vandermeulen?[8]
Հայտնի աշակերտներNicholas Georgescu-Roegen?
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Elizabeth Boody?
Commons-logo.svg Joseph Schumpeter Վիքիպահեստում

Անվանի տնտեսագետի գիտական ժառանգությունն ուսումնասիրելու նպատակով և ի պատիվ նրա վաստակի՝ 1986 թվականին ստեղծվել է Յոզեֆ Շումպետերի միջազգային ընկերությունը, 2001 թվականին էլ Բեռլինում հիմնվել է Շումպետերի ինստիտուտը։ Նրա անձնական գրադարանի մի մասը ներկայումս պահվում է Տոկիոյի Հիտոցուբասի համալսարանում։

Յոզեֆ Շումպետերը համարվում է 20-րդ դարի ամենաազդեցիկ տնտեսագետներից մեկը։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ծնվել է 1883 թվականի փետրվարի 8-ին, Մորավիայի Տրշեշտ քաղաքում։ Ծնողները գերմանացիներ էին, երկու տատը՝ չեխուհիներ[13]։ Հայրը, որ գործվածքեղենի ֆաբրիկայի սեփականատեր էր, մահացել է, երբ տղան եղել է ընդամենը 4 տարեկան էր[14]։ 1893 թվականին Յոզեֆը մոր հետ տեղափոխվել է Վիեննա[15], որտեղ մայրը կարճ ժամանակ անց ամուսնացել է իրենից 33 տարով մեծ, ֆելդմարշալ-լեյտենանտ Զիգմունդ ֆոն Քելերի հետ։ Յոզեֆը սովորել է Վիեննայի ամենահամբավավոր դպրոցում՝ Տերեզիանումում[16], որտեղ փայլուն գիտելիքներ է ստացել, տիրապետել հին հունարենին, լատիներենին, ֆրանսերենին, անգլերենին, իտալերենին[17]։ Դպրոցն ավարտելուց հետո՝ 1901 թվականին ընդունվել է Վիեննայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ, որտեղ նրան, այլոց թվում, դասախոսել են ավստրիական տնտեսագիտական դպրոցի հիմնադիրներ Ֆրիդրիխ ֆոն Վիզերը և Օյքեն ֆոն Բյոմ-Բավերկը[17]։ 1906 թվականին Յոզեֆ Շումպետերը հաջողությամբ պաշտպանել է իր պատրաստած ատենախոսությունը և ստացել իրավաբանության դոկտորի գիտական աստիճան[18]։ Ուսումնառությունը շարունակել է Բեռլինում, որտեղ, մասնավորապես, ունկնդրել է Գուստավ ֆոն Շմոլերի դասախոսությունները, այնուհետև ուսանել է նաև Լոնդոնում։ 1907—1908 թվականներին աշխատել է Կահիրեում՝ որպես փաստաբան[18]։

1908 թվականին Լայպցիգում լույս է տեսել Շումպետերի առաջին ծավալուն մենագրությունը՝ «Ազգային տնտեսության էությունն ու բովանդակությունը» խորագրով[19]։ Այդ աշխատության մեջ հեղինակն ի մի էր բերել ինչպես մարժինալիստների տեսական նվաճումները, որոնք ժխտվում էին տնտեսագիտության պատմական դպրոցի ներկայացուցիչների կողմից, այնպես էլ՝ տնտեսագիտական վերլուծության մեջ կիրառվող մաթեմատիկական մեթոդները, հնարքները, որոնց նկատմամբ ավստրիական դպրոցի ներկայացուցիչները կասկածանք էին դրսևորում։

1912 թվականին լույս է տեսել նրա ամենահայտնի աշխատությունը՝ «Տնտեսական զարգացման տեսությունը» (ռուս.՝ «Теория экономического развития»): 1919 թվականին Շումպետերին առաջարկում են Ավստրիայի Հանրապետության ֆինանսների նախարարի պաշտոնը։ 1932 թվականից մինչև կյանքի վերջը նա դասավանդել է Հարվարդի համալսարանում։ Այդ շրջանում են գրվել նրա հիմնական աշխատությունները՝ «Տնտեսական ցիկլեր» (1939), «Կապիտալիզմ, սոցիալիզմ, դեմոկրատիա» (1942)։ Կյանքի վերջում նա աշխատում էր «Տնտեսական վերլուծության պատմություն» (ֆր.՝  "Histoire de l'Analyse économique") աշխատության վրա, որն անավարտ է մնացել։

