Վիքիպեդիա

Ավտոմատացված քլիրինգային տուն

Ավտոմատացված հաշվարկային պալատը կամ քլիրինգային տունը (ԱՀՊ/ԱՔՏ, ACH - automated clearing house) համակարգչային էլեկտրոնային ցանց է, որը նախատեսված է գործարքներ մշակելու համար [1], որոնք սովորաբար ներքին ցածր արժեք ունեցող վճարներ են մասնակից ֆինանսական հաստատությունների միջև։ Այն կարող է ապահովել ինչպես վարկային փոխանցումներ, այնպես էլ ուղղակի դեբետներ[2] [3]: ԱՀՊ համակարգը նախատեսված է մշակելու վճարների խմբաքանակներ, որոնք պարունակում են բազմաթիվ տրանսակցիաներ և գանձում են բավականաչափ ցածր վճարներ, որպեսզի խթանեն դրա օգտագործումը ցածրարժեք վճարների համար։

ՊատմությունԽմբագրել

Առաջին ավտոմատացված հաշվարկային պալատը BACS- ն էր Միացյալ Թագավորությունում, որը սկսեց վճարումներ մշակել 1968-ի ապրիլին [4]։

1960-ականների վերջին ԱՄՆ-ի Կալիֆոռնիա նահանգում մի խումբ բանկեր փորձեցին փոխարինել չեկային վճարները[5]։ Դա հանգեցրեց ԱՄՆ – ում 1972 թվականին առաջին ավտոմատացված հաշվարկային պալատի ստեղծմանը, որը շահագործվում էր Սան Ֆրանցիսկոյի Դաշնային պահուստային բանկի կողմից։

BACS-ը սկզբում գործում էր զուտ հաշվարկային հիմունքներով։ ԱՀՊ գործարքների զուտացումը նվազեցնում է դեպոզիտների գումարը, որը բանկը պետք է պահի[5]։

ԳործողությունԽմբագրել

ԱՀՊ-ները մշակում են մեծ քանակությամբ կրեդիտային և դեբետային գործարքներ։ ԱՀՊ կրեդիտային փոխանցումները նախաձեռնում է վճարողը, և դրանք ներառում են այնպիսի վճարներ, ինչպիսիք են ուղղակի դեպոզիտները, աշխատավարձերը, մանրածախ վճարները և մատակարարների վճարները[5]։ ԱՀՊ ուղղակի դեբետային հավաքագրումները նախաձեռնում է վճար ստացողը` վճարողի կողմից նախնական թույլտվությամբ։ ԱՀՊ ուղղակի դեբետները ներառում են սպառողների վճարումները, ինչպիսիք են կոմունալ վճարումները, ապահովագրավճարները, հիփոթեքային վարկերը և այլ տեսակի վճարներ։ Օրվա ընթացքում բանկի կողմից ստացված գործարքները պահվում և խմբաքանակով փոխանցվում են ԱՀՊ։ ԱՀՊ-ները զուտ հաշվարկային համակարգեր են, ուստի հաշվարկը կարող է հետաձգվել օրերով, և կա որոշակի հաշվարկային ռիսկ։ ԱՀՊ-ները կարող են թույլ տալ փոխանցել սահմանափակ քանակությամբ լրացուցիչ տեղեկատվություն վճարման հրահանգների հետ միասին։

ԱՀՊ վճարումները հակադրվում են իրական ժամանակի համախառն հաշվարկների (ԻԺՀՀ, RTGS - real-time gross settlement) վճարներին, որոնք անմիջապես մշակվում են կենտրոնական RTGS համակարգի կողմից և ենթակա չեն սպասման որևէ ժամանակահատվածի։ ԱՀՊ համակարգերը սովորաբար օգտագործվում են ցածրարժեք, ոչ հրատապ գործարքների համար, մինչդեռ RTGS համակարգերը սովորաբար օգտագործվում են բարձրարժեք և անհետաձգելի գործարքների համար[6]։

ԳործառնություններԽմբագրել

Այս բաժինը ընդհանուր ձևով նկարագրում է ԱՀՊ համակարգի աշխատանքը։ Յուրաքանչյուր ԱՀՊ համակարգ ունի իր առանձնահատկությունները. օրինակ,Միացյալ Նահանգներում Nacha ԱՀՊ ցանցի [7] [8] համար.

  1. Պատվիրող հաճախորդը կատարում է գործարքի նախաձեռնում, որը կարող է իրականացվել կամ ձեռքով, կամ գործարկման ֆայլ ուղարկելով բանկ։
  2. Բանկը հավաքում է ԱՀՊ- ի գործարքների բոլոր նախաձեռնությունները, որոնք գալիս են տարբեր հաճախորդներից (համատեղելով ձեռնարկը և ֆայլերի վրա հիմնվածը)։
  3. Պարբերաբար, բանկը ստեղծում է մի ֆայլ, որն ուղարկում է ԱՀՊ օրվա վերջում կամ օրվա ընթացքում։
  4. ԱՀՊ օպերատորը համատեղում է յուրաքանչյուր ցիկլի ընթացքում բանկերի կողմից ներկայացված տեղեկատվությունը (հիմնականում ԱՀՊ- ները օրվա ընթացքում ունեն մի քանի ցիկլ)։
  5. ԱՀՊ օպերատորը յուրաքանչյուր բանկին տեղեկացնում է հաշվարկային զուտ գումարի մասին, որի համար նրանք պատասխանատու են ցիկլի համար։
  6. ԱՀՊ օպերատորը ապահովում է, որ հաշվարկի գումարները ստացվեն բոլոր մասնակիցներից ցիկլի համար, որպեսզի ցիկլը կատարվի։
  7. ԱՀՊ- ի օպերատորը տեղեկացնում է ստացողի բանկին գործարքի մանրամասների մասին։
  8. Երբ գործարքը հասնում է նպատակակետային բանկ, բանկը կատարում է գործարքը։

Գոյություն ունեցող համակարգերԽմբագրել

Ամբողջ աշխարհում կան տարբեր ԱՀՊ համակարգեր։ Համաշխարհային բանկը 2010թ. իրենց հետազոտության մեջ հայտնաբերել է այդպիսի 87 համակարգ [9] և 2012 թ. իրենց հետազոտության ընթացքում՝ 98 համակարգ [10], մինչդեռ այլ աղբյուրներ կատարել են ավելի փոքր թվով ԱՀՊ համակարգերի որակական վերլուծություն[6]։

Երկիր Համակարգ
  - Ալբանիա AECH[11]
  - Արգենտինա COELSA (Compensadora Electrónica)[12]
  - Ավստրալիա Bulk Electronic Clearing System (BECS)
  - Ավստրիա GSA[13] and Oesterreichische Nationalbank
  - Բահամներ Bahamas Automated Clearing House (BACH)[14]
  - Բանգլադեշ Bangladesh Automated Clearing House (BACH)[15]
  - Բելգիա CEC Centre for Exchange and Clearing[16]
  - Բրազիլիա CIP-SILOC[17]
  - Բուլղարիա BORICA AD
  - Կանադա Retail System, known formally as the Automated Clearing Settlement System (ACSS), run by Payments Canada
  - Կայմանյան կղզիներ
  - Չիլի Centro de Compensación Automatizado (CCA)[18]
  - Չինաստան China National Advanced Payment System (CNAPS) Bulk Electronic Payment System (BEPS)[19]
  - Կոլումբիա ACH-Colombia and CENIT
  - Խորվաթիա FINA
  - Չեխիա CERTIS (Czech Express Real Time Interbank Gross Settlement System)
  - Դանիա Eurogiro and Nets Group
  - Եգիպտոս EG-ACH[20]
  - Եթովպիա EthSwitch[21]
  - Եվրոպա a pan-European automated clearing house for the Single Euro Payments Area, STEP2
  - Ֆրանսիա STET
  - Գերմանիա Deutsche Bundesbank, SWITCHBankNet as Single Window Inter-Banking Telecommunication and Clearing House Network
  - Հունաստան DIAS
  - Հունգարիա GIRO Zrt.
  - Հոնգ Կոնգ Interbank Clearing Limited[22]
  - Հնդկաստան National Automated Clearing House and National Electronic Funds Transfer
  - Իրան PAYA (Paayaa, پایا)[23][24]
  - Իսրայել Masav[25][26]
  - Իտալիա Banca d'Italia, Nexi and SIA
  - Ճապոնիա Zengin
  - Լատվիա Latvijas Banka
  - Մեքսիկա SICAM (Sistema de Camaras)[27]
  - Մոլդովա National Bank of Moldova
 / /  - Նիդերլանդներ/Գերմանիա/Իտալիա equensWorldline, SWITCHBankNet
  - Նիգերիա Nigeria Interbank Settlement System (NIBSS)
  - Պակիստան NIFT's ACH[28]
  - Ֆիլիպիններ PesoNet and InstaPay
  - Լեհաստան Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR)
  - Պորտուգալիա SIBS
  - Պերու Camara de Compensacion Electronica (CCE)
  - Մակեդոնիա KIBS
  - Ռումինիա TransFonD SENT ACH[29]
  - Սաուդյան Արաբիա SARIE: with both RTGS and ACH
  - Սինգապուր eGIRO[30] which is part of Singapore Automated Clearing House[31]
  - Սլովենիա Bankart
  - Հարավային Աֆրիկա BankservAfrica
  - Հարավային Կորեա HOFINET[32]
  - Իսպանիա Iberpay
  - Շվեդիա Bankgirocentralen BGC AB
  - Շվեյցարիա Swiss Interbank Clearing
  - Թայվան Taiwan Clearing House
  - Միացյալ Թագավորություն Bacs Payment Schemes Limited
  - Միացյալ Նահանգներ Federal Reserve Bank's FedACH and The Clearing House's Electronic Payments Network, underpinned by Nacha's ACH Network
  - Վենեսուելա CCE (Electronic Clearing System)[33]

Բացի այդ, կան տարբեր ԱՀՊ ասոցիացիաներ, ինչպիսիք են Եվրոպական ավտոմատացված հաշվարկային պալատների ասոցիացիան[34]։

ԱՀՊ վճարային համակարգի օգտագործումըԽմբագրել

Գոյություն ունեն ԱՀՊ համակարգերի տարբեր կիրառություններ[7] և տարբեր երկրներում տարբեր տիպի գործարքների հետ կապված տերմինաբանություններ։ ԱՀՊ վճարային համակարգերի մեծ մասն ապահովում է հետևյալ տեսակները.

  • Կրեդիտային փոխանցում . Մանրածախ առևտրի հաճախորդների կողմից վճարումների և բիզնեսից բիզնես անհետաձգելի վճարումների համար տարբեր ֆինանսական հաստատությունների հաշիվների միջև ֆինանսական միջոցների անհապաղ փոխանցում։
  • Սպառողական վճարների ուղղակի դեբետային վճարում, ինչպիսիք են գրավները, վարկերը, կոմունալ ծառայությունները, ապահովագրավճարները, վարձավճարները և ցանկացած այլ կանոնավոր կամ անդամության ոճի վճարումներ։ Այս տեսակի վճարումները սովորաբար օգտագործվում են այն ձեռնարկությունների կողմից, որոնք հավաքում են նույն հաճախորդից ընթացիկ վճարումներ։ 

