Գեղարքունիքի մարզի լքված գյուղերի ցանկ
Ստորև ներկայացվում է Գեղարքունիքի մարզի լքված գյուղերի ցանկը[1][2][3][4][5][6][7][8]
# | Պատկեր | Անուն | Կառուցման տարեթիվ | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից | Լրացուցիչ տվյալներ |
---|---|---|---|---|---|
1 | Գյուղատեղի «Աղի գյոլ» | 10-17 դդ. | Գավառ քաղաքից 5 կմ ամ | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է գտնվում 13-րդ դարի եկեղեցու և ջրաղացի ավերակները։ | |
2 | Գյուղատեղի «Յոնջալուխ» | 9-17 դդ. | Գավառ քաղաքից 5-6 կմ ամ | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է գտնվում խաչքարերով գերեզմանոցը։ | |
3 | Գյուղատեղի Ագարակ («Մանուչարի դոլակներ») | 13-17 դդ. | Գավառ քաղաքից 5 կմ հվ-աե | Արծվաքար թաղամասից 4,5 կմ հվ-աե։ Գյուղատեղիում է գտնվում գավթով կիսավեր եկեղեցին շրջապատված խաչքարերով, ինչպես նաև 1231 թվականին կառուցված «Ալոյի վանք» եկեղեցին, որի շրջակայքում պահպանվել է գերեզմանոցը թվով 36 խաչքարով։ | |
4 | Գյուղատեղի «Դոլակներ» | 13-17 դդ. | Գավառ քաղաքի աե մասում | Արծվաքար թաղամասից 7 կմ հվ-ամ, Գավառ - Մարտունի խճուղուց աջ, գոմերի մոտ։ Գյուղատեղիում է գտնվում 13-րդ դարի «Արծվաթռիչ» («Ղամլուխի ժամ)» մատուռը, որը վերականագնվել է 1970-ական թթ.։ | |
5 | Գյուղատեղի «Խարաբեք» | 13-18 դդ. | Գավառ քաղաքից 1,5 կմ հվ-ամ | Հացառատ թաղամասից 1,5 կմ հվ-ամ Հացառատ - Ծաղկաշեն ճանապարհից աջ։ | |
6 | Գյուղատեղի «Ղազարի Ձոր» | 13-17 դդ. | Գավառ քաղաքից 5 կմ հվ-աե | Արծվաքար թաղամաս, «Սալոյի վանք» եկեղեցուց 1 կմ ամ։ | |
7 | Գյուղատեղի «Սառջլու» | 10-17 դդ. | Գավառ քաղաքից 9 կմ ամ | Սբ. Խաչ սարից 1 կմ հվ-ամ։ | |
8 | Գյուղատեղի «Ղուշի բակեր» | 16-18 դդ. | Ճամբարակ քաղաքից 0,5 կմ հս | Ճամբարակ-Վահան ճանապարհից ձախ։ Պահպանվել է գերեզմանողը խաչքարերով։ | |
9 | Գյուղատեղի «Գոմեր» | 9-18 դդ. | Մարտունի քաղաքից 7-8 կմ հվ | Մթնաձոր գետի 2 կողմերում։ Գյուղատեղում պահպանվել են 3 գերեզմանոցներ բազմաթիվ խաչքարերով, ինչպես նաև 6-րդ դարի Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին /վերակառուցված/ և նրանից քիչ հեռու 12-րդ դարի եկեղեցու ավերակներ։ | |
10 | Գյուղատեղի «Մթնաձոր» | 9-17 դդ. | Մարտունի քաղաքից 8 կմ հվ | Գյուղատեղում պահպանվել է 13-րդ դարի կիսաքանդ եկեղեցին։ | |
11 | Գյուղատեղի «Ակներ» | 10-18 դդ. | Վարդենիս քաղաքի աե մասում | Գարեջրի գործարանի մոտ, տեղացիներն այցելում են որպես Սբ. Վարդան սրբատեղի։ | |
12 | Գյուղատեղի | 10-18 դդ. | Ախպրաձոր գյուղի հս մասում | «Կուրբանաքենդ» վայրում։ | |
13 | Գյուղատեղի «Հին Ախպրաձոր» | 10-20 դդ. | Ախպրաձոր գյուղի հս մասում | Տարածքում պահպանվել են իրար մոտ կանգնած 4 խաչքարեր։ | |
14 | Գյուղատեղի «Աղյոլ» | 16-18 դդ. | Ախպրաձոր գյուղից 2 կմ աե | ||
15 | Գյուղատեղի «Ղզըլ խարաբա» | 17-18 դդ. | Ախպրաձոր գյուղից 1,5 կմ հս-աե | ||
16 | Գյուղատեղի «Դամյա» | 17-18 դդ. | Ախպրաձոր գյուղից 3,5 կմ հս-աե | ||
17 | Գյուղատեղի «Աղբրի Խարաբեք» | 14-15 դդ. | Ակունք գյուղից 2,5 կմ հվ-ամ | Գյուղի և «Հին գոմեր» գյուղատեղիի միջև ընկած տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ | |
18 | Գյուղատեղի «Հին գոմեր» | 13-18 դդ. | Ակունք գյուղից 3 կմ հվ-աե | Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերված եկեղեցին՝ 30-ից ավել խաչքարերով՝ որոնցից մեկը տեղափոխվել է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, գերեզմանոցը։ 15-րդ դարի Թուխ Մանուկ մատուռը և փոքր գերեզմանոցը։ | |
19 | Գյուղատեղի «Քյալաֆա» | 14-17 դդ. | Ակունք գյուղից 3-4 կմ հվ-ամ | Տարածքում պահպանվել է տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ | |
20 | Գյուղատեղի «Վանքի Բերդ» | 9-17 դդ. | Աստղաձոր գյուղից 3 կմ հվ | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Գյուղատեղիում է պահպանվելեն 9-րդ դարի երկու եկեղեցիներ։ | |
21 | Գյուղատեղի | 9-17 դդ. | Աստղաձոր գյուղից 8 կմ հվ | «Սաքոյի վար» տեղամասում։ | |
22 | Գյուղատեղի «Անմեռ» («Եկեղեցու ձոր», «Վանքի ձոր») | 9-18 դդ. | Արծվանիստ գյուղից 2 կմ հվ | Վանքագետի աջ և ձախ ափին։ Տարածքում պահպանվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին /վերանորոգված 2000թ․-ին/ և տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ | |
23 | Գյուղատեղի «Զույգ աղբյուր» | 9-15 դդ. | Արծվանիստ գյուղից 10 կմ հվ | Վանքագետի աջ և ձախ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին գավթով։ | |
24 | Գյուղատեղի «Հոսպակ» | 9-20 դդ., 1949 թ. | Արծվանիստ գյուղից 8 կմ հվ | Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի եկեղեցին, 19-րդ դարում վերանորոգված մատուռը և տասնյակից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ | |
25 | Գյուղատեղի «Վերին Կթանոց» («Վանքի խարաբա») | 9-17 դդ. | Արծվանիստ գյուղից 8 կմ հվ | Վանքագետի աջափնյա բարձունքին։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին՝ քսանից ավել խաչքարերով գերեզմանոցը։ «Վանքի Գերեզմանատուն», «Խրբի դոշ» և անանուն գերեզմանոցները 30-ից ավել խաչքարերով։ | |
26 | Գյուղատեղի | 17-18 դդ. | Գեղամաբակ գյուղից 0,5 կմ հս-աե | «Չաիր» կոչվող վայրում։ | |
27 | Գյուղատեղի «Մանուչարի գյոլ» | 16-17 դդ. | Գեղարքունիք գյուղից 1,5 կմ աե | Ջրամբարի ափին։ | |
28 | Գյուղատեղի «Չոր ավերակներ» | 14-17 դդ. | Գեղարքունիք գյուղից 7 կմ հս-աե | Գավառ-Մարտունի խճուղուց ձախ, Սևանա լճի ափին։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի Սուրբ Գևորգ մատուռը՝ տասնյակից ավել խաչքարով։ | |
29 | Գյուղատեղի | 9-17 դդ. | Գեղհովիտ գյուղից 9 կմ հվ-ամ | «Կազովնու հոլիկներ» վայրում։ | |
30 | Գյուղատեղի «Բոզոյի խրբեք» | 9-17 դդ. | Գեղհովիտ գյուղից 3 կմ հվ-աե | Տարածքում պահպանվել է 9-րդ դարի եկիեղեցու ավերակներ։ | |
31 | Գյուղատեղի | 15-16 դդ. | Գետիկ գյուղից 1 կմ հվ | «Կուճուր թալա» հանդամասում։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի «Առուստամի խաչ» խաչքարը։ | |
32 | Գյուղատեղի «Հին Դարանակ» | 13-16 դդ. | Դարանակ գյուղի աե մասում | ||
33 | Գյուղատեղի «Խարաբեք» | 9-17 դդ. | Դդմաշեն գյուղից 1,5 կմ աե | ||
34 | Գյուղատեղի «Կուռու ավերակներ» | 10-17 դդ. | Երանոս գյուղից 2,5 կմ հս | Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի ավերակ եկեղեցին՝ խաչքարերով լի գերեզմանոցով։ | |
35 | Գյուղատեղի «Նաղարախան» | միջնադար | Զոլաքար գյուղից 30 կմ ամ | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է 5-րդ դարի Սուրբ Վարդան եկեղեցին։ | |
36 | Գյուղատեղի «Երկու ջրի արանք» («Գոմերի ավերակներ», «Մթնաձոր») | 9-18 դդ. | Զոլաքար գյուղից 4-5 կմ հվ | Տարածքում պահպանվել է խաչքարերով լի գերեզմանոց։ | |
37 | Գյուղատեղի «Լճի ավերակներ» | 9-17 դդ. | Զոլաքար գյուղից 5 կմ հվ-աե | «Գյոլերի խրբեք» վայրում, ձորի 2 կողմերում։ | |
38 | Գյուղատեղի «Կարմիր ավերակներ» («Սառնաղբյուր») | վաղ մջնդ - 1948 թ. | Զոլաքար գյուղից 38-40 կմ հս-ամ | «Կըզըլ խարաբա», տարածվում է նաև Լիճք գյուղի տարածքում, լքվել է 1948 թ.: Տարածքում պահպանվել է 19-րդ դարի ձրաղացներ։ | |
39 | Գյուղատեղի «Քյավառի յայլա» | 9-17 դդ. | Զոլաքար գյուղից 40 կմ ամ | Տեղացիներն անվանում են «Քյավառա օբեք»։ | |
40 | Գյուղատեղի «Սարուկապ» | 17-18 դդ. | Թթուջուր գյուղից 1 կմ ամ | Գետիկի ձախ ափին, գոմերի տարածքում։ | |
41 | Գյուղատեղի | 13-17 դդ. | Լեռնահովիտ գյուղի հվ-աե եզրին | Նորակառույց «Ճգնավոր» մատուռի շուրջը։ | |
42 | Գյուղատեղի «Իշի գութան» | 13 դ. | Լիճք գյուղից 3 կմ հվ-ամ | Ծակքար գետի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին, ինչպես նաև 16-րդ դարի կիսավեր մատուռը։ | |
43 | Գյուղատեղի «Միրավի դար» («Հին Զոզներ») | 9-17 դ. | Լիճք գյուղից 6-7 կմ հվ-ամ | ||
44 | Գյուղատեղի «Փշոտ Բիար» | 9-17 դ. | Լիճք գյուղից 5 կմ հվ | ||
44 | Գյուղատեղի Գանձավանք («Անգիր վանք») | 9-17 դ. | Լիճք գյուղից 1,5 կմ հվ-աե | Տարածքում պահպանվել է 9-րդ դարի կիսավեր Գանձավանք եկեղեցին։ | |
45 | Գյուղատեղի «Գթաշեն» («Կարմիր Խարաբեք», «Ազատ քաղաք») | 15-17 դ. | Լճավան գյուղից 1 կմ հվ-ամ | Տարածքում պահպանվել է մոտ երկու տասնյակի հասնող խաչքարերով գերեզմանոցը, որում 1979-1980 թթ. կատարվել են բարեկարգման և խաչքարերի ամրացման աշխատանքներ։ | |
46 | Գյուղատեղի «Ձիարաթ» | 13-17 դդ. | Ծաղկաշեն գյուղից 3 կմ հվ-ամ | Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի համանուն մատուռը։ | |
47 | Գյուղատեղի | 17-18 դդ. | Ծափաթաղ գյուղից 1 կմ հվ-աե | ||