Գիտական նվաճումներԽմբագրել

Յոզեֆ Շումպետերն ուշադրության կենտրոնում է պահել շուկայական համակարգի դինամիկ զարգացման հիմնախնդիրները, այն գործոնները, որոնք առաջընթաց ու տնտեսական աճ են ապահովել։ Առաջինը նա է ձեռնամուխ եղել տնտեսական դինամիկայի ուսումնասիրությանը՝ հակադրվելով նոր դասական (նեոկլասիկ) ուղղության ներկայացուցիչներին, ովքեր կողմնակից էին ստատիկ վերլուծությանը[20]։

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում Յոզեֆ Շումպետերի աշխատանքը բարձր գնահատանքի է արժանացել։ Նա պաշտոնավարել է ոչ միայն որպես Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր (1932 թվականից մինչև իր կյանքի վերջը), այլ նաև էկոնոմետրիկ ընկերության նախագահ (1940—1941), Ամերիկյան տնտեսագիտական ընկերակցության նախագահ 1948 թվականին[18]։

ԱշխատություններԽմբագրել

ԳրքերԽմբագրել

  • Schumpeter Joseph A. (1906)։ Über die mathematische Methode der theoretischen Ökonomie։ Zeitschrift für Volkswirtschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ Germany: Wien։ OCLC 809174553 
  • Schumpeter Joseph A. (1907)։ Das Rentenprinzip in der Verteilungslehre։ Germany: Jahrbuch für Gesetzgebung, Verwaltung and Volkswirtschaft im Deutschen Reich 
  • Schumpeter Joseph A. (1908)։ Das Wesen und der Hauptinhalt der theoretischen Nationalökonomie։ Germany: Leipzig, Duncker & Humblot։ OCLC 5455469 
Translated as: Schumpeter Joseph A. (2010)։ The nature and essence of economic theory։ New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers։ ISBN 9781412811507  Translated by: Bruce A. McDaniel
  • Schumpeter Joseph A. (1908)։ Methodological Individualism։ Germany։ OCLC 5455469  Pdf of preface by F.A. Hayek and first eight pages.
  • Schumpeter Joseph A. (1909)։ Bemerkungen über das Zurechnungsproblem։ Zeitschrift für Wolkswirtschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ Germany: Wien։ OCLC 49426617 
  • Schumpeter Joseph A. (1910)։ Marie Ésprit Léon Walras։ Germany: Zeitschrift für Wolkswirtschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ OCLC 64863803 
  • Schumpeter Joseph A. (1910)։ Über das Wesen der Wirtschaftskrisen։ Zeitschrift für Wolkswirtschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ Germany: Wien։ OCLC 64863847 
  • Schumpeter Joseph A. (1915)։ Wie studiert man Sozialwissenschaft։ Schriften des Sozialwissenschaftlichen Akademischen Vereins in Czernowitz, Heft II։ München und Leipzig, Germany: Duncker & Humblot։ OCLC 11387887 
  • Schumpeter Joseph A., Opie Redvers (1983) [1934]։ The theory of economic development: an inquiry into profits, capital, credit, interest, and the business cycle։ New Brunswick, New Jersey: Transaction Books։ ISBN 9780878556984  Translated from the 1911 original German, Theorie der wirtschaftlichen Entwicklung.
  • Schumpeter Joseph A. (author), Aris Reinhold (translator) (1954)։ Economic doctrine and method: an historical sketch։ New York: Oxford University Press։ OCLC 504289265  Translated from the 1912 original German, Epochen der dogmen – und Methodengeschichte. Pdf version.
    • Reprinted in hardback as: Schumpeter Joseph A. (2011)։ Economic doctrine and method: an historical sketch։ Whitefish Montana: Literary Licensing, LLC։ ISBN 9781258003425 
    • Reprinted in paperback as: Schumpeter Joseph A. (2012)։ Economic doctrine and method: an historical sketch։ Mansfield Centre, Connecticut: Martino Fine Books։ ISBN 9781614273370 
  • Schumpeter Joseph A. (1914)։ Das wissenschaftliche lebenswerk eugen von böhm-bawerks։ Zeitschrift für Wolkswritschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ Germany: Wien։ OCLC 504214232 
  • Schumpeter Joseph A. (1915)։ Vergangenkeit und Zukunft der Sozialwissenschaft։ Germany: München und Leipzig, Duncker & Humblot  Reprinted by the University of Michigan Library
  • Schumpeter Joseph A. (1918)։ The crisis of the tax state։ OCLC 848977535 
    • Reprinted as: Schumpeter, Joseph A. (1991), «The crisis of the tax state», in Swedberg, Richard, The economics and sociology of capitalism, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, pp. 99–140, ISBN 9780691003832 
  • Schumpeter Joseph A. (1919)։ The sociology of imperialisms։ Germany: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik 
    • Reprinted as Schumpeter Joseph A. (1989) [1951]։ Sweezy Paul M., ed.։ Imperialism and social classes։ Fairfield, New Jersey: Augustus M. Kelley։ ISBN 9780678000205 
  • Schumpeter Joseph A. (1920)։ Max Weber's work։ German: Der österreichische Volkswirt 