Տես նաևԽմբագրել

ՀղումներԽմբագրել

  1. ↑ Dr. B.S. Sawant։ «Technological Developments in Indian Banking Sector»։ www.researchgate.net։ Վերցված է 20 November 2018 
  2. ↑ European Central Bank։ «Payments and markets glossary»։ www.bankingsupervision.europa.eu։ Վերցված է 19 November 2018 
  3. ↑ European Central Bank։ «GLOSSARY OF TERMS RELATED TO PAYMENT, CLEARING AND SETTLEMENT SYSTEMS»։ www.ecb.europa.eu։ Վերցված է 19 November 2018 
  4. ↑ «Half a Century of Bacs Payments»։ Bacs։ April 17, 2018։ Արխիվացված է օրիգինալից June 18, 2020-ին։ Վերցված է January 31, 2021 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 James McAndrews։ «The Automated Clearinghouse System: Moving Toward Electronic Payment»։ www.phil.frb.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-08-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  6. ↑ 6,0 6,1 Michael Tompkins, Ariel Olivares։ «Clearing and Settlement Systems from Around the World: A Qualitative Analysis»։ www.payments.ca։ Վերցված է 19 November 2018 
  7. ↑ 7,0 7,1 «What is ACH?: Quick Facts About the Automated Clearing House (ACH) Network»։ www.nacha.org 
  8. ↑ «ACH Payments: A primer for subscription businesses»։ www.chargebee.com 
  9. ↑ The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank։ «PAYMENT SYSTEMS WORLDWIDE A SNAPSHOT Outcomes of the Global Payment Systems Survey 2010»։ www.worldbank.org։ Վերցված է 19 November 2018 
  10. ↑ The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank։ «Global Payment Systems Survey (GPSS)»։ www.worldbank.org։ Վերցված է 19 November 2018 
  11. ↑ «AECH - Albanian Electronic Clearing House»։ www.bankofalbania.org 
  12. ↑ «Cash and Treasury Management Country Report: Argentina»։ www.afponline.org։ Վերցված է 1 March 2019 
  13. ↑ «GeldService Austria»։ www.geldservice.at։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-11-20-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  14. ↑ «ACH to unveil personal money transfers in early 2012»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-04-04-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  15. ↑ «Bangladesh Automated Clearing House (BACH)»։ www.bb.org.bd։ Վերցված է 19 November 2018 
  16. ↑ «Centre for Exchange and Clearing»։ www.cecbelgium.be 
  17. ↑ «Cash and Treasury Management Country Report: Brazil»։ www.afponline.org։ Վերցված է 1 March 2019 
  18. ↑ «Cash and Treasury Management Country Report: Chile»։ www.afponline.org։ Վերցված է 1 March 2019 
  19. ↑ «Payment, clearing and settlement systems in China»։ www.bis.org։ Վերցված է 5 February 2019 
  20. ↑ «EG-ACH»։ www.egyptianbanks.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 November 2018-ին։ Վերցված է 19 November 2018 
  21. ↑ «How BPC and EthSwitch are interconnecting Ethiopian banks»։ Intelligent CIO Africa (en-GB)։ 2016-09-15։ Վերցված է 2020-10-08 
  22. ↑ «HKICL Electronic Clearing»։ www.hkicl.com.hk։ Վերցված է 5 December 2018 
  23. ↑ «Paya»։ www.cbi.ir։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-27-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  24. ↑ «Payment & Clearance Systems»։ www.cbi.ir։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-04-27-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  25. ↑ «The Banks' Clearing House»։ www.boi.org.il։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-05-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  26. ↑ «Israel's Payment and Settlement Systems»։ www.boi.org.il։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-06-30-ին։ Վերցված է 2021-01-31 
  27. ↑ «Cash and Treasury Management Country Report: Mexico»։ www.afponline.org։ Վերցված է 1 March 2019 
  28. ↑ «About Automated Clearing»։ www.nift.pk։ Վերցված է 5 December 2018 
  29. ↑ «Automated Clearing House - SENT»։ www.transfond.ro։ Վերցված է 19 March 2019 
  30. ↑ «Singapore Consumer Banking»։ abs.org.sg։ Վերցված է 18 February 2019 
  31. ↑ «Singapore Automated Clearing House»։ www.mas.gov.sg։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 September 2018-ին։ Վերցված է 19 November 2018 
  32. ↑ «Electronic Payment»։ KFTC (Korea Financial Telecommunications & Clearings Institute)։ Վերցված է 18 February 2019 
  33. ↑ «Cash and Treasury Management Country Report: Venezuela»։ www.afponline.org։ Վերցված է 1 March 2019 
  34. ↑ «European Automated Clearing House Association»։ www.eacha.org 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ավտոմատացված_քլիրինգային_տուն&oldid=8583707» էջից