Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմ
Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմ, պատերազմ ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի միջև, ԱՄՆ-ում հայտնի է Մեքսիկական պատերազմ անվանումով, իսկ Մեքսիկայում որպես ԱՄՆ-ի ագրեսիա Մեքսիկայի դեմ։ Պատերազմը տեղի է ունեցել տարածքային վեճի պատճառով. այն առաջացել էր Տեխաս նահանգի պատճառով, որը 1845 թվականին անջատվել էր Մեքսիկայից և իրեն հռչակել որպես անկախ պետություն։
| Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mexico–United States relations? | |||||||||
 Վերակրուսի ճակատամարտը, Կառլ Նեբել (en) | |||||||||
| |||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||
 ԱՄՆ
|
 Մեքսիկա
| ||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||
| Զաքարի Թեյլոր, Ուինֆիլդ Սքոթ, Սթիվեն Քիրնի | Անտոնիո Լոպես դե Սանտա-Աննա, Մարիանո Արիստա, Պեդրո դե Ամպուդիա | ||||||||
| Կողմերի ուժեր | |||||||||
| 7 001–43 000 | 18 000–40 000 | ||||||||
| Ռազմական կորուստներ | |||||||||
| 13 283 զոհ | 25 000 սպանված կամ վիրավոր | ||||||||
Սկզբնական շրջանում Մեքսիկան հրաժարվում էր ճանաչել Տեխասի անկախությունը, սակայն հետագայում, երբ ԱՄՆ-ի զորքերը մտան Տեխաս և Տեխասի անջատումը Մեքսիկայից դարձավ անհերքելի փաստ, Մեքսիկան համաձայնեց ճանաչել Տեխասի նահանգը, բայց ոչ թե որպես ԱՄՆ-ի մի մաս, այլ անկախ պետություն, որն էլ դարձավ պատերազմի պատճառ, իսկ առիթը եղավ այն, որ ԱՄՆ-ն համարում էր, թե Նուեսես և Ռիո-Գրանդե գետերի միջև ընկած տարածքը Տեխասի հետ միասին անկախացել է և միացել իրեն, իսկ Մեքսիկան պնդում էր, թե երբևէ այդ տարածքը Տեխասի մեջ չի մտել։
Արդյունք
խմբագրելՊատերազմը տևեց երկու տարի և ավարտվեց ԱՄՆ-ի լիակատար հաղթանակով, պայմանագիրը կնքվեց 1848 թվականի փետրվարի 2-ին Գուդալուպե-Իդալգոյում, որով ԱՄՆ-ին անցավ Տեխասը, Կալիֆորնիան, Նեվադան, Յուտան և Վաիոմինգայի և Նյու Մեխիկոյի մի մասը, փոխարենը ԱՄՆ-ն Մեքսիկային վճարեց 18 միլիոն դոլլար, որը ներկայիս փոխարժեքով կազմում է մոտ 627 միլիոն դոլլար։
Տես նաև
խմբագրելԳրականություն
խմբագրելՍկզբնաղբյուրներ
խմբագրել- Polk։ The Diary of a President, 1845 - 1849, Covering the Mexican War, the Acquisition of Oregon, and the Conquest of California and the Southwest. edited by Allan Nevins (1929)
- Personal Memoirs of U. S. Grant, Complete by Ulysses S. Grant
Ամփոփումենր
խմբագրել- Bauer K. Jack. The Mexican War, 1846 - 1848. Macmillan, 1974.
- Crawford, Mark; Heidler, Jeanne T.; Heidler, David Stephen, eds. Encyclopedia of the Mexican-American War (1999) (ISBN 1-57607-059-X)
- De Voto, Bernard, Year of Decision 1846 (1942)
- Mayers, David; Fernández Bravo, Sergio A., «La guerra con México y los disidentes estadounidenses, 1846—1848» [The War with Mexico and US Dissenters, 1846-48]. Secuencia [Mexico] 2004 (59)։ 32-70. Issn: 0186-0348
- Meed, Douglas. The Mexican War, 1846 - 1848 (2003). A short survey.
