Վիքիպեդիա

Լոս Անջելես

(Վերահղված է Լոս-Անջելեսից)

Լոս Անջելես (անգլ.՝ Los Angeles, [lɒs ˈændʒələs], իսպ.՝ Los Ángeles, [los ˈaŋxeles], հնացած՝ Լոս Անժելոս, Լոս Անժելես, Լոս Անխելես, հայտնի է նաև որպես L.A. կամ City of Angels՝ Հրեշտակների քաղաք), քաղաք ԱՄՆ Կալիֆոռնիա նահանգում, տեղակայված է Խաղաղ օվկիանոսի ափին, Միացյալ Նահանգների ամենահայահոծ քաղաքն է։ Բնակչության թվաքանակով խոշորագույնն է նահանգում և երկրորդը՝ պետության մեջ (2009 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ ուներ 3 831 868 բնակիչ)[17]։ Քաղաքը համարվում է համանուն շրջանի վարչական կենտրոնը, ինչպես նաև Մեծ Լոս Անջելեսի՝ 17 միլիոն բնակչություն ունեցող ագլոմերացիայի կենտրոնը։ Լոս Անջելեսի բնակիչներին անվանում են «Angelenos» (արտասանվում է՝ [անջելինոս])[18]։

Քաղաք
Լոս Անջելես
Los Angeles
Դրոշ Զինանշան

Լոս Անջելեսի կենտրոնի երկնաքերները
Հոլիվուդի նշան
Էքո պարկ
Օլվերա փողոց
Լոս Անջելեսի քաղաքապետարան
Գրիֆիթի աստղադիտարան
Վենիս լողափ
ԵրկիրԱմերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
ՀամայնքԼոս Անջելես շրջան
ՔաղաքապետՔարեն Բաս (Դ)
Հիմնադրված էսեպտեմբերի 4, 1781 թվական[1] թ.
Այլ անվանումներL.A., City of Angels,[2] Ժամանցի համաշխարհային մայրաքաղաք[2], La-la-land, Tinseltown[2]
Մակերես1302,15171 կմ²
ԲԾՄ106 մետր
Բնակչություն3898747 մարդ (2020)
Խտություն3,168 մարդ/կմ²
Ժամային գոտիUTC-8, PDT? և UTC-7
Հեռախոսային կոդ213, 310, 424, 323, 747 և 818
Փոստային դասիչ90001–90068, 90070–90084, 90086–90089, 90091, 90093–90097, 90099, 90101–90103, 90174, 90185, 90189, 90291–90293, 91040–91043, 91303–91308, 91342–91349, 91352–91353, 91356–91357, 91364–91367, 91401–91499 և 91601–91609
Պաշտոնական կայքlacity.gov​(անգլ.)
Southern California
Լոս Անջելես (ԱՄՆ)##
Լոս Անջելես (ԱՄՆ)

Լոս Անջելեսը տեղակայված է մի մեծ ավազանում, որը մի կողմից շրջապատված է Խաղաղ օվկիանոսով, իսկ մյուս կողմերից լեռներով, որոնց բարձրությունը հասնում է մինչև 3000 մետր։ Իսկական քաղաքը, որը զբաղեցնում է մոտ 1210 կմ² տարածք, համարվում է մեծ Լոս Անջելես շրջան (Կալիֆոռնիա)ի Շրջանային կենտրոն (ԱՄՆ)ը, որը երկրի ամենաբնակեցված շրջանն է։ Այն համարվում է Լոս Անջելեսի մետրոպոլիայի տարածքի կենտրոնը՝ 13.1 միլիոն բնակիչներով, որը Նյու Յորք քաղաքից հետո երկրորոդ ամենամեծ քաղաքն է ԱՄՆ-ում[19]։

Պատմականորեն լինելով Չումաշիների և Տոնգվաների բնակավայրը, Լոս Անջելեսը պաշտոնապես հիմնադրվել է 1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին, իսպանացի կառավարիչ Ֆելիպե դե Նեվեի կողմից։ 1821 թվականի Մեքսիկայի անկախության պատերազմից հետո այն դարձել է Մեքսիկայի առաջին կայսրության մի մասը։ 1848 թվականին Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմի ավարտից հետո Լոս Անջելեսը և Կալիֆոռնիայի մնացած մասը ձեռք է բերվել Գվադելուպե-Հիդալգո պայմանագրով և դարձել է Միացյալ Նահանգների մի մասը։ Լոս Անջելեսը միավորվել է որպես ինքնավար շրջան 1850 թվականի ապրիլի 4-ին՝ Կալիֆոռնիայի պետականության ձեռք բերումից հինգ ամիս առաջ։ 1980-ականների նավթի հայտնագործումը ապահովեց քաղաքի արագ աճը[20]։ 1913 թվականի Լոս Անջելեսի ջրուղու ավարտից հետո, որն ապահովում էր արևմտյան Կալիֆոռնիայի ջրամատակարարումը, ապահովվեց քաղաքի հետագա շարունակական աճը։

«Հրեշտակների քաղաք» անվամբ հայտնի այս քաղաքը ճանաչված է նաև իր Միջերկրածովյան կլիմայով, էթնիկ բազմազանությամբ և զարգացող մետրոպոլիտենով։ Քաղաքը համարվում է նաև ազգի հիմնական տնտեսական շարժիչը։ Լոս Անջելեսը հայտնի է նաև որպես Հոլիվուդի տուն, որը աշխարհի ժամանցային արդյունաբերության գլխավոր կենտրոնն է։ Լոս Անջելեսը հյուրընկալել է 1932 և 1984 թվականների ամառային Օլիմպիական խաղերը և երրորդ անգամ կհյուրընկալի խաղերը 2028 թվականին։ Լոս Անջելեսում հայերը կազմում են բնակչության 15 տոկոսը (600.000 մարդ)։ Այն համարվում է համաշխարհային խոշորագույն մշակութային, գիտական տնտեսական, կրթական կենտրոններից մեկը[21][22]։ Քաղաքը նաև կինոյի, երաժշտության, հեռուստատեսության և համակարգչային խաղերի ոլորտի արդյունաբերության խոշորագույն կենտրոններից մեկն է։

Անվան ծագում

խմբագրել

1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին 44 բնակիչներից բաղկացած մի խումբ, որ հայտնի էր «Լոս Պոբլադորես» անվամբ, հիմնեց մի ավան (պուեբլո)։ Այն կոչվեց «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես», որը թարգմանաբար նշանակում է «Մեր Տիրուհու՝ հրեշտակների թագուհու ավան»[23]: Բնակավայրի սկզբնական անվանման շուրջ կան տարբեր կարծիքներ։ Գինեսի ռեկորդների գրքում այն հիշատակվում է որպես «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես դել Ռիո Պորսիունկուլա»[24], մինչդեռ այլ աղբյուրներում հանդիպում են այս երկար անվանման կրճատ կամ այլընտրանքային տարբերակներ[25]:

Լոս Անջելես քաղաքի անվան անգլերեն արտասանությունը բազմաթիվ փոփոխությունների է ենթարկվել ժամանակի ընթացքում։ 1953 թվականին Անվանումների ամերիկյան ընկերակցության ամսագրում հրապարակված հոդվածը նշում է, որ «/lɔːs ˈændʒələs/» (լոս անջելես) արտասանությունը սկսել է գործածվել քաղաքի՝ 1850 թվականի միավորումից հետո։ Ավելի ուշ՝ 1880-ականներից, երբ Կալիֆոռնիայում տարածում գտավ վայրերին իսպանական կամ իսպանականանման անուններ տալու միտումը, ի հայտ եկավ «/loʊs ˈæŋɡələs/» (լոս անխելես) արտասանությունը[26]։

Գրադարանավար Չարլզ Ֆլեթչեր Լումիսը, որը պաշտպանում էր կոշտ «գ»-ով (/ɡ/) արտասանությունը[27][28], 1908 թվականին նշել է, որ գոյություն ունի քաղաքի անվան արտասանության առնվազն 12 տարբերակ[29]։ 1900-ականների սկզբին «Լոս Անջելես Թայմս»-ը փորձեց հանրայնացնել «Loce AHNG-hayl-ais» (/loʊs ˈɑːŋheɪleɪs/) արտասանությունը, որը մոտ էր իսպաներեն [los ˈaŋxeles]-ին (լոս անխելես)՝ մի քանի տարի շարունակ այն տպագրելով իր առաջին էջում[30]։ Սակայն այս տարբերակը լայն ընդունելություն չգտավ հանրության շրջանում[31]։

1930-ականներից ի վեր «/lɔːs ˈændʒələs/» (լոս անջելես) արտասանությունը դարձավ առավել գործածական[32]։ Այս տարբերակն առաջին անգամ պաշտոնական կարգավիճակ ստացավ 1934 թվականին, երբ Միացյալ Նահանգների Աշխարհագրական անունների գծով խորհուրդը որոշում կայացրեց այն դարձնել դաշնային կառավարության կողմից միակ ընդունված արտասանությունը[30]։ Հետագայում՝ 1952 թվականին, քաղաքապետ Ֆլեթչեր Բոուրոնի նշանակած հատուկ հանձնաժողովը ևս հաստատեց այս արտասանությունը որպես պաշտոնական տարբերակ[26][30]։

Բրիտանական անգլերենում, սակայն, հանդիպում են այլ արտասանություններ՝ «/lɒs ˈændʒɪliːz», «-lɪz» և «-lɪs/»։ Հնչյունաբան Ջեք Վինձոր Լյուիսի դիտարկմամբ՝ ամենատարածված տարբերակը՝ «/lɒs ˈændʒɪliːz/»-ը, ձևավորվել է հունական «-es» վերջավորությամբ բառերի արտասանության ազդեցությամբ։ Սա վկայում է մի ժամանակաշրջանի մասին, երբ բրիտանացիներն ավելի լավ ծանոթ էին դասական հունարենին, քան իսպաներենին[33]։

Պատմություն

խմբագրել
Տարբեր ժամանակաշրջաններում պատկանել է

Նախագաղութային դարաշրջան

խմբագրել

Համարվում է, որ մ.թ.ա. 5-րդ հազարամյակում ներկայիս Հարավային Կալիֆոռնիայի ափամերձ շրջաններում բնակվել են չումաշներ։ Մոտավորապես 200 թվականին նրանք աստիճանաբար դուրս են մղվել տոնգվաների կողմից, որոնք մայրցամաքի կենտրոնական, երաշտային շրջաններից գաղթել էին այս տարածքներ[34][35]։

Ներկայիս Լոս Անջելես քաղաքի տարածքում նախկինում գտնվել է Յաանգա բնակավայրը (տոնգվա լեզվից թարգմանաբար՝ «թունավոր կաղնու տեղ»)[36], որտեղ բնակվել է մոտ 300 մարդ[37]։ Բնակիչները զբաղվել են հյուսագործությամբ, կանոեների պատրաստմամբ և ձկնորսությամբ։ Գյուղի առաջնորդն էր ցեղապետը, որը պատասխանատու էր կրոնական իրերի պահպանման, վեճերի կարգավորման և հարկերի հավաքման համար[38]։ Տեղաբնակները հեթանոսներ էին[39]։ Նրանք խոսում էին տաքյան լեզվախմբի բարբառներով և պատկանում էին տոնգվաների էթնիկ խմբին[40]։ 1800-ականների սկզբին նրանք ընդգրկվեցին իսպանական միսիոներական բնակավայրերի մեջ, իսկ 1833 թվականին՝ աշխարհիկացման արդյունքում, տարածվեցին Հարավային Կալիֆոռնիայի ողջ տարածքով մեկ՝ մինչև 1860-ականներ շարունակելով առանձին էթնիկական համայնք լինել[41]։

1542 թվականին «Սան Սալվադոր» և «Լա Վիկտորիա» նավերով (յուրաքանչյուրը 50 տոննա ջրատարողունակությամբ) Լոս Անջելեսի ափ իջավ առաջին եվրոպացի ծովագնաց Խուան Ռոդրիգես Կաբրիլյոն (լոցմանը եղել է Բարտոլոմեո Ֆեռելոն)[42]։ Հուլիսի 27-ին ճանապարհ ընկնելով Նավիդադից (Մեքսիկայի արևմտյան ափ)՝ Կաբրիլյոն սեպտեմբերի 28-ին հասավ Սան Դիեգոյի ծովածոց։ Կարճ դադարից հետո ճանապարհորդները շարժվեցին դեպի հյուսիս՝ Սան Պեդրոյի ծոց, որտեղ կանգ առան՝ քաղցրահամ ջրի պաշարները համալրելու նպատակով։ Ծովափից ոչ հեռու գտնվող լեռների հետևում Կաբրիլյոն հայտնաբերեց Յաանգա բնակավայրը[43][44]։

Իսպանական կայսրության կազմում

խմբագրել

1771 թվականին վանական Խունիպերո Սեռան Գաբրիել հրեշտակի պատվին միսիոներական բնակավայր հիմնեց մի տարածքում[45], որը դեռևս 1769 թվականի օգոստոսի 2-ին հետազոտել էր Գասպար Պորտոլայի առաջնորդած արշավախումբը[46][47]: Արշավախմբի կազմում էր նաև Ֆրանցիսկյան միաբանության միսիոներ Խուան Կրեսպին, որն իր գրառումներում նշել էր, որ տեղանքը հարմար է բնակեցման համար:

1781 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Կալիֆոռնիաների նահանգապետ Ֆելիպե դե Նևեի պահանջով միսիոներական բնակավայրի մոտ նոր բնակավայր հիմնվեց: Խոսե Դարիո Արգուելյոյի գլխավորությամբ 44 իսպանացի գաղութաբնակներ հիմնեցին «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես սոբրե էլ Ռիո Պորսիունկուլա» («Սուրբ Աստվածածնի՝ հրեշտակների թագուհու գյուղ՝ Պորսիունկուլա գետի վրա») բնակավայրը[48][49][50][51][52], որի անունը տարբեր աղբյուրներում տարբեր կերպ է հիշատակվում: Օրինակ՝ Գինեսի ռեկորդների գրքում այն նշված է որպես «Էլ Պուեբլո դե Նուեստրա Սենյորա լա Ռեինա դե լոս Անխելես դե Պորսիունկուլա»[53], իսկ այլ աղբյուրներում հանդիպում են անվան կրճատ կամ այլընտրանքային տարբերակներ[54]:

Բնակավայրի հողերը բաժանվեցին մի քանի մասի՝ բնակելի տների կառուցման տարածքներ, վարելահողեր և մուստանգների ու այծերի արոտավայրեր[55]: Փողոցները նախագծվեցին 8,5 մետր լայնությամբ: Կառավարման համակարգը ներառում էր քաղաքացիական իշխանություն, որն իրացնում էին ալկալդը և երկու ռեխիդորները և ռազմական իշխանություն՝ կապրալի ղեկավարությամբ: Կար ևս մեկ պաշտոնյա՝ կոմիսարը, որը պատասխանատու էր նոր բնակիչների միջև հողերի բաշխման համար[56]:

1790 թվականի օգոստոսի 17-ի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչությունը կազմում էր 141 մարդ (75 տղամարդ և 66 կին): Ազգային կազմը բազմազան էր՝ 72 իսպանացի, 39 մետիս, 22 մուլատ, 7 հնդկացի և մեկ եվրոպացի: 1790-1800 թվականների ընթացքում բնակչությունն աճեց մինչև 315 մարդ՝ հիմնականում ծնելիության աճի և զորացրված զինվորների հաշվին[57][58]:

Հարկերը ցածր էին և հիմնականում գանձվում էին հացահատիկով: Յուրաքանչյուր գաղութաբնակ տարեկան պարտավոր էր ընդհանուր ֆոնդին վճարել 2 ֆանեգա եգիպտացորեն կամ ցորեն, որն օգտագործվում էր համայնքի բարօրության համար[59]:

1814 թվականին սկսվեց առաջին եկեղեցու կառուցումը: Սակայն 1815 թվականի առատ տեղումների և ջրհեղեղների պատճառով, երբ Լոս Անջելես գետը դուրս եկավ ափերից և հեղեղեց բնակավայրի ծայրամասերը, նահանգապետ Պաբլո Վիսենտե դե Սոլան հրահանգեց փոխել եկեղեցու կառուցման վայրը՝ տեղափոխելով այն ավելի բարձր տեղանք: 1818 թվականին վերսկսվեց եկեղեցու կառուցումը, որի համար տեղաբնակները հավաքեցին 500 ֆունտ ստեռլինգ[60]:

1820 թվականին Լոս Անջելեսը վերածվեց խոշոր աշխարհիկ բնակավայրի՝ 650 բնակչով՝ ներառյալ մոտակա ռանչոների բնակիչները[59]:

Մեքսիկայի կազմում

խմբագրել

1820-ականների սկիզբը նշանավորվեց Մեքսիկայում իսպանական տիրապետության անկմամբ: 1822 թվականի փետրվարին նահանգապետ Սոլան հավատարմության երդում տվեց նորաստեղծ պետության կայսերական իշխանություններին, իսկ նույն թվականի սեպտեմբերին Վերին Կալիֆոռնիան պաշտոնապես անցավ Մեքսիկայի վերահսկողության տակ[59]: Տարածաշրջանի նոր նահանգապետ նշանակվեց Լուիս Արգուելյոն: Բացի այդ, ընդլայնվեց Լոս Անջելեսի քաղաքապետարանի կազմը. ավելացան գանձապահի և քարտուղարի պաշտոնները: Նրանք ալկալդի և երկու ռեխիդորների հետ միասին կազմեցին խորհրդատվական-վարչական մարմին, որը ստացավ «Muy Ilustre» (իսպաներենից՝ «Ամենափառահեղ») անվանումը:

Բարեփոխումների արդյունքում կոմիսարի դիրքերը զգալիորեն թուլացան: Գիլյերմո Կոտան, որը զբաղեցնում էր այդ պաշտոնը, վճռական գործողություններ պահանջեց նահանգապետից, սակայն որոշվեց, որ այդ հարցը դուրս է վերջինիս իրավասությունից: Հետագայում կողմերին հաջողվեց հասնել փոխզիջման. Կոտան ընտրվեց ալկալդ: Այս իրադարձությունը նշանավորեց քաղաքացիական իշխանության կողմից ռազմականի վերջնական կլանումը[61]:

Մեքսիկայի վերահսկողության տակ անցնելու պահին բնակավայրն ուներ 770 բնակիչ: Բնակչության զգալի մասը զբաղվում էր գյուղատնտեսությամբ, իսկ արտադրական ոլորտում գործում էին միայն գինեգործությունն ու բրենդիի արտադրությունը[62]:

 
Լոս Անջելես, 1848 թվականի ապրիլ

19-րդ դարի սկզբին տարածաշրջանում սկսեց աճել եվրոպացի վերաբնակիչների հոսքը: Առաջին անգլիացին, որը 1814 թվականին հաստատվեց բնակավայրում, Ջոն Գիլրոյն էր: Հետագայում՝ 1828 թվականի դեկտեմբերի 25-ին, Լոս Անջելեսի ափամերձ ջրերում խորտակվեց «Դանուբ» բրիգը, որի հետևանքով Ջոն Գրոնինգենը դարձավ առաջին գերմանացի բնակիչը: 1820-1830 թվականների ընթացքում բնակավայրի բնակչությունն ավելի բազմազան դարձավ՝ Ֆրանսիայից և Շոտլանդիայից ժամանած գաղթականների շնորհիվ[63]: Միաժամանակ նկատելիորեն աճեց նաև ներքին միգրանտների թիվը[64]: 1836 թվականի տվյալներով՝ բնակավայրում (ներառյալ շրջակայքը) ապրում էր 40 օտարերկրացի, որոնցից երեսունն ամերիկացիներ էին[65]:

Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմի շրջան

խմբագրել

1845 թվականին, երբ Պիո Պիկոն ստանձնեց Կալիֆոռնիայի նահանգապետի պարտականությունները, կառավարման մարմինները բաշխվեցին Մոնտերեյի և Լոս Անջելեսի միջև։ Այս վերաբաշխումը լուրջ լարվածություն առաջացրեց երկու վարչական կենտրոնների միջև։ Տարածքի բարձրաստիճան պաշտոնյաների շրջանում մեծ մտահոգություն էր առաջացնում «հյուսիսային մայրաքաղաքի» աճող դժգոհությունը։ Իրավիճակն այնքան սրվեց, որ ենթադրություններ էին շրջանառվում, թե Վերին Կալիֆոռնիայի ղեկավար Խոսե Կաստրոն պատրաստվում է զինված հեղաշրջման և Լոս Անջելեսի կառավարության տապալմանը։ Այս սպառնալիքի պատճառով սկսվեց բնակավայրի զորքերի մոբիլիզացում, և 1846 թվականի հունիսի 23-ին ստեղծվեց երեք վաշտ՝ հրետանային, հրաձգային և հեծելազորային[66][67]։

1846 թվականի մայիսին ԱՄՆ Սենատը քվեարկեց Մեքսիկայի դեմ պատերազմ սկսելու և Հյուսիսային Մեքսիկայի դեմ արշավանք կատարելու օգտին[68]։ Հուլիսի 12-ին Պիկոյի և Կաստրոյի բանակները հանդիպեցին Սանտա Մարգարիտայում, որտեղ նրանք տեղեկացան, որ Ջոն Սլոաթի հրամանատարությամբ ԱՄՆ զորքերն արդեն գրավել են Մոնտերեյը։ Ստեղծված իրավիճակում որոշում կայացվեց միավորել երկու բանակները և նահանջել Լոս Անջելես՝ ամերիկացիների ներխուժմանը դիմակայելու նպատակով[66][67]։ Սակայն միացյալ բանակը, որը հաշվվում էր ընդամենը 200-300 մարդ[69], վատ էր զինված և ապամոտիվացված էր։ Պիկոյին ուղղված նամակում Կաստրոն գրել է[70].

  Ես կարող եմ հույս դնել միայն 100 մարդու վրա, որոնք բավարար զինված չեն, վատ են ապահովված և հոգնած են, ուստի ես բոլոր հիմքերն ունեմ մտահոգվելու, որ այս ռազմիկները չեն կռվի, երբ դրա անհրաժեշտությունը առաջանա։  

1846 թվականի օգոստոսի 6-ին կոմոդոր Ռոբերտ Սթոքթոնը, հասնելով Սան Պեդրո ծովածոցի ափ, սկսեց պատրաստվել դեպի Լոս Անջելես արշավանքին։ Օգոստոսի 10-ին Պիկոն և Կաստրոն լքեցին բնակավայրը և ուղևորվեցին Մեքսիկա: Նրանց հեռանալուց անմիջապես հետո ամերիկյան բանակն սկսեց իր առաջխաղացումը։ Երեք օր պահանջվեց, որպեսզի կոմոդորի զորքերը հասնեն բնակավայրի ծայր հարավ, որտեղ նրանց միացավ Ջոն Ֆրիմոնթի բանակը։ Օգոստոսի 13-ին շուրջ 400-500 մարդուց բաղկացած միացյալ ուժերը՝ առանց որևէ դիմադրության հանդիպելու, մտան Լոս Անջելես[71]։ Օգոստոսի 17-ին Սթոքթոնն իրեն հռչակեց Կալիֆոռնիայի ռազմական նահանգապետ[72]։ Սակայն մերձակա ռանչոներում դեռևս մնացել էին Կաստրոյի կողմնակիցները, որոնք պատրաստվում էին բնակավայրի ազատագրմանը։ Նրանց ջանքերը հաջողությամբ պսակվեցին Դոմինգես ռանչոյի ճակատամարտում։ Արդյունքում նոր նահանգապետ ընտրվեց Խոսե Մարիա Ֆլորեսը, որը պաշտոնավարեց 1846 թվականի հոկտեմբերի 26-ից մինչև 1847 թվականի հունվարի 8-ը[73][71]։

1846 թվականի վերջին ամերիկյան զորքերը Սան Դիեգոյից շարժվեցին դեպի Լոս Անջելես՝ նպատակ ունենալով վերականգնել բնակավայրի նկատմամբ վերահսկողությունը։ Վճռորոշ եղավ 1847 թվականի հունվարի 8-ը, երբ տեղի ունեցավ Սան Գաբրիել գետի ճակատամարտը։ Հաղթանակից հետո ամերիկացիները մոտեցան բնակավայրին։ Լոս Անջելեսի բնակիչները պատրաստակամություն հայտնեցին հանձնել քաղաքն առանց դիմադրության՝ փոխարենը ստանալով երաշխիք, որ իրենց գույքը չի թալանվի։ Նույն օրվա կեսօրին ամերիկյան զորքերը մտան Լոս Անջելեսի կենտրոնական մասեր[74]։ 1847 թվականի հունվարից մինչև 1848 թվականի օգոստոս բնակավայրը գտնվում էր ռազմական կառավարման ներքո, որը տարբեր ժամանակներում ղեկավարել են Ջոն Ֆրիմոնթը, Սթիվեն Քարնին և Ռիչարդ Մեյսոնը[75]:

ԱՄՆ-ի կազմում

խմբագրել

Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմում Մեքսիկայի պարտությունից հետո՝ 1848 թվականի խաղաղության պայմանագրով քաղաքն անցավ ԱՄՆ-ին։ Երկու տարի անց՝ 1850 թվականին, Լոս Անջելեսը պաշտոնապես ստացավ քաղաքի կարգավիճակ[76]։ Նույն տարվա մարդահամարի տվյալներով՝ քաղաքի բնակչությունը կազմել է 1610 մարդ։ 1848-1855 թվականների անցումային շրջանում տեղի բնակիչների առջև ծառացավ դպրոցների, եկեղեցիների և սոցիալական նշանակության շենքերի կառուցման հարցը, որոնք կնպաստեին քաղաքի ենթակառուցվածքների զարգացմանը։ 1851 թվականի հունվարին բացվեց առաջին դպրոցը, որտեղ կրթություն կարող էին ստանալ և՛ տղաները, և՛ աղջիկները։ Չնայած 1855 թվականին քաղաքում կար դպրոցական տարիքի 753 երեխա, սակայն նրանցից միայն 50-ն էր կրթություն ստանում, քանի որ բնիկ կալիֆոռնիացիների մեծամասնությունը դպրոցական կրթությունն անօգուտ էր համարում[77]։

1860-1870 թվականներին քաղաքի բնակչությունն ավելացավ ավելի քան հազար մարդով, սակայն աճի տեմպը չէր հասնում երկրի միջին ցուցանիշին՝ հիմնականում աննշան ներգաղթի պատճառով[78]։ Տարածաշրջանի աշխարհագրական մեկուսացվածության շնորհիվ Քաղաքացիական պատերազմը գրեթե չազդեց Լոս Անջելեսի վրա[79]։

 
Լոս Անջելես, 1869 թվական
 
Նավթի աշտարակներ Լոս Անջելեսում, 1896 թվական

Այլ տարածաշրջանների հետ տնտեսական համագործակցության ընդլայնումը 1873 թվականին նպաստեց առևտրի պալատի ստեղծմանը։ Նույն թվականին հիմնադրվեց Արևելյան Լոս Անջելեսը[80]։ Քաղաքի և շրջակայքի զարգացման գործում կարևոր դեր խաղաց 1876 թվականի սեպտեմբերին «Southern Pacific» ընկերության կողմից Նոր Օռլեան-Լոս Անջելես երկաթուղու կառուցման ավարտը[81]։ Ակտիվորեն յուրացվում էին քաղաքի շրջակայքերը. ստեղծվեցին 40-200 ակր տարածքով հարյուրավոր փոքր ռանչոներ։ Ցիտրուսային պտղաբուծությունը՝ հատկապես նարնջի աճեցումը, շուտով դարձավ տեղական տնտեսության հիմքը։ Քաղաքի բնակչության աճը հանգեցրեց նոր բնակելի թաղամասերի կառուցմանը: 1880-ականների վերջին իրականացվող ներքին միգրացիայի քաղաքականության արդյունքում անշարժ գույքի գները կտրուկ աճեցին[82]։ 1890 թվականին Լոս Անջելեսի բնակչությունը հասավ 50000-ի՝ աճելով գրեթե հինգ անգամ[83]։ 1890-1900 թվականները նշանավորվեցին քաղաքի կայուն, հավասարաչափ աճով[84] և նավթի աշտարակների ակտիվ գործարկմամբ, ինչը կանխորոշեց քաղաքի բուռն զարգացումը 20-րդ դարի սկզբին[85][86][87]։

1913 թվականին ինժեներ Ուիլյամ Մալհոլանդի շնորհիվ ավարտվեց քաղաքի ջրամատակարարումն ապահովող ջրանցույցի կառուցումը։ 1920-ական թվականներից Լոս Անջելեսում արագ տեմպերով սկսեցին զարգանալ ավիացիոն արդյունաբերությունը և կինոարտադրությունը[88]։ Քաղաքի սահմանները զգալիորեն ընդլայնվեցին՝ ներառելով Սան Ֆերնանդո հովիտը և հարավային տարածքները, որտեղ այժմ գտնվում է նավահանգիստը։ 1923 թվականի դրությամբ համաշխարհային նավթարդյունաբերության մեկ հինգերորդը բաժին էր ընկնում Լոս Անջելեսին[89]։

1929 թվականին արժեթղթերի շուկայի անկումից հետո քաղաքի աճը կտրուկ դանդաղեց։ Սակայն 1930-ականներին վերսկսվեց հողային բումը, վերածնունդ ապրեց նավթային արդյունաբերությունը՝ խթանելով Լոնգ Բիչում նավահանգստային տերմինալների կառուցումը և քաղաքի արդյունաբերական գոտու առաջացումը[90]։ 1932 թվականին Լոս Անջելեսն ընդունեց 10-րդ ամառային օլիմպիական խաղերը[91]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Լոս Անջելեսը դարձավ ռազմական խոշոր արտադրության կենտրոն: Քաղաքում ու շրջակայքում էին գտնվում երկրի վեց խոշորագույն ավիաշինական ընկերությունների գլխամասերը («Douglas Aircraft», «Hughes Aircraft», «Lockheed», «North American Aviation», «Northrop Corporation» և «Vultee»)[92], իսկ «Calship» ընկերությունը զբաղվում էր նավաշինությամբ՝ կառուցելով «Liberty» և «Victory» տեսակի հարյուրավոր նավեր։

Պատերազմական տարիներին քաղաքում ապաստան գտան նացիզմից փախած գիտության, մշակույթի և արվեստի մի շարք գերմանացի գործիչներ, այդ թվում՝ Լիոն Ֆոյխտվանգերը, Թոմաս Մանը, Ֆրից Լանգը և Բերտոլդ Բրեխտը։ Միևնույն ժամանակ, 1942 թվականին նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտի հրամանով քաղաքի ճապոնական ծագում ունեցող հազարավոր բնակիչների բռնի տեղահանեցին և տեղափոխեցին քաղաքից դուրս գտնվող փակ ճամբարներ[93]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Լոս Անջելեսը մտավ բուռն զարգացման շրջան. քաղաքում կառուցվեցին բազմաթիվ տրանսպորտային հանգույցներ և երկնաքերներ։ Այս զարգացման ընթացքում քաղաքը ստացավ մի շարք բնութագրումներ՝ «արվարձաններ՝ քաղաք դառնալու ճանապարհին», «սուպերքաղաքի նախատիպ», «ավտոպիա» (բացառապես ավտոտրանսպորտի երթևեկության համար առանձնացված գոտի)[94]։ Սակայն մինչև 1970 թվականը քաղաքի կենտրոնական մասը զգալիորեն դատարկվեց։ Որոշ բնակիչների խոսքերով՝ այն սկսել էր թվալ «օտար և նույնիսկ թշնամական»։ 1984 թվականին Լոս Անջելեսը կրկին դարձավ օլիմպիական քաղաք՝ հյուրընկալելով ամառային օլիմպիական խաղերը, որոնց, սակայն, չէին մասնակցում սոցիալիստական ճամբարի երկրների մարզիկները[95]։

 
Տեսարան դեպի Լոս Անջելես, 2016 թվական

1980-ական թվականներին Լոս Անջելեսի տնտեսությունը սկսեց անկում ապրել, որը սկսվեց վերամշակող արդյունաբերության ոլորտում զբաղվածության էական կրճատումով։ Սառը պատերազմի ավարտը և Պաշտպանության նախարարության պայմանագրերի թվի նվազումը տարածաշրջանում նոր տնտեսական ճգնաժամի պատճառ դարձան։ 1990-ական թվականների սկզբին անկումը տարածվեց նաև ֆինանսների, ապահովագրության, անշարժ գույքի և շինարարական ոլորտների վրա[96]։

1992 թվականին Լոս Անջելեսում տեղի ունեցան 1960-ական թվականներից ի վեր ամենախոշոր զանգվածային անկարգությունները։ Դրանց անմիջական պատճառը աֆրոամերիկացու ծեծի մեջ մեղադրվող չորս սպիտակամորթ ոստիկանների արդարացումն էր դատարանում։ Անկարգությունների ընթացքում ի հայտ եկավ երկար ժամանակ կուտակված ազգային թշնամանքը. ամբոխի հիմնական թիրախը դարձան կորեացի խանութպանները։ Վեց օր տևած բախումների հետևանքով 55 մարդ զոհվեց, իսկ 2000-ը վիրավորվեց։ Իրավիճակը հանդարտեցնելու համար քաղաք մտցվեցին զորաբանակային ստորաբաժանումներ և կատարվեց ավելի քան 10000 ձերբակալություն[97][98]։

1994 թվականին քաղաքում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ, որը վնասեց բազմաթիվ տներ և քաղաքային ենթակառուցվածքների օբյեկտներ[99]։ Այս բնական աղետը, զուգորդվելով նախորդ տարիների սոցիալ-տնտեսական խնդիրների հետ, նպաստեց Հոլիվուդի և Սան Ֆերնանդո հովտի՝ Լոս Անջելեսից անջատվելու շարժման ուժեղացմանը։ Սակայն 2002 թվականի համընդհանուր քվեարկությունը թույլ չտվեց իրականացնել այս ծրագիրը[100]։ 20-րդ դարի վերջին - 21-րդ դարի սկզբին քաղաքում տեղի ունեցավ մի շարք թաղամասերի վերափոխում։ Ջենտրիֆիկացիայի ենթարկվեցին Հոլիվուդը, Սիլվեր Լեյքը, Սիվիք Սենթերը և Կորեաթաունը[101]։

2028 թվականին Լոս Անջելեսն ընդունելու է 34-րդ ամառային օլիմպիական խաղերը՝ դառնալով երրորդ քաղաքն աշխարհում, որտեղ օլիմպիական խաղերն անցկացվել են երեք անգամ[102][103]։

Ժողովրդագրություն

խմբագրել
Պատմական բնակչություն
ՄարդահամարԲնակ.Note%±
18501610—
186043851724%
18705728306%
188011 183952%
189050 3953506%
1900102 4791034%
1910319 1982115%
1920576 673807%
19301 238 0481147%
19401 504 277215%
19501 970 358310%
19602 479 015258%
19702 811 801134%
19802 968 52856%
19903 485 398174%
20003 694 82060%
20103 792 62126%
20203 898 74728%
2023 (est.)3 820 914[104]−20%
ԱՄՆ Բնակչության մարդահամարի բյուրո[105]
2010–2020, 2021[8]

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով[106]՝ Լոս Անջելեսի բնակչությունը կազմել է 3 792 621 մարդ[107], իսկ բնակչության խտությունը՝ 3124,5 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի հաշվով։

Բնակչության տարիքային բաշխվածությունն ունեցել է հետևյալ պատկերը՝

  • 25-44 տարեկան՝ 1 209 367 մարդ (31,9%)
  • մինչև 18 տարեկան՝ 874 525 մարդ (23,1%)
  • 45-64 տարեկան՝ 877 555 մարդ (23,1%)
  • 18-24 տարեկան՝ 434 478 մարդ (11,5%)
  • 65 տարեկան և բարձր՝ 396 696 մարդ (10,5%)[107]։

Քաղաքի բնակչության միջին տարիքը կազմել է 34,1 տարի։ Գենդերային հարաբերակցությունը ցույց է տվել, որ յուրաքանչյուր 100 կնոջ հաշվով եղել է 99,2 տղամարդ, իսկ չափահասների շրջանում՝ 97,6 տղամարդ յուրաքանչյուր 100 կնոջ հաշվով[107]։

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսում բնակարանների ընդհանուր թիվը կազմել է 1 413 995՝ աճելով 2005-2009 թվականների 1 298 350 ցուցանիշից[107]: Մեկ քառակուսի կիլոմետրի հաշվով միջինում կա 2812,8 տնային տնտեսություն: Դրանցից 503 863-ը (38,2%) պատկանել են սեփականատերերի, իսկ 814 305-ը (61,8%)՝ վարձակալվել են։ Վաճառքի հանված բնակարանները կազմել են 2,1%, իսկ վարձակալության համար ազատ բնակարանները՝ 6,1%։ Սեփական բնակարաններում բնակվելիս է եղել՝ 1 535 444 մարդ (բնակչության 40,5%-ը), իսկ վարձակալված բնակարաններում՝ 2 172 576 մարդ (57,3%-ը)[107]։

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսում մեկ ընտանիքի միջին եկամուտը կազմել է 49 497 դոլար, ընդ որում՝ աղքատության դաշնային շեմից ցածր մակարդակում ապրող բնակչությունը կազմել է 22%[107]։

Ռասաներ և էթնիկ խմբեր

խմբագրել
Ռասայական և էթնիկ կազմ 1940[108] 1970[108] 1990[108] 2010[109] 2020[109]
Իսպանախոս կամ լատինաամերիկացի 7.1% 17.1% 39.9% 48.5% 46.9%
Սպիտակամորթ (ոչ իսպանախոս) 86.3% 61.1% 37.3% 28.7% 28.9%
Ասիացի (ոչ իսպանախոս) 2.2% 3.6% 9.8% 11.1% 11.7%
Սևամորթ կամ աֆրոամերիկացի (ոչ իսպանախոս) 4.2% 17.9% 14.0% 9.2% 8.3%
Այլ (ոչ իսպանախոս) N/A N/A 0.1% 0.3% 0.7%
Խառնածին (ոչ իսպանախոս) N/A N/A N/A 2.0% 3.3%

2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ Լոս Անջելեսի ռասայական կազմը հետևյալն էր՝

 
150 000 ԱՄՆ դոլարից բարձր եկամուտ ունեցող ընտանիքների տոկոսը Լոս Անջելես շրջանի այն տարածքներում, որտեղ անց է կացվել մարդահամար։

Քաղաքի բնակչության 48,5%-ը (1 838 822 մարդ) կազմել են իսպանախոս կամ լատինաամերիկյան ծագում ունեցող բնակիչները՝ անկախ իրենց ռասայական պատկանելությունից: 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ ոչ իսպանախոս սպիտակամորթների տոկոսը 86,3%-ից (1940)[108] նվազել է՝ 28,7%[107]։ Ներկայումս ոչ իսպանախոս սպիտակամորթերը հիմնականում բնակվում են Խաղաղ օվկիանոսի ափին և Սանտա Մոնիկա լեռների շրջակայքում (Փասիֆիք Փալիսեյդսից մինչև Լոս Ֆելիս):

Լոս Անջելեսում ապրում է 140-ից ավել երկրների ներկայացուցիչներ, որոնք խոսում են 224 տարբեր լեզուներով[110]: Էթնիկ անկլավները, ինչպիսիք են Չայնաթաունը, պատմական Ֆիլիպինոթաունը, Կորեաթաունը, Լիթլ Արմենիան, Լիթլ Եթովպիան, Թեհրանջելեսը, Լիթլ Տոկիոն, Լիթլ Բանգլադեշը և Թայթաունը վկայում են Լոս Անջելեսի բազմալեզու բնույթի մասին:

Լոս Անջելեսի իսպանախոս բնակչության ամենամեծ էթնիկ խումբը մեքսիկական ծագումով բնակիչներն են, որոնք կազմում են քաղաքի բնակչության 31,9%-ը: Նրանց հաջորդում են սալվադորցիները (6%) և գվատեմալացիները (3,6%): Իսպանախոս բնակչությունը, որն ունի մեքսիկա-ամերիկյան և կենտրոնաամերիկյան հին համայնք, տարածված է ամբողջ Լոս Անջելես քաղաքում և դրա մետրոպոլիտանային տարածքում: Նրանք հիմնականում կենտրոնացած են կենտրոնական շրջաններում՝ Արևելյան Լոս Անջելեսում, Հյուսիսարևելյան Լոս Անջելեսում և Ուեսթլեյքում: Բացի այդ, Հարավային Լոս Անջելեսի արևելյան թաղամասերում՝ ներառյալ Դաունին[111], բնակիչների ճնշող մեծամասնությունն իսպանական ծագում ունի:

 
Լոս Անջելեսի ռասայական և էթնիկ խմբերի բաշխվածության քարտեզ՝ ըստ 2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի: Յուրաքանչյուր կետը ներկայացնում է 25 մարդ՝ ⬤ սպիտակամորթ ⬤ սևամորթ ⬤ ասիացի ⬤ իսպանախոս ⬤ այլ

Լոս Անջելեսի ասիական բնակչության ամենամեծ էթնիկ խմբերը ներկայացնում են ֆիլիպինցիները (3,2%) և կորեացիները (2,9%), որոնք ունեն իրենց առանձին էթնիկ թաղամասերը՝ Կորեթաունը Ուիլշիր Սենթրում և Պատմական ֆիլիպինոթաունը[112]: Քաղաքի բնակչության 1,8%-ը կազմող չինացիները հիմնականում բնակվում են քաղաքի սահմաններից դուրս՝ Լոս Անջելես շրջանի արևելյան հատվածում գտնվող Սան Գաբրիել հովտում, սակայն նշանակալի ներկայություն ունեն նաև քաղաքում՝ հատկապես Չայնաթաունում[113]: Թայլանդցիները և կամբոջացիները, որոնք կազմում են քաղաքի բնակչության համապատասխանաբար 0,3% և 0,1%-ը, հիմնականում կենտրոնացած են Չայնաթաունում և Թայթաունում: Ճապոնացիները, որոնք կազմում են բնակչության 0,9%-ը, քաղաքի կենտրոնում ունեն իրենց Լիթլ Տոկիո թաղամասը, իսկ ճապոնական ծագմամբ ամերիկացիների մեկ այլ նշանակալի համայնք է հաստատված Արևմտյան Լոս Անջելեսի Սոթել թաղամասում: Վիետնամցիները և հնդիկները յուրաքանչյուրը կազմում են քաղաքի բնակչության 0,9%-ը: Լոս Անջելեսում բնակվում են նաև հայեր, ասորիներ և իրանցիներ, որոնց մեծ մասը կենտրոնացած է այնպիսի թաղամասերում, ինչպիսիք են Լիթլ Արմենիան և Թեհրանջելեսը[114][115]:

1960-ականներից ի վեր Հարավային Լոս Անջելեսը դարձել է Միացյալ Նահանգների արևմտյան հատվածի ամենամեծ աֆրոամերիկյան համայնքը, որտեղ աֆրոամերիկացիները հանդիսանում են գերակշռող էթնիկ խումբը: Աֆրոամերիկյան բնակչության ամենամեծ համայնքը գտնվում է Հարավային Լոս Անջելեսի հետևյալ թաղամասերում՝ Քրենշոու, Բոլդուին Հիլզ, Լեյմերթ Պարկ, Հայդ Պարկ, Գրեմերսի Պարկ, Մանչեսթեր Սքուեր և Ուոթս[116]: Բացի այդ, Ֆեյրֆաքս շրջանում կա էրիթրեական և եթովպական նշանակալի համայնք[117]:

Լոս Անջելեսը համաշխարհային մասշտաբով աչքի է ընկնում որպես երկրորդ ամենամեծ մեքսիկական, հայկական, սալվադորական, ֆիլիպինյան և գվատեմալական բնակչություն ունեցող քաղաք, երրորդ ամենամեծ կանադական բնակչությամբ քաղաք, իսկ ԱՄՆ-ում առաջատարն է ճապոնական, իրանական/պարսկական, կամբոջական և գնչուական բնակչության թվաքանակով[118]: Իտալական համայնքի հիմնական կենտրոնը Սան Պեդրո թաղամասն է[119]:

Քաղաքի օտարածին բնակչության գերակշիռ մասը ծագումով Մեքսիկայից, Էլ Սալվադորից, Գվատեմալայից, Ֆիլիպիններից և Հարավային Կորեայից է[120]:

Կրոն

խմբագրել
Կրոնական պատկանելիություն (2014)[121][122]
Քրիստոնյաներ
  
 65 %
Կաթոլիկներ
  
 32 %
Բողոքականներ
  
 30 %
Այլ քրիստոնյաներ
  
 3 %
Անհավատներ
  
 25 %
Հուդայականներ
  
 3 %
Մուսուլմաններներ
  
 2 %
Բուդդայականներ
  
 2 %
Հինդուիստներ
  
 1 %
Այլ հավատքներ դավանող
  
 1 %

2014 թվականին Փյու հետազոտական կենտրոնի կատարած ուսումնասիրության համաձայն՝ քրիստոնեությունը Լոս Անջելեսում ամենատարածված կրոնն է (65%)[121][122]: Լոս Անջելեսի Հռոմեակաթոլիկ թեմը երկրի ամենամեծ թեմն է[123]: Կարդինալ Ռոջեր Մահոնիի ղեկավարությամբ 2002 թվականի սեպտեմբերին քաղաքի կենտրոնում կառուցվեց և բացվեց Հրեշտակների մեր տիրուհու տաճարը[124]:

Լոս Անջելեսի հիմնադրումը նշելու նպատակով՝ 2011 թվականին «Հրեշտակների թագուհի» հիմնադրամը՝ իր հիմնադիր Մարկ Ալբերտի նախաձեռնությամբ և Լոս Անջելեսի արքեպիսկոպոսի ու մի շարք քաղաքացիական առաջնորդների աջակցությամբ, վերակենդանացրեց Հրեշտակների մեր տիրուհու (Nuestra Señora de los Ángeles) պատվին երթ և պատարագ անցկացնելու վաղուց մոռացված ավանդույթը[125]:

 
Լոս Անջելեսի արքեպիսկոպոսական թեմի Սուրբ Վիկենտիոս դե Պողոս եկեղեցին։

Նյու Յորքից հետո Լոս Անջելեսն իր 621 000 հրեական բնակչությամբ Միացյալ Նահանգներում երկրորդ ամենամեծ հրեական համայնք ունեցող ագլոմերացիան է[126]: Թեև մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը հրեաների մի ստվար զանգված բնակվում էր Բոյլ Հայթսում, քանի որ վերջիններիս թույլ չէր տրվում բնակվել Լոս Անջելեսի այլ հատվածներում, այսօր Լոս Անջելեսի հրեաների մեծամասնությունը բնակվում է Վեսթսայդում և Սան Ֆերնանդո հովտում: Ուղղափառ հրեաները հիմնականում կենտրոնացած են Հենքոք Պարկ, Պիկո-Ռոբերթսոն և Վելլի Վիլիջ թաղամասերում, իսրայելցի հրեաները մեծ համայնքներ ունեն Էնսինո և Թարզանա թաղամասերում, իսկ պարսկահրեաների հիմնական բնակավայրը Բևերլի Հիլզն է:

Քաղաքում ներկայացված են հուդայականության տարբեր ուղղություններ՝ ռեֆորմիստական, պահպանողական, ուղղափառ և վերակառուցողական: 1923 թվականին կառուցված Բրիդ Սթրիթ սինագոգը, որը գտնվում է Արևելյան Լոս Անջելեսում, իր գոյության առաջին տասնամյակներում եղել է Չիկագոյից արևմուտք ընկած հատվածի ամենամեծ սինագոգը: Այն այլևս չի գործում և վերածվում է թանգարանի ու համայնքային կենտրոնի[127][128]։ Քաղաքում կա նաև Կաբալայի կենտրոն[129]:

1923 թվականին Էյմի Սեմփլ ՄակՖերսոնը Լոս Անջելեսում հիմնադրեց Չորս ավետարանների միջազգային եկեղեցին, որի գլխավոր կենտրոնը մինչ օրս գտնվում է Լոս Անջելեսում: Եկեղեցին երկար տարիներ իր ժողովներն անցկացրել է Անջելուս տաճարում, որը կառուցման պահին համարվում էր երկրի ամենամեծ եկեղեցիներից մեկը:

 
Ուիլշիր ծառուղու տաճարը Լոս Անջելեսի ամենամեծ սինագոգներից մեկն է։

Լոս Անջելեսի բողոքական համայնքն ունի հարուստ պատմություն և մեծ ազդեցություն: Քաղաքում առաջին բողոքական ժամերգությունն անցկացվել է 1850 թվականին՝ մասնավոր տանը կայացած մեթոդիստական հավաքի տեսքով: Մինչ օրս գործող ամենահին բողոքական եկեղեցին՝ Առաջին ժողովական եկեղեցին, հիմնադրվել է 1867 թվականին[130]: 1900-ականների սկզբին Լոս Անջելեսի Աստվածաշնչի ինստիտուտը հրապարակեց քրիստոնեական ֆունդամենտալիստական շարժման հիմնարար փաստաթղթերը, իսկ հոգեգալստականների շարժումը սկիզբ առավ «Ազուսա Սթրիթի զարթոնքից»[130]: Լոս Անջելեսի տարածքում հիմնադրվել է նաև Մետրոպոլիտանային համայնքային եկեղեցի[131]: Քաղաքի նշանավոր եկեղեցիների շարքում են Հոլիվուդի առաջին պրեսբիտերական եկեղեցին, Բել Էյրի պրեսբիտերական եկեղեցին, Լոս Անջելեսի առաջին աֆրիկյան մեթոդիստական եպիսկոպոսական եկեղեցին, Արևմտյան Անջելեսի՝ Քրիստոսում Աստծո եկեղեցին, Երկրորդ բապտիստական եկեղեցին, Քրենշոու քրիստոնեական կենտրոնը, ՄակՔարթիի հիշատակի քրիստոնեական եկեղեցին և Առաջին ժողովական եկեղեցին:

 
Քրիստոսի երկրորդ գիտական եկեղեցի

Լոս Անջելեսի Վեսթվուդ թաղամասում՝ Սանտա Մոնիկա ծառուղու վրա է գտնվում Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու ենթակայությամբ գործող Կալիֆոռնիայի տաճարը, որը համարվում է այդ եկեղեցու երկրորդ ամենամեծ տաճարը[132]: 1956 թվականին բացված այս տաճարը Կալիֆոռնիայում Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու կողմից կառուցված առաջին տաճարն է և իր ավարտման պահին համարվում էր աշխարհում ամենամեծը[133]:

Լոս Անջելեսի Հոլիվուդ շրջանում գործում են սայենթոլոգիայի մի շարք կարևոր կենտրոններ և եկեղեցիներ[134][135]:

Լոս Անջելեսի բազմաէթնիկ մեծաքանակ բնակչության շնորհիվ տարածված են հավատքի բազմաթիվ տեսակներ՝ ներառյալ բուդդայականությունը, հինդուիզմը, իսլամը, զրադաշտականությունը, սիկհականությունը, Բահայի հավատը, տարբեր ուղղափառ եկեղեցիներ, սուֆիզմը, սինտոիզմը, դաոսականությունը, կոնֆուցիականությունը, չինական ժողովրդական կրոնը և բազմաթիվ այլ հավատքներ: Օրինակ՝ Ասիայից եկած ներգաղթյալները հիմնել են մի շարք նշանակալի բուդդայական համայնքներ, որոնց շնորհիվ քաղաքը դարձել է աշխարհում բազմազան բուդդիստների ամենամեծ կենտրոնը: 1875 թվականին քաղաքում հիմնադրվեց առաջին չինական կռատունը[130]: Քանի որ Լոս Անջելեսն արևմտյան ԱՄՆ-ի Անեկեղեցական գոտու ամենամեծ քաղաքն է, այստեղ լայն տարածում ունեն նաև աթեիզմը և այլ աշխարհիկ հավատքներ:

Սոցիալական կազմ

խմբագրել

Քաղաքի բնակիչների 35,6%-ն ունի բարձրագույն կրթություն (23,3%-ն ունի բակալավրի, իսկ 12,3%-ը՝ մագիստրոսի կամ դոկտորի աստիճան)[136][137] (համեմատության համար՝ Կալիֆոռնիա նահանգում բարձրագույն կրթություն ունեցող բնակչությունը կազմում է 34,7%)[138]: Մեկ տնային տնտեսության միջին տարեկան եկամուտը կազմում է 65 290 դոլար, ինչը 17%-ով ցածր է նահանգի միջին մակարդակից և 0,5%-ով բարձր է երկրի միջին ցուցանիշից[136][138][139]: Լոս Անջելեսում նվազագույն աշխատավարձը ժամում կազմում է 16,04 դոլար[140]: Քաղաքի բնակչության մոտ 35,7%-ը գտնվում է աղքատության շեմից ներքև, 30%-ը պատկանում է ստորին միջին դասին, 16,4%-ը՝ միջին դասին, իսկ 17,9%-ը՝ վերին միջին դասին և հարուստներին[141]: 2023 թվականի նոյեմբերին աշխատունակ բնակչության շրջանում գործազրկության մակարդակը կազմել է 5,3% (ԱՄՆ-ում ընդհանուր առմամբ՝ 3,7%)[142][143]: Բնակչության մեծ մասն աշխատում է արդյունաբերության, մանրածախ առևտրի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, արվեստի, առողջապահության և հանրային սննդի ոլորտներում[144]:

Անօթևաններ

խմբագրել
 
Սքիդ Ռոու ոչ բարեկեցիկ թաղամասը

Լոս Անջելեսը հայտնի է որպես «ԱՄՆ-ի անօթևանների մայրաքաղաք»[145]։ 2020 թվականի սկզբի դրությամբ քաղաքում բնակվում էր 41290 անօթևան[146], իսկ 2022 թվականի տարբեր գնահատականներով նրանց թիվը հասնում էր 60000-ից մինչև 80000 մարդու[147]։ Լոս Անջելեսում ամեն օր մահանում է ավելի քան հինգ անօթևան բնակիչ[148]։

Սքիդ Ռոու թաղամասը, որը գտնվում է Դաունթաունում, անօթևանների ամենամեծ կենտրոնացման վայրն է՝ մոտ 5000 բնակչով, ինչը այն դարձնում է երկրի ամենախիտ բնակեցված վայրն անօթևանների տեսանկյունից։ Սքիդ Ռոուի ներկայիս վիճակը 1970-1980-ականների իշխանությունների նպատակաուղղված քաղաքականության արդյունք է, որը քաղաքային պլանավորման փաստաթղթերում կոչվում էր «զսպման քաղաքականություն»։ Այս քաղաքականության հիմնական նպատակն էր աղքատ բնակչության համար նախատեսված ծառայությունները կենտրոնացնել քաղաքի մեկ թաղամասում։ Այսօր էլ շարունակվող այս մոտեցումը հակասում է այլ խոշոր քաղաքներում, այդ թվում՝ Նյու Յորքում, անօթևանների և աղքատների ապակենտրոնացման որդեգրված քաղաքականությանը[149]։

Բնակարանների գների թանկացման հետևանքով 2019-2020 թվականներին անօթևանների թիվն աճել է 16%-ով՝ 35550-ից հասնելով 41290-ի։ COVID-19 համավարակից առաջ շուրջ 600000 վարձակալ իրենց եկամտի գրեթե 90%-ը ծախսում էր վարձավճարի վրա՝ հազիվ ապահովելով իր գոյությունը։ 2022 թվականի ապրիլի դրությամբ ավելի քան 300000 տնային տնտեսություն չէր կարողացել ժամանակին վճարել վարձավճարը։ Լոս Անջելեսի անշարժ գույքի շուկայում վարձակալությունն արդեն փաստացի անհասանելի է դարձել սևամորթների, լատինաամերիկացիների և ցածր եկամուտ ունեցող բնակիչների մեծ մասի համար, ինչի հետևանքով նրանք զրկվում են կացարանից[148]։

Անօթևաններին օգնության ծառայություններ են մատուցում մասնագիտացված քրիստոնեական առաքելությունները, որոնք իրենց գործունեությունն իրականացնում են նվիրատվությունների շնորհիվ[150]։ 2010-ական թվականների վերջին նրանց թիվը սկսեց կրճատվել նոր դաշնային քաղաքականության ներդրման հետևանքով։ Լոս Անջելեսի կացության հարցերով վարչությունը, համագործակցելով Անօթևանների հարցերով քաղաքային վարչության հետ, իրականացնում է մշտական կացության տրամադրման ծրագիր[149][151], սակայն անօթևանությունը շարունակում է մնալ տեղական իշխանությունների գլխավոր խնդիրներից մեկը՝ գրավելով հանրության հետաքրքրությունը[152][153]:

Ներգաղթյալներ

խմբագրել

Լոս Անջելեսը աշխարհի ամենաբազմազան քաղաքներից մեկն է, որտեղ բնակվում են ավելի քան 140 երկրների ներկայացուցիչներ, որոնք խոսում են առնվազն 224 լեզուներով: Արտերկրում ծնված բնակչության քանակով այն ԱՄՆ-ում երրորդ քաղաքն է՝ Մայամիից և Սան Խոսեից հետո[154]: 2020 թվականի վիճակագրական տվյալներով՝ քաղաքի 153,5 հազար բնակիչ ունի գերմանական, 141,1 հազար՝ իռլանդական, 120,5 հազար՝ անգլիական, 108,5 հազար՝ իտալական և 71,3 հազար՝ ռուսական ծագում[155]:

Ներգաղթյալների Լոս Անջելես են մուտք գործում հիմնականում տեղի միջազգային օդանավակայանի միջոցով։ Քաղաքի մշակույթի կարևոր տարրերից են նրա էթնիկական թաղամասերը, որոնց մեջ են՝ Թեհրանջելեսը, Չայնաթաունը, Կորեաթաունը, Թայթաունը, Պատմական Ֆիլիպինոթաունը, Լիթլ Արմենիան և Լիթլ Եթովպիան, որոնք ցույց են տալիս մեգապոլիսի ազգային բազմազանությունը[156]:

Չայնաթաուն

խմբագրել
 
Չինացի հեղափոխական Սուն Յաթ-Սենի արձանը Չայնաթաունում։

1860-ական թվականներից Լոս Անջելեսում գոյություն է ունեցել առնվազն չորս տարբեր չինական թաղամաս, որոնք կազմավորվել են որպես ինքնատիպ, փոխկապակցված համայնք՝ ընդհանուր մշակույթով, ավանդույթներով և կենսակերպով:

Ամենահին Չայնաթաունը տեղակայված էր «Union Station»-ի տարածքում՝ ներկայիս «Չայնաթաունից» ընդամենը մի քանի թաղամաս այն կողմ: Այնտեղ հիմնականում բնակվում էին գյուղատնտեսական ոլորտի աշխատողները, լվացքատների աշխատակիցները և երկաթուղայինները, որոնք հիմնականում ժամանել էին Չինաստանի Գուանչժոու քաղաքից և դրա շրջակայքից: «Ոսկու տենդի» ժամանակաշրջանում չինացիներն աշխատում էին սպիտակամորթների համար:

Սակայն ոսկու հանքերի սպառումը և ռեսուրսների համար աճող մրցակցությունը սաստկացրին հակաչինական տրամադրությունները: Ընդունվեց խտրական օրենք, որն արգելում էր չինացիներին ամուսնանալ սպիտակամորթ ռասայի ներկայացուցիչների հետ և սեփական հող ունենալ։ Օրենքը զրկում էր նրանց քաղաքացիությունից և արգելում զբաղվել տարբեր տեսակի գործունեությամբ: 1882 թվականին ընդունվեց «Չինացիների բացառման մասին ակտը», որը մորատորիում էր սահմանում Չինաստանից ներգաղթի վրա՝ որոշ աննշան բացառություններով:

1933 թվականին հին Չայնաթաունը հավասարեցվեց հողին՝ ար-դեկո ոճի նոր երկաթուղային կայարան կառուցելու համար: Այժմ միայն սակավաթիվ շինություններ են պահպանվել հին Չայնաթաունից, որոնց թվում է Լոս Անջելես փողոցում տեղակայված Չինական-ամերիկյան թանգարանը[157]:

1938 թվականին Լոս Անջելեսում գոյություն ուներ ևս երկու չինական թաղամաս՝ Չայնա Սիթին, որը կառուցվել էր բացառապես ամերիկյան զբոսաշրջիկներին գրավելու համար և նոր չինական թաղամասը, որը կառուցվել էր չինական համայնքին օժանդակելու համար: Չինական թաղամասում տնային տնտեսությունների միջին եկամուտը ամենացածրն է: Այս կապակցությամբ կա տեղական բնակչության համար առկա բնակարանային ֆոնդը պահպանելու և լրացուցիչ մատչելի բնակարաններ կառուցելու անհրաժեշտություն[157]:

Կորեաթաուն

խմբագրել

20-րդ դարի սկզբին Ռիվերսայդից Լոս Անջելես տեղափոխվեց Կորեայի անկախության շարժման անդամներից մեկը՝ Ան Չանհոն։ Նա Ջեֆերսոնի ծառուղում հիմնեց Կորեական պրեսբիտերական եկեղեցու մասնաճյուղ և Կորեական ազգային ասոցիացիայի բաժանմունք։ Հետզհետե այս տարածքը վերածվեց կորեական թաղամասի՝ դառնալով կորեական համայնքի կենտրոնացված բնակավայր։ 1965 թվականին Հարթ-Սելլերի օրենքի ընդունումը խթանեց ներգաղթյալների զանգվածային ներհոսքը երկիր։ Այս օրենքը նպաստեց կորեական համայնքի ընդլայնմանը՝ հազարավոր կորեացիների հնարավորություն տալով գալ ԱՄՆ և միանալ իրենց հարազատներին։

Այդ ներգաղթյալների թվում էր նաև Հի Դուկ Լին (1939-2019)՝ Գերմանիայում և ԱՄՆ-ում աշխատող մի գործարար։ 1968 թվականին Լոս Անջելես տեղափոխվելով՝ նա նպատակ ուներ զարգացնել կորեական ուղղվածության բիզնեսը։ Լիի տեսլականն էր ստեղծել մի վայր, որը կորեական համայնքը կընդուներ որպես իր հարազատ անկյունը։ Նա հիմնեց Օլիմպիական շուկան՝ այն համալրելով կորեական ապրանքանիշների արտադրանքով։ Շուտով շուկան ծաղկեց և դարձավ Լոս Անջելեսում բնակվող տասը հազար կորեացիների հանգստի հիմնական վայրը։ Նորմանդի պողոտայի և Օլիմպիական ծառուղի|Օլիմպիական ծառուղու շրջակայքում Լին ձեռք բերեց հինգ թաղամաս և կառուցեց «VIP Plaza» առևտրի կենտրոնը։ 1980 թվականին Լիի ջանքերի շնորհիվ կորեական թաղամասը պաշտոնապես ճանաչվեց Լոս Անջելեսի թաղամասերից մեկը[158]։

Ռուսախոս համայնք

խմբագրել

Ամերիկայի ռուսալեզու ներգաղթյալների ամենախոշոր կենտրոններից մեկը Լոս Անջելեսն է, որտեղ բնակվում է մոտ 35 000 ռուսախոս։ Թեև նախկին ԽՍՀՄ-ից ներգաղթյալները տարածված են Լոս Անջելեսի տարբեր շրջաններում և արվարձաններում, նրանց ամենամեծ համայնքը ձևավորվել է Լոս Անջելեսի ագլոմերացիայի մաս կազմող Արևմտյան Հոլիվուդում։ Այստեղ հրատարակվում է ռուսալեզու մամուլ, կազմակերպվում են Ռուսաստանից և նախկին ԽՍՀՄ այլ երկրներից երգիչների հյուրախաղեր, գործում են բազմաթիվ «ռուսական» խանութներ ու ռեստորաններ[159]։

Ռուսախոսների նշանակալի համայնքներ կան նաև Էնսինո, Թարզանա, Վուդլենդ Հիլզ և Վեսթ Հիլզ թաղամասերում[160]։ Լոս Անջելեսի ռուսախոս համայնքը նկարագրված է Սերգեյ Դովլաթովի մի շարք ստեղծագործություններում։ 2022 թվականի դրությամբ, թեև Լոս Անջելեսի և Մոսկվայի միջև ուղիղ չվերթներ չկան, որոշ ավիաընկերություններ շարունակում են իրականացնել թռիչքներ՝ տրանսֆերներով[161]։

Արևմտյան Հոլիվուդում անցկացվում է ռուսական մշակույթի ամիս՝ փառատոն, որը նվիրված է ռուսական արվեստին, արհեստներին, երաժշտությանը, ուտեստներին և զվարճանքներին։ Տոնակատարությունն ամեն տարի ունենում է ավելի քան 10000 մասնակից։ Փառատոնի շրջանակներում կազմակերպվում են բազմաթիվ ստեղծագործական միջոցառումներ՝ գեղարվեստական ցուցահանդեսներից և համերգներից մինչև պարային փառատոներ ու գրական երեկոներ, որտեղ ելույթ են ունենում հեղինակներ ու բանաստեղծներ։ Արևմտյան Հոլիվուդի մշակութային ժառանգության կարևոր մասն են կազմում երկու նշանակալի հուշարձան՝ նվիրված քաղաքի ռուս-ամերիկյան վետերաններին և Հոլոքոստի զոհերին։ Փլամեր պարկում տեղադրված առաջին հուշակոթողը հարգանքի տուրք է նախկին Խորհրդային Միության՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վետերաններին, իսկ նույն վայրում գտնվող երկրորդ հուշարձանը հավերժացնում է Բաբի Յարի ողբերգության զոհերի հիշատակը[162]։

Լիթլ Արմենիա

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Լիթլ Արմենիա
 
Սուրբ Կարապետ հայկական եկեղեցին Լիթլ Արմենիայում

Լիթլ Արմենիան (թարգմանաբար՝ Փոքր Հայաստան) Հոլիվուդի թաղամաս է՝ մոտ 20 հազար բնակչությամբ[163]։ Համայնքի անվանումը պայմանավորված է այստեղ ամերիկահայերի բարձր կենտրոնացվածությամբ, ինչպես նաև հայկական խանութների և ձեռնարկությունների մեծ քանակությամբ[164]։ Ալեքսանդրիա պողոտայում է գտնվում Հայ առաքելական եկեղեցու Սուրբ Կարապետ տաճարը (կառուցվել է 1978 թվականին)[165]։ Թաղամասում կա նաև հանրային զբոսայգի, որը 1927 թվականին քաղաքին է նվիրաբերել Ալինա Բարնսդոլը[166]։

Ամեն տարի ապրիլի 24-ին Լիթլ Արմենիայում անցկացվում են Օսմանյան Թուրքիայում 1915 թվականին Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված աջակցության ակցիաներ, որոնք ուղեկցվում են հանրահավաքներով, ֆլեշմոբներով և ավտոերթերով[167]։ Թաղամասում գործում են նաև հայկական դպրոցներ, որոնց թվում են՝ Չամլյանի հայկական դպրոցը[168], Ռոզ և Ալեքս Փիլիպոս վարժարանը[169], մասնագիտացված և կիրակնօրյա հայկական դպրոցներ։ Բացի այդ, գործում են հայկական խմբակներ, հետաքրքրությունների շուրջ միավորված ընկերություններ, բարեգործական հիմնադրամներ, քաղաքական կուսակցություններ և գործարար համայնքներ[170]։

Արվեստ և մշակույթ

խմբագրել
 
Քաղաքի պատմական կենտրոնը համարվում է Լոս Անջելեսի հրապարակը՝ Օլվերա փողոցի մոտ

Լոս Անջելեսը հաճախ անվանում են աշխարհի ստեղծագործական մայրաքաղաք, քանի որ նրա բնակիչների մեկ վեցերորդը աշխատում է ստեղծագործական ոլորտում[171]: Ավելին, այստեղ ապրում և գործում են աշխարհում ամենաշատ արվեստագետները, գրողները, ֆիլմարտադրողները, դերասանները, պարողները և երաժիշտները[172]:

Լոս Անջելեսը գտնվում է մեքսիկա-ամերիկյան մշակույթի ուժեղ ազդեցության ներքո՝ պայմանավորված այն իրողությամբ, որ Կալիֆոռնիան նախկինում եղել է Մեքսիկայի, իսկ դրանից առաջ՝ Իսպանական կայսրության տիրապետության տակ[173]: Քաղաքը հայտնի է նաև իր տպավորիչ որմնանկարներով[174]:

Ճարտարապետություն

խմբագրել
 
Պիկոյի տունը (1869—1870)

1781 թվականին՝ քաղաքի հիմնադրման պահին, Լոս Անջելեսում գերակշռում էր իսպանական գաղութային ոճը: 1860-ական թվականներին իսպանա-մեքսիկական ազդեցությունը ճարտարապետության մեջ աստիճանաբար նվազեց: 19-րդ դարի վերջում հատկապես հայտնի դարձավ վիկտորյական ոճը, որը վառ արտահայտվեց Պիկոյի տան (1869-1870) և Ռայթ Մուերսի տան (1894) ճարտարապետության մեջ: Բացի այդ, կառուցվել են Ռիչարդսոնի ռոմանական ոճի շենքեր (որոնց մեծ մասը չի պահպանվել): Բրեդբերի Բիլդինգը և Սթիմսոնի տունը այն հազվագյուտ կառույցներից են, որոնք պահպանել են այդ ոճի հիմնական հատկանիշները:

