Օսմանյան սուլթանների ցանկ

Ստորև ներկայացված է Օսմանյան սուլթանների ցանկը։ Թեև Օսմանյան հարստության հիմնադիրն է համարվում օղուզ թյուրքերի կայը ցեղի առաջնորդ Էրթողրուլը, որն Իկոնիայում ստեղծել էր սուլթանության հիմքը, այնուամենայնիվ իր որդի Օսմանն էր, որն իրեն առաջինը «սուլթան» հռչակեց։ Այս Օսմանի անվամբ կոչվեց հարստությունը, իսկ հետագայում՝ նաև ամբողջ կայսրությունը։

Ցանկ

№	Սուլթան	Պատկեր	Կառավարման սկիզբ	Կառավարման ավարտ	Տուղրա	Նշումներ
Օսմանյան կայսրության կազմավորում (1299 – 1453 թվականներ)
1	Օսման I ĠĀZĪ (Զինվոր)		մոտ 1299	մոտ 1326	—	Էրթուղրուլ Բեյի և անհայտ կնոջ որդի։ Կառավարել է մինչև իր մահը։
2	Օրհան I ĠĀZĪ (Զինվոր)		մոտ 1326	1362		Օսման I-ի և Մալհուն Խաթունի որդին.։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
3	Մուրադ I SULTAN-İ AZAM (Ամենավսեմ Սուլթան) HÜDAVENDİGÂR (Աստծու հետևորդ) ŞEHÎD (Նահատակ)		1362	1389 թվականի հունիսի 15		Օրհան I-ի և Նիլուֆեր Խաթուն-ի որդին.։ Կառավարել է մինչև իր մահ։ Մահացել է ռազմի դաշտում՝ 1389 թվականի հունիսի 15-ին՝ Կոսովոյի մարտի ժամանակ։
4	Բայազիդ I SULTAN-İ RÛM (Հռոմեական կայսրության սուլթան) YILDIRIM (Կայծակ)		1389 թվականի հունիսի 15	1402 թվականի հուլիսի 20		Մուրադ I-ի և Գյուլչիչեկ Խաթունի որդին.։ Գերեվարվել է Անկարայի ճակատամարտի ռազմի դաշտում (դե ֆակտո կառավարման ավարտ)։ 1403 թվականի մարտի 8-ին մահացել է Ակչեհիրում՝ գերության մեջ։
Օսմանյան միջթագավորություն (1402 թվականի հուլիսի 20 – 1413 թվականի հուլիսի 5)
—	Իսա Չելեբի Անատոլիայի փոխսուլթան		1403–1405 (արևմտյան Անատոլիայի սուլթան)	1406	—	Անկարայի ճակատամարտից հետո՝ 1402 թվականի հուլիսի 20-ին, Իսա Չելեբին հաղթանակ է տոնեւոմ Մուսա Չեկեբիի հանդեպ և իր իշխանության ներքո ներառում արևմտյան Անատոլիայի տարածքները՝ գահակալելով մոտ երկու տարի։ 1405 թվականին՝ Ուլուբադի ճակատամարտում պարտություն է կրել Մեհմեդ Չելեբիից։ Սպանվել է 1406 թվականին։
—	Սուլեյման Չելեբի Ռումելիայի առաջին սուլթան		1402 թվականի հուլիսի 20	1411 թվականի փետրվարի 17	—	Օսմանյան կայսրության եվրոպական մասի՝Ռումելիայի առաջին սուլթան տիտղոսը ձեռք է բերել Անկարայի ճակատամարտից (1402 թվականի հուլիսի 20) որոշ ժամանակ անց։ Սպանվել է 1411 թվականի փետրվարի 17-ին։
—	Մուսա Չելեբի Ռումելիայի երկրորդ սուլթան		1411 թվականի փետրվարի 18	1413 թվականի հուլիսի 5	—	1411 թվականի փետրվարի 18-ին՝ Սուլեյման Չելեբինի մահից քիչ անց, սկսել է իշխել Օսմանյան կայսրության եվրոպական մասում և ձեռք է բերել Ռումելիայի երկրորդ սուլթան տիտղոսը։ 1413 թվականի հուլիսի 5-ին Բուլղարիայի Սամակով գյուղի մոտ տեղի ունեցած Չամորլուի ճակատամարտում սպանվել է Մահմեդ Չելեբիի զորքերի կողմից:
—	Մահմեդ Չելեբի Անատոլիայի սուլթան		1403–1406 (արևելյան Անատոլիայի սուլթան) 1406–1413 (Անատոլիայի սուլթան)	1413 թվականի հուլիսի 5	—	1402 թվականի հուլիսի 20-ին՝ Անկարայի ճակատամարտից անմիջապես հետո որպես փոխսուլթան ստանձնել է արևելյան Անատոլիայի իշխանությունը։ 1405 թվականին Ուլաբատի ճակատամարտում հաղթանակ է տոնել Իսա Չելեբիի նկատմամբ։ 1406 թվականից ի վեր, երբ զոհվեց Իսա Չեբելին, դարձել է Անատոլիայի ամբողջ տարածքի միանձնյա կառավարիչ։ 1413 թվականի հուլիսի 5-ից ի վեր, երբ զոհվեց Մուսա Չելեբին, ձեռք է բերել Օսմանյան Սուլթան Մահմեդ I Խան կոչումը։
Սուլթանության շարունակում
5	Մեհմեդ I ÇELEBİ (Բարյացակամ) KİRİŞÇİ		1413 թվականի հուլիսի 5	1421 թվականի մայիսի 26		Բայազիդ I-ի և Դևլեթ Խաթունի որդին։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
6	Մուրադ II KOCA (Մեծ)		1421 թվականի հունիսի 25	1444		Մեհմեդ I-ի և Էմինե Խաթունի որդին։ Սեփական կամքով գահից հրաժարվել է և այն փոխանցել իր որդուն՝ Մեհմեդ II-ին։
7	Մեհմեդ II FĀTİḤ (Նվաճող) فاتح‎		1444	1446		Մուրադ II-ի և Հյումա Խաթունի որդին։ Գահը հետ է վերադարձրել հորը, երբ սկսել է աճել ենիչերիների սպառնալիքը։
(6)	Մուրադ II KOCA (Մեծ)		1446	1451 թվականի փետրվարի 3		Կառավարման երկրորդ փուլ Ենիչերիների ապստամբության պատճառով ստիպված վերահաստատվել է գահի վրա"։ Կառավարել է մինչև մահ։
Օսմանյան կայսրության հզորացում (1453 – 1550)
(7)	Մեհմեդ II KAYSER-İ RÛM (Հռոմեական կայսրության կեսար) FĀTİḤ (Նվաճող) فاتح‎		1451 թվականի փետրվարի 3	1481 թվականի մայիսի 3		Կառավարման երկրորդ փուլ 1453 թվականին նվաճել է Կոնստանդնուպոլիսը։ Կառավարել է մինչև մահ։
8	Բայազիդ II VELÎ (Արդար)		1481 թվականի մայիսի 19	1512 թվականի ապրիլի 25		Մեհմեդ II-ի և Էմինե Գյուլբահար Խաթունի որդին։ Գահից հրաժարվել է։ 1512 թվականի մայիսի 26-ին մահացել է Դիդիմոտիխոնի մոտ։
9	Սելիմ I YAVUZ (Հզոր) Hadim'ul Haramain'ish-Sharifain (Մեքքայի և Մեդիայի սպասավոր)		1512 թվականի ապրիլի 25	1520 թվականի սեպտեմբերի 21		Բայազիդ II և Գյուլբահար Խաթունի որդին։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
10	Սուլեյման I MUHTEŞEM (Հրաշալի) կամ KANÛNÎ (Օրենսդիր) قانونى‎		1520 թվականի սեպտեմբերի 30	1566 թվականի սեպտեմբերի 6 կամ 7		Սելիմ I-ի և Այիշա Հաֆսա Խաթունի որդին։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
Օսմանյան կայսրության փոխակերպում (1550 – 1700)
11	Սելիմ II SARI (Շիկահեր) MEST (Հարբեցող)		1566 թվականի սեպտեմբերի 29	1574 թվականի դեկտեմբերի 21		Սուլեյման I-ի և Ռոքսելանայի որդին։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
12	Մուրադ III		1574 թվականի դեկտեմբերի 22	1595 թվականի հունվարի 16		Սելիմ II-ի և Նուրբանու սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև մահ։
13	Մեհմեդ III ADLÎ (Արդար)		1595 թվականի հունվարի 27	1603 թվականի դեկտեմբերի 20 կամ 21		Մուրադ III-ի և Սաֆիե Սուլթանի որդին։ Կառավարել է մինչև իր մահ։
14	Ահմեդ I BAḪTī (Բախտավոր)		1603 թվականի դեկտեմբերի 21	1617 թվականի նոյեմբերի 22		Մեհմեդ III-ի և Խանդան Սուլթան Կառավարել է մինչև իր մահ։
15	Մուստաֆա I DELİ (Խելագար)		1617 թվականի նոյեմբերի 22	1618 թվականի փետրվարի 26		Մեհմեդ III-ի և Հալիմե Սուլթանի որդին։ Գահընկեց է արվել իր երիտասարդ եղբորորդու՝ Օսման II կողմից՝ իր խելագարության պատճառով։
16	Օսման II GENÇ (Երիտասարդ) ŞEHÎD (Նահատակ) شهيد‎		1618 թվականի փետրվարի 26	1622 թվականի մայիսի 19		Ահմեդ I-ի և Մահֆիրուզ Խադիջա Սուլթանի որդին։ 1622 թվականի մայիսի 19-ին ենիչերների ապտամբության հետևանքով գահընկեց է արվել։ Սպանվել է 1622 թվականի մայիսի 20-ին՝ մեծ վեզիր Կարա Դավուդ Փաշայի կողմից։
(15)	Մուստաֆա I DELİ (Խելագար)		1622 թվականի մայիսի 20	1623 թվականի սեպտեմբերի 10		Երկրորդ կառավարման շրջան Գահի վրա վերահստատվել է իր եղբորորդի Օսման II-ի սպանությունից հետո Իր հոգեկան անառողջ վիճակի պատճառով գահընկեց է արվել և 1639 թվականի հունվարի 20-ին բանտարկվել Ստամբուլում։
17	Մուրադ IV SAHİB-Î KIRAN Բաղդադի նվաճող ĠĀZĪ (Զինվոր) غازى‎		1623 թվականի սեպտեմբերի 10	1640 թվականի փետրվարի 8 կամ 9		Ահմեդ I-ի և Քյոսեմ Սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև իր մահը
18	Իբրահիմ I DELİ (Խելագար) Կրետեի նվաճող ŞEHÎD		1640 թվականի փետրվարի 9	1648 թվականի օգոստոսի 8		Ահմեդ I-ի և Քյոսեմ Սուլթանի որդին 1648 թվականի օգոստոսի 8-ին Շեյք ալ-Իսլամի կողմից կազմակերված հեղափոխությունը տապալել է նրա իշխանությունը 1648 թվականի օգոստոսի 18-ին Ստամբուլում խեղդամահ է արվել մեծ վեզիր Մեվլևի Մեհմեդ փաշայի հրամանով
19	Մուհամմեդ IV AVCI (Որսորդ) ĠĀZĪ (Զինվոր) غازى‎		1648 թվակաի օգոստոսի 8	1687 թվականի նոյեմբերի 8		Իբրահիմի և Թուրհան Սուլթանի որդին Մոհաչեի ճակատամարտից հետո՝ 1687 թվականի նոյեմբերի 8-ին նրա իշխանությունը տապալվել է Մահացել է Ադրիանապոլսում 1693 թվականի հունվարի 6-ին
20	Սուլեյման II ĠĀZĪ (Զինվոր)		1687 թվականի նոյեմբերի 8	1691 թվականի հունիսի 22		Իբրահիմի և Աշուբ Սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
21	Ահմեդ II ḪĀN ĠĀZĪ (Զինվոր արքայազն)		1691 թվականի հունիսի 22	1695 թվականի փետրվարի 6		Իբրահիմի և Մուազզեզ Սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
22	Մուստաֆա II ĠĀZĪ (Զինվոր)		1695 թվականի փետրվարի 6	1703 թվականի օգոստոսի 22		Մուհամեդ IV-ի և Գյուլնուշ Սուլթանի որդին 1703 թվականի օգոստոսի 22-ին նրա իշխանությունը տապալվել է Ենիչերիների կողմից․ այդ իրադարձությունները հայտնի են որպես Ադրիանապոլսի դեպքեր Մահացել է Ստամբուլում՝ 1704 թվականի հունվարի 8-ին
Օսմանյան կայսրության լճացման և բարեփոխումների ժամանակաշրջան (1700 – 1827)
23	Ահմեդ III ĠĀZĪ (Զինվոր)		1703 թվականի օգոստոսի 22	1730 թվականի հոկտեմբերի 1 կամ 2		Մուհամեդ IV-ի և Գյուլնուշ Սուլթանի որդին Իշխանությունը տապալվել է Ենիչերիների ապստամբության կողմից, որը ղեկավարում էր Պատրոն Հալիլը Մահացել է 1736 թվականի հուլիսի 1-ին
24	Մահմուդ I ĠĀZĪ (Զինվոր) KAMBUR (Կուզ)		1730 թվականի հոկտեմբերի 2	1754 թվականի դեկտեմբերի 13		Մութաֆա II-ի և Սալիհա Սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
25	Օսման III SOFU (Բարեպաշտ)		1754 թվականի դեկտեմբերի 13	1757 թվականի հոկտեմբերի 29 կամ 30		Մութաֆա II-ի և Շեխսուվար Սուլթանի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
26	Մուստաֆա III YENİLİKÇİ (Առաջին նորարար)		1757 թվականի հոկտեմբերի 30	1774 թվականի հունվարի 21		Ահմեդ III-ի և Միհրիշահ Կադինի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
27	Աբդուլ Համիդ I Abd ūl-Hāmīd (Աստծո ծառա) ISLAHATÇI (Բարելավիչ) ĠĀZĪ (Զինվոր)		1774 թվականի հունվարի 21	1789 թվականի ապրիլի 6 կամ 7		Ահմեդ III-ի և Շերմի Կադինի որդին Կառավարել է մինչև իր մահ
28	Սելիմ III BESTEKÂR (Երգահան) NİZÂMÎ (Կարգավորիչ-Պատշաճ) ŞEHÎD (Նահատակ)		1789 թվականի ապրիլի 7	1807 թվականի մայիսի 29		Ահմեդ III-ի և Միհրիշահ Կադինի որդին Իշխանությունը տապալվել է Ենիչերիների ապստամբության կողմից․ այն ուղղված էր նրա բարեփոխումների դեմ և ղեկավարվում էր Կաբաչկի Մուտաֆայի կողմից 1808 թվականի հուլիսի 28-ինՍտամբուլում սպանվել է Օսմանյան սուլթան Մուստաֆա IV-ի հրամանով
29	Մուստաֆա IV		1807 թվականի մայիսի 29	1808 թվականի հուլիսի 28		Աբդուլ Համիդ I-ի և Սենիեպերվեր Սուլթանի որդին Տապալվել է Ալեմդար Մուստաֆայի կողմից կազմակերպված ապստամբության հետևանքով 1808 թվականի նոյեմբերի 17-ին Ստամբուլում մահապատժի է ենփարկվել Օսմանյան սուլթան Մահմուդ II-ի հրամանով
Օսմանյան կայսրության արդիականացման և անկման ժամանակաշրջան (1827 – 1908)
30	Մահմուդ II İNKILÂPÇI (Բարենորոգիչ) ĠĀZĪ (Զինվոր)		1808 թվականի հուլիսի 28	1839 թվականի հուլիսի 1		Աբդուլ Համիդ I-ի և Նակշիդիլ Սուլթանի (խնամակալ) որդին Բարենպաստ դեպքի հետևանքով 1826 թվականին վերացրել է Ենիչերական զորագնդերը Կառավարել է մինչև իր մահ
31	Աբդուլ Մեջիդ TANZİMÂTÇI (Հզոր կարգավորիչ կամ Վերակազմավորման փաստաբան) ĠĀZĪ (Զինվոր)		1839 թվականի հուլիսի 1	1861 թվականի հունիսի 25		Մահմուդ II-ի և Բեզմիալեմ Սուլթանի որդին Հայտարարել է Հաթթը Հումայունը, որով 1839 թվականի նոյեմբերի 3-ին սկսվել Է բարենորոգումների ժամանակաշրջանը, որը ղեկավարում էր Մեծ վեզիր Մուստաֆա Ռեշիդ փաշա 1856 թվականի փետրվարի 18-ին ընդունել է Հաթթը Հումայունը Կառավարել է մինչև իր մահ
32	Աբդուլ Ազիզ BAḪTSIZ (Դժբախտ) ŞEHĪD (Նահատակ)		1861 թվականի հունիսի 25	1876 թվականի մայիսի 30		Մահմուդ II-ի և Պերտևնիյալ Սուլթանի որդին Տապալվել է իր նախարարների կողմից Մահացած է հայտնաբերվել մահից 5 օր հետո (ինքնասպանություն կամ սպանություն)
33	Մուրադ V		1876 թվականի մայիսի 30	1876 թվականի օգոստոսի 31		Աբդուլ Մեջիդ I-ի և Շևկեֆզա Կադինի որդին Տապալվել է իր հոգեմաբական անառողջության հետևանքով Ապրել է Չըրաղան պալատում մինչև իր մահը՝ 1904 թվականի օգոստոսի 29
34	Աբդուլ Համիդ II Ulû Sultân Abd ūl-Hāmīd Khan (Վսեմ Խան)		1876 թվականի օգոստոսի 31	1909 թվականի ապրիլի 27		Աբդուլ Մեջիդ I-ի և Տիրիմյուժգան Կադինի որդին (դաստիարակվել է Պիրիստու Կադինի կողմից) 1876 թվականի նոյեմբերի 23-ին դԺկամությամբ թույլատրել է առաջին սահմանադրական ժամանակաշրջանը, ապա 1878 թվականին դադարեցրեց այն և 1878 թվականի փետրվարի 13-ին վերադարձավ միապետական կարգերին 1908 թվականի հուլիսի 3-ին ստիպված վերականգնեց սահմանադրական կարգը 1894-96 թվականներին կազմակերպեց Հայոց ցեղասպանության առաջին փուլը, որի ժամանակ սպանվեց 300 հազար հայ Տապալվել է Մարտի 31-ի միջադեպից հետո Արգելափակվել է Բեյլերբեյի պալատում, որտեղ 1918 թվականի փետրվարի 18-ին մահացել է
35	Մուհամմեդ V REŞÂD (Rashād) (Ճշգրիտ ուղու հետևորդ)		1909 թվականի ապրիլի 27	1918 թվականի հուլիսի 3		Աբդուլ Մեջիդ I-ի և Գյուլջեմալ Կադինի որդին Փաստացի կայսրությունը ղեկավարվում էր Թալեաթ Մեհմեդ, Էնվեր և Ջեմալ փաշաների կողմից
36	Մուհամմեդ VI VAHDETTİN (Վահիդ ադ Դին)		1918 թվականի հուլիսի 4	1922 թվականի նոյեմբերի 1		Աբդուլ Մեջիդի և Գյուլուստու խանումի որդին Կայսրության անկում; Լքել է Կոստանդնուպոլիսը 1922 թվականի նոյեմբերի 17-ին Մահացել է աքսորի մեջ՝ Իտալիայի Սան Ռեմո քաղաքում՝ 1926 թվականի մայիսի 16-ին
Խալիֆը՝ հանրապետական կարգերի վերահսկողության տակ (1922 թվականի նոյեմբերի 1 – 1924 թվականի մարտի 3)
—	Աբդուլ Մեջիդ II		1922 թվականի նոյեմբերի 22	1924 թվականի մարտի 3	—	Աբդուլ Ազիզի և Հայրանիդիլ Կադինի որդին Խալիֆ է ընտրվել Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի՝ Մեջլիսի կողմից Խալիֆայության անկումից հետո աքսորվել է Մահացել է Ֆրանսիայի մայրաքաղաք Փարիզում՝ 1944 թվականի օգոստոսի 23-ին