- Rodríguez Díaz, María Del Rosario. «Mexico’s Vision of Manifest Destiny During the 1847 War» Journal of Popular Culture 2001 35(2)։ 41-50. Issn: 0022-3840
- Smith, Justin Harvey. The War with Mexico. 2 vol (1919). Pulitzer Prize winner.
Ռազմական գրականություն
խմբագրել- Bauer K. Jack. Zachary Taylor։ Soldier, Planter, Statesman of the Old Southwest. Louisiana State University Press, 1985.
- Eisenhower, John. So Far From God։ The U.S. War with Mexico, Random House (New York; 1989)
- Frazier, Donald S. The U.S. and Mexico at War, Macmillan (1998)
- Hamilton, Holman, Zachary Taylor։ Soldier of the Republic, (1941)
- Johnson, Timothy D. Winfield Scott։ The Quest for Military Glory, University Press of Kansas (1998)
- Foos, Paul. A Short, Offhand, Killing Affair։ Soldiers and Social Conflict during the Mexican-American War (2002)
- Lewis, Lloyd. Captain Sam Grant (1950)
- Winders, Richard Price. Mr. Polk’s Army Texas A&M Press (College Station, 1997)
Քաղաքական և դիվանագիտական գրականություն
խմբագրել- Albert J. Beveridge; Abraham Lincoln, 1809 - 1858. Volume: 1. 1928.
- Brack, Gene M. Mexico Views Manifest Destiny, 1821 - 1846։ An Essay on the Origins of the Mexican War (1975).
- Fowler, Will. Tornel and Santa Anna։ The Writer and the Caudillo, Mexico, 1795 - 1853 (2000)
- Gleijeses, Piero. «A Brush with Mexico» Diplomatic History 2005 29(2)։ 223—254. Issn: 0145-2096 debates in Washington before war
- Graebner, Norman A. Empire on the Pacific։ A Study in American Continental Expansion. New York: Ronald Press, 1955.
- Graebner, Norman A. «Lessons of the Mexican War.» Pacific Historical Review 47 (1978)։ 325-42.
- Graebner, Norman A. «The Mexican War: A Study in Causation.» Pacific Historical Review 49 (1980)։ 405-26.
- Krauze, Enrique. Mexico։ Biography of Power, Harpers: 1997
- Pletcher David M. The Diplomacy of Annexation։ Texas, Oregon, and the Mexican War. University of Missouri Press, 1973.
- Price, Glenn W. Origins of the War with Mexico։ The Polk-Stockton Intrigue. University of Texas Press, 1967.
- Robinson, Cecil, The View From Chapultepec։ Mexican Writers on the Mexican-American War, University of Arizona Press (Tucson, 1989)
- Ruiz, Ramon Eduardo. Triumph and Tragedy։ A History of the Mexican People, Norton 1992
- Schroeder John H. Mr. Polk’s War։ American Opposition and Dissent, 1846 - 1848. University of Wisconsin Press, 1973.
- Sellers Charles G. James K. Polk։ Continentalist, 1843 - 1846 Princeton University Press, 1966.
- Smith, Justin Harvey. The War with Mexico. 2 vol (1919). Pulitzer Prize winner.
- Weinberg Albert K. Manifest Destiny։ A Study of Nationalist Expansionism in American History Johns Hopkins University Press, 1935.
- Yanez, Agustin. Santa Anna։ Espectro de una sociedad (1996)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- The Handbook of Texas Online: Mexican War (անգլ.)
- The Mexican War (անգլ.)
- Mexican-American War Resources (անգլ.)
- Lone Star Internet (անգլ.)
- PBS site of US-Mexican war program Արխիվացված 2003-10-02 Wayback Machine (անգլ.)
- Treaty of Guadalupe Hidalgo and related resources at the U.S. Library of Congress (անգլ.)
- Smithsonian teaching aids for «Establishing Borders: The Expansion of the United States, 1846-48» (անգլ.)
- Franklin Pierce’s Journal on the March from Vera Cruz Արխիվացված 2006-10-27 Wayback Machine (անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 282)։ 
|