48 | Գյուղատեղի «Ավզով աղբյուր» | 13-18 դդ. | Ծովագյուղ գյուղից 1 կմ աե | Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի մատուռ, որը վերականգնվել է 1973-1975 թթ.: | |
49 | Գյուղատեղի «Խրբեք» | միջնադար | Ծովակ գյուղից 1,5 կմ հս-աե | ||
50 | Գյուղատեղի «Պողոսի գեղ» | 9-17 դդ. | Ծովասար գյուղից 1,5 կմ հվ-աե | Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցին։ | |
51 | Գյուղատեղի «Ալոյի ավերակներ» («Ալոյի խրբեք») | 9-17 դդ. | Ծովասար գյուղից 3 կմ հվ-ամ | Ծակքար գետի ձախ ափին։ | |
52 | Գյուղատեղի «Ահմադաղ» | 9-17 դդ. | Ծովասար գյուղից 5 կմ հվ-ամ | Կողակագետի աջ ափին։ | |
53 | Գյուղատեղի «Հին գյուղ» | ուշ միջնադար - 1837 թ. | Ծովինար գյուղի հս մասում | Մարտունի-Ծովինար խաչմերուկից ձախ։ | |
54 | Գյուղատեղի «Փառկունք» («Վերին քյոլաղըռան», «Հին Կարմրաշեն») | 9 դ.- 1949 թ. | Ծովինար գյուղից 8 կմ հվ | Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերված Սբ. Պողոս-Պետրոս եկեղեցին, 19-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին և 4 հատ գերեզմանոցներ մի քանի տասնյակի հասնող խաչքարերով:։ | |
55 | Գյուղատեղի «Օրգլու» | 9-17 դդ., 19 դ. | Ծովինար գյուղից 15 կմ հվ | «Խրբեքի ջուր» գետի ափին։ | |
56 | Գյուղատեղի | 14-17 դդ. | Կալավան գյուղից 8 կմ հվ-աե | Կալավան-Դրախտիկ դաշտամիջյան ճանապարհի ձախ եզրին, Բարեպատ գետի ակունքների մոտ։ | |
57 | Գյուղատեղի | 16-18 դդ. | Կալավան գյուղից 0,5 կմ աե | Դպրոցից 750 մ հս-աե։ | |
58 | Գյուղատեղի «Քանագեղ» («Մանուչարի դոլակներ») | 7-17 դդ. | Կարմիրգյուղ գյուղից 8 կմ հս-աե | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում է գտնվում 13-րդ դարի Սուրբ Գևորգ եկեղեցին, Սուրբ Խաչ և Քանագեղ փոքր մատուռները, 45 խարքար ունեցող միջնադարյան գերեզմանոցը։ | |
59 | Գյուղատեղի | 15-17 դդ. | Կութ գյուղից 2 կմ հվ-աե | Հայտնի է «Քյալաֆա» անունով։ | |
60 | Գյուղատեղի «Ալթունի թախտ» | 9-17 դդ. | Ձորագյուղ գյուղից 2 կմ հվ-ամ | «Սանգար» ամրոցից 0,5 կմ ամ։ Գյուղատեղիի կենտրուոմ գտնվում է 13-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին՝ գերեզմանոցով։ | |
61 | Գյուղատեղի | 10-17 դդ. | Ձորավանք գյուղից 1,5 կմ հվ-ամ | Անասնապահական համալիրից 1,5 կմ հվ։ Պահպանվել է 13-րդ դարի կիսավեր եկեղեցին։ | |
62 | Գյուղատեղի | 9-17 դդ. | Մադինա գյուղից 16 կմ հվ-ամ | «Մադինա» - 2 ամրոցի տարածքում։ | |
63 | Գյուղատեղի «Աղըլներ» | 9-17 դդ. | Մադինա գյուղից 3 կմ հվ-աե | Արգիճի գետի ձախ ափին։ | |
64 | Գյուղատեղի | 16-18 դդ. | Մարտունի գյուղից 3 կմ հվ-աե | «Իլանլու» աղբյուրի մոտ։ | |
65 | Գյուղատեղի | 17-18 դդ. | Մարտունի գյուղից 0,5 կմ ամ | «Դարի թալա» վայրում, դեպի «Շլորաբակեր» ճանապարհից աջ։ | |
66 | Գյուղատեղի «Աղջաղալա» | 12-18 դդ. | Մարտունի գյուղից 3 կմ հս-ամ | Համանուն ամրոցից 1 կմ հս-աե, Գետիկի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի եկեղեցին։ | |