    • Reprinted as: Schumpeter, Joseph A. (1991), «Max Weber's work», in Swedberg, Richard, The economics and sociology of capitalism, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, pp. 220–29, ISBN 9780691003832 
  • Schumpeter Joseph A. (1921)։ Carl Menger։ Zeitschrift für Wolkswritschaft, Sozialpolitik und Verwaltung։ Germany: Wien։ OCLC 809174610 
  • Schumpeter Joseph A. (1927)։ Social classes in an ethnically homogeneous environment։ Germany: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik։ OCLC 232481 
    • Reprinted as: Schumpeter Joseph A. (1989) [1951]։ Sweezy Paul M., ed.։ Imperialism and social classes։ Fairfield, New Jersey: Augustus M. Kelley։ ISBN 9780678000205 
  • Schumpeter Joseph A. (1928)։ Das deutsche finanzproblem։ Schriftenreihe d. dt. Volkswirt։ Berlin, Germany: Dt. Volkswirt։ OCLC 49426617 
  • Schumpeter, Joseph A. (1934), «Depressions: Can we learn from past experience?», The economics of the recovery program, New York, New York London: McGraw-Hill, OCLC 1555914 
  • Schumpeter, Joseph A. (1934), «The nature and necessity of a price system», Economic reconstruction, New York, New York London: McGraw-Hill, ISBN 9781258305727, OCLC 331342 
  • Schumpeter, Joseph A. (1936), «Professor Taussig on wages and capital», in Taussig, Frank W., Explorations in economics: notes and essays contributed in honor of F.W. Taussig, New York, New York: McGraw-Hill, pp. 213–22, ISBN 9780836904352 
  • Schumpeter Joseph A. (2006) [1939]։ Business cycles: a theoretical, historical, and statistical analysis of the capitalist process։ Mansfield Centre, Connecticut: Martino Pub։ ISBN 9781578985562 
  • Schumpeter Joseph A. (2014) [1942]։ Capitalism, socialism and democracy (2nd ed.)։ Floyd, Virginia: Impact Books։ ISBN 978-1617208652 
  • Schumpeter, Joseph A. (1943), «Capitalism in the postwar world», in Harris, Seymour E., Postwar economic problems, New York, New York London: McGraw-Hill, OCLC 730387 
  • Schumpeter, Joseph A. (1946), «The future of private enterprise in the face of modern socialistic tendencies», in Conference, Papers, The economics and sociology of capitalism (ESC) Comment sauvegarder l'entreprise privée (conference papers), Montreal: Association Professionnelle des Industriels, pp. 401–05, OCLC 796197764 
  • Schumpeter Joseph A., Crum William Leonard (1946)։ Rudimentary mathematics for economists and statisticians։ New York, New York London: McGraw-Hill։ OCLC 1246233 
  • Schumpeter, Joseph A. (1946), «Capitalism», in Bento, William, Encyclopædia Britannica, Chicago: University of Chicago 
  • Schumpeter, Joseph A. (2009) [1948], «There is still time to stop inflation», in Clemence, Richard V., Essays: on entrepreneurs, innovations, business cycles, and the evolution of capitalism, Nation's business, 1, New Brunswick, New Jersey: Transaction Books, pp. 241–52  9781412822749
  • Schumpeter, Joseph A. (1949), «Economic theory and entrepreneurial history», in Wohl, R. R., Change and the entrepreneur: postulates and the patterns for entrepreneurial history, Research Center in Entrepreneurial History, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, OCLC 2030659 
  • Schumpeter, Joseph A. (1949), «The historical approach to the analysis of business cycles», NBER Conference on Business Cycle Research, Chicago: University of Chicago Press 
  • Schumpeter Joseph A. (1951)։ Ten great economists: from Marx to Keynes։ New York Oxford: Oxford University Press։ OCLC 166951 
  • Schumpeter Joseph A. (1969) [1951]։ Clemence Richard V., ed.։ Essays on economic topics of J.A. Schumpeter։ Port Washington, New York: Kennikat Press։ ISBN 9780804605854 
  • Schumpeter Joseph A. (1954)։ History of economic analysis։ London: Allen & Unwin։ ISBN 9780415108881  Edited from a manuscript by Elizabeth Boody Schumpeter.
  • Schumpeter Joseph A. (1989) [1951]։ Sweezy Paul M., ed.։ Imperialism and social classes։ Fairfield, New Jersey: Augustus M. Kelley։ ISBN 9780678000205 
  • Schumpeter Joseph A. (2014)։ Mann Fritz Karl, ed.։ Treatise on money։ Aalten, the Netherlands: Wordbridge Publishing։ ISBN 9789076660363 
    • Originally printed as: Schumpeter Joseph (1970)։ Das wesen des geldes։ Neuauflage, Göttingen, Germany: Vandenhoeck & Ruprecht։ ISBN 9783525131213  Reprinted in 2008.
  • Schumpeter Joseph A. (1991)։ Swedberg Richard, ed.։ The economics and sociology of capitalism։ Princeton, New Jersey: Princeton University Press։ ISBN 9780691003832 

