Ժ

Ժ, ժ (անվանումը՝ ժե), հայկական այբուբենի 10-րդ տառը։ Թվային արժեքը՝ «10»։

Ժ, ժ
Տեսակ	Հայկական այբուբենի տառ
Մեծատառ	Ժ
Փոքրատառ	ժ
Մասն է	Հայոց գրեր
Այբուբեն(ներ)	Հայերեն այբուբեն
Տեղը այբուբենում	10-րդծ

Հայերենի այբուբեն
Ա ա	Ծ ծ	Ջ ջ
Բ բ	Կ կ	Ռ ռ
Գ գ	Հ հ	Ս ս
Դ դ	Ձ ձ	Վ վ
Ե ե	Ղ ղ	Տ տ
Զ զ	Ճ ճ	Ր ր
Է է	Մ մ	Ց ց
Ը ը	Յ յ	Ւ ւ
Թ թ	Ն ն	Փ փ
Ժ ժ	Շ շ	Ք ք
Ի ի	Ո ո	և
Լ լ	Չ չ	Օ օ
Խ խ	Պ պ	Ֆ ֆ

Ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 405 - 406 թվականներին։ Միջնադարում օգտագործվել են «երկաթագիր», «գրչագիր», «նոտրգիր», «շղագիր» տառատեսակները։

Յունիկոդում ներկայացված է՝

• մեծատառ՝ «Ժ». U+053A
• փոքրատառ՝ «Ժ». U+056A

Ստեղծումը և կազմությունը

Ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 405 թվականին իր հորինած այբուբենի բոլոր տառերի հետ միասին։ Ուղղահայաց երկարի ձախ կողմից նրան եմ միանում հավասար հեռավորության վրա գտնվող երկար և լայն տարրերը, ընդ որում կարճը երկարին է միանում երկու ծայրից՝ վերջինիս ստորին և միջին մասերից, իսկ լայնը վերին ծայրերից վերին մասին՝ «Ժ»։ Ունի բոլոր տառատեսակները։

Արտասանությունը

Ժ նշանագրում է հայերենի առաջնալեզվային (միջնատամնային) պարզ շփական ձայնեղ բաղաձայն հնչյունը (հնչույթը)։ Գրաբարում, միջին հայերենում և ժամանակակից հայերենում «Ժ»-ն միշտ պահպանում է հնչյունական արժեքը։

Թվային արժեք

«Ժ»-ն որպես հայոց այբուբենի տասներորդ տառ նշանակել է տասն և տասներորդ, բյուրի նշանով (Ժ¯)` հարյուր հազար։ «Ժ»-ն տասնավորների սկիզբն է, որից հետո եկող տառերը հաջորդաբար ավելանում են տասը միավորով և ձեռք բերում թվական նոր արժեք։ Արաբական թվանշանների ընդունումից հետո էլ գործածվել է որպես քանակական և դասական թվական։ Այժմ գործածվում է միայն որպես դասական թվական (Ժ դար = տասներորդ, Գլուխ Ժ = գլուխ տասներորդ)։

Բրայլով ներկայացումը

Արլ.	Արմ.
Dots 23456	Dots 345

Տես նաև

• Հայկական գիր
• Մեսրոպ Մաշտոց
• Հայերեն

Գրականություն

• Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզուի - Վենետիկ 1836
• Ի. Հարությունյան, Հայոց գիրը - Թիֆլիս 1892
• Հ. Տաշյան, Ակնարկ մը հայ հնագրության վրա - Վենետիկ 1898
• Կ. Ղաքադարյան, Հայկական գրի սկզբնական տեսակները - Երևան 1939
• Ա. Աբրահամյան, Հայկական պալեոգրաֆիա Երևան - 1948
• Հ. Աճառյան Հայոց գրերը - Երևան 1968
• Գ. Ջահուկյան, Հայ բարբառագիտության ներածություն - Երևան 1972

Արտաքին հղումներ

• Հայերեն այբուբեն