Նիկիտա Խրուշչով

խորհրդային քաղաքական գործիչ, ԽՄԿԿ Առաջին քարտուղար (1894-1971)
(Վերահղված է Խրուշչով Նիկիտաից)

Նիկիտա Սերգեևիչ Խրուշչով (ռուս.՝ Ники́та Серге́евич Хрущёв, ապրիլի 3 (15), 1894[5], Կալինովկա, Կուրսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 11, 1971(1971-09-11)[2][3][4][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[5]), խորհրդային պետական գործիչ, ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին քարտուղար 1953-1964 թթ., ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի նախագահ 1958-1964 թթ., Խորհրդային Միության հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի եռակի հերոս։

Նիկիտա Խրուշչով
Никита Хрущёв
Nikita Khruchchev Colour.jpg
Դրոշ
ԽՄԿԿ կենտկոմի առաջին քարտուղար
սեպտեմբերի 14, 1953 - հոկտեմբերի 14, 1964
Նախորդող Գեորգի Մալենկով
(դե ֆակտո)
Հաջորդող Լեոնիդ Բրեժնև
Դրոշ
ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի նախագահ
մարտի 27, 1958 - հոկտեմբերի 14, 1964
Նախորդող Նիկոլայ Բուլգանին
Հաջորդող Ալեքսեյ Կոսիգին
Դրոշ
Ուկրաինայի կոմունիստական (բոլշևիկյան) կուսակցության առաջին քարտուղար
դեկտեմբերի 26, 1947 - դեկտեմբերի 16, 1949
Նախորդող Լազար Կագանովիչ
Հաջորդող Լեոնիդ Մելնիկով
 
Կուսակցություն՝ Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն
(1918–1964)
Կրթություն՝ Համամիութենական արդյունաբերական ակադեմիա և Դոնեցքի ազգային տեխնիկական համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, ռազմական գործիչ, պետական գործիչ և հեղափոխական
Դավանանք աթեիզմ
Ծննդյան օր 1894 ապրիլի 15
Ծննդավայր Ռուսաստան Կալինովկա, Կուրսկի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր 11 սեպտեմբերի 1971(1971-09-11) (տարիքը 77)
Վախճանի վայր Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Մոսկվա, ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ
Թաղված Նովոդեվիչյան գերեզմանոց[1]
Քաղաքացիություն Flag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն, Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1925).svg Խորհրդային Ռուսաստան և Flag of the Soviet Union.svg ԽՍՀՄ
Ամուսին Եֆրոսինիա Խրուշչովա
(1914-1919)
Նինա Խրուշչովա
(1923-1971)
Զավակներ Յուլիա
Լեոնիդ
Ռադա
Սերգեյ
Ելենա
 
Ինքնագիր Nikita Khrushchev Signature2.svg
 
Պարգևներ
Խորհրդային Միության հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս,
, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, Լենինի շքանշան, I աստիճանի Սուվորովի շքանշան, I աստիճանի Կուտուզովի շքանշան, II աստիճանի Սուվորովի շքանշան, «Հայրենական պատերազմի» I աստիճանի շքանշան, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան, Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ, «Հայրենական պատերազմի պարտիզանի» 1-ին դասի մեդալ, Մեդալ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար», «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ, «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 20-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ, Medal "For the Restoration of the Black Metallurgy Enterprises of the South", «Խոպան հողերի յուրացման համար» մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 40-ամյակ» հոբելյանական մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 50-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, Մոսկվայի 800-րդ ամյակին նվիրված մեդալ, Մեդալ «Լենինգրադի 250-ամյակի առթիվ», Սպիտակ առյուծի շքանշան, Նեղոսի շքանշան, Ռումինիայի սոցիալիստական հանրապետության աստղի շքանշան, Սուխբաաթարի օրդեն,
, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության հերոս,
, Գեորգի Դիմիտրովի շքանշան, Կառլ Մարքսի շքանշան,
, Միջազգային Լենինի խաղաղության մրցանակ, Շևչենկոյի անվան Ուկրայինայի ազգային մրցանակ,

Տարվա մարդ՝ ըստ Թայմ ամսագրի (1957)

և «Մատուցած ծառայությունների համար» շքանշան

1930-ական թվականներին սկսել է զբաղեցնել բարձր պաշտոններ։ Եղել է Ուկրաինայի կոմկուսի առաջին քարտուղար։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ») տարիներին (1941-1945) եղել է տարբեր ռազմաճակատների ռազմական խորհրդի անդամ։

1953 թ.՝ Իոսիֆ Ստալինի մահից հետո, հաղթել է իշխանության համար մղվող պայքարում։ Իշխանության գալուց հետո հանդես է եկել ստալինյան բռնությունների սուր քննադատությանբ[6], չնայած որ ինքն էլ ժամանակին հատուկ դաժանությամբ էր աչքի ընկել հակակոմունիստական զանգվածների դեմ պայքարելիս։ Խրուշչովի նախագահության տարիներին բռնությունների ծավալն անհամեմատ նվազել է, մեծ քանակությամբ բռնադատվածների ներում է շնորհվել, բազմաթիվ կալանավորներ ու աքսորյալներ ազատ են արձակվել և նույնիսկ տեղի են ունեցել դատավարություններ բռնություններն իրականացնողների նկատմամբ։

Միևնույն ժամանակ, «Խրուշչովյան ձնհալի» տարիներին մեղմացան խորհրդային գաղափարախոսական գրախոսության պահանջները, որոշ թույլտվություններ ու ազատություններ ստացան գյուղացիները, փոքր-ինչ ավելացավ մասնավոր տնտեսություն ունենալու նրանց իրավունքը, տեղաշարժվելու հնարավորությունները[7]։

Իշխանությունից հեռացվել է 1964 թվականին։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. Новодевичье кладбище
  2. 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
  4. 4,0 4,1 filmportal.de — 2005.
  5. 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118638378 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. «Անհատի պաշտամունք»։ armeniatotalitaris.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-04-ին։ Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27 
  7. «Խրուշչեվ Նիկիտա Սերգեյի»։ armeniatotalitaris.am։ Վերցված է 2021 թ․ մարտի 26 
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 96