Ամսագրային հոդվածներԽմբագրել

ՀուշագրություններԽմբագրել

ԱրձագանքներԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Шумпетер Йозеф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ Find A Grave — 1996.
  7. ↑ 7,0 7,1 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  9. ↑ «Joseph Alois Schumpeter: Biography»։ Library of Economics and Liberty։ Econlib.org։ Վերցված է December 19, 2019 
  10. ↑ Westland J. Christopher (2016)։ Global Innovation Management։ Macmillan International։ էջ 192։ ISBN 9781137520197։ Վերցված է December 19, 2019 (չաշխատող հղում)
  11. ↑ Topol Eric (2012)։ The Creative Destruction of Medicine: How the Digital Revolution Will Create Better Health Care։ Basic Books։ էջ v։ ISBN 9780465025503։ Վերցված է December 19, 2019։ «popularized the term creative destruction.» 
  12. ↑ Stone Brad, Vance Ashlee (January 25, 2009)։ «$200 Laptops Break a Business Model»։ New York Times։ Վերցված է September 21, 2010։ «Indeed, Silicon Valley may be one of the few places where businesses are still aware of the ideas of Josephine Schumpeter, an economist from Austria who wrote about business cycles during the first half of the last century. He said the lifeblood of capitalism was 'creative destruction.' Companies rising and falling would unleash innovation and in the end make the economy stronger.» 
  13. ↑ Allen Robert Loring (1991)։ Opening Doors: the Life and Work of Joseph Schumpeter: Europe (Volume 1)։ ASIN B00ZY8X8D4 
  14. ↑ Reisman D. Schumpeter's Market: Enterprise and Evolution. — Cheltenham, UK: Edward Elgar, 2004. — P. 4. — 249 p. — ISBN 1-84376-164-5
  15. ↑ Shionoya Y. Shumpeter and his surroundings: on overview // Schumpeter and the Idea of Social Science: A Metatheoretical Study. — Cambridge: Cambridge University Press, 2007. — P. 14. — 354 p. — ISBN 978-0-521-43034-0
  16. ↑ Shionoya, 2007, էջ 14—15
  17. ↑ 17,0 17,1 Шумпетер Й. Предисловие В. С. Автономова "Несвоевременные" мысли Йозефа Шумпетера // Капитализм, социализм и демократия / Предисл. и общ. ред. В. С. Автономова. — М.: Экономика, 1995. — 540 с. — ISBN 5-282-01415-7
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Hedtke, U.։ «Joseph Alois Schumpeter – Kurzbiographie» (գերմաներեն)։ schumpeter.info։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 7-ին։ Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 22 
  19. ↑ Селигмен Б. Менгер, фон Визер и возникновение австрийской школы // Основные течения современной экономической мысли. — М.: Прогресс, 1968. — 600 с.
  20. ↑ Базилевич, 2006, էջ 316

Գրականություն Յոզեֆ Շումպետերի մասինԽմբագրել

Արտաքին հղումներԽմբագրել

  Յոզեֆ Շումպետեր Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յոզեֆ_Շումպետեր&oldid=8700013» էջից