Մեքսիկայի անկախության պատերազմ
Մեքսիկայի անկախության պատերազմ կամ Մեքսիկացի ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարը անկախության համար, զինված հակամարտություն Մեքսիկայի ժողովրդի և Հարավային Ամերիկայի գաղութատեր Իսպանիայի միջև։ Սակայն պատերազմին մասնակցում էին նաև Հարավային Ամերիկայի գրեթե բոլոր իսպանական գաղութները՝ որպես Մեքսիկայի դաշնակից։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | սեպտեմբերի 16, 1810 – սեպտեմբերի 27, 1821 |
| Մասն է | Իսպանական գաղութների անկախության պատերազմ Ամերիկայում |
| Վայր | Մեքսիկա (Հյուսիսային Ամերիկա) |
| Արդյունք | Մեքսիկայի անկախության հռչակում |
| Հակառակորդներ | |
 Մեքսիկա |  Իսպանական Կայսրություն |
| Հրամանատարներ | |
| Միգել Իդալգո Խոսե Մարիա Մորելոս Վիսենտե Հերորի Ագուստին I | Ֆրանսիսկո Վենեգաս Խուան Ռուիս դե Ապոդոկա Ֆելիքս դել Ռեի |
| Կողմերի ուժեր | |
| 120 000 | 14 000 |
| Ռազմական կորուստներ | |
| 15 000 | 8000 |
| Ընդհանուր կորուստներ | |
հակամարտությունը սկսվել է 1810 թվականի սեպտեմբերի 16-ին գյուղացիական անկարգություններով և վերածվել հակաիսպանական համաժողովրդական շարժման։ Պատերազմի կարևոր նախադրյալներից մեկը այն է, որ Նապոլեոն Բոնապարտը իսպանա-ֆրանսիական պատերազմի (1808-1814) շրջանակներում ներխուժում է Իսպանիա։ Այս իրադարձություններում Եվրոպայում սկսվում է Ֆրանսիական հեղափոխությունը (1789-1794), իսկ Ամերիկայում ամերիկյան հեղափոխական պատերազմը (1775-1783)։
արդյունքում օգտվելով Իսպանիայում ստեղծված իրադրությունից 1822 թվականին Մեքսիական իրեն հռչակում է Իսպանիայից անկախ պետություն։
Գրականություն
խմբագրել- Anna, Timothy E. (1978). The Fall of Royal Government in Mexico City. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-0957-6.
- Beezley, William H. and David E. Lorey, eds. !Viva Mexico! !Viva la Independencia!: Celebrations of September 16. Wilmington DL: Scholarly Resources Books 2001.
- Benjamin, Thomas. (2000). Revolución: Mexico's Great Revolution as Memory, Myth, and History (University of Texas Press). ISBN 978-0-292-70880-8
- Christon I. Archer, ed. (2003). The Birth of Modern Mexico. Willmington, Delaware: SR Books. ISBN 0-8420-5126-0.
- Dominguez, Jorge. Insurrection or Loyalty: the Breakdown of the Spanish American Empire. Cambridge: Harvard University Press 1980.
- García, Pedro. Con el cura Hidalgo en la guerra de independencia en México. Mexico City: Fondo de Cultura Económica 1982.
- Hamill, Jr. Hugh M. "Early Psychological Warfare in the Hidalgo Revolt," Hispanic American Historical Review (1961) 41#2 pp. 206–235 in JSTOR
- Hamill, Hugh M. (1966). The Hidalgo Revolt: Prelude to Mexican Independence. Gainesville: University of Florida Press.
- Hamnett, Brian R. (1986). Roots of Insurgency: Mexican Regions, 1750–1824. Cambridge University Press. ISBN 978-0521-3214-88.
- Hamnett, Brian. "Royalist Counterinsurgency and the Continuity of Rebellion: Guanajuato and Michoacán, 1813-1820" Hispanic American Historical Review 62(1)February 1982, pp. 19–48.
- Knight, Alan (2002). Mexico: The Colonial Era. Cambridge University Press.
- Timmons, Wilbert H. (1963). Morelos: Priest, Soldier, Statesman of Mexico. El Paso: Texas Western College Press.
- Jaime E. Rodríguez O, ed. (1989). The Independence of Mexico and the Creation of the New Nation. UCLA Latin American Studies. Los Angeles: UCLA Latin American Center Publications. ISBN 978-0-87903-070-4.
- Tutino, John. From Insurrection to Revolution in Mexico: Social Bases of Agrarian Violence, 1750-1940. Princeton: Princeton University Press 1986.