Վիքիպեդիա

Պետեր Դեբայ

Պետեր Յոզեֆ Վիլհելմ Դեբայ (Petrus Josephus Wilhelmus Debije / Peter Joseph Wilhelm Debye, մարտի 24, 1884(1884-03-24)[2][3][4][…], Մաստրիխտ, Նիդերլանդներ[5][6] - նոյեմբերի 2, 1966(1966-11-02)[2][7][8][…], Իթակա, Նյու Յորք, ԱՄՆ[7][5][1]), ֆիզիկոս-տեսաբան։ 1924 թվականից ԽՍՀՄ ԳԱ արտասահմանյան անդամ։

Պետեր Դեբայ
հոլ.՝ Peter Debije[1]
Ծնվել էմարտի 24, 1884(1884-03-24)[2][3][4][…]
Մաստրիխտ, Նիդերլանդներ[5][6]
Մահացել էնոյեմբերի 2, 1966(1966-11-02)[2][7][8][…] (82 տարեկան)
Իթակա, Նյու Յորք, ԱՄՆ[7][5][1]
բնական մահով
ԳերեզմանPleasant Grove Cemetery[9]
Քաղաքացիություն Նիդերլանդների Թագավորություն և  ԱՄՆ
Մասնագիտությունպրոֆեսոր, քիմիկոս, ֆիզիկոս, ֆիզիկոս-տեսաբան, գիտնական, ճարտարագետ, բյուրեղագիր և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան, Ցյուրիխի համալսարան, Կոռնելի համալսարան, Ուտրեխտի համալսարան[1], HU Berlin, Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց և Kaiser Wilhelm Institute for Physics?
Գործունեության ոլորտֆիզիկա[10], ֆիզիկական քիմիա, theoretical chemistry?[10] և Ռենտգենյան ճառագայթներ[10]
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա[11], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Բելգիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ֆլամանդական ակադեմիա
Ալմա մատերԱխենի Ռեյնիշ-Վեստֆելիշեի տեխնիկական համալսարան (1905), Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան և Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր (1908)
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[2][10][12], հոլանդերեն[10] և գերմաներեն[10]
Գիտական ղեկավարԱռնոլդ Զոմմերֆելդ[13]
Եղել է գիտական ղեկավարԼարս Օնզագեր[14], Ֆելիքս Բլոխ[15], Ռուդոլֆ Պայերլս[16], Փոլ Շերեր[17], Հանս Ֆալկենհագեն[18], Հերտա Սփոներ, Ֆրից Ցվիկի, Վիկտոր Քեմուլա, Հանս Ֆալկենհագեն[19], Ալեքսանդր Նաուման[19], Ֆրանց Վեվեր[19], Raymund Sänger?[19], Ուիլի Հարդմայեր[19], Վիլեմ Կոռնելիս Մանդերսլոթ[19], Մայքլ Իգնատիուս Մարիա վան Էվերդինգեն[19], Էմիլ Ֆանկ[19], Ավգուստոն Բուդո[19], Լյուդվիգ Բևիլոգուա[19], Գերհարդ Կլինգլեր[19], Heinz Schöpel?[19], Հիլդեգարդ Գեստ[19], Գերհարդ Մարտին[19], Կառլ Շաց[19], Օտտո Էռնստ Միթելշտեդտ[19], Թեոդոր Բուրբախ[19], Վիլեմ վան դեր Գրինտեն[19], Հորսթ Մյուլլեր[19], Վիլհելմ Էրֆուրտ[19], Ռուդոլֆ Գաստ[19], Հերման Կուրցվեգ[19], Լոթար Հան[19], Հանս Հայնրիխ Ռասթ[19], Ֆրիդրիխ Բիդերման[19], Վերներ Լինկե[19], Հանս Քրիստոֆ Վոլրաբ[19], Հանս Թրիբել[19] և Ռուդոլֆ Հերման[19]
Հայտնի աշակերտներԼարս Օնզագեր և Օսկար Գեորգ Հարնափ[19]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Mathilde Alberer?
 Peter Debye Վիքիպահեստում

Ավարտել է Ախենի բարձրագույն տեխնիկական դպրոցը (1905) և Մյունխենի համալսարանը (1910)։ Բեռլինի Կայզեր-Վիլհելմ ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրեն (1935 թվականից)։ 1940 թվականից Քոռնելի համալսարանի պրոֆեսոր (Իթաքա)։

Գիտական գործունեություն

խմբագրել

Աշխատանքները վերաբերում են պինդ մարմնի քվանտային տեսությանը։ Առաջարկել է պինդ մարմնի մոդել, ապացուցել, որ ցածր ջերմաստիճաններում բյուրեղային ցանցի ջերմունակությունը համեմատական է բացարձակ ջերմաստիճանի խորանարդին։ Մտցրել է, այսպես կոչված, Դեբայի ջերմաստիճան հասկացությունը։ Տվել է դիէլեկտրիկ բյուրեղների ջերմահաղորդականության տեսությունը։ Մոլեկուլները համարելով կոշտ դիպոլներ՝ Դեբայը մշակել է դիէլեկտրիկների դիպոլային տեսությունը։ Նյութի կառուցվածքի ուսումնասիրման համար լայն կիրառություն է գտել բյուրեղային փոշում և հեղուկներում ռենտգենյան ճառագայթների ինտերֆերենցիայի նրա առաջարկած մեթոդը։ Նրա անունով է կոչվում դիպոլային մոմենտի չափման միավորը՝ դեբայը։ Քիմիայի բնագավառում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր է (1936)։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Catalogus Professorum Academiae Rheno-Traiectinae
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Petrus Josephus Wilhelmus Debije — 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 ՎԱԳԹԱ նախկին անդամներ
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Peter Debye — AIP.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Crease R. P. Physics: Science under the Nazis // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 2013. — Vol. 502, Iss. 7472. — P. 441—442. — 2 p. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/502441A
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Arunan E. Peter Debye // Resonance - Journal of Science Education — Springer Science+Business Media, Indian Acad of Sciences, Springer, 2010. — Vol. 15, Iss. 12. — P. 1056—1059. — ISSN 0971-8044; 0973-712X — doi:10.1007/S12045-010-0117-2
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Courtens E. Peter Debye--A Life for Science // Ferroelectrics — Taylor & Francis, 2002. — Vol. 267, Iss. 1. — P. 43—60. — ISSN 0015-0193; 1563-5112; 1026-7484 — doi:10.1080/00150190211019
  9. ↑ Find A Grave — 1996.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  11. ↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/debye.html
  12. ↑ CONOR.Sl
  13. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 19,14 19,15 19,16 19,17 19,18 19,19 19,20 19,21 19,22 19,23 19,24 19,25 19,26 19,27 19,28 19,29 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ https://www.rsc.org/prizes-funding/prizes/find-a-prize/faraday-division-open-award-faraday-lectureship-prize/previous-winners/
  21. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1936 — Nobel Foundation.
  22. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  23. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
  24. ↑ Priestley Medal — ACS.
  25. ↑ https://www1.villanova.edu/villanova/president/university_events/mendelmedal/pastrecipients.html
  26. ↑ Nobelprize.org — Nobel Foundation.
  27. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 94.
  28. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/polymer.cfm
  29. ↑ https://www.acs.org/funding/awards/acs-award-in-colloid-chemistry/past-recipients.html
  30. ↑ https://www.newyorkacs.org/nicholsmedalists.html
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետեր Դեբայ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 321)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պետեր_Դեբայ&oldid=9167753» էջից