Վիքիպեդիա

Կինո (խումբ)

«Կինո», 1980-ական թվականների խորհրդային ամենահայտնի ռոք-խմբերից մեկը։ Առաջատարը, համարյա բոլոր տեքստերի և երաժշտության հեղինակը, անփոփոխ հանդիսանում էր Վիկտոր Ցոյը, որի մահից հետո խումբը, որը ընդհանուր առմամբ ինը տարիների ընթացքում ստուդիական ալբոմներում թողարկել էր ավելի քան հարյուր երգ, մի քանի հավաքածուներ և համերգային ձայնագրություններ, ինչպես նաև մեծ քանակի ոչպաշտոնական ձայնա-տեսագրություններ, դադարում է գոյություն ունենալուց։

Կինո
«Կինո» խումբը 1986 թվականին
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անունКино́
ԵրկիրԽորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ, Լենինգրադ
ԺանրերՌոք, Պոստ փանկ
Գործունեություն1981 - 1990
ԼեյբլАнТроп,
Яншива Шела,
Мелодия,
Мороз Рекордз
Կապված«Յու-Պիտեր»,
«Ակվարիում»,
«Փոփ-մեխանիկա»,
«Ջունգլի»
Կայքkinoman.net
Նախկին անդամներ
Վիկտոր Ցոյ,
Ալեքսեյ Ռիբին,
Օլեգ Վալինսկիյ,
Յուրի Կասպարյան,
Ալեքսանդր Տիտով,
Գեորգի Գուրյանով,
Իգոր Տիխոմիրով
 Kino (band) Վիքիպահեստում

Ոճայնորեն խումբը հեռանում է ռուսական ռոքի ավանդական տարրերից, մասնավորապես, սովորական հարվածային գործիքների փոխարեն հաճախ օգտագործվում էին տարատեսակ ծրագրավորված էֆեկտներ, ստեղծված դրամ-մեքենաների միջոցով, որը հաճախ հնչողությանը տալիս էր «դիսկոտեկային և փոփսային» հնչողություն։ Ստեղծագործական վաղ ժամանակաշրջանի լիրիկայի բաղկացուցիչ մասը արտացոլում էր դեռահասային վիրավորանքը և սիրո կապակցությամբ դրամատիկական վերապրումները, որի շնորհիվ երաժիշտները արժանանում են «նոր ռոմանտիկներ» կոչման։ Առավել ուշ տեքստերում հերոսությունը և բողոքը զուգակցվում են աշխարհայացքի ողբերգականության հետ։

Տարիների ընթացքում «Կինո»-ի հանրաճանաչությունը աճում էր, եթե սկզբում երաժիշտները նվագում էին միայն փոքրաթիվ հանդիսատեսի առջև և դաժան քննադատության էին ենթարկվում ինչպես պաշտոնական, այնպես էլ ընդհատակյա մամուլի կողմից, ապա տասնամյակի վերջին նրանց ձայնասկավառակները տարածվում էին արդեն միլիոնավոր տպաքանակով, իսկ համերգներին հավաքվում էին երկրպագուների ամբողջական մարզադաշտեր։ Խումբն առաջացնում է «կինոմանիայի» ֆենոմեն, որն ուժգնանում է Վիկտոր Ցոյի ողբերգական մահից հետո և գոյություն ունի մինչ օրս, երաժշտի աշխատավայրը դարձել է ուխտագնացության վայր հետխորհրդային տարածաշրջանի բազմաթիվ երկրպագուների համար, Կրիվոարբատյան փակուղում (Մոսկվա) հայտնվել է, այսպես կոչված, «Ցոյի պատը», որը երկրպագուները գրոտել են երգերից տողերով և խմբի ստեղծագործական աշխատանքի հանդեպ սիրո խոստովանություններով։ «Կինո»-ն հաճախ իր արտացոլումն է գտնում մասսայական մշակույթում, նրանց թողած ժառանգությունը բարձր է գնահատվում այսօրվա տեսաբանների և երաժշտագետների կողմից։

Պատմություն խմբագրել

Խմբի առաջացումը խմբագրել

«Կինո»-ն կազմավորվել է «Պալատ №6» և «Պիլիգրիմ» լենինգրադյան երկու բիթ-խմբերի անդամներից, առաջինում բաս-կիթառ նվագում էր Վիկտոր Ցոյը, երկրորդի կազմում մասնակցում էին կիթառահար Ալեքսեյ Ռիբինը և թմբկահար Օլեգ Վալինսկին։ Ցոյը, բացի այդ, մի քանի անգամ ելույթ է ունեցել «Ավտոմատ բավարարիչներ» խմբի համերգներին, իսկ Ռիբինը որոշ ժամանակ փորձեր է արել «Աբզաց» խմբի հետ։ 1981 թվականի ամռանը երեք ընկերները մեկնում են հանգստանալու Ղրիմ, որտեղ հանգում են «Գարին և հիպերբոլոիդներ» անվանումով համատեղ խմբի ստեղծման մասին որոշման (Ալեքսեյ Տոլստոյի «Ինժեներ Գարինի հիպերբոլոիդը» ֆանտաստիկ վեպի նմանօրինակությամբ)[1]։ Վերադառնալով Լենինգրադ՝ նրանք ձեռնամուխ են լինում Ցոյի կուտակած նյութի փորձերին, սակայն Վալինսկին համարյա անմիջապես զորակոչվում է բանակ և այդ պատճառով լքում է խումբը[2]։ 1981 թվականի աշնանը երաժիշտները ընդունվում են Լենինգրադի ռոք-ակումբ և մոտիկից ծանոթանում են ռոք-ընդհատակի ազդեցիկ ներկայացուցիչ Բորիս Գրեբենշչիկովի հետ, որին այնքան է դուր գալիս երիտասարդ խմբի արվեստը, որ նա առաջարկում է համատեղ աշխատանք ստուդիայում։ 1982 թվականի գարնանը խմբի անվանումը փոխվում է «Կինո»-ի[2]։

Անվանման իմաստը կայանում էր հենց իրենում՝ այն կարճ էր, ծավալուն, ինչպես նաև «սինթետիկ», այսինքն արհեստական։ Երբ մտածում էին անվանումը, հիմնական պայման էր հանդիսանում ոչ ավել քան երկու վանկի առկայությունը, տարածվածությունը և հեշտ արտասանելիությունը։ Այդ պայմանները առաջանում են այն պատճառով, որ «Գարին և հիպերբոլոիդներ» առաջին անվանումը շատ երկար էր։ «Կինո» բառը, բացի կարճությունից, Վիկտոր Ցոյին դուր է գալիս իր արհեստականությամբ, նման «Ալյումինե վարունգներ» երգի, գրված 1981 թվականին գյուղատնտեսական աշխատանքների ազդեցության տակ, որին երաժիշտներն ուղևորվել էին ուսումնարանում ուսանելու շրջանում։ Երգում կան այնպիսի «արհեստական» բառեր, ինչպիսին են «ամրակներ», «սեղմակներ», «դուրգամներ», «ծակեր», «եղաններ» և այլն[3]։ Ցոյն և Ռիբինը խմբի անվանումը քննարկում էին Գենադի Զայցևի բնակարանում, Բորիս Գրեբենշչիկովի և «Ակվարիում» խմբի այլ մասնակիցների հետ միասին։ Աշխատանք էր տարվում առաջին ալբոմի ձայնագրման համար և պահանջվում էր մեկ բառից կազմված հասարակ անվանում, որը հնարավոր կլիներ տեղադրել շապիկի վրա։ Հավաքին ներկա գտնվող երաժիշտները անդրադառնում են բազմաթիվ տարբերակների, սակայն վերջնական որոշման այդպես էլ չեն հանգում։ Եվ արդեն տունդարձի ճանապարհին, ուղևորվելով դեպի «Տեխնոլոգիական ինստիտուտ» մետրոյի կայարան, ընկերները ուշադրություն են դարձնում «Կոսմոնավտ» կինոթատրոնի լուսավորվող ցուցանակի վրա։ «Կինո» բառը նրանց լիովին հարմար է թվում, չնայած խոտանվել էր մնացածի հետ միասին, դեռևս կես ժամ առաջ։ Երաժիշտներն արդեն հոգնել էին ընտրության խնդրում և կանգ են առնում այդ տարբերակի վրա[4]։

Նորամուտային ալբոմը ձայնագրվում էր Կրասնոգվարդեյսկի շրջանի Պիոներների տանը՝ հետագայում «АнТроп» ստուդիա, հավաքված Անդրեյ Տրոպիլոյի կողմից տարբեր կազմակերպությունների դուրս գրված սարքավորումներից։ Տրոպիլոն արդեն հնարավորություն էր ունեցել ունկնդրելու Ցոյին և Ռիբինին, այդ պատճառով, հետևելով Գրեբենշչիկովի խորհուրդին, իր մոտ է հրավիրում երաժիշտներին և ձեռնամուխ լինում նրանց մոտ գոյություն ունեցող նյութի ձայնագրմանը։ Քանի որ «Կինո» խումբն այդ պահին կազմված էր երկու անդամից, Գրեբենշչիկովը խնդրում է օգնել «Ակվարիումի» իր գործընկերներին՝ Վսևոլոդ Վակելին (թավջութակ), Անդրել Ռոմանովին (ֆլեյտա) և Միխաիլ Ֆայնշտեյն-Վասիլևին (բաս-կիթառ)[5]։ Թմբկահարի բացակայության պատճառով որոշվում է օգտագործել դրամ-մեքենա՝ խորհրդային «Էլեկտրոնիկա» ռիթմ-բոքսը[5]։ Ստացված ալբոմը պարունակում էր 13 երգ, իսկ անվանված էր ծրագրավորված տևողության րոպեներով՝ «45»[6]։ Երաժշտական քննադատների միջավայրում ալբոմը մնում է համարյա աննկատ, սակայն խթանում է խմբի հանրաճանաչությանը, այդ թվում Լենինգրադի սահմաններից դուրս։ Հետագայում Ցոյը նշում է, որ ձայնագրությունը բավականին «հում» է ստացվում և այն թողարկելը իմաստ չուներ[7]։

Ռիբինի հեռացումը խմբից խմբագրել

1982 թվականի աշնանը Փոքր Դրամատիկական թատրոնի ստուդիայում երաժիշտները փորձ են ձեռնարկում ձայնագրել երկրորդ ալբոմը՝ թմբկահար Վալերի Կիրիլովի («Զոոպարկ»-ի ապագա անդամ) և ձայնային ռեժիսոր Անդրել Կուսկովի մասնակցությամբ, սակայն գործընթացի ընթացքում Ցոյին դուր չի գալիս հարվածային գործիքների ձայնը և նա որոշում է դադարեցնել ձայնագրությունը։ Հետագայում այդ ձայնագրության որոշ դրվագներ ներառվում են «Վիկտոր Ցոյի անհայտ երգեր» անվանումով հրատարակչության մեջ և թողարկվում են 1992 թվականին CD-կրիչի վրա։ 1983 թվականի ձմռանը խումբը մի քանի համերգներ է տալիս Լենինգրադում և Մոսկվայում, ընդ որում «Կինո»-ի որոշ ելույթներում նրանց ուղեկցում էր «Ակվարիում»-ի թմբկահար Պյոտր Տրոշչենկովը։ Ռիբինը սկսում է փորձերին ներգրավել բասիստ Մաքսիմ Կոլոսովին և, հետագայում, կիթառահար Յուրի Կասպարյանին։ Ըստ Գրեբենշչիկովի խոսքերի, Կասպարյանը այնքան էլ լավ չէր նվագում կիթառի վրա, սակայն արագորեն առաջադիմում էր և արդյունքում դառնում է «Կինո» խմբի իր նշանակությամբ երկրորդ անդամը[8]։ Այդ մասին 1988 թվականին գրում է նաև լրագրող Եվգենի Դոդոլևը. «Ցոյի առաջին իսկ ընտրած թեկնածուն՝ կիթառահար Յուրի Կասպարյանը, երաժիշտ-գործընկերների շրջանում տարակուսանք է առաջացնում. «նա բացարձակ նվագել չգիտի»։ Սակայն ժամանակն ամեն ինչ և բոլորին իր տեղն է դնում… հմուտ վարպետները, ովքեր առանց խանդավառության էին ընդունել Կասպարյանին, մեղավոր տարածում են ձեռքերը՝ ո՞վ կմտածեր, որ Ցոյն այդպիսի ինտուիցիա ունի»[9]։ Կոլոսովի և Կասպարյանի հետ միասին տեղի է ունենում Լենինգրադի ռոք-ակումբի բեմում երկրորդ համերգը։ Հանդիսատեսը ելույթ ունեցողներին դիմավորում է թեթև տարակուսանքով, քանի որ «Կինո»-ի ծրագիրը էական վերամշակման կարիք էր զգում[10]։

Ցոյի և Ռիբինի միջև պարտականությունները հստակ բաժանված էին, առաջինը պատասխանատու էր ստեղծագործական բաղադրիչի համար՝ տեքստերի և երաժշտության գրման, երկրորդն իրականացնում էր ադմինիստրատիվ ողջ աշխատանքը, կազմակերպում էր համերգներ, փորձեր և ձայնագրության սեսիաներ։ 1983 թվականի մարտին նրանց միջև լուրջ վիճաբանություն է ծագում, որը դառնում է բազմաթիվ տարաձայնությունների պատճառ։ Ցոյին, մասնավորապես, նյարդայնացնում էր, որ Ռիբինը կողմնակի կատարում էր նրա երգերը, իսկ սեփականը չէր գրում, այն ժամանակ, երբ Ռիբինին դուր չէր գալիս բոլոր որոշումների ընդունման ժամանակ Ցոյի անվերապահ առաջատարությունը[11]։ Վերջնական հաշվով նրանք ուղղակի դադարում են հաղորդակցվել և այդ պահից ի վեր այլևս երբեք չեն հանդիպում։ Խմբի կազմալուծումից հետո Ռիբինը, Սերգեյ Ռիժենկոյի հրավերով, մեկնում է Մոսկվա և սկսում նվագել «Ֆուտբոլ» պանկ-խմբի հետ, իսկ Ցոյը, կազմի բացակայության պատճառով, որոշ ժամանակով դադարեցնում է երաժշտական գործունեությունը (այդ իրադարձության պատճառով ստիպված է լինում բաց թողնել ռոք-ակումբների առաջին փառատոնը)[12]։

Այն ժամանակների միակ աուդիո-փաստաթուղթը դառնում է «46» անվանումով բուտլեգը, Ցոյի նոր երգերի ցուցադրական տարբերակները, ձայնագրված Ալեքսեյ Վիշնյաի տնային ստուդիայում՝ երիտասարդ ձայնային ռեժիսոր, ով այդ վարպետությանը սովորում էր Տրոպիլոյի և Գրեբենշչիկովի մոտ։ Երգերը շարունակում են քաղաքային ռոմանտիկայի գիծը, սակայն, միաժամանակ, նյութը ստացվում է ավելի մռայլ և սառը։ Ցոյը «46»-ը ընդունում էր միայն որպես փորձարարական ժապավեն, ստեղծված Կասպարյանի ունակությունների վարժեցման համար, սակայն Վիշնյան, առանց երաժիշտների իմացության, ձայնագրությունը հրապարակում է և շատերը այն ընդունում են որպես «Կինո» խմբի երկրորդ ալբոմ, չնայած նրան, որ խմբի կողմից նրա օրինականությունը երբեք չի ընդունվել[13]։

Ամրապնդում բեմի վրա խմբագրել

1984 թվականի սկզբին Ցոյը և Կսպարյանը ձեռնամուխ են լինում իրական երկրորդ ալբոմի ձայնագրմանը, պրոդյուսերի դերը կրկին ստանձնում է Բորիս Գրեբենշչիկովը, ձայնագրմանը հրավիրելով իր բազմաթիվ ծանոթների՝ Ալեքսանդր Տիտովին (բաս-կիթառ), Սերգեյ Կուրյոխիին (ստեղնաշար), Պյոտրլ Տրոշչենկովին (հարվածային), Վսևոլով Գակելին (թավջութակ), Իգոր Բուտմանին (սաքսոֆոն) և Անդրեյ Ռադչենկոին (թմբուկներ)[14]։ Անձամբ Գրեբենշչիկովը նվագակցում էր «Կասիոտոն» փոքրիկ ստեղնաշարային գործիքի վրա[14]։ Ձայնագրումը իրականացվում է Անդրեյ Տրոպիլոյի ստուդիայում և թողարկվում է «Կամչատկայի Ղեկավար» անվանումով («Կամչատկա» էր անվանվում այն կաթսայատունը, որում Ցոյը հետագայում աշխատում է որպես հնոցապան)։ Շապիկի վրա, այլ երաժիշտների շարքում, պատկերվում է նաև Գեորգի «Գուստավ» Գուրյանովը, չնայած նա խմբի կազմի մեջ ներգրավվում է միայն գործընթացի ամենավերջում և մասնակցություն է ունենում միայն մեկ [15]երգում։ Ալբոմում որոշիչ դեր է դառնում մինիմալիզմը, որը հանդես է գալիս նաև ձայնավորման լակոնիզմի մեջ և տեխնիկական սարքավորումներում, երբ, օրինակ, Կասպարյանի կիթառի ձայնի մշակումը իրականացվում էր ոչ թե օվերդրայվի միջոցով, այլ խորհրդային «Նոտա» մագնիտոֆոնի միջոցով, որն այդ ժամանակ իրականացնում էր ֆուզզ-էֆեկտի գործառույթները։ Ընդհատակյա ռոք-մամուլը, ալբոմում նշելով կես տասնյակ հաղթանակող հիթեր («Троллейбус», «Последний герой», «Генерал», «Камчатка», «Транквилизатор»), այնուամենայնիվ հեգնում է «ինչ-որ տաղտկալիության մթնոլորտի» վրա։ «Ալբոմը ձայնի և ձևի բնագավառում էլեկտրական է և որոշակիորեն փորձարարական։ Չեմ կարող ասել, որ ըստ ձայնի և ոճային ուղղվածության այն ստացվել է այնպիսին, ինչպիսին մենք ցանկանում էինք այն տեսնել, սակայն, ըստ փորձնական տեսակետի, այն հետաքրքիր է դիտվում», - հարցազրույցում նշում է խմբի առաջատարը[16]։

Ալբոմի վրա աշխատանքների ավարտից հետո Ցոյը կազմավորում է «Կինո» խմբի էլեկտրական կազմը, որի մեջ, նրանից բացի, մտնում են Կասպարյանը (սոլո-կիթառ), Տիտովը (բաս-կիթառ), Գուրյանովը (պերկուսիա, հարվածային) և 1984 թվականի մայիսից սկսում է ակտիվորեն փորձեր անել նոր համերգային ծրագրի վրա։ Այդ նույն ժամանակ երաժիշտները ելույթ են ունենում Լենինգրադի ռոք-ակումբի II փառատոնում, որտեղ իրական սենսացիա են առաջացնում, դառնալով նրա դափնեկիրները և ամենավառ հայտնությունը։ Մասնավորապես, միջոցառման լավագույն երգն է ճանաչվում նրանց «Безъядерная зона»-ն («Անատոմային գոտի»)[17]։ Այդ պահից ի վեր խումբը որոշակի ճանաչման է արժանանում և սկսում է կանոնավորապես շրջագայել Խորհրդային Միության քաղաքներով[13]։ Ամռանը կայանում է համատեղ ելույթը «Ակվարիում», «Զվուկի Մու» և «Բրավո» խմբերի հետ, որը տեղի էր ունենում մերձմոսկովյան Նիկոլինի Գորա ավանում, պետանվտանգության ուժերի աչալուրջ հսկողության տակ և քննադատների կողմից նշվում է որպես հաջողված[18]։

1985 թվականի սկզբին խումբը փորձ է ձեռնարկում ձայնագրել ևս մեկ ալբոմ, սակայն Ցոյին դուր չի գալիս Տրոպիլոյի չափից շատ միջամտությունը, ով մշտապես փորձում էր ազդել ստեղծագործական գործընթացի վրա, այդ պատճառով նախագիծը թողնում են անավարտ, իսկ ձայնագրությունը իրականացնում են Ալեքսեյ Վիշնյաի տանը, երեք կիթառներով և ռիթմ-համակարգիչով[19]։ Ինչպես նշում է լրագրող Անդրեյ Բուռլական, «Это не любовь» անվանումով աուդիոերիզը ստացվում է ամենապոզիտիվ ալբոմը «Կինո»-ի ամբողջ պատմության ընթացքում[13]։

Ալեքսանդր Տիտովը, խմբի գործունեությունում մասնակցության հետ միաժամանակ, հանդիսանում էր «Ակվարիում» խմբի անդամը և օրըստօրե նրա համար ավելի դժվար էր լինում համատեղել աշխատանքը երկու խմբերում, այդ պատճառով 1985 թվականի նոյեմբերին նա որոշում է ընդունում լքել «Կինո» խումբը՝ հօգուտ Բորիս Գրեբենշչիկովի համույթի[20]։ Նրա փոխարեն վերցնում են ջազային կիթառահար Իգոր Տիխոմիրովին (էքս-«Ջունգլի»)[21]։ Այսպիսով, ձևավորվում է խմբի դասական կազմը, որը գոյատևում է ընդհուպ մինչև նրա ավարտը[13]։

1986 թվականի հունվարին Անդրեյ Տրոպիլոն, այնուամենայնիվ, թողարկում է անավարտ ձայնագրությունը, ստեղծված նրա ստուդիայում մի քանի ամիս առաջ[22]։ «Ночь» («Գիշեր») անվանումով ալբոմը դառնում է «Կինո» խմբի առաջին պաշտոնական ռելիզը, հրատարակված մոսկովյան «Մելոդիա» ընկերության կողմից։ Սկավառակը, ըստ որոշակի աղբյուրների, սպառվում է երկու միլիոնանոց տպաքանակով, խմբին դարձնելով հանրաճանաչ ռոք-հասարակությունից բավականին հեռու շրջանակներում։ Այնուամենայնիվ, անձամբ երաժիշտները շատ բացասական են ընդունում այդ ալբոմի թողարկումը, որի վաճառքից նրանք ոչ մի կոպեկ չեն ստանում[13], ալբոմի մասին անբարեհաճ է արտահայտվում նաև ընդհատակյա ռոք-մամուլը[23]։ Ամռանը երաժիշտները մեկնում են Կիև, Սերգեյ Լիսենկոյի «Արձակուրդների ավարտը» ֆիլմի նկարահանումներին, որում հնչում են խմբի չորս երգերը[24]։ Հուլիսին, «Ակվարիում»-ի և «Ալիսա»-ի հետ համատեղ, համերգ են տալիս Մոսկվայի МИИТ մշակույթի պալատում, որից հետո այդ նույն խմբերի հետ միասին թողարկվում է ընդհանուր սպլիտ-ալբոմը՝ «Red Wave» («Կարմիր ալիք») անվանումով[25][26]։ Այդ ալբոմը, որը ԽՍՀՄ-ից դուրս բերվում մաքսանենգ կերպով և Կալիֆորնիայում տարածվում է 10 000 օրինակով, խորհրդային ռոք-երաժշտության համար դառնում է առաջին ռելիզը Արևմուտքում[27]։

1986-1988 թվականների ժամանակաշրջանում Վիկտոր Ցոյը նկարահանվում է կինոյում, սկզբում Սերգեյ Սոլովյովի «Ասսա»-ում («А́сса»)[28], այնուհետև Ռաշիդ Նուգմանովի «Ասեղ»-ում («Игла́»)[29]։ Նա մշտապես կորչում էր նկարահանումների ժամանակ, երկար ժամանակով մեկնում էր Ղազախստան և այդ պատճառով խումբը հաճախ պարապուրդի էր մատնվում[30]։ Յուրի Կասպարյանը, օրինակ, շնորհիվ ազատ ժամանակի առատության, հասցնում է փորձեր անց կացնել Մաքսիմ Պաշկովի հետ, իսկ հետագայում մասնակցություն է ունենում «Петля Нестерова» խմբի նորամուտային ալբոմի ձայնագրմանը։ Իսկ Ցոյը, գտնվելով տափաստաններում, շարունակում էր երգեր հորինել և 1987 թվականին ժամանակ է գտնում «Группа крови» («Արյան խումբ») ալբոմի ձայնագրման համար, որը քննադատների մեծամասնության կողմից համարվում է «Կինո»-ի առավել արժեքավոր և հասուն աշխատանքը[13]։ Ձայնագրությունն իրականացվում էր Գեորգի Գուրյանովի տանը Կուպչինայում և, ի տարբերություն ստեղծագործությունների վաղ փուլերի, խումբը տիրապետում էր լավ տեխնիկական սարքավորումների, որը թույլ է տալիս ձայնագրությունն իրականացնել եվրոպական և ամերիկյան կատարողների մակարդակով[31]։ Կասպարյանն ամուսնացած էր ամերիկուհի Ջոաննա Սթինգրեյի հետ, ով արտասահմանից բերում էր որակյալ սարքավորումներ։ Մասնավորապես, նրանք ունեին Yamaha RX-11 դրամ-մեքենան[32], որը թույլ էր տալիս հեշտությամբ խմբագրել ոչ միայն ռիթմիկ դրվագները, այլ նաև տեմբրը և ձայնի բարձրությունը[33]։ Ալեքսանդր Ժիտինսկին «Группа крови»-ն անվանում է հայրենական ռոքի լավագույն ալբոմներից մեկը, նշելով, որ այն ռուսական ռոքը բարձրացնում է նոր մակարդակի վրա, քաղաքացիական պատասխանատվության արիության մակարդակին[34]։ Ալբոմը խմբին հանրաճանաչ է դարձնում նաև Արևմուտքում, այսպես, նրա նկատմամբ ծայրահեղ դրական արձագանք է գրում Ռոբերտ Կրիստգաուն, «Village Voice» ամսագրի տեսաբանը[31]։

Խումբը կենտրոնական հեռուստատեսությունում համերգով հայտնվում է «Երաժշտական ռինգ» հաղորդման ժամանակ, իսկ 1988 թվականին կինոթատրոնների էկրաններին հայտնվում է «Ասսա» ֆիլմը, որի վերջին դրվագներում «Կինո» խումբը, ելույթ ունենալով հսկայական հանդիսատեսի առջև, կատարում է «Хочу перемен!» («Ցանկանում են փոփոխություններ») երգը։ Այդ եզրափակիչ դրվագը ունենում է մշակութային շոկին մոտ էֆֆեկտ և դառնում է «կինոմանիայի» պատճառներից մեկը, որն ընդգրկում է ամբողջ երկիրը։ Ցոյի երգերի ռոմանտիկ հերոսի աշխարհայացքը շատ համահունչ է դառնում 1980-ական թվականների երիտասարդ ունկնդիրների տրամադրությունների հետ[13]։

Հանրաճանաչության գագաթնակետ խմբագրել

 
Վիկտոր Ցոյը լարում է կիթառը ակուստիկ համերգի համար

Ձեռք բերելով հանրաճանաչություն, խումբը սկսում է հրավերքներ ստանալ այլ սոցիալիստական երկրների կողմից և նույնիսկ հեռավոր արտասահմանյան այլ երկրներից։ «Next Stop» շարժման շրջանակներում բարեգործական համերգ է կայանում Դանիայում, որի եկամուտը ուղղվում է Հայաստանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից տուժածներին[35], համերգ է տրվում ֆրանսիական խոշորագույն Բուրժեի ռոք-փառատոնում[36], ինչպես նաև խորհրդա-իտալական «Back in the USSR» փառատոնում՝ Մելպինյանոյում [36]։ Միևնույն ժամանակ «Կինո»-ի մոտ հայտնվում է պրոֆեսիոնալ մենեջեր՝ Յուրի Բելիշկինը (մինչ այժմ բոլոր գործերը կառավարվում էին Ցոյի կնոջ՝ Մարիաննայի կողմից)[37]։ 1989 թվականին երաժիշտները մեկնում են Նյու Յորք, որտեղ կայանում է «Ասեղ» ֆիլմի նորամուտային ցուցադրումը և խաղացվում է մի փոքրիկ համերգ[38]։ Դրանից հետո «Կինո»-ն մեկնում է Փարիզ, որտեղ տեղի էր ունենում «Последний герой» («Վերջին հերոսը») ալբոմի ձայնագրման գործընթացը, որն, ըստ էությամբ, իրենից ներկայացնում էր հին երգերի հավաքածու, վերաձայնագրված լավ որակով։ Սկավառակի ձայնագրումը և թողարկումը ֆինանսավորվում է ֆրանսիացի դիվանագետ Ժոել Բաստեների կողմից, ռուսական մշակույթի գնահատող, լայն ճանաչում ունեցող մոսկովյան բոհեմայի նեղ շրջանակներում[39]։ Նոյեմբերի 16-ին, Ալեքսանդր Բաշլաչովի հիշատակին նվիրված համերգում ելույթի ժամանակ, հանդիսականները, երբ երաժիշտներին անջատում են ձայնը, ամբողջովին ջարդում են նստարանները և չէին ցանկանում ցրվել, որի պատճառով խմբին որոշակի ժամանակ արգելում են ելույթ ունենալ Մոսկվայում[26]։

1989 թվականին վաճառասեղաններին հայտնվում է «Звезда по имени Солнце» («Արև անունով աստղը») անունով ալբոմը։ Նրա սևագիր ուրվագծերը կազմվել էին դեռևս 1988 թվականի դեկտեմբերին, իսկ ձայնագրությունն իրականացվել էր մեկ ամիս անց մոսկովյան ստուդիայում, որը պատկանում էր Վալերի Լեոնտևին[26]։ Խումբը մասնակցություն է ունենում «Հայացք» («Взгляд») հանրաճանաչ հեռուստահաղորդմանը և մի քանի տեսահոլովակների ձայնագրման փորձ է անում («Видели ночь» («Տեսել ենք գիշերը»), «В наших глазах» («Մեր աչքերում»), «Группа крови» («Արյան խումբ»), «Дальше действовать будем мы» («Հետագայում պետք է գործենք մենք») և «Звезда по имени Солнце» («Արև անունով աստղը»))։ Հետագայում Վիկտոր Ցոյը դժգոհում էր անհանդուրժելի պայմանների վրա, որոնցում նրանք ստիպված էին նկարահանել, այնուամենայնիվ, տեսահոլովակները ստացվում են բավականին հաջող և տեղ են գտնում երկրի առաջատար հեռուստաալիքների հիթ-շքերթներում[40]։ Բացի այդ, երաժիշտները կրում էին առանձին փոփ-խմբի ստեղծման մասին գաղափարը, որը կարող էր կատարել կուտակված «թեթև» երգերը.

  Վիկտորն ուներ այնպիսի սիրելի երգերի պահուստ, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով չէին ընդգրկվում ալբոմների մեջ։ Այդ ժամանակ նա թափառում էր երիտասարդ մարդկանցից նոր խումբ ստեղծելու գաղափարով, ովքեր կկատարեին այդ երգերը։ Մենք գտնվում էին մեր հերոսական խանդավառության գերության մեջ և երգել սիրո մասին մեզ թվում էր ինչ-որ ոչ հարգի։ Իսկ երգերը վատը չէին. «Разреши мне», «Братская любовь», «Малыш», «Когда твоя девушка больна»։ Դա մի ամբողջական նոր ոճ էր։ Վիթխարի ինքնուրույն խումբ կարող էր գոյություն ունենալ և նույնիսկ կային նախագծեր։ Մենք փնտրում էինք որևէ համակրելի երիտասարդի և երազում էինք ստեղծել բոյ-բենդ։ Եթե դա իրականանար, մենք կարող էինք համերգներ կազմակերպել երկու բաժնով՝ սկզբից նրանք, իսկ հետո՝ մենք։ Շատ գաղափարներ կային այդ ուղղությամբ։  

1989 թվականի դեկտեմբերին Բելիշկինի փոխարեն պրոդյուսեր է դառնում պատժից վերջերս ազատված Յուրի Այզենշպիսը[41], գարնանը խումբն ուղևորվում է Տոկիո, որտեղ պայմանագիր է ստորագրվում Ճապոնիայում խմբի առաջխաղացման համար[42]։ Համարվում է, որ «Կինո»-ն պետք է դառնար առաջին խորհրդային խումբը, որը կգովազդվեր միջազգային մակարդակով։ 1990 թվականի հունիսի 24-ին երաժիշտները նվագում են 45-րոպեանոց հավաքածու «Լուժնիկի» Մեծ մարզական արենայում, ի ավարտումն «Московский Комсомолец» («Մոսկովսկի կոմսոմոլեց») թերթի ամենամյա տոնակատարության, դա Վիկտոր Ցոյի վերջին հայտնվելն էր բեմում[42]։ Կազմակարպիչները բեմադրում են վիթխարի հրավառություն, շոուի շրջանակներում վառում են Օլիմպիական կրակը[13], որը մինչ այդ վառվել էր ընդամենը չորս անգամ (1980 թվականի Մոսկվայի Օլիմպիադաի, 1985 թվականի Երիտասարդների և ուսանողների միջազգային փառատոնի, 1986 թվականին Բարի կամքի խաղերի, 1989 թվականին Խաղաղության մոսկովյան միջազգային փառատոնի)[43]։

Վերջին ալբոմ խմբագրել

1990 թվականի հունիսին, ավարտելով ծանր համերգային շրջագայությունը, երաժիշտները ցանկանում էին ձայնագրել նոր ալբոմ, որի թողարկումը ծրագրավորված էր Ֆրանսիայում, սակայն դրանից առաջ որոշում են կարճատև արձակուրդ վերցնել և հեռանում են հանգստանալու[42]։ Լիարժեք ձևով ծրագրին վիճակված չէր ի կատար ածվելու, քանի որ օգոստոսի 15-ին, ձկնորսությունից վերադառնալիս, Վիկտոր Ցոյը զոհվում է ավտովթարից, «Սլոկա-Տալսի» մայրուղու 35-րդ կիլոմետրում, Ռիգայից մի քանի կիլոմետր հեռու[44][45]։ Երաժշտի մահը ցնցում է հանդիսանում խորհրդային ամբողջ հասարակության համար, երկրպագուների շրջանում արձանագրվում են մի քանի ինքնասպանության դեպքեր, Բոգոսլովսկի գերեզմանատանը գոյանում է մի ամբողջ վրանային քաղաք, որը գոյատևում է մի քանի ամիս[46]։

Այդ պահին լիովին պատրաստ էր միայն «Красно-жёлтые дни» («Կարմրա-դեղին օրեր») երգը, ևս մի քանի երգեր պահպանվել էին սևագիր տարբերակներում Ցոյի ակուստիկ կիթառի հետ նվագակցությամբ և մասնակիորեն կատարված գործիքային պարտիաներով։ Աշնանը ՎՊՏՈ-ի «Վիդեոֆիլմ» ստուդիայում Կասպարյանը, Տիխոմիրովը և Գուրյանովը ավարտին են հասցնում քառալիք ձայնագրությունների հնչյունավորումը և ավարտում են ալբոմը, որը ժողովրդի մեջ ստանում է «Чёрный» («Սև») անվանումը (շապիկի ամբողջական սև գույնի պատճառով)[47]։

Դեկտեմբերին կայանում է ալբոմի շնորհանդեսը Լենինգրադի ռոք-ակումբում։ Մեկ ամիս անց Մոսկվայի Երիտասարդության պալատում տեղի է ունենում հեռուստատեսային (Առաջին ալիք, ВИD հեռուստաընկերություն) մամլո-ասուլիսը, նվիրված «Սև ալբոմի» թողարկմանը[47]։ Լրագրողների հարցերին պատասխանում էին «Կինո» խմբի երաժիշտները և Վիկտոր Ցոյին մերձավոր այլ անձինք՝ Յուրի Կասպարյանը, Գեորգի Գուրյանովը, Իգոր Տիխոմիրովը, Ռաշիդ Նուգմանովը, Մարիաննա Ցոյը, Արտեմի Տրոիցկին, Սերգեյ Բուգաևը և Յուրի Այզենշպիսը[48]։ Դրանից հետո «Կինո» խումբը դադարում է գոյություն ունենալ[49]։

Խմբի անդամների հետագա ճակատագրերը խմբագրել

Գեորգի Գուրյանովը բառացիորեն անմիջապես ավարտում է երաժշտական կարիերան և իրեն նվիրում է գեղանկարչությանը։ Իգոր Տիխոմիրովը որոշ ժամանակ ղեկավարում էր «Պոլիգոն» խումբը, նվագում էր Ալեքսանդր Լյապինի հետ միասին, որից հետո 1995 թվականի ամռանը տեղափոխվում է «ԴԴՏ»։ Յուրի Կասպարյանը, երկարատև լռությունից հետո, ձայնագրում է «Драконовы ключи» (1996 թվական) գործիքային ալբոմը, մի քանի անգամ նվագակցում է Սերգեյ Կուրյոխինին, իսկ 2001 թվականի հոկտեմբերին Վյաչեսլավ Բուտուսովի (էքս-«Նաուտիլուս Պոմպիլիուս») և Օլեգ Սակմարովի (էքս-«Ակվարիում») հետ հիմնադրում է «Յու-Պիտեր» («Ю-Питер») խումբը, որի համերգային երգացանկի մեջ մտնում են «Կինո»-ի բազմաթիվ հիթեր[50]։ Նույն թվականին Բուտուսովը Տիխոմիրովի և Կասպարյանի հետ ձայնագրում են «Звёздный падл» («Աստղային թիավարում») անվանումով նախագիծը։ Ալբոմը ստացվում է մռայլ և առեղծվածային, բոլոր տեքստերը գրել է անվանի բանաստեղծ Եվգենի Գոլովինը, այնուամենայնիվ, տեսաբանների մեծամասնությունն այդ սկավառակը ենթարկում է քննադատության՝ «Կինո» բառի անարդարացի շահագործման համար, գրված շապիկի վրա թավատառ[51][52]։ Որոշ ժամանակ լուրեր էին շրջանառվում «Կինո» խմբի վերածնունդի մասին՝ նոր վոկալիստ Բեկհան Բարախոևի հետ, նա Կասպարյանի և Տիխոմիրովի հետ երգել է երկու հոբելյանական համերգներում, մասնակցություն է ունեցել մի քանի ստուդիական ձայնագրություններում, սակայն արդյունքում այդ նախագիծը չի կայանում՝ երգիչը շարունակում է ելույթ ունենալ իր սեփական «Բեկհան» խմբի հետ[53]։

2012 թվականին Առաջին ալիքով ցուցադրում են «Ցոյ-Կինո» փաստագրական ֆիլմը, որում հնչում է խմբի նոր երգը՝ «Атаман» («Ատաման»)։ Խմբի հին անդամները հավաքվում են, որպեսզի ավարտեն այդ երգը, որի դեմո-ձայնագրությունը 22 տարի իր մոտ պահպանում էր Վիկտոր Ցոյի քաղաքացիական կին Նատալյա Ռազլոգովան։

2013 թվականի հուլիսի 20-ին, կյանքի 52-րդ տարում, մահանում է խմբի թմբկահար Գեորգի Գուրյանովը։ Մահվան պատճառը՝ լյարդի քաղցկեղ[54]։

Վիկտոր Ցոյի մահից հետո լուրջ տարաձայնություններ են առաջանում «Կինո» խմբի մշակույթի հեղինակային իրավունքների նկատմամբ։ Ըստ Ալեքսանդր Լիպնիցկու խոսքերի, Ցոյի այրու և Moroz Records ձայնագրման ընկերության կողմից խախտվում էին երրորդ անձանց իրավունքները։ Ընդ որում, օգտագործվում էին խորամանկ ծրագրեր։ Արդյունքում, «Կինո»-ի երաժիշտները և այլ հետաքրքրված անձինք կորցնում են խմբի ստեղծագործության նկատմամբ իրենց իրավունքները, իսկ Մարիաննա Ցոյը նրանց գումարներ էր վճարում մի քանի տարի շարունակ (դա չէր հանդիսանում լիարժեք փոխհատուցում)։ Լիպնիցկին պատկերում է լեգենդար խմբի պատմության այդպիսի կողմը, «որպեսզի վերականգնվի պատմական արդարացիությունը»[55]։

Կազմ խմբագրել

Վերջին կազմ խմբագրել

Այլ մանակիցներ խմբագրել

Բացի պատկերում թվարկվածներից, 1985-1988 թվականներին «Կինո»-ի հետ միասին նվագել են նրանց բազմաթիվ մերձավորներ և ծանոթներ.

  • Ալեքսեյ Վիշնյա, Յուրի Լեբեդև, Դմիտրի Անաշկին («Էլեկտրոստանդարտ», «Օրկեստր Ա»), Իգոր Բորիսով («Ցիվիլիզացիա Z», «Нате!») - կիթառ
  • Անդրեյ Կրիսանով - բաս
  • Դմիտրի Պավլով, Անդրեյ Սիգլե, Սերգեյ Կուրյոխին - ստեղնաշար
  • Ռոման Բարինով, Սերգեյ Բուգաև - թմբուկներ, պերկուսիա
  • Ջոաննա Սթինգրեյ - բեկ-վոկալ

Իր հերթին, խմբի երաժիշտներից շատերը եղել են «Փոփ-մեխանիկա» նախագծի մասնակիցներ[13]։

Ոճ խմբագրել

«Կինո»-ի երաժշտությունը, գրված գլխավորապես Վիկտոր Ցոյի կողմից, մոտ է պոստ փանկի և նոր ալիքի ոճայնությանը, չնայած անձամբ նա իր ոճը նույնականացրել է բիթ-երաժշտության հետ[56]։ Խմբի հնչողությունը լավ իմաստով նորաձև էր, նրանք ուշադրությամբ և հետաքրքրված հետևում էին Արևմուտքում երաժշտական գործընթացի զարգացմանը և ձգտում էին իրենց ստեղծագործություններում օգտագործել լսվածի առավել հետաքրքիրները։ Երգերը միշտ առանձնացվում էին թարմ մեղեդայնական ձեռքբերումների առատությունով, տեքստերի հերոսական-ռոմանտիկական խանդավառությունով, որը զուգակցվում էր բնականից իրական էսքիզների հետ, զուսպ իրոնիայով և բնորոշ սարդոնական հումորով[13]։ Ըստ Անատոլի Գունիցկու խոսքերի, «Կինո»-ի ոճը հիշեցնում է հասուն «T. Rex»-ին՝ ռիթմիկ միօրինակությամբ և լակոնիկ գործիքային պարտիաներով, ինչպես նաև հիշվող, մոլուցքային մեղեդայնությամբ[57]։ Տեքստերի թեմատիկան հաճախ շոշափում է մարդկանց խնդիրները, ովքեր հակամարտության են դուրս եկել նրան շրջապատող իրավիճակների հետ։ «Ռովեսնիկ» ամսագրի տեսաբանը Ցոյի երաժշտությունը համեմատում է քաղաքային պարտիզանի չար աղաղակի հետ, ով ատում է պղծված աշխարհը, որում նրան վիճակված է ապրել[58]։ Չնայած դրան, նրա բոլոր երգերը հեռու են քաղաքական կարգախոսներից։ Պատասխանելով սոցիալ-քաղաքական թեմաների բացակայության մասին հարցին, Ցոյը նշում է, որ իր երգերին վերաբերվում է որպես գեղարվեստական ստեղծագործություն և չի ցանկանում զբաղվել հրապարակախոսությամբ[56]։

Քննադատները ոգեշնչվածության աղբյուր են համարում Duran Duran[59], R.E.M.[59], The Smiths («Это не любовь» ժամանակաշրջանում)[60], The Sisters of Mercy[13], The Cure[59][61] խմբերը։ Շատ դեպքերում Ցոյի ոճի վրա ազդել են նրա ծանոթները, «Ակվարիում», «Զոոպարկ» և «Հեռուստացույց» խմբի երաժիշտները, նշվում է «Ալիսա» խմբի հետ փոխադարձ ազդեցությունը։ Ցոյի վոկալային եղանակը հիշեցնում է Յան Քարթիսի ոճը, «Joy Division» խմբի վոկալիստ։ Բեմում պահվածքի պլաստիկան ներշնչված է Բրյուս Լիի մասնակցությամբ ֆիլմերից տպավորություններով, որոնք հաճախ վերադիտվում էին խմբի անդամների կողմից ընկերների մոտ հյուրընկալվելիս[46][62]։

Կինոմանիա խմբագրել

 
«Ցոյի պատը»

Ռուսական ռոքի երկրպագուների շրջանում «Կինո»-ի երգերը հանրաճանաչ են մնում մինչ օրս։ Համարվում է, որ Ցոյի մահը նույնիսկ խթանել է խմբի հանրաճանաչությանը, իր առումով ստեղծելով մահացած հերոսի պաշտամունք[8]։ Գոյություն ունի նաև կարծիք, որ վերջին տարիներին խումբն իրեն սպառել էր և եթե երաժիշտը «ժամանակին» չմահանար, խմբի նկատմամբ ուշադրությունը զգալիորեն կմարեր։ Այնուամենայնիվ, վթարը տեղի էր ունեցել «Կինո» խմբի հանրաճանաչության գագաթնակետին, ինչը հանգեցրեր «կինոմանիայի» ֆենոմենի[63]։ Կրիվոարբատսկի փակուղում (Մոսկվա) հայտնվում է «Ցոյի պատը», որը խմբի երկրպագուները գրոտում են «Կինո», «Ցոյը կենդանի է» գրություններով, երգերից հատվածներով և երաժշտին սիրո խոստավանություններով[64]։ Իշխանության ներկայացուցիչները և որոշ ոչպաշտոնական կազմակերպություններ բազմիցս փորձել են ներկել պատը, սակայն մինչ այժմ բազմաթիվ երկրպագուներ ամբողջ Ռուսաստանից և մերձավոր արտասահմանից շարունակում են ուխտագնացությունը այդ հուշակոթողին, բերում են ծաղիկներ, ամրացնում են պաստառներ և ավելացնում նոր մակագրություններ[65]։

«Կամչատկա» կաթսայատունը (Բլոխինի փողոց 15), որում Ցոյը մեկ տարուց ավելի (1986 թվականի աշնանից մինչև 1988 թվականի հունվարը) աշխատել է հնոցապան, նույնպես դարձել է ուխտագնացության վայր։ 2001 թվականին շինությունը գնվել է առևտրական կազմակերպության կողմից և լեգենդար նկուղը նախատեսված էր քանդել, սակայն Վալենտինա Մատվիենկոն այցելում է այդ վայրը և կարգադրում է կաթսայատան պահպանման, ինչպես նաև այստեղ Վիկտոր Ցոյի թանգարանի ստեղծման և այն քաղաքային բյուջեից ֆինանսավորման մասին[66]։ Կիևում, Տելբին լճի վրա, որտեղ նկարահանվել էր «Արձակուրդների ավարտը» կարճամետրաժ ֆիլմը, մինչ այժմ աճում են հին ուռենիները, որոնք տեսանելի են ֆիլմի դրվագներում և այդ վայրը հանդիսանում է պաշտամունքային ուկրաինական երկրպագուների համար[67]։ Նաև անուշադրության չի մատնվել Վիկտոր Ցոյի մահվան վայրը։ Ավանդապես, անցնելով Սլոկա-Տալսի մայրուղու 35-րդ կիլոմետրը, վարորդները ազդանշան են տալիս։ Այնտեղ տեղադրվել է հուշարձան, երկրպագուներն ամեն տարի այցելում են «կիլոմետրը» նրա համար, որպեսզի ծաղիկներ դնեն, ինչպես նաև կատարեն սիրելի երգչի երգերը։

Վիկտոր Ցոյի մահից և «Կինո» խմբի կազմալուծումից հետո առավել ակտիվ երկրպագուների կողմից ստեղծվում են երաժշտական խմբեր, որոնց ոճայնությունը և կատարումը նման է «Կինո» խմբի ոճին։ Ցանկում ներկայացված են առավել հայտնի խմբերը.

Անվանում Մենակատար Ակտիվության տարիներ Ալբոմների քանակ Քաղաք Կայք
«Бекхан» Բեկհան Բարախոև 1991 - մեր օրեր 3 Գրոզնի www.bekhan.ru
«Новый день» Իվան Կուրնաև 1991 - մեր օրեր. 10 Մոսկվա www.novyiden.ru
«Вторая серия» Վիկտոր Տոր-Շե 1992 - 1993 2 Նովոկուզնեցկ www.seria2.narod.ru
«Виктор» Ասհատ Կալբաև 1995 - մեր օրեր 4 Օշ www.viktorgroup.ru Արխիվացված 2016-04-04 Wayback Machine
«Z-exit» Սերգեյ Կուզմենկո 2000 - մեր օրեր 1 Կիև www.z-exit.ru Արխիվացված 2016-01-11 Wayback Machine
«Чёрный квадрат» Իգոր Սոկոլով 2011 - մեր օրեր 2 Բելգորոդ www.rockkvadrat.com Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine

Արտացոլում մշակույթում խմբագրել

Լինելով 1980-ական թվականների երկրորդ կեսի խորհրդային առավել վառ խմբերից մեկը, «Կինո»-ն մեծ ազդեցություն է թողել բազմաթիվ երիտասարդ խմբերի կայացմանը և որոշակի աստիճանով, շարունակում է ազդեցություն թողնել մինչ այժմ։ Երաժշտական գործիչները, ովքեր ճանաչում էին Վիկտոր Ցոյին անձամբ կամ ուղղակի հանդիսանում էին նրա խմբի երկրպագուները, իրենց հարգանքն են արտահայտում ոչ միայն հարցազրույցներում, այլ անմիջապես նաև ստեղծագործություններում[68]։ Դրա լավ օրինակ է հանդիսանում «КИНОпробы» նախագիծը՝ կրկնակի տրիբյուտ-ալբոմը, կազմված քավեր-տարբերակներից, կատարված հետխորհրդային տարածաշրջանի առավել հայտնի ռոքերների կողմից։ Ալբոմը թողարկվել է 2000 թվականի աշնանը և ուղեկցվել Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում մասշտաբային մարզադաշտային համերգներով[69]։

  «Կինո» խումբը, դա բացառիկ խումբ էր, և այն, որ այն ժամանակի ընթացքում, որն անցել է Ցոյի մահից հետո, այն դարձել է ոչ պակաս հանրաճանաչ, դա զարմանալի բան է։ Եթե որևէ զուգադրություն անցկացնես արևմտյանի հետ, ապա կարելի է հիշել Doors-ին, Beatles-ին՝ խմբեր, որոնք երբեք չեն ծերանում ժամանակի ընթացքում։ Այդ բոլոր խմբերի մոտ եղել են ինչ-որ յուրահատուկ արժանիքներ, որոնք տարիների ընթացքում ոչ միայն չեն թառամում, այլ դառնում են առավել արտահայտիչ։ Ասենք, եթե խոսենք Beatles-ի մասին, ապա դա բացառիկ երաժշտությունն է, չնայած, բնականաբար, նրանց լիրիկան այժմ հնչում է շատ պարզամիտ։ Սակայն նրանց մեղեդին, նրանց երաժշտությունը, հավերժ են և դասական։ Եթե խոսենք Doors-ի մասին, ապա դա հենց Ջիմ Մորիսոնի լիրիկան է, նրա զարմանալի ձայնը, նրա շլացուցիչ, խարիզմատիկ կերպարը։ Իսկ ինչ վերաբերվում է Ցոյին, ապա նա որոշ իմաստով միավորել է և այն, և մյուս արժանիքը։
- Արտեմի Տրոիցկի[70]
  

Կոնստանտին Կինչևը, ով ընկերություն էր անում Ցոյի հետ, «Ալիսա»-ի համերգներին բազմիցս կատարում է «Песню без слов», «Транквилизатор» և «Спокойную ночь» երգերը։ Ալիսամանները նույնիսկ հորինել են իրենց ծեսը՝ «Спокойная ночь» երգի կատարման ժամանակ նրանք պպզում են և վառում կրակայրիչները, իսկ «Тем, кто ложится спать - спокойного сна» («Նրանց, ովքեր պառկում են քնելու, բարի քուն») խոսքերի ժամանակ, նրանք միանգամից բարձրանում են[33]։ 2008 թվականին Կինչևը ընկերոջ հիշատակին է նվիրել մի ամբողջական ալբոմ՝ «Пульс хранителя дверей лабиринта» (տվյալ ենթատեքստում «լաբիրինթոսի պահապան» ի նկատի է ունեցվել անձամբ Ցոյին)[71]։ Իլյա Չյորտը, «Պիլոտ» խմբի առաջատարը, խոստովանել է, որ «Ч/б» ալբոմը գիտակցորեն ձայնագրել է «Կինո»-ի ոճում. «Ինձ համար վիրավորական էր, որ մեր երկրում գոյություն ունեն հազարավոր թիմեր, ովքեր կրկնօրինակում են «Nirvana» խմբին։ Չէ՞ որ նման երաժշտությունը և ոճայնությունը բացարձակ երկրորդական են։ Իսկ հայրենական կատարող Վիկտոր Ցոյը ծնվել և մահացել է և ոչ մեկը նրա գործը չի շարունակում։ Իսկ նրա երաժշտությունը ռուսական արմատներ ունի»[72]։ 2000 թվականին Ռիկոշետը, «Объект насмешек» խմբի առաջատարը, թողարկում է «Վերջին հերոսը» ալբոմից երգերի ռեմիքսների հավաքածու, որը ստանում է «Виктор Цой: Печаль» («Վիտոր Ցոյ։ Թախիծ») անվանումը[73]։ 2010 թվականի հոկտեմբերին Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում տեղի է ունենում «20 տարի առանց «Կինո»-ի» փառատոնը, որտեղ նրանց երգերը կրկին հնչում են երկրի գլխավոր ռոքերների կողմից՝ «Ալիսա», «Յու-Պիտեր», «Արքա և ծաղրածու», «Պիկնիկ», «Կուկրինիքսներ», «Պիլոտ» խմբերի և այլոց[74]։ Հոկտեմբերի 21-ին, Վիկտոր Ցոյի մահվան 20-ամյակին, թողարկվում է Վիկտոր Ցոյի հիշատակի տրիբյուտ-ալբոմ՝ «КИНОпробы. Рэп-трибьют»։ Դեկտեմբերի 16-ին Crocus City Hall-ում կայանում է ««Կինո»-ի երաժշտությունը նվագախմբի համար» համերգը, որի շրջանակներում «Գլոբալիս» սիմֆոնիկ նվագախումբը, Կասպարյանի մասնակցութամբ, նվագում է խմբի 30 ստեղծագործությունները նվագախմբային տարբերակով։ Հնչյունավորման հեղինակ է հանդես գալիս երաժիշտ Իգոր Վդովինը[75]։

1999 թվականի դեկտեմբերի 31-ին «Наше радио»-ն հրապարակում է «XX դարի ռուսական ռոքի լավագույն 100 երգերը» ցանկը, կազմված ռադիոլսողների ընտրությունների հիման վրա։ «Կինո»-ն տասը երգով («Группа крови» («Արյան խումբ»), «Звезда по имени Солнце» («Արև անունով աստղը»), «В наших глазах» («Մեր աչքերում»), «Последний герой» («Վերջին հերոս»), «Хочу перемен!» («Փոփոխություններ եմ ցանկանում»), «Пачка сигарет» («Ծխախոտի տուփ»), «Спокойная ночь» («Բարի գիշեր»), «Восьмиклассница» («Ութերորդ դասրանցին»), «Война» («Պատերազմ») և «Закрой за мной дверь» («Փակիր դուռը իմ հետևից»)) նրանում ունենում է առավելագույն ներկայացուցչությունը, ընդ որում «Արյան խումբ»-ը ընդհանուր ցուցակում զբաղեցնում է պատվավոր № 1 դիրքը։ «Կոսոմոլսկայա պրավդա» թերթը, համաձայն ընթերցողների հարցման, «Կինո»-ին անվանում է հայրենական ռոքի պատմության մեջ երկրորդ ամենաազդեցիկ խումբը[76]։ Բացի այդ, «Արյան խումբ»-ը ընկնում է «40 երգ, որոնք փոխել են աշխարհը» ցուցակի մեջ, կազմված 2007 թվականին Rolling Stone ամսագրի ռուսալեզու հրատարակչության կողմից[77]։

2011 թվականի ապրիլին հայտնի ռուսական գործարար Օլեգ Տինկովը ձեռք է բերում «Дальше действовать будем мы» («Այսուհետև պետք է գործենք մենք») երգի նկատմամբ իրավունքները՝ իր «Тинькофф Кредитные Системы» բանկի գովազդային արշավի նպատակներով, երգը դառնում է բանկի կորպորատիվ հիմնը, իսկ հենց արտահայտությունը՝ կարգախոսը։ Բացի այդ, ստեղծագործությունը հնչում է «Բիզնես գաղտնիքներ Օլեգ Տինկովի հետ» հեռուստահաղորդման ժամանակ։ Ըստ որոշ աղբյուրների, գործարքի արժեքը կազմել է մեկ միլիոն ԱՄՆ դոլլար, չնայած անձամբ գործարարը իր բլոգում մասնակիորեն հերքում է այդ լուրը[78]։

Վիդեոգրություն խմբագրել

VHS, DVD

  • 1986 - Համերգ Կապի Մշակույթի տանը, Լենինգրադ (Վիկտր Ցոյ և Յուրի Կասպարյան)
  • 1986 - Համերգ Լենինգրադի ռոք-ակումբում։ Կոնստանտին Կինչևի ծննդյան օրը
  • 1986 - Համերգ МИИТ Մշակույթի տանը, «Շարժում դեպի գարուն» փառատոն
  • 1986 - Արձակուրդների ավարտ
  • 1987 - Լենինգրադի ռոք-ակումբի V փառատոնի համերգ Լենինգրադի Երիտասարդների տանը, հուլիս
  • 1988 - Հիշատակի համարգ (Ա.Բաշլաչով), Ռոք-ակումբ
  • 1988 - Հիշատակի համարգ (Ա.Բաշլաչով), Մոսկվա
  • 1988 - Համերգ Երկաթուղագործների Մշակույթի տանը, ապրիլի 25
  • 1988 - Համերգ МЭЛЗ Մշակույթի տանը
  • 1989 - Համերգ Դանիայում, հունվարի 14
  • 1989 - Համերգ Ալմա Աթաում, փետրվարի 2-5
  • 1989 - Համերգ Մինսկում, մայիսի 5
  • 1989 - Համերգ Մինսկում, մայիսի 5 (դրվագներ 2 խցիկից)
  • 1989 - Համերգ «Հայացք» («Взгляд») հաղորդման ժամանակ, հոկտեմբեր
  • 1990 - Համերգ Մոլոտ մշակույթի տանը, Պերմ, մարտի 16
  • 1990 - Համերգ Օլիմպիյսկիում, մայիսի 5
  • 1990 - Համերգ Իրկուտսկում, մայիսի 27
  • 1990 - Համերգ Դոնեցկում, ՄուզԷկո-90 փառատոն, հունիսի 2-3
  • 1990 - Վիկտոր Ցոյի և «Կինո» խմբի վերջին համերգը, հունիսի 24
  • 1990 - Երգեր, որոնք չեն մտել Վիկտոր Ցոյի համերգի մեջ, հունիսի 24
  • 1992 - Համերգ, նվիրված Վիկտոր Ցոյի հիշատակին, «Վերջին երեկո» («Последний вечер») հաղորդում
  • 1996 - Արևային օրեր
  • 2000 - Համերգ, նվիրված Վիկտոր Ցոյի հիշատակին, նոյեմբերի 17
  • 2002 - Վիկտոր Ցոյի վերջին համերգը
  • 2006 - Ուղղակի դու ցանկանում եմ իմանալ
  • 2007 - Համերգ Ալմա Աթաում
  • 2007 - Համերգ Օլիմպիյսկի մարզական համալիրում
  • 2008 - Համերգ Դոնեցկում
  • 2009 - Յուրի Կասպարյան և Իմ ընկերները - КИНОмания, հունիսի 21
  • 2010 - Համերգ, նվիրված Վիկտոր Ցոյի հիշատակին, «Կամչատկային մինչ երկինք» («От Камчатки до небес!»)

Ֆիլմեր, որոնցում հնչում են «Կինո» խմբի երգերը

  • 1985 - Մեկ իրադարձության ժամանակագրություն - «Война»
  • 1986 - Йя-Хха - «Дальше действовать будем мы», «Солнечные дни»
  • 1986 - Արձակուրդների ավարտ - «Дальше действовать будем мы», «Закрой за мной дверь», «Раньше в твоих глазах», «Попробуй спеть вместе со мной»
  • 1987 - Ասսա - «Перемен»
  • 1988 - Ինձ կոչում են Առլեքին - песни из альбома «Звезда по имени Солнце»
  • 1988 - Գազան - «Троллейбус»
  • 1988 - Ասեղ - «Звезда по имени Солнце», «Бошетунмай», «Группа крови», инструментальные композиции
  • 1988 - Քրեական տաղանդ - «Война»
  • 1989 - Դա եղել է ծովի մոտ - «Алюминиевые огурцы»
  • 1990 - Քաղաք - «Легенда»
  • 1990 - Բասկերվիլների շան ամուսինը - «Песня без слов», «Сказка»
  • 1990 - Սեքս և վերակառուցում - «Печаль», «Закрой за мной дверь», «Фильмы»
  • 1991 - Տուն աստղալից երկնքի տակ - «Кукушка»
  • 2001 - Քույրեր - «Кукушка», «Спокойная ночь», «Следи за собой», «В наших глазах», «Стук», «Война»
  • 2003 - Մարդ-նետում - «Звезда по имени Солнце»
  • 2004 - Արևը կորցրածները - «Последний герой»
  • 2005 - Փոշի - «Перемен»
  • 2006 - Կենդանի - «Нам с тобой»
  • 2007 - Բեռ 200 - «Время есть, а денег нет»
  • 2007 - Ընտրությունների օր - «Мама-анархия» (Վլադիմիր Շախրինի կատարմամբ)
  • 2008 - Ստիլյագներ - «Восьмиклассница» (վերափոխված բառեր)
  • 2010 - Ասեղ Remix - «Звезда по имени Солнце», «Дальше действовать будем мы», «Бошетунмай», «Группа крови»
  • 2011 - Անգործները - «Весна»
  • 2011 - Ութսունականները - «Восьмиклассница»
  • 2012 - Դպրոցից հետո - «Это не любовь», «Пачка сигарет», «Алюминиевые огурцы»
  • 2013 - Գիշերաթիթեռներ- «Алюминиевые огурцы»
  • 2013 - Ստալինգրադ - «Легенда» (Զեմֆիրայի կատարմամբ)
  • 2014 - Հիմար - «Спокойная ночь»
  • 2014 - Վերջին վագոն։ Գարուն Весна - «Место для шага вперёд»
  • 2015 - Մարի Սևաստոպոլի համար - «Кукушка» (Պոլինա Գագարինայի կատարմամբ)
  • 2015 - Հերոս-պիոներներ - «Кончится лето»
  • 2015 - Վերջին մենթը - «Последний герой», «Алюминиевые огурцы», «Группа крови», «Восьмиклассница»
  • 2015 - Համաճարակ - «Песня без слов»

Սկավառակագրություն խմբագրել

Ստուդիական ալբոմներ

  • 1982 - «45»
  • 1983 - «46»
  • 1984 - «Начальник Камчатки» («Կամչատկայի ղեկավարը»)
  • 1985 - «Это не любовь» («Դա սեր չէ»)
  • 1986 - «Ночь» («Գիշեր»)
  • 1988 - «Группа крови» («Արյան խումբ»)
  • 1989 - «Звезда по имени Солнце» («Արև անունով աստղը»)
  • 1990 - «Кино» («Կինո») (հայտնի է որպես «Чёрный альбом» («Սև ալբոմ»))

Սինգլներ

  • 1987 - «Կամչատկայի ղեկավարը ալբոմից»
  • 1988 - «Գիշեր ալբոմից»
  • 1989 - «Maman»
  • 1989 - Ձայնային ներածություն «Клуб и художественная самодеятельность» ամսագրին
  • 1990 - Ձայնային ներածություն «Кругозор» ամսագրին, № 7/90

Հավաքածուներ

  • 1989 - «Последний герой» («Վերջին հերոսը»)
  • 1992 - «Неизвестные песни» («Անհայտ երգեր»)
  • 1996 - «Легенды русского рока. Кино» («Ռուսական ռոքի լեգենդներ։ Կինո»)
  • 1999 - «Лучшие песни 82-88» («Լավագույն երգեր 82-88»)
  • 1999 - «Лучшие песни 88-90» («Լավագույն երգեր 88-90»)
  • 2000 - «История этого мира» («Այս աշխարհի պատմությունը»)
  • 2001 - «Grand Collection»
  • 2002 - «Кино в кино» («Կինոն կինոյում»)
  • 2002 - «Последние записи» («Վերջին ձայնագրություններ»)

Խորհրդային հավաքածուներում

  • 1987 - «АССА» («Ասսա»)
  • 1989 - «Хит-парад Александра Градского» («Ալեքսանդր Գրադսկու հիթ-շքերթ»)

Արտասահմանյան հավաքածուներում

Համերգային ալբոմներ

  • 1996 - «Համերգ ռոք-ակումբում» (2CD) (1984-1986 թվականների ձայնագրություններ)
  • 2002 - «Գարին և հիպերբոլոիդներ» Առաջին ձայնագրություններ
  • 2002 - «Live. 1988-1990» (2CD)
  • 2002 - «Համերգ Դուբնայում։ 1987»
  • 2004 - «Անհայտ ձայնագրություններ» (4CD).
    • CD1. Ակուստիկա։ Տալլին։ 1990 թվական
    • CD2. Կվարտիրնիկ։ Լենինգրադ։ 1988 թվական
    • CD3. Ռոք-փառատոն։ Կապի Մշակույթի տուն։ 1986 թվական
    • CD4. Ակուստիկա։ Լենինգրադ։ 1982 թվական

Վիկտոր Ցոյի համերգային ալբոմներ

  • 1994 - «Акустический концерт» («Ակուստիկ համերգ»)
  • 1996 - «Акустика» («Ակուստիկա»)(վերահրատարակվել է 1999 թվականին «Երգեր կիթառի ներքո» անվանումով)
  • 1996 - «12-13 января 1985 года, Москва» («1985 թվականի հունվարի 12-13, Մոսկվա») (Մայկ և Ցոյ, 2CD)
  • 1998 - «Майк Науменко. Виктор Цой» («Մայկ Նաումենկո։ Վիկտոր Ցոյ») (2CD)
    • CD1. «Համերգ Պավել Կրաևի մոտ» (Մայկ և Ցոյ) (1983 թվականի ձայնագրություն, առաջին անգամ հրատարակվել է 1996 թվականին, «Գարուն-ամառ» անվանումով)
    • CD2. «Սեյշն Պետրոգրադսկու վրա» (Մայկ և Ցոյ) (1984 թվականի ձայնագրություն)
  • 1998 - «Исполнение разрешено» («Կատարումը թույլատրվում է») (համերգ Սոսնովի Բորում, Բ. Գրեբենշչիկով, Մ. Նաումնեկո, Վ. Ցոյ, 15.12.1984, 2CD)
  • 2009 - «Ленинград 1984» («Լենինգրադ 1984») (Մայկ և Ցոյ, 2CD)

Այլ ռելիզներ

  • 2000 - «КИНОпробы» (2CD)
  • 2000 - «Виктор Цой: Печаль» («Վիկտոր Ցոյ։ Թախիծ»)
  • 2003 - «День рождения Виктора Цоя» («Վիկտոր Ցոյի ծննդյան օրը»)
  • 2009 - «Ремиксы» («Ռեմիքսներ»)
  • 2010 - «КИНОпробы. Рэп-трибьют»
  • 2010 - «Игла Remix. Саундтрек к фильму»
  • 2010 - «Виктор Цой - 20 лет без…» («Վիկտոր Ցոյ։ 20 տարի առանց…»)
  • 2014 - «Спасём мир. Tribute to Виктор Цой»

Գրականություն խմբագրել

  • Калгин В. Н. Виктор Цой. — М.: Молодая гвардия, 2015. — 368 с. — (Малая серия). — 4000 экз. — ISBN 978-5-235-03751-9
  • Калгин В. Н. Виктор Цой и его «Кино». — М.: АСТ, 2015. — 306 с. — 4000 экз. — ISBN 978-5-17-091690-0

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Бурлака, 2014, էջ 23
  2. ↑ 2,0 2,1 Бурлака, 2014, էջ 24
  3. ↑ Виктор Цой. Иллюстрированная история жизни и творчества Виктора Цоя и группы «Кино». — М.: АНТАО, 2005. — С. 332, 334, 337, 342. — ISBN 5-94037-066-7
  4. ↑ Виктор Цой. Иллюстрированная история жизни и творчества Виктора Цоя и группы «Кино». — М.: АНТАО, 2005. — С. 346. — ISBN 5-94037-066-7
  5. ↑ 5,0 5,1 Бурлака, 2014, էջ 26
  6. ↑ Бурлака, 2014, էջ 29
  7. ↑ Александр Кушнир. Кино 45 (1982) // 100 магнитоальбомов советского рока. — Москва: Крафт+, 2003. — 400 с. — ISBN 5-7784-0251-1
  8. ↑ 8,0 8,1 Борис Гребенщиков. «Мы были как пилоты в соседних истребителях». www.kinoman.net. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  9. ↑ Евгений Додолев. Начальник Камчатки. — Московский комсомолец, 25 марта 1988.
  10. ↑ Рыбин, Глава 7.
  11. ↑ Алексей Рыбин. «И Рыба, и мясо» - Из интервью с Лёшей Рыбиным. — Рокси, № 6, 1983.
  12. ↑ Рыбин, Глава 8.
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 Андрей Бурлака. Том II. Кино // Рок-энциклопедия. Популярная музыка в Ленинграде-Петербурге 1965-2005. — М.: Амфора, 2007. — 416 с. — ISBN 978-5-367-00362-8
  14. ↑ 14,0 14,1 Бурлака, 2014, էջ 42
  15. ↑ Бурлака, 2014, էջ 45
  16. ↑ Александр Кушнир. Кино. Начальник Камчатки (1984) // 100 магнитоальбомов советского рока. — Москва: Крафт+, 2003. — 400 с. — ISBN 5-7784-0251-1
  17. ↑ Бурлака, 2014, էջ 46
  18. ↑ Александр Липницкий. (7 июня 1991). ««Он как никто мог поднять человека с колен…»». www.rockhell.spb.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 16-ին.
  19. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 54-55
  20. ↑ Бурлака, 2014, էջ 56
  21. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 56-57
  22. ↑ Бурлака, 2014, էջ 58
  23. ↑ Терещенко В. Из рецензии на альбом «Ночь». — Рокси, № 11, 1986.
  24. ↑ Бурлака, 2014, էջ 64
  25. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 64-65
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Константин Преображенский. «История группы «Кино»». www.kinoman.net. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 15-ին.
  27. ↑ Всеволод Гаккель. Аквариум как способ ухода за теннисным кортом. — М.: Амфора, 2007. — С. 322. — 416 с. — (История Аквариума). — ISBN 978-5-367-00331-4
  28. ↑ Бурлака, 2014, էջ 68
  29. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 71-12
  30. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 71-12, 75
  31. ↑ 31,0 31,1 Foss, Richard. «Gruppa Krovi». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 29-ին.
  32. ↑ Бурлака, 2014, էջ 71
  33. ↑ 33,0 33,1 Программа «Летопись», передача, посвящённая альбому «Группа крови». Архив программы доступен по адресу http://nashe.ru/letopis/714/ Արխիվացված 2007-09-12 Wayback Machine (Ստուգված է 9 Մարտի 2010)
  34. ↑ Александр Житинский. Из рецензии на альбом «Группа крови». — Рокси, № 14, 1988. Архивировано из первоисточника 11 հունվարի 2012.
  35. ↑ Бурлака, 2014, էջ 80
  36. ↑ 36,0 36,1 Бурлака, 2014, էջ 81
  37. ↑ Бурлака, 2014, էջեր 78-79
  38. ↑ Бурлака, 2014, էջ 82
  39. ↑ Марина Леско. Истёкший срок рока // Музыкальная правда. — Издательский дом «Новый Взгляд», 11 марта 2010. — № 2.
  40. ↑ Марианна Цой, Александр Житинский. Виктор Цой. Стихи. Документы. Воспоминания. — Выпуск 1. — Санкт-Петербург: Новый Геликон, 1991. — С. 291. — 368 с. — (Звёзды рок-н-ролла). — ISBN 5-85-395-018-5
  41. ↑ Бурлака, 2014, էջ 83
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 Бурлака, 2014, էջ 85
  43. ↑ Артур Гаспарян «Мы помним чудное мгновение…», «Московский комсомолец» 29.06.1990 архив статьи
  44. ↑ Бурлака, 2014, էջ 8
  45. ↑ «Гибель Цоя: как произошла авария на трассе Слока-Талси. ИНФОграфика». ՌԻԱ Նովոստի. 15 августа 2007. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 9-ին.
  46. ↑ 46,0 46,1 «История группы КИНО». vrt.al.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 7-ին.
  47. ↑ 47,0 47,1 Бурлака, 2014, էջ 87
  48. ↑ Рашид Нугманов. «Летопись: Виктор Цой». «Йа-Хха» - официальный сайт Рашида Нугманова. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  49. ↑ Бурлака, 2014, էջ 88
  50. ↑ Вадим Пономарёв. Слава Бутусов исполнил долг. — Взгляд, 24 октября 2005.
  51. ↑ Святослав Бирюлин. (28 августа 2008). «Вячеслав Бутусов и музыканты группы «Кино»: Звёздный падл». Звуки.Ру. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 9-ին.
  52. ↑ Юлия Санкович. Звёздные па. — Новая газета, 18 октября 2001. Архивировано из первоисточника 2 Մարտի 2007.
  53. ↑ Алексей Сорокин. Звезда по имени Виктор Цой - Интервью с Юрием Каспаряном. — Журнал «Тинейджер» #54, 27 июня 2002.
  54. ↑ Барабанщик группы «Кино» Гурьянов скончался в Петербурге // РИА Новости
  55. ↑ Из интервью Александра Липницкого газете Արխիվացված 2014-12-21 Wayback Machine «Կոմսոմոլսկայա պրավդա» (2009 г.)
  56. ↑ 56,0 56,1 Алексей Астров. Виктор Цой: «У нас у всех есть какое-то чутье…». — Рио, № 19, 1988. Архивировано из первоисточника 24 Նոյեմբերի 2003.
  57. ↑ Анатолий Гуницкий. Из статьи «Расклад-84». — Рокси, № 8, 1985. Архивировано из первоисточника 20 Հունիսի 2008.
  58. ↑ Алексей Поликовский. Виктор Цой - кочегар Кино. — Ровесник, № 11, ноябрь 1997. Архивировано из первоисточника 7 Օգոստոսի 2009.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 Sabrina Jaszi; Steve Huey. «Kino». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 29-ին.
  60. ↑ Владислав Бачуров. The Smiths. Клуб одиноких сердец. — Fuzz, 1 июня 1999. — № 6.(չաշխատող հղում)
  61. ↑ Дмитрий Бебенин. «17 мгновений The Cure». Звуки.Ру. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 7-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |daterpublished= ignored (օգնություն)
  62. ↑ Ольга Окнер. Герой, который ушёл и остался. — Газета «Курьерчик», приложение к газете «Петербургский курьер», 1999.
  63. ↑ Андрей Тропилло. «Трагедия не может быть попсовой». www.rockarchive.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
  64. ↑ Алексей Плуцер-Сарно. Боги ХХ века: некрофилия как ритуал. — Русский журнал, 13 октября 1998.
  65. ↑ Николай Морозов, Богдан Степовой. Цоя втиснут в рамку. — Известия, 28 октября 2009. Архивировано из первоисточника 3 Օգոստոսի 2012.
  66. ↑ Валентина Илюшина. (20 июня 2007). «Котельная «Камчатка» получит статус памятника». Живой журнал. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 28-ին.
  67. ↑ Андрей Архангельский. Увидев группу «Кино», директор киностудии сказал мне: «Постричь, переодеть, умыть и только тогда снимать!». — Факты и комментарии, 21 июня 2001.
  68. ↑ Светлана Гудеж. (30 марта 2009). «КИНОпробы: Прямая речь». Звуки.Ру. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  69. ↑ Дед Звукарь. (28 сентября 2000). «Точные даты: КИНОконцерт и КИНОальбом». Звуки.Ру. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  70. ↑ А-лена. (28 июня 2006). «Каждая песня «Кино» - это законченный гимн». Звуки.Ру. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 30-ին.
  71. ↑ Вадим Пономарёв. Цой указал «Алисе» путь. — Взгляд, 1 июня 2008.
  72. ↑ Радиф Кашапов. (4 июня 2006). «Илья Чёрт и природа Абсолюта». Звуки.Ру. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 9-ին.
  73. ↑ «Скончался легендарный рок-музыкант Рикошет». NEWSmusic.ru. 23 марта 2007. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 18-ին.
  74. ↑ 20 лет без «Кино» // Музыкальная правда. — Издательский дом «Новый Взгляд», 13 сентября 2010. — № 8.
  75. ↑ Виктор Цой и оркестр // Музыкальная правда. — Издательский дом «Новый Взгляд», 8 декабря 2010. — № 11.
  76. ↑ Леонид Захаров. Группы, которые изменили наш мир. — Москва: Կոմսոմոլսկայա պրավդա, 6 июля 2004.
  77. ↑ Редакция Rolling Stone. 40 песен, изменивших мир // Rolling Stone Russia. — Москва: Издательский дом СПН, Октябрь 2007.
  78. ↑ Павел Головкин. Дальше действовать будет Тиньков // Коммерсантъ. —Москва, 11 апреля 2011. — № 14 (821).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կինո (խումբ)» հոդվածին։
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կինո_(խումբ)&oldid=9755283» էջից