67 | Գյուղատեղի «Շլորաբակ» | 11-18 դդ. | Մարտունի գյուղից 2 կմ հվ-ամ | Գետիկի ձախ ափին։ | |
68 | Գյուղատեղի «Պետրոս բիձու խաչեր» | 15-16 դդ. | Մարտունի գյուղից 1 կմ հվ | Գետիկի ձախ ափին։ | |
69 | Գյուղատեղի «Սըրխանա» | 10-17 դդ. | Մեծ Մասրիկ գյուղից 2 կմ ամ | ||
70 | Գյուղատեղի «Իշխանագյուղ» | 10-17 դդ. | Ներքին Գետաշեն գյուղից 1-1,5 կմ հվ | Ագրիճա գետի աջ ափին։ Տարածքում պահպանվել է 12-րդ դարի ավերակ «Իշխանհատակ» եկեղեցին, 38 խաչքարով գերեզմանոցը և 12-րդ դարի մատուռը։ | |
71 | Գյուղատեղի «Հին Կարակոյուն» | 17-18 դդ. | Նորաբակ գյուղից 1,5 կմ ամ | Գոմերի մոտ։ | |
72 | Գյուղատեղի | 8-17 դդ. | Նորաշեն գյուղի ամ մասում, «Գյունե» ամրոցի տարածքում | ||
73 | Գյուղատեղի | 13-14 դդ. | Նորաշեն գյուղից 1,5 կմ հս-ամ, «Խաչեր» ամրոցի տարածքում | ||
74 | Գյուղատեղի «Խաչեր» | 9-15 դդ. | Նորաշեն գյուղից 1 կմ աե | Նորաշեն-Ծովազարդ գյուղամիջյան հին ճանապարհի եզրերին։ | |
75 | Գյուղատեղի «Յոթ աղբյուր» | 9-15 դդ. | Նորատուս գյուղի տարածքում, «Յոթ աղբյուր» («Աբլլու խարաբա», «Ասլան Ղափլան») ամրոցի տարածքում | Տարածքում պահպանվել է «Յոթաղբյուր» եկեղեցին։ | |
76 | Գյուղատեղի | 17-18 դդ. | Շատջրեք գյուղի աե եզրին | ||
77 | Գյուղատեղի «Նազեի Սուրբ» | 10-17 դդ. | Սարուխան գյուղից 3 կմ ամ | ||
78 | Գյուղատեղի «Սիմոյի Սուրբ» | 10-17 դդ. | Սարուխան գյուղից 1,5 կմ հվ-ամ | Գյուղատեղիի հս եզրին 1960-ական թթ. կառուցվել է մատուռ՝ Մուշեղ Խոստեղյանի կողմից։ | |
79 | Գյուղատեղի | վաղ մջնդ - ուշ մջնդ | Սոտք գյուղից 9 կմ հս-աե | Ոսկու հարստացուցիչ կոմբինատի տարածքում։ | |
80 | Գյուղատեղի «Ձոր» («Մանուշակաձոր») | 10-17 դդ. | Սոտք գյուղից 2 կմ հվ | Արոտատեղեր տանող ճանապարհի ձախ կողմում։ | |
81 | Գյուղատեղի «Գոմերի ժամ» («Բանդի ձոր», «Շմակաժամ») | 9-17 դդ. | Վարդաձոր գյուղից 4 կմ հս-ամ | Գետի աջ ափին, բարձրադիր բլրին։ Տարածքում պահպանվել է 15-րդ դարի համանուն մատուռը։ | |
82 | Գյուղատեղի «Բերդի խարաբա» («Քյաֆթառլի») | 9-16 դդ. | Վարդենիկ գյուղից 3 կմ հվ | Համանուն ամրոցի տարածքում։ Տարածքում պահպանվել է 10-րդ դարի ավերակ եկեղեցին՝ 10-յակից ավել խաչքարերով լի գերեզմանոցով։ | |
83 | Գյուղատեղի «Հին Վարդենիկ» («Վերին Գյոզալդարա») | վաղ մջնդ -1949 թ. | Վարդենիկ գյուղից 5 կմ հվ | Վարդենիս գետի աջ ափին, բարձրադիր հրվանդանին։ Տարածքում պահպանվել է 13-րդ դարի ավերակ Սբ. Գրիգոր եկեղեցին, 9-րդ դարի «Կարմիր վանք» եկեղեցին, 9-րդ դարի անանուն եկեղեցին և ջրաղացների համալիրը։ | |
84 | Գյուղատեղի | 17-18 դդ. | Վերին Շորժա գյուղից 3 կմ ամ | Մասրիկ գետի աջ ափին։ | |
85 | Գյուղատեղի «Վերին Շորժա» | 16-18 դդ. | Վերին Շորժա գյուղի աե մասում | Ձորում։ |
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․
- ↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան