Ջեմալ փաշա
Ջեմալ փաշա (թուրքերեն՝ Cemal Paşa, օսմանյան արաբերեն՝ جمال پاشا, մայիսի 6, 1872 – հուլիսի 21, 1922), ծնված որպես Ահմեդ Ջեմալ (օսմանյան արաբերեն՝ احمد جمال, Ahmet Cemal), թուրք պետական և ռազմական գործիչ, «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության պարագլուխներից, երիտթուրքերի ղեկավար «եռյակի» (Թալեաթ և Էնվեր փաշաների հետ) անդամ, հայերի ցեղասպանութան գլխավոր կազմակերպիչներից։
| Ահմեդ Ջեմալ փաշա Ahmet Cemal Paşa | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մայիսի 6, 1872[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Միտիլինի, Commune of Mytilini[4] |
| Մահացել է | հուլիսի 21, 1922[1][2][3] (50 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ[4] |
| Գերեզման | Կարին |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Ազգություն | Թուրք |
| Կրոն | իսլամ |
| Կրթություն | Օսմանյան ռազմական քոլեջ և Կուլետի ռազմական լիցեյ |
| Ազդվել է | Օսմանիզմ Պանթյուրքիզմ Պանիսլամիզմ |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ, սպա և զինվոր |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Beylerbey of Damascus? |
| Կուսակցություն | Միության և Առաջադիմության Կոմիտե |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
 Djemal Pasha Վիքիպահեստում | |
1914 թվականին նշանակվել է ծովային նախարար։ Եղել է օսմանիզմի, պանիսլամիզմի և պանթյուրքիզմի ջատագով, այդ գաղափարների իրագործումը կապել Գերմանիային դաշնակցելու հետ։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-18) տարիներին եղել է Սիրիայում գործող թուրքական 4-րդ բանակի հրամանատարը։ Գործուն մասնակցություն է ունեցել Արևմտյան Հայաստանից և Կիլիկյան Հայաստանից հայերի զանգվածային տեղահանմանն ու կոտորածին, արյան մեջ խեղդել Ուրֆայի հայերի ինքնապաշտպանությունը։ Ճնշել է արաբների ազգային-ազատագրական շարժումները Սիրիայում, Լիբանանում և Պաղեստինում։ Պատերազմում Թուրքիայի պարտությունից (1918) հետո փախել է Գերմանիա։
1919 թվականին Կոստանդնուպոլսի ռազմական ատյանը հեռակա կարգով մահվան է դատապարտել Ջեմալին։
Իր հուշերում փորձել է արդարացնել իր և գործընկերների հանցագործութունը, հայ-թուրքական հարաբերությունների վատացման մեջ մեղադրել Ռուսաստանին։
1922 թվականին հուլիսի 25-ին, «Նեմեսիս» գործողության շրջանակներում Թիֆլիսում սպանվել է հայ վրիժառուներ Պետրոս Տեր-Պողոսյանի և Արտաշես Գևորգյանի կողմից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119311798 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|