Վիկտորյական ոճի հետ մրցակցության մեջ էր Առաքելության վերածննդի իսպանական ոճը, որը կրում էր վաղ միսիոներական եկեղեցիների բնորոշ գծերը: Միաժամանակ լայն տարածում գտավ «Արվեստ և արհեստ» շարժումը: 19-20-րդ դարերի սահմանին քաղաքի շենքերի ճարտարապետության մեջ հայտնվեց բոզար ոճը, որի վառ օրինակներից է Լոս Անջելեսի բնության պատմության թանգարանի շենքը: Սփրինգ փողոցը, Բրոդվեյը և Լոս Անջելեսի այլ փողոցներ կառուցվել են ռացիոնալիզմի ոճով:

1900-ական թվականների սկզբին քաղաքի ճարտարապետները նախապատվությունը տվեցին նեոբարոկկոյին, իսկ 1920-ական թվականներին լիովին անցում կատարեցին ար-դեկո ոճին[175]: Ուիլթերն թատրոնը, Բալոքս Ուիլշիրը և բազմաթիվ այլ շենքեր, որոնք հիմնականում տեղակայված են Ուիլշիր ծառուղու երկայնքով, կառուցված են հենց այս ինքնատիպ ոճով:

Առաջին աշխարհամարտից հետո Լոս Անջելեսի ճարտարապետությունում ռևայվալիզմը դարձավ գերիշխող ուղղություն, որը վերադարձ էր դեպի էկլեկտիկ ոճ: Կոմերցիոն և կրոնական նշանակության շենքերի կառուցման ժամանակ հատկապես տարածված էր իսպանական ոճը, որը համադրում էր պլատերեսկոյի և չուռիգերեսկոյի տարրեր, իսկ սովորական բնակելի տների ճարտարապետական հիմքում կրկին իսպանական գաղութային ոճն էր դրված[176]:

1930-ական թվականներին քաղաքի ճարտարապետության մեջ իր ուրույն տեղը գրավեց սթրիմլայնը՝ ներառելով ար-դեկոյին բնորոշ որոշ հատկանիշներ և միջազգային ոճի տարրեր: 20-րդ դարի երկրորդ կեսին միջազգային ոճի տեղը զբաղեցրեց պոստմոդեռնիզմը, որն իր հանրաճանաչության գագաթնակետին հասավ 1980-1990-ական թվականներին: Հեռադիտակների շենքը և Գեթի կենտրոնը կառուցվել են հենց այս ճարտարապետական ոճով: Հազարամյակի վերջում կառուցված ամենահայտնի կառույցներից են Լոս Անջելեսի տաճարը և Ուոլթ Դիսնեյի անվան համերգասրահը[177]։

Աշխարհագրական դիրքը, գրավիչ լանդշաֆտը և կայացած էսթետիկական ավանդույթների բացակայությունը հաճախ խթանում էին մասնավոր և հասարակական մեկենասների նորարարական փորձերը: Տասնամյակների ընթացքում Լոս Անջելեսի փողոցներին հայտնվեցին անսովոր տեսքով կոմերցիոն շենքեր: Օրինակ՝ «Բրաուն Դերբի» ռեստորանը՝ գլխարկի տեսքով կամ «Tail o' the Pup»-ը՝ հոթ-դոգի ձևով:

Քաղաքին բնորոշ է կանոնավոր պլանավորումը և ցածր խտությամբ կառուցապատումը[178]։ Բնակչության հիմնական մասը բնակվում է մասնավոր տներում և վիլլաներում: Բարձրահարկ շենքերը կենտրոնացված են քաղաքի կենտրոնական հատվածում (մինչև 1956 թվականը օրենքով արգելվում էր 43 մետրից բարձր շենքեր կառուցել)[179]։ 2021 թվականի դրությամբ՝ Կալիֆոռնիայի 12 ամենաբարձր շենքերից 9-ը գտնվում է Լոս Անջելեսում: Ժամանակակից ճարտարապետությունը ներկայացված է բնակելի, կոմերցիոն և արտադրական շենքերի տպավորիչ բազմազանությամբ, որոնց շարքում առանձնանում են աշխարհահռչակ ճարտարապետների՝ Ֆրենկ Գերիի, աֆրոամերիկացի նորարար Փոլ Ուիլյամսի, Թոմ Մեյնի, Էրիկ Մոսի և ուրիշների աշխատանքները[180]:

         
Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ Բրեդբերի Բիլդինգ Լոս Անջելեսի բնության պատմության թանգարան Բալոքս Ուիլշիր Գեթի կենտրոն

Կինո և կատարողական արվեստ

խմբագրել
 
Գրաումանի Չինական թատրոնը Հոլիվուդի փառքի ծառուղում

Կատարողական արվեստները կարևոր դեր են խաղում Լոս Անջելեսի մշակութային ինքնության մեջ: Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Սթիվենսի նորարարության ինստիտուտի վերլուծությունների համաձայն՝ քաղաքում տեղի են ունենում «տարեկան ավելի քան 1100 թատերական ներկայացում և շաբաթական՝ 21 պրեմիերա»[172]: Լոս Անջելեսի երաժշտական կենտրոնը համարվում է «կատարողական արվեստների ամենահեղինակավոր կենտրոններից մեկը երկրում՝ տարեկան 1,3 միլիոն այցելուով»[181]: Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահը, որը Երաժշտական կենտրոնի կենտրոնական օղակն է, հանդիսանում է Լոս Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հիմնական հարթակը[182]: Այստեղ են գործում նաև աշխարհահռչակ կազմակերպություններ՝ Կենտրոնի թատերախումբը, «Los Angeles Master Chorale»-ը և Լոս Անջելեսի օպերան[183][184][185]: Ապագա արվեստագետներն իրենց մասնագիտական հմտությունները կատարելագործում են այնպիսի կրթական հաստատություններում՝ ինչպիսիք են Քոլբերնի դպրոցը և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Թորնթոնի երաժշտական դպրոցը:

 
Հոլիվուդ բոուլը Հոլիվուդ Հիլզի վրա

Քաղաքի Հոլիվուդ թաղամասը համարվում է կինոարդյունաբերության համաշխարհային կենտրոնը՝ այս կարգավիճակը պահպանելով դեռևս 20-րդ դարի սկզբից: Միաժամանակ, Լոս Անջելեսը սերտորեն կապվում է նաև հեռուստատեսության արդյունաբերության հետ[186]: Քաղաքում գործում են համաշխարհային նշանավորության խոշոր կինոստուդիաներ և երաժշտական լեյբլներ: Լոս Անջելեսն ավանդաբար հյուրընկալում է Օսկարի ամենամյա մրցանակաբաշխությունը, «Էմմի» և «Գրեմմի» մրցանակաբաշխությունները և այլ հեղինակավոր միջոցառումներ: Քաղաքում տեղակայված է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի կինոարվեստի դպրոցը, որը համարվում է Միացյալ Նահանգներում ամենահին և առաջատար կինոդպրոցը[187]:

Լոս Անջելեսն իր պատվավոր տեղն ունի համաշխարհային երաժշտական մշակույթի մեջ: Դեռևս 1960-ական թվականներին Սանսեթ Սթրիփ ծառուղին մեկնարկային հարթակ դարձավ այնպիսի խմբերի համար, ինչպիսիք են «The Byrds»-ը, «Buffalo Springfield»-ը, «The Doors»-ը։ «The Beach Boys»-ի կարիերայի սկիզբը նույնպես կապված է Լոն Անջելեսի հետ:

Լոս Անջելեսից են ծնունդ առել ծանր և այլընտրանքային ուղղվածության բազմաթիվ երաժշտական խմբեր, որոնց շարքում են՝ «Van Halen»-ը (մոտակա Փասադենայից), «Mötley Crüe»-ն, «Metallica»-ն (ավելի ուշ տեղափոխվեցին Սան Ֆրանցիսկո), «Guns N' Roses»-ը, «Red Hot Chili Peppers»-ը, «Slayer» թրեշ մետալ խումբը:

Քաղաքը հայտնի է նաև իր բացառիկ գոթական մշակույթով. հենց այստեղ է 1970-ական և 1980-ական թվականների սահմանագծին ձևավորվել դեթ ռոք ոճը՝ ներկայացված «45 Grave»-ի, «Christian Death»-ի և «Kommunity FK»-ի նման խմբերով: Ժամանակակից գոթական երաժշտության ամենահայտնի կատարողներից են՝ «London After Midnight»-ը, «Diva Destruction»-ը և «Voodoo Church»-ը:

20-րդ դարի 1990-ական թվականներին Լոս Անջելեսն աշխարհին պարգևեց հայտնի խմբերի մի ամբողջ սերունդ, որոնց թվում են՝ «30 Seconds to Mars»-ը, «Blink-182»-ը, «Hollywood Undead»-ը, «Korn»-ը, Բեք Հենսենը, «Sublime»-ն, «Rage Against the Machine»-ը, «Linkin Park»-ը (Սանտա Մոնիկայից), «System of a Down»-ը և այլն:

Քաղաքը զգալի ներդրում է ունեցել նաև ԱՄՆ-ի հիփ հոփ ուղղության, էլեկտրոնային երաժշտության և այլ ոճերի զարգացման գործում: Լոս Անջելեսի տարածքում տեղակայված են բազմաթիվ ձայնագրման ստուդիաներ, որոնք պատկանում են համաշխարհային խոշորագույն լեյբլների՝ «Warner Music Group»-ին, «Capitol Records»-ին և այլն[188][189]:

Կերպարվեստ

խմբագրել

Լոս Անջելեսը լայնորեն հայտնի է իր մոնումենտալ արվեստով, որի համար քաղաքի հազարավոր պատերն առաջին հերթին «կտավ» են ծառայում[190]: Մեքսիկական ծագում ունեցող մի շարք հայտնի մոնումենտալ նկարիչներ (Դիեգո Ռիվերա, Խոսե Դավիդ Սիկեյրոս և այլք) իրենց անունը հավերժացրել են քաղաքի փողոցներում: 1960-1970-ական թվականներին թափ հավաքեց «չիկանո արտ» հոսանքը (Մեքսիկայից եկածներին անվանում են «չիկանո»), որի ներկայացուցիչներն իրենց աշխատանքներում կիրառեցին մոնումենտալ արվեստի ավանդույթները[191]: Ավելին, Լոս Անջելեսը գրաֆիտի արվեստի համաշխարհային կենտրոններից մեկն է (հատկապես հայտնի են Բելմոնտի թունելում գրաֆիտի խմբերի ստեղծագործությունները)[192][193]:

Քաղաքում գործում է «հանրային արվեստի» ծրագիր, որը բոլոր կառուցապատողներից պահանջում է՝ նոր շենքեր կառուցելիս շինարարության արժեքի 1%-ը նվիրաբերել հանրային արվեստի ֆոնդին[194]:

Թանգարաններ, պատկերասրահներ, թատրոններ

խմբագրել
 
Գեթիի վիլլան Փոլ Գեթիի թանգարանի երկու մասնաճյուղերից մեկն է՝ Գեթի կենտրոնի հետ միասին:

Լոս Անջելեսի շրջանում գործում է 841 թանգարան և պատկերասրահ[195], ինչը մեկ շնչի հաշվով ամենաշատ թանգարան ու պատկերասրահ ունեցող քաղաքն է ԱՄՆ-ում[195]: Նշանավոր թանգարանների թվում են Լոս Անջելեսի շրջանի արվեստի թանգարանը (Արևմտյան Միացյալ Նահանգների ամենամեծ արվեստի թանգարանը[196]), Գեթի կենտրոնը (Փոլ Գեթի տրաստի մի մասը՝ աշխարհի ամենահարուստ արվեստի հաստատությունը[197]), Փիթերսենի ավտոմոբիլների թանգարանը[198], Հանթինգթոնի գրադարանը[199], Բնության պատմության թանգարանը[200], Այովա ռազմանավը[201], «The Broad»-ը (որտեղ ցուցադրված է ժամանակակից արվեստի ավելի քան 2000 գործ)[202] և Ժամանակակից արվեստի թանգարանը[203]: Պատկերասրահների մեծ մասը կենտրոնացված է Գելերի Ռոու թաղամասում, որտեղ ամեն ամիս տասնյակ հազարավոր մարդիկ մասնակցում են «Downtown Art Walk» մշակութային միջոցառմանը[204]:

Լոս Անջելեսի առավել հայտնի թատրոնների և համերգասրահների շարքում առանձնանում են Լոս Անջելեսի շրջանի երաժշտական կենտրոնը[205], Ֆորդի ամֆիթատրոնը, Հունական թատրոնը, Հոլիվուդ բոուլը և Ուոլթ Դիսնեյի անվան համերգասրահը, որտեղ ելույթ է ունենում համաշխարհային հռչակ վայելող Լոս Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը[206]: Հատկանշական են նաև «Դոլբի» թատրոնը, որտեղ անցկացվում է «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը[207], և Սթեյփլս կենտրոնը, որը 2000 թվականից ի վեր (բացառությամբ 2003 թվականի) հյուրընկալում է «Գրեմմի» մրցանակաբաշխությունը[208]: Քաղաքում գործում են նաև բազմաթիվ փոքր թատրոններ: Համաշխարհային կինոբիզնեսի մայրաքաղաք Լոս Անջելեսում գործող բազմաթիվ կինոթատրոնների շարքում հատկապես աչքի են ընկնում TCL չինական թատրոնը և «Էլ Կապիտան» թատրոնը՝ իրենց հաճախակի պրեմիերաներով[209][210]:

Գրականություն

խմբագրել

Լոս Անջելեսի առավել հայտնի գրողների շարքում են Ռեյ Բրեդբերին, Չարլզ Բուկովսկին, Ջոան Դիդիոնը, Ռոսս Մակդոնալդը, Նաթանայել Ուեսթը, Ջոն Ֆանտեն, Ֆրենսիս Սքոթ Ֆիցջերալդը, Չեսթեր Հայմսը, Օլդոս Հաքսլին, Ռեյմոնդ Չանդլերը և Հարլան Էլիսոնը: Ճանաչում են ձեռք բերել նաև ժամանակակից գրողները, որոնց թվում են Մարկ Դանիլևսկին, Ռեյչել Քուշները, Մոնա Սիմփսոնը, Մարիսա Սիլվերը, Ջեյն Սմայլին, Սյուզան Սթրեյթը և ուրիշներ[211]:

«Վերջին մագնատը» (Ֆ. Ս. Ֆիցջերալդ), «Կապիկն ու էությունը» (Օ. Հաքսլի), «Ներքին արատը» (Թ. Պինչոն), «Տերևների տունը» (Մ. Դանիլևսկի), «Մորեխների օրը» (Ն. Ուեսթ), «Փոստատունը» (Չ. Բուկովսկի), «Հարցրու փոշուն» (Ջ. Ֆանտե), «Խորը քուն» (Ռ. Չանդլեր) և բազմաթիվ այլ ստեղծագործությունների սյուժեները սերտորեն կապված են Լոս Անջելեսի հետ և վերաբերում են նրա պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններին[212]:

Գրադարաններ

խմբագրել
 
Լոս Անջելեսի հանրային գրադարանը

Քաղաքի ամենամեծ գրադարանը Լոս Անջելեսի հանրային գրադարանն է իր մասնաճյուղերով, որոնք սպասարկում են քաղաքի բնակիչներին: Ընդհանուր առմամբ, հանրային գրադարանների համակարգը ներառում է 73 հաստատություն[213]:

Խոհանոց

խմբագրել

Լոս Անջելեսի սննդի մշակույթը համաշխարհային խոհանոցների միաձուլում է՝ պայմանավորված քաղաքի ներգաղթյալների հարուստ պատմությամբ և բնակչությամբ: 2022 թվականի դրությամբ Միշլենի ուղեցույցը ճանաչել է 10 ռեստորան՝ երկու ռեստորանի շնորհելով երկու աստղ և ութ ռեստորանի՝ մեկ աստղ[214]:

Լատինաամերիկյան ներգաղթյալները՝ հատկապես մեքսիկացիները, իրենց հետ բերել են տակոները, բուրիտոները, կեսադիլյաները, տորտաները, տամալեները և էնչիլադաները, որոնք մատուցվում են սննդի ֆուրգոններից և կրպակներից, տակերիաներում և սրճարաններում: Ասիական ռեստորանները, որոնցից շատերը պատկանում են ներգաղթյալների, գործում են քաղաքի ողջ տարածքում՝ կենտրոնացված լինելով Չայնաթաունում[215], Կորեաթաունում[216] և Լիթլ Տոկիոյում[217]: Լոս Անջելեսն առանձնանում է նաև բուսակերների և վեգանների համար բուսահեն սննդի մեծ առաջարկով:

Սպորտ

խմբագրել
 
Լոս Անջելեսի Մեմորիալ կոլիզեումը

Տասնմեկ պրոֆեսիոնալ սպորտային թիմ է ներկայացնում Լոս Անջելեսն ու դրա մետրոպոլիտանային տարածքը բարձրագույն լիգաներում: Թեև այս թիմերից մի քանիսը խաղում են հարևան համայնքներում, բոլորն էլ կրում են Լոս Անջելես անվանումը: Այդ թիմերն են՝ Բեյսբոլի գլխավոր լիգայի Լոս Անջելես Դոջերսն[218] ու Լոս Անջելես Էնջելսը[219], Ֆուտբոլի ազգային լիգայի Լոս Անջելես Ռեմսն[220] ու Լոս Անջելես Չարջերսը, Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի Լոս Անջելես Լեյքերսն[221] ու Լոս Անջելես Քլիփերսը[222], Հոկեյի ազգային լիգայի Լոս Անջելես Քինգսն[223] ու Անահայմ Դաքսը[224], Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգայի[225] Լոս Անջելես Գալաքսին[226] և Լոս Անջելես ՖԱ-ն, Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի Լոս Անջելես Սպարքսը[227], ինչպես նաև կրիկետի ոլորտից՝ Ցածրագույն լիգայի SoCal Լեշինգսն ու Բարձրագույն լիգայի Լոս Անջելես Նայթ Ռայդերսը[228]:

Ուսանողական սպորտը ևս լավ է ներկայացված քաղաքում: Հատկանշական են Ուսանողական սպորտաձևերի ազգային ասոցիացիայի երկու թիմերը՝ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական համալսարանի Բրուինսը և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Տրոյանսը: Երկուսն էլ ներկայումս հանդես են գալիս Pac-12 կոնֆերենցիայի Առաջին դիվիզիոնում, սակայն մոտ ապագայում նախատեսվում է նրանց տեղափոխությունը Big Ten կոնֆերենցիա[229]:

 
Դոջեր մարզադաշտը՝ Բեյսբոլի գլխավոր լիգայի մասնակից Լոս Անջելես Դոջերսի տնային մարզադաշտը

1995-2015 թվականներին ԱՄՆ-ի երկրորդ ամենամեծ քաղաք Լոս Անջելեսը չուներ Ֆուտբոլի ազգային լիգայում հանդես եկող ակումբ, թեև նախկինում քաղաքն ուներ այս լիգայում խաղացող երկու ներկայացուցիչ՝ Ռեմսը և Ռեյդերսը: 1995 թվականին երկու ակումբներն էլ լքեցին քաղաքը. Ռեմսը հաստատվեց Սենթ Լուիսում, իսկ Ռեյդերսը վերադարձավ իր ծննդավայր՝ Օքլենդ: Սենթ Լուիսում 21 խաղաշրջան անցկացնելուց հետո՝ 2016 թվականի հունվարի 12-ին, Ֆուտբոլի ազգային լիգան հայտարարեց Ռեմսի՝ Լոս Անջելես վերադարձի մասին: Ակումբը 2016 թվականի խաղաշրջանում վերսկսեց մրցելույթները Լոս Անջելեսում՝ հաջորդ չորս տարիներին որպես տնային մարզադաշտ օգտագործելով Լոս Անջելես Մեմորիալ կոլիզեումը[230][231][232]: Ռեմսը Լոս Անջելեսի առաջին պրոֆեսիոնալ սպորտային ակումբն է, որը 1946-1979 թվականներին հանդես էր գալիս Կոլիզեումում, իսկ հետո՝ 1980-1994 թվականներին, տեղափոխվել էր Անահայմ Ստադիոն:

2017 թվականի հունվարի 12-ին մեկ այլ թիմ՝ Սան Դիեգո Չարջերսը, նույնպես հայտարարեց Լոս Անջելես տեղափոխվելու մասին: Այսպիսով, 1960 թվականի իր առաջին խաղաշրջանից հետո ակումբը վերադարձավ՝ վերանվանվելով Լոս Անջելես Չարջերս: Ակումբը երեք խաղաշրջան անցկացրեց Քարսոնի «Սթաբհաբ Սենթեր» մարզադաշտում[233], իսկ 2020 թվականի խաղաշրջանում և՛ Ռեմսը, և՛ Չարջերսը տեղափոխվեցին հարևան Ինգլվուդում կառուցված նոր ՍոուՖայ մարզադաշտ[234]:

 
Crypto.com արենա՝ Լոս Անջելես Լեյքերսի, Լոս Անջելես Քինգսի և Լոս Անջելես Սպարքսի տնային մարզադաշտը

Լոս Անջելեսն ունի մի շարք մարզադաշտեր և սպորտային կառույցներ, որոնցից են Դոջեր մարզադաշտը[235], Լոս Անջելես Մեմորիալ կոլիզեումը[236], Կալիֆոռնիայի բանկի մարզադաշտը[237] և «Crypto.com» արենան[238]: Հարակից քաղաքներում և Լոս Անջելեսի մետրոպոլիտանային տարածքում տեղակայված են նաև մի շարք այլ նշանավոր սպորտային կառույցներ՝ Ֆորումը, ՍոուՖայ մարզադաշտը, Սթաբհաբ Սենթերը, Ռոուզ Բոուլը, Էնջել մարզադաշտը, «Honda Center»-ը և «Intuit Dome»-ը[239]:

Լոս Անջելեսը երկու անգամ հյուրընկալել է Ամառային օլիմպիական խաղերը՝ 1932 և 1984 թվականներին և պատրաստվում է դրանք հյուրընկալել երրորդ անգամ՝ 2028 թվականին[240]: Լոս Անջելեսը կդառնա երրորդ քաղաքը Լոնդոնից (1908, 1948 և 2012) և Փարիզից (1900, 1924 և 2024) հետո, որը կհյուրընկալի Օլիմպիական խաղերը երրորդ անգամ: 1932 թվականի՝ տասներորդ օլիմպիական խաղերի հյուրընկալման առթիվ քաղաքի Տասներորդ փողոցը վերանվանվեց Օլիմպիկ բուլվար: Բացի այդ, Լոս Անջելեսը 1985 թվականին ընդունել է Սուրդլիմպիկ խաղերը[241], իսկ 2015 թվականին՝ Հատուկ օլիմպիական ամառային խաղերը[242]:

 
Կալիֆոռնիայի բանկի մարզադաշտ՝ Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգայի մասնակից Լոս Անջելես ֆուտբոլային ակումբի տնային մարզադաշտը

Լոս Անջելեսը հյուրընկալել է Սուպերբոուլի ութ մրցաշար: Դրանցից երկուսը՝ առաջին և յոթերորդ Սուպերբոուլները, անցկացվել են Մեմորիալ կոլիզեումում, հինգը՝ արվարձանային Փասադենայի Ռոուզ Բոուլ մարզադաշտում (XI, XIV, XVII, XXI և XXVII), և մեկը՝ արվարձանային Ինգլվուդում (LVI)[243]: Ռոուզ Բոուլը հատկանշական է նաև նրանով, որ ամեն Նոր տարվա օր հյուրընկալում է Ուսանողական սպորտաձևերի ազգային ասոցիացիայի քոլեջների միջև անցկացվող բարձր հեղինակություն վայելող ֆուտբոլային խաղը, որը նույնպես կոչվում է Ռոուզ Բոուլ:

1994 թվականին Ռոուզ Բոուլում են անց կացվել Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության ութ հանդիպում՝ ներառյալ եզրափակիչը, որտեղ հաղթեց Բրազիլիան: 1999 թվականին մարզադաշտը հյուրընկալեց Կանանց աշխարհի առաջնության չորս խաղ, այդ թվում՝ եզրափակիչը: Այդ պատմական հանդիպման ժամանակ Միացյալ Նահանգները 11-մետրանոց տուգանային հարվածներով հաղթեց Չինաստանին, իսկ Բրենդի Չեսթեյնի՝ հաղթական գոլից հետո շապիկը հանելու պահը դարձավ պատմական պահ: 2026 թվականին Լոս Անջելեսը կլինի ԱՄՆ-ի տասնմեկ քաղաքներից մեկը, որը կհյուրընկալի Աշխարհի առաջնության խաղերը ՍոուՖայ մարզադաշտում[244]:

Լոս Անջելեսը Հյուսիսային Ամերիկայի վեց քաղաքներից մեկն է, որի ակումբները չեմպիոն են դարձել բոլոր հինգ հիմնական լիգաներում (Բեյսբոլի գլխավոր լիգա, Ֆուտբոլի ազգային լիգա, Հոկեյի ազգային լիգա, Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա և Ֆուտբոլի բարձրագույն լիգա): Այս ձեռքբերումն ամբողջական դարձավ 2012 թվականին՝ Սթենլիի գավաթի նվաճմամբ[245]:

Կրթություն

խմբագրել

Քոլեջներ և համալսարաններ

խմբագրել
 
Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան
 
Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան
 
Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական պետական համալսարան
 
Ամերիկայի կինոարվեստի ինստիտուտ
 
Լոյոլա Մերիմաունթ համալսարան
 
Արևմտյան քոլեջ

Քաղաքում երեք պետական համալսարան կա՝ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական պետական համալսարանը (CSULA), Նորթրիջի կալիֆոռնիական պետական համալսարանը (CSUN) և Լոս Անջելեսի կալիֆոռնիական համալսարանը (UCLA)[246]:

Քաղաքում գործող մասնավոր քոլեջներն են՝

Համայնքային քոլեջները բաղկացած են ինը մասնաճյուղերից, որոնք կառավարվում են Լոս Անջելեսի համայնքային քոլեջների շրջանի հոգաբարձուների կողմից՝

Քաղաքի սահմաններից դուրս՝ Մեծ Լոս Անջելեսի տարածքում կան ևս բազմաթիվ այլ քոլեջներ և համալսարաններ՝ ներառյալ Քլերմոնթի քոլեջների կոնսորցիումը, որը ներառում է ԱՄՆ-ի ամենախիստ ընդունելություն ունեցող հումանիտար քոլեջները և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտը՝ աշխարհի առաջատար STEM կրթության վրա կենտրոնացած հետազոտական հաստատություններից մեկը:

Դպրոցներ

խմբագրել

Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջանը սպասարկում է Լոս Անջելես քաղաքի գրեթե ամբողջ տարածքը, ինչպես նաև մի քանի հարակից համայնքներ՝ մոտավորապես 800000 աշակերտներով[276]: 1978 թվականին 13-րդ առաջարկի ընդունումից հետո քաղաքային դպրոցական շրջանները ֆինանսավորման առումով զգալի դժվարություններ կրեցին: Չնայած խորացված ուսուցման 162 դպրոցները մրցակցում են տեղական մասնավոր դպրոցների հետ՝ Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջանը շարունակում է աչքի ընկնել թերֆինանսավորմամբ, աշակերտների չափից շատ թվաքանակով և վատ պայմաններ ունեցող կրթական հաստատություններով:

Լոս Անջելեսի մի քանի փոքր հատվածներ ընդգրկված են Ինգլվուդի[277] և Լաս Վիրջենսի միացյալ դպրոցական շրջաններում[278]: Լոս Անջելես շրջանի կրթության վարչությունը գործարկում է Լոս Անջելես շրջանի արվեստի ավագ դպրոցը:

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Barrows, H.D. (1899). «Felepe de Neve». Historical Society of Southern California Quarterly. Vol. 4. էջ 151ff. Արխիվացված օրիգինալից November 6, 2023-ին. Վերցված է September 28, 2011-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Gollust, Shelley (April 18, 2013). «Nicknames for Los Angeles». Voice of America. Արխիվացված օրիգինալից July 6, 2014-ին. Վերցված է June 26, 2014-ին.
  3. ↑ «This 1835 Decree Made the Pueblo of Los Angeles a Ciudad – And California's Capital». KCET. April 2016. Արխիվացված օրիգինալից January 28, 2018-ին. Վերցված է January 27, 2018-ին.
  4. ↑ «California Cities by Incorporation Date». California Association of Local Agency Formation Commissions. Արխիվացված է օրիգինալից (DOC) February 21, 2013-ին. Վերցված է August 25, 2014-ին.
  5. ↑ «About the City Government». City of Los Angeles. Արխիվացված է օրիգինալից February 8, 2015-ին. Վերցված է February 8, 2015-ին.
  6. ↑ «2021 U.S. Gazetteer Files». United States Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից September 7, 2021-ին. Վերցված է September 7, 2021-ին.
  7. ↑ «US Census Bureau». www.census.gov. Վերցված է 13 September 2024-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «QuickFacts: Los Angeles city, California». U.S. Census Bureau. Վերցված է September 13, 2024-ին.
  9. ↑ «List of 2020 Census Urban Areas». census.gov. United States Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից January 14, 2023-ին. Վերցված է January 8, 2023-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 «Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas Population Totals: 2020-2023». United States Census Bureau, Population Division. March 14, 2024. Վերցված է March 15, 2024-ին.
  11. ↑ «Angelino, Angeleno, and Angeleño». KCET. January 10, 2011. Արխիվացված օրիգինալից February 19, 2023-ին. Վերցված է November 4, 2022-ին.
  12. ↑ «Definition of Angeleno». Merriam-Webster. May 16, 2023. Արխիվացված օրիգինալից April 20, 2022-ին. Վերցված է April 20, 2022-ին.
  13. ↑ «Total Gross Domestic Product for Los Angeles-Long Beach-Anaheim, CA (MSA)». Federal Reserve Economic Data. Արխիվացված օրիգինալից November 26, 2019-ին. Վերցված է January 3, 2024-ին.
  14. ↑ «Total Gross Domestic Product for Riverside-San Bernardino-Ontario, CA (MSA)». fred.stlouisfed.org. Արխիվացված օրիգինալից June 16, 2019-ին. Վերցված է January 8, 2024-ին.
  15. ↑ «Total Gross Domestic Product for Oxnard-Thousand Oaks-Ventura, CA (MSA)». fred.stlouisfed.org. Արխիվացված օրիգինալից June 16, 2019-ին. Վերցված է January 8, 2024-ին.
  16. ↑ Zip Codes Within the City of Los Angeles Արխիվացված Հուլիս 13, 2017 Wayback Machine – LAHD
  17. ↑ «Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2009 Population: April 1, 2000 to July 1, 2009» (CSV). United States Census Bureau, Population Division. 2009 թ․ հուլիսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 3 мая 2011-ին.
  18. ↑ «Angeleno». The Free Dictionary. Վերցված է 01.03.2011-ին.
  19. ↑ «Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2013 – United States – Metropolitan Statistical Area; and for Puerto Rico». United States Census Bureau.
  20. ↑ «Subterranean L.A.: The Urban Oil Fields | The Getty Iris». blogs.getty.edu. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  21. ↑ «The World According to GaWC 2008». Globalization and World Cities Study Group and Network, Loughborough University. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 01.03.2011-ին.
  22. ↑ «Inventory of World Cities». Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 01.03.2011-ին.
  23. ↑ «Settlement of Los Angeles». Los Angeles Almanac (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից September 2, 2018-ին. Վերցված է September 2, 2018-ին.
  24. ↑ «Ooh L.A. L.A.». Los Angeles Times. December 12, 1991. Արխիվացված օրիգինալից January 11, 2022-ին. Վերցված է October 24, 2021-ին.
  25. ↑ Pool, Bob (March 26, 2005). «City of Angels' First Name Still Bedevils Historians». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից October 21, 2021-ին. Վերցված է October 24, 2021-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 Stein, David Allen (1953). «Los Angeles: A Noble Fight Nobly Lost». Names (journal). 1 (1): 35–38. doi:10.1179/nam.1953.1.1.35. ISSN 0027-7738.
  27. ↑ Masters, Nathan (February 24, 2011). «The Crusader in Corduroy, the Land of Soundest Philosophy, and the 'G' That Shall Not Be Jellified». KCET. Public Media Group of Southern California. Արխիվացված օրիգինալից July 9, 2021-ին. Վերցված է July 4, 2021-ին.
  28. ↑ Masters, Nathan (May 6, 2016). «How to Pronounce "Los Angeles," According to Charles Lummis». KCET. Public Media Group of Southern California. Արխիվացված օրիգինալից July 9, 2021-ին. Վերցված է July 4, 2021-ին.
  29. ↑ Lummis, Charles Fletcher (June 29, 1908). «This Is the Way to Pronounce Los Angeles». Nebraska State Journal. էջ 4. Արխիվացված օրիգինալից July 9, 2021-ին. Վերցված է July 4, 2021-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Harvey, Steve (June 26, 2011). «Devil of a time with City of Angels' name». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից July 9, 2021-ին. Վերցված է July 4, 2021-ին.
  31. ↑ Kenyon, John Samuel; Knott, Thomas Albert (1944). A Pronouncing Dictionary of American English. Springfield, Mass.: G. & C. Merriam. էջ 260.
  32. ↑ Buntin, John (2009). L.A. Noir: The Struggle for the Soul of America's Most Seductive City. New York: Harmony Books. էջ 16. ISBN 978-0-307-35207-1.
  33. ↑ Windsor Lewis, Jack (1990). «HappY land reconnoitred: the unstressed word-final -[[:Կաղապար:Zwj]]y vowel in General British pronunciation». In Ramsaran, Susan (ed.). Studies in the Pronunciation of English: A Commemorative Volume in Honour of A.C. Gimson. Routledge. էջեր 159–167. ISBN 978-1-138-92111-5. Արխիվացված օրիգինալից May 18, 2023-ին. Վերցված է June 12, 2023-ին. {{cite book}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) Pages 166–167.
  34. ↑ The Tongva of California. — Rosen Publishing, 2002. — С. 10. — 64 с.
  35. ↑ Great Cities: The Stories Behind the World’s most Fascinating Places. — Penguin Books, 2021. — С. 300. — 320 с.
  36. ↑ Ron Sullivan (2002-12-07). «Roots of native names». sfgate.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-10-ին. Վերցված է 2022-07-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  37. ↑ Willard, 1901, էջ 9
  38. ↑ Theresa L. Miller. «Gabrielino (Tongva)» (PDF). achieve.lausd.net (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-01-30-ին. Վերցված է 2022-11-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  39. ↑ Ronald Loewe Of Sacred Lands and Strip Malls: The Battle for Puvungna. — Rowman & Littlefield, 2016. — С. 26. — 258 с.
  40. ↑ «Gabrielino». cla.berkeley.edu (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-05-ին. Վերցված է 2022-11-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  41. ↑ Jan Onofrio Dictionary of Indian Tribes of the Americas. — American Indian Publishers, 1995. — Т. 2. — С. 402—403. — 697 с.
  42. ↑ Alexander Smith Taylor Discovery of California and Northwest America. The first Voyage to the Coasts of California, made ... 1542 and 1543, by J. Rodriguez Cabrillo and ... B. Ferrelo. — LeCount & Strong, 1853. — С. 9.
  43. ↑ Willard, 1901, էջ 22—23
  44. ↑ Charles Fletcher Lummis In Memory of Juan Rodriguez Cabrillo: Who Gave the World California. 1542. — Denrich Press, 1913. — С. 16. — 32 с.
  45. ↑ Alastair Worden, Randy Leffingwell California Missions & Presidios. — Voyageur Press, 2005. — С. 43. — 176 с.
  46. ↑ Miguel Costansó The Portola Expedition of 1769-1770, Diary of Miguel Costanso. — University of California Press, 1911. — С. 21. — 167 с.
  47. ↑ Mark Juergensmeyer; Wade Clark Roof Encyclopedia of Global Religion. — Denrich Press, 2012. — С. 717. — 1469 с.
  48. ↑ Guinn, 1901, էջ 32—33
  49. ↑ Willard, 1901, էջ 74—75
  50. ↑ Erwin G. Gudde California Place Names: The Origin and Etymology of Current Geographical Names. — University of California Press, 2010. — С. 216. — 496 с.
  51. ↑ Cynthia Karpa McCarthy Belmont. — Arcadia Publishing, 2014. — С. 11. — 127 с.
  52. ↑ «The History of Los Angeles». lacity.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-24-ին. Վերցված է 2022-07-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  53. ↑ Steve Harvey (1991-12-12). «Ooh L.A. L.A.:The next time someone puts...». latimes.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-11-ին. Վերցված է 2022-07-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  54. ↑ Bob Pool (2005-03-26). «City of Angels' First Name Still Bedevils Historians». latimes.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-10-21-ին. Վերցված է 2022-07-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  55. ↑ Guinn, 1901, էջ 34
  56. ↑ Guinn, 1901, էջ 34—35
  57. ↑ Guinn, 1901, էջ 36
  58. ↑ Willard, 1901, էջ 102
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 Guinn, 1901, էջ 37
  60. ↑ Willard, 1901, էջ 132
  61. ↑ Willard, 1901, էջ 134—135
  62. ↑ Guinn, 1901, էջ 39
  63. ↑ Guinn, 1901, էջ 74—75
  64. ↑ Willard, 1901, էջ 158, 164—167
  65. ↑ Willard, 1901, էջ 169
  66. ↑ 66,0 66,1 Guinn, 1901, էջ 80—81
  67. ↑ 67,0 67,1 Willard, 1901, էջ 201
  68. ↑ «The Senate Votes for War against Mexico». senate.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-21-ին. Վերցված է 2022-09-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  69. ↑ Willard, 1901, էջ 205
  70. ↑ Guinn, 1901, էջ 82
  71. ↑ 71,0 71,1 Willard, 1901, էջ 206
  72. ↑ Guinn, 1901, էջ 82—83
  73. ↑ Guinn, 1901, էջ 90
  74. ↑ Willard, 1901, էջ 223—227
  75. ↑ Willard, 1901, էջ 235
  76. ↑ Leon Thomas David. «The History of Los Angeles. As Seen from the City Attorney's Office» (PDF). cschs.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022-07-03-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  77. ↑ Willard, 1901, էջ 270—274
  78. ↑ Willard, 1901, էջ 299
  79. ↑ Imogene Spaulding The Attitude of California to the Civil War(անգլ.) // Annual Publication of the Historical Society of Southern California. — 1912—1913. — Т. 9. — № 1/2. — С. 104—131.
  80. ↑ Willard, 1901, էջ 316—318
  81. ↑ Catherine Mulholland William Mulholland and the Rise of Los Angeles. — University of California Press, 2000. — С. 15. — 467 с.
  82. ↑ Willard, 1901, էջ 328
  83. ↑ Willard, 1901, էջ 336
  84. ↑ Willard, 1901, էջ 344
  85. ↑ Stephen M. Testa The Los Angeles City Oil Field. California’s first oil boom during the revitalization period (1875—1900)(անգլ.) // Oil-Industry History. — 2005. — Т. 6. — № 1. — С. 79—100. Архивировано из первоисточника 13 Նոյեմբերի 2022.
  86. ↑ «The California Oil Boom». enopetroleum.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-03-30-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  87. ↑ Tim St. Onge (2019-07-25). «The Los Angeles Oil Boom Through Maps». blogs.loc.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-27-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  88. ↑ Scott, 1996, էջ 5
  89. ↑ Steve Gorman (2016-11-02). «Early Los Angeles-area quakes linked with oil production». reuters.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-20-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  90. ↑ Scott, 1996, էջ 5—7
  91. ↑ «Olympic Games Los Angeles 1932». olympics.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-05-30-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  92. ↑ Dana T. Parker Building Victory: Aircraft Manufacturing in the Los Angeles Area in World War II. — 2013. — С. 5—8, 14, 26, 36, 50 ,60, 78, 94, 108, 122. — 130 с.
  93. ↑ «Document for February 19th: Executive Order 9066: Resulting in the Relocation of Japanese». archives.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-09-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  94. ↑ Дэниел Бурстин Американцы: Демократический опыт. — Прогресс, 1993. — С. 339. — 832 с.
  95. ↑ «Olympic Games Los Angeles 1984». olympics.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-02-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  96. ↑ Scott, 1996, էջ 14
  97. ↑ Кирилл Новиков Блюстители произвола(ռուս.) // Коммерсантъ. — 2007. — № 44. — С. 107. Архивировано из первоисточника 27 Ապրիլի 2019.
  98. ↑ David Whitman (1993-05-23). «The Untold Story of the LA Riot». usnews.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-12-04-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  99. ↑ Kenneth Reich (1995-12-20). «Study Raises Northridge Quake Death Toll to 72». latimes.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-11-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  100. ↑ Sue Fox, Patrick Mcgreevy (2002-11-06). «City Says No-Go to Secession». latimes.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-20-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  101. ↑ David Zahniser (2006-08-23). «Welcome to Gentrification City». laweekly.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-03-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  102. ↑ Julia Horowitz (2017-07-31). «Los Angeles will host 2028 Olympics». cnn.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  103. ↑ «Cities That Have Hosted Multiple Summer Olympic Games». worldatlas.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-03-ին. Վերցված է 2022-07-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  104. ↑ «City and Town Population Totals: 2020-2023». Արխիվացված օրիգինալից July 11, 2022-ին. Վերցված է 2024-05-19-ին.
  105. ↑ «Census of Population and Housing». U.S. Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից July 1, 2021-ին. Վերցված է March 19, 2007-ին.
  106. ↑ «2010 Census Interactive Population Search: CA — Los Angeles». United States Census Bureau. Արխիվացված է օրիգինալից July 24, 2014-ին. Վերցված է July 12, 2014-ին.
  107. ↑ 107,0 107,1 107,2 107,3 107,4 107,5 107,6 107,7 «Los Angeles (city), California». United States Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից February 19, 2021-ին. Վերցված է October 3, 2016-ին.
  108. ↑ 108,0 108,1 108,2 108,3 «Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990». United States Census Bureau. Արխիվացված է օրիգինալից August 12, 2012-ին. Վերցված է November 6, 2015-ին.
  109. ↑ 109,0 109,1 «2020: DEC Redistricting Data (PL 94-171)». US Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից July 4, 2022-ին. Վերցված է July 4, 2022-ին.
  110. ↑ «Los Angeles, California Population 2019». World Population Review. Արխիվացված օրիգինալից July 15, 2019-ին. Վերցված է August 21, 2019-ին.
  111. ↑ «Neighborhood Wellbeing and Environmental Quality for Latino/a Communities in Southeast Los Angeles – Neighborhood Data for Social Change» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-06-17-ին.
  112. ↑ Shyong, Frank (January 6, 2020). «Here's how HIFI, or Historic Filipinotown got its name». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից January 6, 2020-ին. Վերցված է January 6, 2020-ին.
  113. ↑ «Welcome to Los Angeles Chinatown». chinatownla.com. Արխիվացված է օրիգինալից January 24, 2017-ին. Վերցված է June 10, 2015-ին.
  114. ↑ Najafi, Leila (2021-10-23). «A Guide to Tehrangeles, Los Angeles's Pocket of Iranian Culture». Condé Nast Traveler (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-06-17-ին.
  115. ↑ Eater Staff (2016-08-17). «Where to Eat Armenian Food in L.A. | MOFAD City». Eater.com. Վերցված է 2024-06-17-ին.
  116. ↑ Ray, MaryEllen Bell (1985). The City of Watts, California: 1907 to 1926. Rising Pub. ISBN 978-0-917047-01-5.
  117. ↑ Barkan, Elliott Robert (January 17, 2013). Immigrants in American History: Arrival, Adaptation, and Integration. Abc-Clio. էջ 693. ISBN 9781598842197.
  118. ↑ Hayden, Dolores (February 24, 1997). The Power of Place: Urban Landscapes as Public History. MIT Press. էջ 83. ISBN 9780262581523. Արխիվացված օրիգինալից November 6, 2023-ին. Վերցված է November 24, 2022-ին.
  119. ↑ Bitetti, Marge (2007). Italians in Los Angeles. Arcadia. ISBN 9780738547756. Արխիվացված օրիգինալից April 27, 2023-ին. Վերցված է November 28, 2022-ին.
  120. ↑ «Los Angeles» (PDF). dornsife.usc.edu. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից July 21, 2023-ին. Վերցված է August 7, 2023-ին.
  121. ↑ 121,0 121,1 «Religious Landscape Study: Adults in the Los Angeles Metro Area». Pew Research Center. 2014. Արխիվացված օրիգինալից July 31, 2022-ին. Վերցված է June 26, 2023-ին.
  122. ↑ 122,0 122,1 «America's Changing Religious Landscape». Pew Research Center: Religion & Public Life. May 12, 2015. Արխիվացված օրիգինալից April 10, 2019-ին. Վերցված է July 30, 2015-ին.
  123. ↑ Pomfret, John (April 2, 2006). «Cardinal Puts Church in Fight for Immigration Rights». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից June 12, 2018-ին. Վերցված է October 22, 2011-ին.
  124. ↑ Stammer, Larry B.; Becerra, Hector (September 4, 2002). «Pomp Past, Masses Flock to Cathedral». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից January 11, 2012-ին. Վերցված է October 22, 2011-ին.
  125. ↑ Dellinger, Robert (September 6, 2011). «2011 'Grand Procession' revives founding of L.A. Marian devotion» (PDF). The Tidings Online. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից February 22, 2014-ին. Վերցված է January 14, 2015-ին.
  126. ↑ «World Jewish Population». SimpleToRemember.com. Արխիվացված օրիգինալից April 7, 2012-ին. Վերցված է October 23, 2011-ին.
  127. ↑ «Washington Symposium and Exhibition Highlight Restoration and Adaptive Reuse of American Synagogues». Jewish Heritage Report. No. 1. March 1997. Արխիվացված է օրիգինալից March 27, 2011-ին. Վերցված է October 23, 2011-ին.
  128. ↑ «Los Angeles's Breed Street Shul Saved by Politicians». Jewish Heritage Report. Vol. II, no. 1–2. Spring–Summer 1998. Արխիվացված է օրիգինալից March 27, 2011-ին. Վերցված է October 23, 2011-ին.
  129. ↑ Luscombe, Belinda (August 6, 2006). «Madonna Finds A Cause». Time Magazine. Արխիվացված է օրիգինալից August 19, 2006-ին. Վերցված է October 23, 2011-ին.
  130. ↑ 130,0 130,1 130,2 Clifton L. Holland. «n Overview of Religion in Los Angeles from 1850 to 1930». Արխիվացված է օրիգինալից September 5, 2017-ին. Վերցված է September 18, 2017-ին.
  131. ↑ «History of MCC – Metropolitan Community Churches». www.mccchurch.org. Արխիվացված օրիգինալից May 4, 2019-ին. Վերցված է April 28, 2019-ին.
  132. ↑ «LDS Los Angeles California Temple». The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints. Արխիվացված օրիգինալից October 12, 2018-ին. Վերցված է October 23, 2011-ին.
  133. ↑ Edith Waldvogel Blumhofer, Aimee Semple McPherson: everybody's sister, Wm. B. Eerdmans Publishing, USA, 1993, page 246–247
  134. ↑ «Church of Scientology Celebrity Centre International». Church of Scientology Celebrity Centre International. Արխիվացված օրիգինալից June 17, 2018-ին. Վերցված է June 17, 2018-ին.
  135. ↑ Miller, Daniel (July 21, 2011). «Scientology's Hollywood Real Estate Empire». The Hollywood Reporter. Արխիվացված օրիգինալից July 18, 2021-ին. Վերցված է February 26, 2022-ին.
  136. ↑ 136,0 136,1 «Los Angeles city, California». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-02-15-ին. Վերցված է 2022-07-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  137. ↑ Dana Anderson. «Educational Attainment By City/Community Persons 25 years & Over». laalmanac.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  138. ↑ 138,0 138,1 «California». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  139. ↑ «United States». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-25-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  140. ↑ Marc Cota-Robles (2022-07-01). «Minimum wage workers in Los Angeles will make $16.04 an hour starting Friday». abc7.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  141. ↑ «Earnings In The Past 12 Months (In 2020 Inflation-Adjusted Dollars)». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-13-ին. Վերցված է 2022-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  142. ↑ «Labor Force & Unemployment Los Angeles County». laalmanac.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2024-01-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  143. ↑ «The Employment Situation — June 2022» (PDF). bls.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011-02-22-ին. Վերցված է 2024-01-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  144. ↑ «Industry By Sex For The Full-Time, Year-Round Civilian Employed Population 16 Years And Over». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  145. ↑ Alicia Victoria Lozano (2022-03-05). «California spends billions to tackle homelessness but has little to show for it». nbcnews.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-20-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  146. ↑ «2020 Greater Los Angeles Homeless Count Presentation» (PDF). lahsa.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  147. ↑ «Understanding LA's out-of-control homeless issue». foxla.com (անգլերեն). 2022-05-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-29-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  148. ↑ 148,0 148,1 Sam Levin (2022-05-16). «'We hurt those already hurting': why Los Angeles is failing on homelessness». theguardian.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  149. ↑ 149,0 149,1 Deborah K. Padgett, Benjamin F. Henwood. «Homelessness in Los Angeles and New York City: A Tale of Two Cities». researchgate.net (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  150. ↑ «Mission Statement». losangelesmission.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-13-ին. Վերցված է 2022-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  151. ↑ Kyndell Fellows (2022-06-28). «LA's Rehousing System Ended Homelessness For 21,000 People In 2021». lahsa.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  152. ↑ «LA Council defers final vote on homeless encampment ban near schools». spectrumnews1.com (անգլերեն). 2022-08-02. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-17-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  153. ↑ Stella Chan, Christina Maxouris (2022-04-01). «City of Los Angeles agrees to provide thousands of beds in homelessness crisis lawsuit settlement». edition.cnn.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-30-ին. Վերցված է 2022-07-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  154. ↑ «America's Leading Immigrant Cities». bloomberg.com (անգլերեն). 2015-09-22. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-28-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  155. ↑ «Selected Social Characteristics In The United States». data.census.gov (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  156. ↑ «The Best Ethnic Enclaves in LA». lifehacksla.com (անգլերեն). 2019-10-02. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-04-25-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  157. ↑ 157,0 157,1 Brijit Reed (2019-07-24). «The Past, Present, and Future Of LA's Chinatown Communities». curiositymag.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-04-ին. Վերցված է 2024-03-10-ին.
  158. ↑ Joann Im (2022-05-22). «The History of Koreatown: A Heartbeat of Los Angeles». lapl.org (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2024-03-10-ին. Վերցված է 2024-03-10-ին.
  159. ↑ «Russian-Speaking Community». weho.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-04-30-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  160. ↑ Ariella Plachta (2018-12-31). «Whether you've heard of Novy God or not, Russian Angelenos are keeping New Year's festivities alive in the Valley». dailynews.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-20-ին. Վերցված է 2022-09-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  161. ↑ «Flights from Moscow to Los Angeles». kayak.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023-04-25-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  162. ↑ «Russian Speaking Population Outreach». nationalcivicleague.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  163. ↑ «Little Armenia neighborhood in Los Angeles, California (CA), 90027, 90029 detailed profile». city-data.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-04-ին. Վերցված է 2022-11-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  164. ↑ Sona P. (2021-08-03). «How To Spend the Perfect Day in Little Armenia». california.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  165. ↑ «Saint Garabed Armenian Church». yelp.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023-04-25-ին. Վերցված է 2022-08-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  166. ↑ «Timeline». barnsdall.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  167. ↑ «LA County proclaims April 24 as Armenian Genocide Remembrance Day». en.armradio.am (անգլերեն). 2022-04-20. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-31-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  168. ↑ «Vahan & Anoush Chamlian Armenian School». chamlian.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-07-11-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  169. ↑ «Rose and Alex Pilibos Armenian School». pilibos.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-13-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  170. ↑ George Tsangaris (2019-04-17). «Looking for Little Armenia». armenianweekly.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-10-04-ին. Վերցված է 2022-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  171. ↑ «Is Los Angeles really the creative capital of the world? Report says yes». SmartPlanet. November 19, 2009. Արխիվացված օրիգինալից April 9, 2014-ին. Վերցված է October 14, 2011-ին.
  172. ↑ 172,0 172,1 «Only In LA: Tapping L.A. Innovation». University of Southern California. Արխիվացված է օրիգինալից October 2, 2011-ին. Վերցված է October 14, 2011-ին.
  173. ↑ Hayoun, Massoud. «Mexican LA: History, culture and resistance». Al Jazeera.
  174. ↑ Shatkin, Elina (August 28, 2013). «Let the Renaissance Begin: L.A. Votes to Lift Mural Ban». Los Angeles Magazine. Արխիվացված օրիգինալից February 8, 2023-ին. Վերցված է February 8, 2023-ին.
  175. ↑ Gebhard, 2003, էջ 14—17
  176. ↑ Gebhard, 2003, էջ 19—20
  177. ↑ Gebhard, 2003, էջ 22—26
  178. ↑ Linna Zhu, John Walsh (2021-06-23). «Low-Density Infill's Role in Fixing Los Angeles's Housing Supply Shortage». urban.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-21-ին. Վերցված է 2022-09-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  179. ↑ Doug Carlin. «Top 12 Tallest Buildings in California (Update 2022)». usabynumbers.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-09-ին. Վերցված է 2022-08-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  180. ↑ John Rogers (2020-06-30). «Famed architect Paul Williams' archive goes to Getty, USC». kget.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-09-ին. Վերցված է 2022-08-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  181. ↑ «Explore the Center». Music Center of Los Angeles County. Արխիվացված է օրիգինալից October 5, 2011-ին. Վերցված է October 14, 2011-ին.
  182. ↑ «About Walt Disney Concert Hall». laphil.com. Արխիվացված օրիգինալից July 25, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  183. ↑ «LA Opera – Los Angeles». Los Angeles Opera. Արխիվացված օրիգինալից April 17, 2021-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  184. ↑ «Our History – Center Theatre Group». centertheatregroup.org. Արխիվացված օրիգինալից July 25, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  185. ↑ «Los Angeles Chorale Official Homepage». lamasterchorale.org. Արխիվացված օրիգինալից July 25, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  186. ↑ Morrison, Pat (March 9, 2021). «What city do you live in? Don't say Hollywood». The Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից August 8, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  187. ↑ Waxman, Sharon (January 31, 2006). «At U.S.C., a Practical Emphasis in Film». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից February 3, 2006-ին. Վերցված է October 14, 2011-ին.
  188. ↑ Jay Lowder (2022-04-23). «The 10 Biggest Record Labels In The World». audiocaptain.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-14-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  189. ↑ Murray Stassen (2019-03-29). «Inside Warner Music Group's New LA HQ». musicbusinessworldwide.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  190. ↑ «The Best Murals in Los Angeles». adayinlatours.com (անգլերեն). 2019-02-07. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  191. ↑ Michael Reyes (2016-10-09). «8 Influential Chicana And Chicano Artists In LA». theculturetrip.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  192. ↑ «History of Graffiti: Street Art in Los Angeles: 2000—2010». sprayplanet.com (անգլերեն). 2020-04-07. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  193. ↑ Hadley Meares (2013-12-13). «Stunted Progress: Belmont Tunnel and the Repurposing of a Faded Los Angeles Dream». kcet.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  194. ↑ «A More Modern Approach to City-Owned Art». lacontroller.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-22-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  195. ↑ 195,0 195,1 «The Los Angeles Region». Loyola Marymount University. May 5, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից October 18, 2011-ին. Վերցված է October 20, 2011-ին.
  196. ↑ «Overview». Los Angeles County Museum of Art. Արխիվացված օրիգինալից September 13, 2018-ին. Վերցված է October 20, 2011-ին.
  197. ↑ Boehm, Mike (March 16, 2009). «Getty slashes operating budget after severe investment losses». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից January 11, 2012-ին. Վերցված է October 20, 2011-ին.
  198. ↑ «Welcome to the Petersen Automotive Museum». petersen.org. Արխիվացված օրիգինալից July 28, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  199. ↑ «About the Huntington». Huntington Library. Արխիվացված օրիգինալից July 26, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  200. ↑ «Natural History Museum of Los Angeles». nhm.org. Արխիվացված օրիգինալից July 25, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  201. ↑ «Battleship USS Iowa Official website». Pacificbattleship.com. Արխիվացված օրիգինալից January 16, 2021-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  202. ↑ «Modern Architecture in Los Angeles». brianpetruzzelli.com. November 8, 2022. Արխիվացված օրիգինալից March 22, 2023-ին. Վերցված է March 18, 2023-ին.
  203. ↑ «Welcome to the Museum of Contemporary Art». moca.org. Արխիվացված օրիգինալից August 8, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  204. ↑ Mather, Kate (August 5, 2011). «Downtown L.A. Art Walk safety changes planned». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից January 11, 2012-ին. Վերցված է October 20, 2011-ին.
  205. ↑ «Welcome to The Music Center». musiccenter.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-11-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  206. ↑ «Our Venues». laphil.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  207. ↑ William Allen (2022-03-26). «Since when have the Oscars been held at the Dolby Theatre?». en.as.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  208. ↑ «Staples Center/Microsoft Theater/LA Live». emmys.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  209. ↑ Sandy Cohen (2017-05-20). «Grauman's Chinese Theatre marks 90 years as Hollywood hotspot». freep.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-08-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  210. ↑ «El Capitan Theatre». elcapitantheatre.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-05-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  211. ↑ «Los Angeles». pw.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-13-ին. Վերցված է 2022-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  212. ↑ Katherine Manderfield (2015-03-03). «20 Novels That Dared To Define A Different Los Angeles». laist.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-13-ին. Վերցված է 2022-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  213. ↑ «Locations & Hours». lapl.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-07-ին. Վերցված է 2022-08-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  214. ↑ «Los Angeles Michelin Restaurants». guide.michelin.com. Արխիվացված օրիգինալից November 29, 2022-ին. Վերցված է November 29, 2022-ին.
  215. ↑ «The Guide to Chinatown in Los Angeles». Discover Los Angeles. Արխիվացված օրիգինալից November 28, 2022-ին. Վերցված է November 29, 2022-ին.
  216. ↑ «The Guide to Koreantown in Los Angeles». discoverlosangeles.com. Արխիվացված օրիգինալից November 29, 2022-ին. Վերցված է November 29, 2022-ին.
  217. ↑ «A Walking Tour of Little Tokyo». discoverlosangeles.com. Արխիվացված օրիգինալից November 29, 2022-ին. Վերցված է November 29, 2022-ին.
  218. ↑ «Dodgers Franchise Timeline». MLB.com. Արխիվացված օրիգինալից October 9, 2021-ին. Վերցված է October 9, 2021-ին.
  219. ↑ «Angels History». MLB.com. Արխիվացված օրիգինալից January 2, 2021-ին. Վերցված է October 9, 2021-ին.
  220. ↑ «Los Angeles Rams website». Los Angeles Rams. Արխիվացված օրիգինալից July 23, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  221. ↑ «History of the Lakers». Los Angeles Lakers. Արխիվացված օրիգինալից October 9, 2021-ին. Վերցված է October 9, 2021-ին.
  222. ↑ Treat, Jeremy (April 15, 2016). «A Mini History of the L.A. Clippers». Lamag - Culture, Food, Fashion, News & Los Angeles. Արխիվացված օրիգինալից October 10, 2021-ին. Վերցված է October 9, 2021-ին.
  223. ↑ «Official Los Angeles Kings Website». NHL.com. Արխիվացված օրիգինալից July 23, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  224. ↑ «Official Anaheim Ducks Website». NHL.con. Արխիվացված օրիգինալից August 9, 2012-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  225. ↑ «Los Angeles Football Club Homepage». LAFC.com. Արխիվացված օրիգինալից March 7, 2023-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  226. ↑ «LA Galaxy Homepage». lagalaxy.com. Արխիվացված օրիգինալից July 24, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  227. ↑ «The Official website of the Los Angeles Sparks». Sparks.com. WNBA Media Ventures LLC. Արխիվացված օրիգինալից March 21, 2021-ին. Վերցված է October 9, 2021-ին.
  228. ↑ «Los Angeles Knight Riders – Official Website». lakriders.us. Արխիվացված օրիգինալից February 27, 2024-ին. Վերցված է July 1, 2023-ին.
  229. ↑ Thamel, Pete (June 30, 2022). «USC, UCLA moving from Pac-12 to Big Ten in 2024». ESPN. Արխիվացված օրիգինալից June 30, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  230. ↑ Hanzus, Dan (January 12, 2016). «Rams to relocate to L.A.; Chargers first option to join». NFL.com. National Football League. Արխիվացված օրիգինալից January 14, 2016-ին. Վերցված է January 13, 2016-ին.
  231. ↑ «Rams to Return to Los Angeles». St. Louis Rams. January 12, 2016. Արխիվացված է օրիգինալից January 20, 2016-ին. Վերցված է January 13, 2016-ին.
  232. ↑ Maske, Mark (January 12, 2016). «NFL returns to Los Angeles: Owners approve move by Rams; Chargers with option to join». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից January 13, 2016-ին. Վերցված է January 12, 2016-ին.
  233. ↑ Belson, Ken (January 11, 2017). «Chargers are said to be moving to Los Angeles for next season». New York Times. Արխիվացված օրիգինալից January 12, 2017-ին. Վերցված է July 6, 2017-ին.
  234. ↑ Barrabi, Thomas (September 8, 2020). «Rams, Chargers unveil $5 billion SoFi Stadium at virtual ceremony ahead of NFL kickoff». Fox Business. Արխիվացված օրիգինալից September 10, 2020-ին. Վերցված է September 8, 2020-ին.
  235. ↑ «Dodger Stadium». Los Angeles Dodgers. Արխիվացված օրիգինալից July 24, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  236. ↑ «Los Angeles Coliseum: Coliseum History». lacoliseum.com. Արխիվացված օրիգինալից July 9, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  237. ↑ «Banc of California Stadium: Stadium Info». bancofcaliforniastadium.com. Արխիվացված օրիգինալից August 19, 2022-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  238. ↑ «Crypto.com Arena: About Us». cryptoarena.com. Արխիվացված օրիգինալից March 1, 2023-ին. Վերցված է July 24, 2022-ին.
  239. ↑ «XFL.com – Official home of the XFL». www.xfl.com. Արխիվացված օրիգինալից December 9, 2018-ին. Վերցված է December 7, 2018-ին.
  240. ↑ Nagourney, Adam; Longman, Jeré (July 31, 2017). «Los Angeles Makes Deal to Host the 2028 Summer Olympics». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից August 2, 2017-ին.
  241. ↑ «Games – Deaflympics». deaflympics.com. Արխիվացված է օրիգինալից February 11, 2018-ին. Վերցված է June 29, 2016-ին.
  242. ↑ «Los Angeles To Host 2015 Special Olympics World Summer Games». Special Olympics. September 14, 2011. Արխիվացված օրիգինալից August 31, 2012-ին. Վերցված է February 9, 2012-ին.
  243. ↑ «Los Angeles to host Super Bowl LVI in Feb. 2022 at SoFi Stadium». NFL.com. National Football League. February 9, 2021. Արխիվացված օրիգինալից October 10, 2021-ին. Վերցված է October 10, 2021-ին.
  244. ↑ «World Cup 2026 host cities include Los Angeles, Miami, New York, Toronto, and Dallas». The Athletic. June 16, 2022. Արխիվացված օրիգինալից June 17, 2022-ին. Վերցված է July 25, 2022-ին.
  245. ↑ Mukherjee, Rahul (October 27, 2020). «Only 10 cities have won multiple titles in a year, Los Angeles now tied for the most». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից October 28, 2020-ին. Վերցված է October 27, 2020-ին.
  246. ↑ «UCLA's Story». UCLA.edu. University of California Los Angeles. Արխիվացված օրիգինալից June 17, 2021-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  247. ↑ «Official website of American Film Institute». AFI.com. Արխիվացված օրիգինալից August 7, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  248. ↑ «Alliant International University – Los Angeles Campus». alliant.edu. Արխիվացված օրիգինալից December 6, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  249. ↑ «American Academy of Dramatic Arts – Los Angeles Campus Overview». aada.edu. Արխիվացված օրիգինալից October 20, 2018-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  250. ↑ «American Jewish University – About AJU». AJU.edu. Արխիվացված օրիգինալից April 6, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  251. ↑ «History of ALU». ALU.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 10, 2020-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  252. ↑ «Antioch University Los Angeles». antioch.edu. October 18, 2016. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  253. ↑ «Charles R. Drew University: homepage». cdrewu.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 21, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  254. ↑ «Colburn». colburnschool.edu. Արխիվացված օրիգինալից January 22, 2022-ին. Վերցված է January 22, 2022-ին.
  255. ↑ «Columbia College Hollywood – Explore your dreams». Colombiacollege.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 12, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  256. ↑ «Emerson Los Angeles». Emerson.edu. Արխիվացված օրիգինալից January 19, 2020-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  257. ↑ «Discover Emporor's». Emperors.edu. April 9, 2010. Արխիվացված օրիգինալից July 18, 2014-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  258. ↑ «The Los Angeles Film School». lafilm.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 6, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  259. ↑ «Loyola Marymount: Our History». LMU.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 7, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  260. ↑ «Mount St. Mary's: Fast Facts». msmu.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 29, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  261. ↑ «National University – Los Angeles, California». nu.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 7, 2020-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  262. ↑ «Otis College of Art & Design website». otis.edu. Արխիվացված օրիգինալից May 10, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  263. ↑ «Southern California Institute of Architecture: A School of Architectural Thinking». sciarc.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 13, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  264. ↑ «Southwestern Law school – Los Angeles». swlaw.edu. Արխիվացված օրիգինալից September 2, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  265. ↑ «About USC». USC.edu. University of Southern California. Արխիվացված օրիգինալից August 9, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  266. ↑ «Los Angeles – Woodbury University». woodbury.edu. October 14, 2016. Արխիվացված օրիգինալից August 3, 2020-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  267. ↑ «East Los Angeles College». elac.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 7, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  268. ↑ «Los Angeles City College». lacitycollege.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 6, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  269. ↑ «Los Angeles Harbor College». lahc.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 10, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  270. ↑ «Los Angeles Mission College». lamission.edu. Արխիվացված օրիգինալից October 16, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  271. ↑ «Los Angeles Pierce College». Piercecollege.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 23, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  272. ↑ «Los Angeles Valley College». lavc.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 7, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  273. ↑ «L.A. Southwest College». lasc.edu. Արխիվացված օրիգինալից August 3, 2017-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  274. ↑ «Los Angeles Trade-Technical College». lattc.edu. Արխիվացված օրիգինալից October 21, 2019-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  275. ↑ «West Los Angeles College homepage». wlac.edu. Արխիվացված օրիգինալից July 21, 2002-ին. Վերցված է August 7, 2017-ին.
  276. ↑ «US Census, District information». United States Census Bureau. Արխիվացված է օրիգինալից December 25, 2008-ին. Վերցված է October 24, 2011-ին.
  277. ↑ «2020 census – school district reference map: Los Angeles County, CA» (PDF). U.S. Census Bureau. էջ 11/19. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից January 21, 2022-ին. Վերցված է January 8, 2021-ին. – See map of Inglewood USD Արխիվացված Մայիս 9, 2022 Wayback Machine, See map of Los Angeles city boundary Արխիվացված Մարտ 19, 2022 Wayback Machine
  278. ↑ «2020 census – school district reference map: Los Angeles County, CA» (PDF). U.S. Census Bureau. էջ 6/19. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից January 21, 2022-ին. Վերցված է January 8, 2021-ին. – See map of Las Virgenes USD Արխիվացված Մայիս 9, 2022 Wayback Machine, See map of Los Angeles city boundary Արխիվացված Մարտ 19, 2022 Wayback Machine

Գրականություն

խմբագրել

Ընդհանուր

խմբագրել

Ճարտարապետություն

խմբագրել
  • Reyner Banham (2009). Los Angeles: The Architecture of Four Ecologies (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-26015-3.
  • Mike Davis (2006). City of Quartz: Excavating the Future in Los Angeles. Verso. ISBN 978-1-84467-568-5.
  • Robert M. Fogelson (1993). The Fragmented Metropolis: Los Angeles 1850–1930. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-08230-4.
  • Norman M. Klein (1997). The History of Forgetting: Los Angeles and the Erasure of Memory. Verso. ISBN 978-1-84467-242-4.
  • Sam Hall Kaplan (2000). L.A. Lost & Found: An Architectural History of Los Angeles. Hennessey and Ingalls. ISBN 978-0-940512-23-8.
  • Wim de Wit and Christopher James Alexander (2013). Overdrive: L.A. Constructs the Future, 1940–1990. Getty Publications. ISBN 978-1-60606-128-2.

Ռասաներ

խմբագրել

ԼԳԲՏ

խմբագրել

Շրջակա միջավայր

խմբագրել

Սոցիալական շարժումներ

խմբագրել
  • Mike Davis and Jon Wiener (2020). Set the Night on Fire: L.A. in the Sixties. Verso. ISBN 978-1-78478-024-1.

Արվեստ և գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լոս Անջելես» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լոս_Անջելես&oldid=10166609» էջից