Ամասիա (Շիրակի մարզ)
Այս հոդվածը Շիրակի մարզի գյուղի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Ամասիա (այլ կիրառումներ)։
Ամասիա (նախկին անվանումներ՝ Համասիա, Ղուկասյան, Ղուկասյան Ներքին[3]), գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզում, մարզկենտրոն Գյումրիից 13 կմ հյուսիս-արևմուտք, Ախուրյան գետի աջ ափին։ Ամասիա համայնքի կենտրոն։
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Ամասիա | ||
 | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Շիրակի | |
| Համայնք | Ամասիա | |
| Մակերես | 30.9 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1870 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 2210[1] մարդ (2012) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| Հեռախոսային կոդ | +374 245[2] | |
| Փոստային ինդեքս | 2701 | |
| ||
Ստուգաբանություն Խմբագրել
Ըստ ավանդույթի՝ գյուղի անվանումը ծագել է Հայկ նահապետի ծոռան Ամասիայի անունից[4]։
Պատմություն Խմբագրել
Տարածքը պատմականորեն Մեծ Հայքի թագավորության Գուգարք նահանգի Աշոցք գավառի մաս է կազմել[4]։ Բնակչության նախնիների մի մասը 1829 թվականին գաղթել է Բասենից, Կարսից և այլ տեղերից[4]։ Մինչև 1920-ականները բուն Ամասիա գյուղը հիմնականում բնակեցված է եղել թյուրքախոս սուննի մուսուլմաններով (ղարափափաղներով)[5][6]։ Հայ բնակիչների թիվը գերազանցել է մուսուլմանների թիվը 1931 թվականին, իսկ ներկայիս Ամասիայի ազգաբնակչությունը ամբողջությամբ հայ է[5]։
Խորհրդային ժամանակաշրջանում եղել է ՀԽՍՀ նախկին Ամասիայի շրջանի վարչական կենտրոն[3]։ 1951–1956 թվականներին գղյուղը պաշտոնապես կոչվել է Ղուկասյան[3]։
Գյուղը կենտրոնն է Ամասիա համայնքի, որն ընդգրկում է Ամասիա, Արեգնադեմ, Բանդիվան, Բյուրակն, Գտաշեն, Կամխուտ, Հովտուն, Ողջի, Հողմիկ, Մեղրաշատ, Ջրաձոր, Ալվար, Աղվորիկ, Արդենիս, Գառնառիճ, Լորասար, Դարիկ, Եղնաջուր, Արավետ, Զարիշատ, Ծաղկուտ, Շաղիկ, Զորակերտ, Բերդաշեն, Երիզակ և Պաղակն գյուղերը։
Բնակչություն Խմբագրել
Ըստ ՀՀ 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Ամասիայի մշտական բնակչությունը կազմել է 1532, առկա բնակչությունը՝ 1408 մարդ[7], բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև.
Տնտեսություն Խմբագրել
Բնակչությունը զբաղվում է դաշտավարությամբ և սննդի արդյունաբերությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ Խմբագրել
Ամասիայից հյուսիս-արևմուտք է գտնվում «Ամրաձոր» ամրոցը։ Գյուղից 2 կմ արևմուտք գտնվում է Խարաբալար կոչված լքված գյուղատեղ, որտեղ, ըստ Ամասիայի բնակիչների, անցյալում բնակվել են հույներ[4]։
Տես նաև Խմբագրել
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ ԱՎԾ տվյալներ
- ↑ http://www.cfoa.am/HTML/option/7.htm(չաշխատող հղում)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Դ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 208 — 1008 էջ։
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Պատմական ակնարկ Ամասիայի և հարակից բնակավայրեր մասին»։ amasia.am
- ↑ 5,0 5,1 «Ամասիա ավանի բնակչությունը 1886-2013 թվականներին»։ www.aniarc.am։ Հայկական Ուսումնասիրությունների Անի կենտրոն։ 10 June 2021
- ↑ «Кавказский календарь. Тифлис 1912»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին։ Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 25
- ↑ 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի բառարան (հայ.) — Երևան: 2008. — էջ 16. — 184 p.
- ↑ 9,0 9,1 Կորկոտյան Զ. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931) (հայ.) — Երևան: 1932. — 185 p.
- ↑ Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան (հայ.) — Երևանի պետական համալսարան, 1986. — հատոր 5. — էջ 550.
- ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
