Կոնեկտիկուտ

Կոնեկտիկուտ; անգլ.՝ Connecticut
flag of Connecticut?	Զինանշան
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Մայրցամաքային նահանգներ
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Հարթֆորդ
Ամենաբարձր կետ	Mount Frissell?
ԲԾՄ	152 մետր
Օրենսդրական մարմին	Կոնեկտիկուտի գլխավոր ասամբլեա
Դատական մարմին	Կոնեկտիկուտի գերագույն դատարան
Միության մուտք	հունվարի 9, 1788 (5-րդ)
Պաշտոնական լեզուներ	չկա
Բնակչություն;	3 590 886 մարդ (2015) (29 տեղ)
Տարածք	14 357 կմ² (48 տեղ)
Հիմնադրված է	հունվարի 9, 1788 թ.
Սահմանակցում է	Մասաչուսեթս, Ռոդ Այլենդ և Նյու Յորք
Ժամային գոտի	հյուսիսամերիկյան ժամային գոտի և Ամերիկա/Նյու Յորք
Հապավում	Ct., Conn., CT և Conn.
Փոխարինեց	Կոնեկտիկուտ գաղութ
ISO 3166-2 կոդ	US-CT
Անվանված է	Կոնեկտիկուտ (գետ)
Մականուն	The Constitution State
Միության մուտք	հունվարի 9, 1788 (5-րդ)
	Կոորդինատներ: 41°36′ հս․ լ. 72°42′ ամ. ե. / 41.600° հս․. լ. 72.700° ավ. ե.
	ct.gov

Կոնեկտիկուտ (անգլերեն՝ Connecticut), նահանգ ԱՄՆ-ի հյուսիսարևելյան մասում։ Մայրաքաղաքը Հարթֆորդն է, ամենամեծ քաղաքը Բրիջեփորթն է: Բնակչությունը 3. 590 886 մարդ (29-րդ տեղում բնակչության թվով Միացիալ Նահանգներում 2015 թվականի տվյալներով): Եթե հաշվի չառնենք Կոլումբիայի շրջանը, այն մեկ շնչին հասնող ՀՆԱ-ի ցուցանիշով առաջին տեղում է Միացյալ Նահանգներում (54397 ԱՄՆ դոլար): Նահանգի անունը գալիս է ալգոներեն լեզվից, որը նշանակում է «երկար գետի վրա գտնվող մակընթացություն»: Պաշտոնական մականունը 1959 թվականին եղել է՝ Constitution State (նահանգի սահմանադրություն): Նախկին պաշտոնական անվանումն էր` Nutmeg State:

Նահանգի առաջին բնակիչները հոլանդացիներն էին, որոնց հիմնադրած բնակավայրը ապագայում կոչվեց Հարթֆորդ: Մինչև 1667 թվականի կեսը այն մտնում էր Նոր Նիդեռլանդների կազմի մեջ, այնուհետև տեղափոխվել է Բրիտանական կայսրության կազմի մեջ: Կոննեկտիկուտ գաղութը հիմնվել է 1636 թվականին անգլիացի Թոմաս Հուքերի կողմից: Կոնեկտիկուտն այն 13 նահանգներից էր, որոնք առաջինը հռչակեցին իրենց անկախությունը Անգլիայից:

Նահանգը գտնվում է եղանակային բարեխառն գոտում, և ունի երկար ծովափնյա գիծ, ինչի շնորհիվ նավարկությունը նահանգի սովորույթներից է:

Կոնեկտիկուտի մարդկային զարգացման ինդեքսն ԱՄՆ նահանգների շարքում ամենաբարձրն է:

Փոստային հապավում՝ CT:

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Նահանգի տարածքը հարավային կողմից շրջապատված է Լոնգ-Այլենդ նեղուցով, արևմտյան կողմից այն սահմանակից է Նյու Յորք նահանգին, հյուսիսից Մասաչուսեթս նահանգին, իսկ արևելքից սահմանակից է Ռոդ Այլենդ նահանգին: Խոշոր քաղաքներն են Բրիջփորդը, Հարթֆորդը, Նյու Հեյվենը, Սթամֆորդը, Նորվոլքը, Դանբերին և Նոր Բրիտանիան: Տարածքը բաժանված է ութ շրջանների, հիմնականում (բայց ոչ միշտ) համընկնում է Կոնեկտիկուտի ութ վարչական բաժանումների հետ: Ընդհանուր առմամբ նահանգն ունի 169 քաղաք ու բնակեցված կետ:

Ամենաբարձր կետը Ֆրիսսելլ լեռն է, որը գտնվում է նահանգի հյուսիսարևելյան սահմանին (748 մ ծովի մակարդակից): Կոնեկտիկուտ գետը անցնում է պետության կենտրոնական մասով՝ հյուսիսից հարավ և թափվում Լոնգ-Այլնդ նեղուցը:

Նահանգի տարածքը հիմնականում ծածկված է անտառներով: Իսկ դեպի ավելի հարավ, ամբողջը ջրատարածքներ են և ավազոտ լողափեր: Արևմտյան մասը լեռնային է (Բերքշիր Հիլս և Թաքոնիք Ռրջ լեռները):

Չնայած փոքր չափերին պետությունը ունի իր հակյադրությունները: Գյուղերը գտնվում է նահանգի հյուսիսում, իսկ արդյունաբերական քաղաքները հարավում: Գրեթե բոլոր խոշոր քաղաքներում կան «կանաչ գոտիներ», որոնք սովորաբար գտնվում զբոսաշրջիկների համար հետաքրքրություն ներկայացնող, նախորդ դարից պահպանված շինությունների մոտ: Կոնեկտիկուտի քաղաքները հիմնականում կենտրոնացված են նահանգի հարավ-արևմուտքում: Կոնեկտիկուտի հյուսիսարևելյան մասում տարածքը անտառապատ է և գյուղատնտեսական:

Նահանգի հիմնական պաշտոնական մականունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ 1639 թվականին բրիտանական Կոնեկտիկուտ գաղութ ընդունել է աշխարհում առաջին սահմանադրությունը՝ Կոնեկտիկուտի հիմնական օրենքները (Fundamental Orders of Connecticut):

ԲնակչությունԽմբագրել

Բնակչության բաշխումն ըստ ռասայական հատկանիշների.

Սպիտակամորթներ - 77,6 % ^[3]
Իտալական ծագում ունեցող - 19,3 %
Իռլանադական ծագում ունեցող - 17,9 %
Անգլիական ծագում ունեցող - 10,7 %
Գերմանական ծագում ունեցող - 10,4 %
Ֆրանսիական և ֆրանսիականադական ծագում ունեցող- 9,6 %
Լեհական ծագում ունեցող - 8,6 %
Աֆրոամերիկացիներ - 10,1 %
Հնդկացիներ - 0,3 %
Ասիացիներ - 3,8 %

ՏնտեսությունԽմբագրել

Ընդհանուր համախառն ներքին արտադրանքը 2010 թվականի տվյալներով կազմել է 237 մլրդ դոլար^[4]: 2007 թվականի տվյալներով մեկ շնչին հասնող եկամուտը կազմում է 64.833 դոլար, այս ցուցանիշով նահանգը չորրորդ տեղում է Կոլումբիայի շրջանից, Դելավեր և Ալյասկա նահանգներից հետո: Սակայն նահանգների եկամուտների մեջ կա մի մեծ տարբերություն: Օրինակ, Նյու-Քեյնա քաղաքը Միացյալ Նահանգներում առաջին տեղում է մեկ շնչին հասնող եկամտի չափով: Հարթֆորդը և ևս տասը քաղաք մեկ շնչին հասնող եկամտի ցուցանիշով ամենացածրն են Միացյալ Նահանգներում: 2012 թվականի տվյալներով գործազրկության մակարդակը կազմել է 8,2 %^[5]: Նյու-Քեյնան համարվում են է Կոնեկտիկուտի ամենահարուստ քաղաքը, որտեղ մեկ շնչին բաժին ընկնող եկամուտը 85.459 դոլար է: Դրիել, Գրինվիչ, Վեսթոն, Վիլիթոն և Վեսթփորթ քաղաքներում մեկ շնչին հասնող եկամուտը կազմում է 65.000 դոլար: Հարթֆորդի քաղաքապետարանը ամենաաղքատն է Կոնեկտիկուտում: Նահանգում կան նաև մի քանի այլ փոքր քաղաքներ, որոնք ունեն ցածր եկամուտի ցուցանիշ, որոնք հիմնականում գտնվում են արևելյան մասում:

ԿրթությունԽմբագրել

K-12Խմբագրել

Կոնեկտիկուտի կրթական պետական խորհուրդը ղեկավարում է հանրային դպրոցի համակարգը: Կրթության խորհրդի անդամները նշանակվում են նահանգապետի կողմից: Յուրաքանչյուր դպրոցի վիճակագրություն հասանելի է հանրությանը` տվյալների բազայի համակարգի միջոցով, որը կոչվում է «CEDAR»^[6]:

Մասնավոր դպրոցներԽմբագրել

Greenwich Country Day School
Fairfield Country Day School
Notre Dame Catholic High School
Hopkins School
Choate Rosemary Hall
Miss Porter's School
Northwest Catholic High School

Քոլեջներ և ՀամալսարաններԽմբագրել

Կոնեկտիկուտում առաջին գրանցված դպրոցը Litchfield Law School-ն է, որը սկսել է գործել 1773 թվականից մինչև 1833 թվականը: Հարդֆորդի հանրային ավագ դպրոցը (1638) երրորդ ամենահին ավագ դպրոցն է կոլեգիալ դպրոցից (Collegiate School) (1628) ու Մանհեթենի և Բոստոնի Լատինական դպրոցից (1635) հետո: