Վիքիպեդիա

Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև ասոցացման համաձայնագիր

Հիմնական հոդված՝ Ուկրաինա-Եվրոպական միություն հարաբերություններ

Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև ասոցացման համաձայնագիր (ուկրաիներեն՝ Угода про асоціацію між Україною та Європейським Союзом, անգլ.՝ Ukraine–European Union Association Agreement), միջազգային պայմանագիր, որի նպատակը Ուկրաինայի և Եվրոպական Միության միջև քաղաքականության, առևտրի, մշակույթի և անվտանգության ամրապնդման համար ինտեգրման խորացումն է։ Ասոցացման համաձայնագիրը փոխարինել է նախկին՝ 1994 թվականին ստորագրված Եվրոպական համայնքների և Ուկրաինայի միջև գործընկերության և համագործակցության մասին համաձայնագրին։

Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև ասոցացման համաձայնագիր
ուկրաիներեն՝ Угода про асоціацію між Україною та Європейським Союзом
անգլ.՝ Ukraine–European Union Association Agreement


Ուկրաինա` նարնջագույն և Եվրոպական Միություն` կանաչ
Պայմանագրի տիպ Համաձայնագիր Եվրոպական միության հետ ասոցացման մասին
Պատրաստվել է 2012 թվական
մարտի 30
Ստորագրվել է
— վայր 		2014 թվականի
մարտի 21[1]
և հունիսի 27[2]

ԲելգիաԲրյուսել
Ստորագրել են
28 / 31
[3]
Կողմեր Եվրոպական Միություն
Եվրոպական Միության անդամ 28 երկրներ
Եվրատոմ

Ուկրաինա Ուկրաինա

Լեզուներ Եվրոպական Միության բոլոր պաշտոնական լեզուներ և ուկրաիներեն
Կայք Համաձայնագրի տեքստը

Ասոցացման Համաձայնագրի վերաբերյալ բանակցություններն ընթացել են Ուկրաինայի և Եվրամիության միջև 2007 թվականին։ Նոր փաստաթղթի տեքստը վերջնականապես համաձայնեցվել է դեռևս 2011 թվականի նոյեմբերին, բայց Եվրամիության և Ուկրաինայի միջև հարաբերությունների բարդացման հետևանքով դրա ստորագրումը մի քանի անգամ հետաձգվել է, ընդ որում, Եվրամիությունը մի շարք նախապայմաններ է առաջադրել Ուկրաինայի ղեկավարությանը։ 2012 թվականի մարտի 30-ին Ուկրաինայի և Եվրամիության պատվիրակությունների ղեկավարների միջև Համաձայնագիրը նախաստորագրվել է։ 2013 թվականի նոյեմբերին, Վիլնյուսում կայացած «Արևելյան գործընկերության» գագաթաժողովից մի քանի օր առաջ, երբ նախատեսվում էր անցկացնել Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումը, նախապատրաստման գործընթացը դադարեցվել է Ուկրաինայի կառավարության նախաձեռնությամբ[4]։

Եվրամիության հետ համաձայնագրի ստորագրումից նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի հրաժարումը հանգեցրել է Կիևում զանգվածային բողոքի ցույցերի, և գրեթե երեք ամիս տևած կոշտ դիմակայությունից հետո 2014 թվականի փետրվարին Ուկրաինայում իշխանափոխություն է տեղի ունեցել։ Նոր կառավարությաբ կարգադրությամբ մարտի 2-ին վերսկսել են համաձայնագրի ստորագրման նախապատրաստման աշխատանքները։ Մարտի 21-ին ԵՄ ներկայացուցիչները և Արսենի Յացենյուկը ստորագրել են Համաձայնագրի քաղաքական բլոկը, դաշինքի այն մասը, որը վերաբերում է քաղաքական փոխգործակցությանը, անվտանգության հարցերին և ահաբեկչության դեմ պայքարին[5]։ 2014 թվականի հունիսի 27-ին ստորագրվել է Համաձայնագրի տնտեսական մասը[6]։

2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադան հավանություն է տվել Ուկրաինայի և Եվրոպական միության միջև Ասոցացման համաձայնագրի օրինագծի վավերացմանը, որը նույն օրը ստորագրել է նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն։ Սակայն 2014 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Բրյուսելում կայացած «Ուկրաինա - Ռուսաստան - ԵՄ» բանակցություններում Ռուսաստանի պահանջով պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Ուկրաինա - ԵՄ ազատ առևտրի գոտու ստեղծման մասին համաձայնագրի իրագործումը հետաձգել մինչև 2015 թվականի դեկտեմբերի 31-ը։ 2014 թվականի նոյեմբերի 1-ին Ուկրաինան ձեռնամուխ է եղել Համաձայնագրի հիմնական դրույթներն իրականացնելուն, բացառությամբ ազատ առևտրի գոտու ստեղծմանը[7]։ 2016 թվականի հունվարի 1-ից ժամանակավոր կիրառման ռեժիմով սկսել են գործել նաև ազատ առևտրի գոտու նկատմամբ դրույթները[8]։ Համաձայնագրի վավերացումն ավարտվել է Եվրամիության կողմից 2017 թվականի հուլիսի 11-ին (հաստատումը Եվրոպական միության խորհրդի կողմից)։ Համաձայնագիրն ամբողջությամբ ուժի մեջ է մտել 2017 թվականի սեպտեմբերի 1-ից։

Համաձայնագրի բովանդակություն

խմբագրել

Ասոցացման Համաձայնագրի տեքստը բաղկացած է պրեամբուլայից, յոթ բաժիններից.

  1. «Ընդհանուր սկզբունքներ»
  2. «Քաղաքական երկխոսություն և բարեփոխումներ, քաղաքական ընկերակցություն, համագործակցություն և կոնվերգենցիա՝ արտաքին քաղաքականության և անվտանգության ոլորտում»
  3. «Արդարադատություն, ազատություն և անվտանգություն»
  4. «Առևտուր և առևտրի հետ կապված հարցեր»
  5. «Տնտեսական և ոլորտային համագործակցություն»
  6. «Ֆինանսական համագործակցություն»
  7. «Ինստիտուցիոնալ, ընդհանուր և եզրափակիչ դրույթներ»։

Փաստաթղթում ներառված են նաև 44 ծրագրեր, 3 արձանագրություն և հռչակագիր, որոնք նույնպես համաձայնագրի մաս են կազմում[9][10][11][12]։

Համաձայնագրի նախապատրաստում

խմբագրել

Եվրոպական միության հետ ասոցացման համաձայնագրերի կնքման համար իրավական բազան ամրագրված է 1993 թվականի Եվրոպական Միության Պայմանագրում։ Սովորաբար ԵՄ այսպիսի համաձայնագրերը կնքում է քաղաքական, տնտեսական, առևտրային կամ դատական բարեփոխումների անցկացման պարտավորությունների դիմաց։ Ստորագրելով համաձայնագիրը՝ պետություն-գործընկերը կարող է մի շարք արտոնություններ ստանալ, ինչպիսիք են.

  • անմաքս մուտք ԵՄ որոշ կամ բոլոր շուկաներ
  • ֆինանսական կամ տեխնիկական աջակցության ստացում
  • ԵՄ-ի հետ ազատ առևտրի գոտու ստեղծում[13]։

2006 թվականի հունվարի 22- ին ԵՄ Արտաքին գործերի նախարարների խորհուրդը հաստատել է Եվրահանձնաժողովի մանդատը Ուկրաինայի հետ նոր՝ բազային համաձայնագրի բանակցությունների մասին, որը կոչված էր ապահովել որակապես նոր, ավելի խորը հարաբերությունների ձևաչափ և ռազմավարական ուղենիշ ծառայել Ուկրաինայում համակարգային սոցիալ-տնտեսական բարեփոխումների անցկացման համար, Ուկրաինայի օրենսդրությունը ԵՄ նորմերին և կանոններին լայնածավալ հարմարեցնելու համար։ Մանդատը չէր նախատեսում ԵՄ-ի հետ Ուկրաինայի անդամակցության հեռանկարներն ընդգրկել համաձայնագրում, բայց և չէր էլ հերքում նման հնարավորությունը[14]։ Ուկրաինան, իր հերթին, Ասոցացման համաձայնագիրը դիտարկում էր որպես կարևոր քայլ հաջորդ փուլին անցնելու՝ ԵՄ-ին անդամակցելուն պատրաստվելու տեսանկյունից։

Բանակցությունները սկսվել են 2007 թվականի մարտի 5-ին։ 2008 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Փարիզում՝ «ԵՄ-Ուկրաինա» գագաթաժողովում, նախապատրաստվող փաստաթուղթը ստացել է իր անունը՝ «Ասոցացման համաձայնագիր»։ 2007-2011 թվականների ընթացքում իրականացվել է բանակցությունների ավելի քան քսան փուլ՝ երեք աշխատանքային խմբերի շրջանակներում։ 2008 թվականի փետրվարի 18-ին սկսվել են Խոր և համապարփակ ազատ առևտրի գոտու (DCFTA) մասին համաձայնագրի պատրաստման բանակցությունները, որպես Ասոցացման համաձայնագրի անբաժանելի բաղկացուցիչ մաս։ Դրա համար ստեղծվել են չորրորդ աշխատանքային խմբեր, որոնք իրականացրել է բանակցությունների 18 փուլեր[15]։

2010 թվականի նոյեմբերին «Ուկրաինա - ԵՄ» գագաթնաժողովում Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզուն հույս էր հայտնել, որ Ուկրաինայի հետ Ասոցացման համաձայնագիրը կստորագրվի մինչև 2011 թվականը[16]։ Սակայն 2011 թվականի օգոստոսին ուկրաինական ընդդիմության առաջնորդ Յուլյա Տիմոշենկոյի կալանքը կասկածի տակ դրեց այդ համաձայնագրի ստորագրման հեռանկարները։ Այնպես որ, Եվրոպական Միության արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Քեթրին Էշթոնը Ուկրաինային զգուշացրեց, որ, չնայած համաձայնագրի բանակցությունները կշարունակվեն, նրա վավերացման գործընթացում «կարող են խնդիրներ առաջանալ, եթե չփոխվի ուկրաինական իշխանությունների մոտեցումը» Յուլիա Տիմոշենկոյի դատական գործընթացի նկատմամբ[17]։

Գերմանիայի կառավարության մարդու իրավունքների լիազոր Մարկուս Լյոնինգը դատապարտել է «Տիմոշենկոյի նկատմամբ ընտրողական և քաղաքական դրդապատճառներով արդարադատությունը և հայտարարել է, որ Գերմանիան և Եվրամիությունը «ուշադիր կհետևեն Ուկրաինայում իրադարձությունների զարգացմանը»[18]։ Տիմոշենկոյի գործով վճիռը, որը հրապարակվել է նույն թվականի հոկտեմբերին, միանշանակ բացասական արձագանք է առաջացրել, ինչպես ԱՄՆ-ում, այնպես էլ Եվրամիությունում[19]։

2011 թվականի նոյեմբերի 11-ին Բրյուսելում տեղի ունեցավ եզրափակիչ քսանմեկերորդ բանակցությունների փուլը, որի ընթացքում վերջնականապես համաձայնեցվել են Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագրի բոլոր դրույթների տեքստերը։ Այն նախատեսված էր ստորագրել Ուկրաինա-ԵՄ XV գագաթաժողովի ժամանակ՝ 2011 թվականի դեկտեմբերի 19-ին, սակայն Տիմոշենկոյի շուրջ ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ ստորագրումը հետաձգվեց, իսկ կողմերը սահմանափակվեցին միայն բանակցությունների ավարտի մասին պաշտոնական հայտարարությամբ[20][21]։ Ուկրաինայի և Եվրամիության պատվիրակությունների ղեկավարների բանակցությունների ընթացքում 2012 թվականի մարտի 30-ին նախաստորագրվեց Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագիրը, իսկ 2012 թվականի հուլիսի 19-ին՝ Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի համաձայնագիրը[22][23]։

2012 թվականի ապրիլին Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը և Գերմանիայի ԱԳ նախարարությունը դիմեցին նախագահ Յանուկովիչին ՝ խնդրելով թույլ տալ, որ Յուլիա Տիմոշենկոն բուժզննում անցնի գերմանական կլինիկայում, սակայն մերժում ստացան[24]։ Ուկրաինական ընդդիմության դիմումին ի պատասխան եվրոպական առաջնորդները 2012 թվականի ամռանը բոյկոտեցին Եվրոպայի ֆուտբոլի առաջնությունը, որն անցկացվում էր Ուկրաինայում և Լեհաստանում, Յուլիա Տիմոշենկոյի դրությունը մեղմելու վերաբերյալ ուկրաինական ղեկավարության մերժմանն ի պատասխան[25]։

2012 թվականի հունիսից Ուկրաինայում սկսեց գործել Եվրախորհրդարանի դիտորդական առաքելությունը՝ Ուկրաինայում ընտրողական արդարադատության խնդիրները լուծելու համար (դրա մեջ մտնում են Եվրոպական խորհրդարանի նախկին նախագահ Փեթ Քոքսը և Լեհաստանի նախկին նախագահ Կվասնևսկին), որի նպատակն էր Յուլիա Տիմոշենկոյի և ուկրաինայի այլ ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների ազատազրկման հարցի լուծումը։ Տիմոշենկոյի մանդատը մի քանի անգամ երկարացվել է, ընդհուպ մինչև Վիլնյուսի «Արևելյան գործընկերության»   գագաթաժողովը (փետրվար 2013)։

Չնայած Ուկրաինայում տիրող իրադրության քննադատություններին, որոնք ամբողջ տարվա ընթացքում հնչել էին Եվրամիության կողմից, 2012 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Եվրամիության արտաքին գործերի խորհուրդը հավանություն տվեց Ուկրաինայի վերաբերյալ եզրակացությանը, որում պատրաստակամություն էր հայտնվում 2013 թվականի նոյեմբերին Վիլնյուսում կայանալիք «Արևելյան գործընկերության» գագաթաժողովի ժամանակ Ուկրաինայի և ԵՄ միջև Ասոցացման համաձայնագիրը ստորագրել այն պայմանով, որ Կիևը կցուցաբերի վճռական գործողություններ և զգալի առաջընթաց կարձանագրի ընտրական օրենսդրության բարեփոխման ուղղությամբ, կլուծի ընտրողական արդարադատության խնդիրը և կշարունակի սահմանադրական բարեփոխումները[26][27]։

2013 թվական. պայմանների խստացում

խմբագրել
 
Շարժման ղեկավարներ Վիտալի Կլիչկո, Օլեգ Տյագնիբոկ, Արսենի Յացենյուկ
2013 թվականի դեկտեմբերի 8

2013 թվականի փետրվարի 15-ին Ուկրաինայի նախարարների կաբինետը հաստատեց Եվրամիությանն ինտեգրվելու այդ տարվա առաջնահերթ միջոցառումների պլանը[28][29]։

2013 թվականի փետրվարի վերջում «Ուկրաինա - ԵՄ» գագաթաժողովում եվրոպական ներկայացուցիչների կողմից առաջ քաշվեցին Ուկրաինայի օրենսդրության փոփոխության և «ընտրողական արդարադատությունը» վերացնելու ուղղությամբ մի շարք պահանջներ[30][31][32]։ Նախագահ Յանուկովիչն իր հերթին հավաստիացրեց, որ Ուկրաինան ամեն ինչ կանի, ինչին ի զորու է ԵՄ պայմանները կատարելու համար[33]։ Փետրվարի 25-ին Ուկրաինան և ԵՄ-ն համաձայնագիր ստորագրեցին, ըստ որի նախատեսվում էր Կիևին տրամադրել 610 մլն եվրո մակրոֆինանսական օգնություն՝ պայմանով, որ կվերականգնվի համագործակցությունը Ուկրաինայի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) միջև։ Այդ հարցը ժամանակ առ ժամանակ բարձրացվել էր դեռևս 2010 թվականին, սակայն ԱՄՀ առաջադրած պայմանները շարունակում էին անընդունելի մնալ Ուկրաինայի կառավարության համար[34][35][36]։ Այդ նույն ժամանակ նախագահ Յանուկովիչը բանակցություններ էր վարում Ռուսաստանի հետ, փորձելով Ուկրաինայի և «ԵվրԱզԷՍ» Մաքսային միության համագործակցության ընդունելի մոդել գտնել[37]։ Եվրասիական տնտեսական միությունը (ԵՏՄ) Ռուսաստանի ղեկավարության կողմից ի սկզբանե ընկալվել է որպես գերիշխանության կամ իր շահերին ստորադասելու միջոց։ Եթե ​​միանար, Ուկրաինան պետք է ԵՄ-ի հետ առևտրի շուրջ բանակցություններ վարեր միայն Մոսկվայի միջոցով։

Սակայն Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզուն հստակորեն հասկացրել էր, որ Ուկրաինան չի կարող միաժամանակ լինել Մաքսային միության անդամ և միանալ ազատ առևտրի գոտու մասին ԵՄ համաձայնագրին[38]։ Միաժամանակ, մեկնաբանելով ԵՄ և Ուկրաինայի միջև անցագրային ռեժիմի ներմուծման հնարավորությունների հարցը, Եվրահանձնաժողովի ղեկավարը նշել էր, որ այդ ուղղությամբ պետք է որոշակի աշխատանք իրականացվի[39]։

2013 թվականի ապրիլին նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը ներման հրամանագիր է արձակել, ըստ որի ներում է շնորհվել ներքին գործերի նախկին նախարար Յուրի Լուցենկոյին և նախկին բնապահպանության նախարար Գեորգի Ֆիլիպչուկին[40], որը դրականորեն է ընկալվել եվրոպական պաշտոնյաների կողմից։ Սակայն Յուլիա Տիմոշենկոյի հարցը դեռևս մնում էր չլուծված։

Սեպտեմբերի 18-ին Ուկրաինայի կառավարությունը Եվրոպական միության հետ Ասոցացման համաձայնագրի նախագծին միաձայն հավանություն է տվել[41]։ Հոկտեմբերին Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը հայտարարել է, որ ԵՄ-ի հետ Ասոցացման ստեղծման դեպքում Ուկրաինան չի կարող միանալ Մաքսային միությանը[42]։

Հոկտեմբերի 23-ին Եվրոպական խորհրդարանը բանաձև է ընդունել, որով խորհուրդ էր տալիս ստորագրել Ասոցացման համաձայնագիրը և համաձայն էր այն մասնակիորեն կիրառել՝ առանց վավերացումն ավարտելու, նշված չափանիշների կատարման դեպքում[43]։

Նոյեմբերի 9-ի հանդիպում Մոսկվայում

խմբագրել

2013 թվականի վերջին Պուտինը Յանուկովիչին հայտնել է իր մտադրությունը՝ թույլ չտալ Ուկրաինային անդամակցել Եվրամիությանը կամ ՆԱՏՕ-ին, ինչպես նաև սպառնացել է գրավել Ղրիմն ու Դոնբասը, եթե Ասոցացման համաձայնագիրը ստորագրվի։ Այս տեղեկությունը հաստատել են ուկրաինացի պաշտոնյա Գենադի Մոսկալը, ապա Լեհաստանի արտգործնախարար Ռադոսլավ Սիկորսկին։ Ասոցացման համաձայնագրի հանդիպմանը Յանուկովիչի գործողություններն անուղղակիորեն հաստատել են դա. նա ժամանել էր Վիլնյուսի գագաթնաժողով՝ համաձայնագիրը չստորագրելու մտադրությամբ[44][45]։ Նոյեմբերի 9-ին Պուտինը և Յանուկովիչը հանդիպել են Մոսկվայում։ Այս հանդիպումից հետո Յանուկովիչը որոշել է չստորագրել Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագիրը[46][47]։

Նոյեմբերի 11-ին Ուկրաինայի Արդյունաբերողների ֆեդերացիան բաց նամակ է ուղարկել երկրի նախագահին՝ խնդրելով հետաձգել ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումը, քանի որ այդ պայմանագրի ստորագրումից հետո Ուկրաինայի մի շարք արդյունաբերական ձեռնարկությունների արտադրանքը կդառնա անմրցունակ[48]։ Նոյեմբերի 14-ին Ուկրաինայի նախագահ Յանուկովիչը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում ասվում էր, որ Ուկրաինայի կառավարությունը փող չունի ուկրաինական ձեռնարկություններն ըստ ԵՄ տեխնիկական չափանիշների արդիականացնելու համար[49]։

Նոյեմբերի 18-ին տեղի է ունեցել Եվրամիության ԱԳ նախարարների խորհրդի նիստը, որտեղ նախատեսվում էր վերջնական որոշում կայացնել այն մասին, թե նոյեմբերի 28-29-ին Վիլնյուսում ստորագրել արդյո՞ք Ուկրաինայի հետ Ասոցացման համաձայնագիրը։ Խորհուրդը չի կարողացել որոշումն ընդունել, քանի որ Ուկրաինան չէր կատարել ներկայացված պահանջները։ Սակայն նաև նշվել էր, որ դռները շարունակում են բաց մնալ Ուկրաինայի համար[50]։

Մարզային կուսակցությունների և Ուկրաինայի Կոմունիստական կուսակցության պատգամավորները, սակայն, Գերագույն ռադայի նիստում, նոյեմբերի 21-ին մերժել են առաջարկած բոլոր վեց օրինագծերը, որոնք թույլ կտային նախկին վարչապետ Յուլիա Տիմոշենկոյին բուժման համար մեկնել արտերկիր, այսինքն կատարել Եվրամիության հիմնական պահանջներից մեկը[51]։ Ուկրաինայի կառավարությունն ընդամենը ընդունել է օրենք «Ընտրությունների անցկացման վերաբերյալ օրենսդրության կատարելագործման հարցերով Ուկրաինայի որոշ օրենսդրական ակտերում փոփոխություններ կատարելու մասին», որը պատրաստվել էր Վենետիկի հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ փորձագետների կարծիքը հաշվի առնելով[52]։ Ավելի ուշ այդ նույն օրը Ուկրաինայի կառավարությունը տեղեկացրել է, որ դադարեցնում է ԵՄ Ասոցացման նախապատրաստումը[53]։

Ուկրաինայի փոխվարչապետ Բոյկոն այդ կապակցությամբ հայտարարել է, որ Ասոցացման մասին բանակցությունները կդադարեցվեն այնքան ժամանակ, մինչև չլուծվի Եվրամիության կողմից Ուկրաինային կորուստների փոխհատուցում տրամադրելու հարցը, որոնք կարող են առաջանալ այդ համաձայնագրի ստորագրման դեպքում ՌԴ և ԱՊՀ երկրների հետ Ուկրաինայի առևտրի նվազման արդյունքում։ Այլ կերպ Ուկրաինայի տնտեսությունը լրջորեն կտուժի, և դա կանդրադառնա բնակչության ապրելակերպի վրա։ Կառավարությունն ակնկալում էր, որ այս որոշումը և դրա հետ սպասվող Ռուսաստանի և ԱՊՀ այլ երկրների հետ հարաբերությունների ակտիվացումը կնպաստի առևտրատնտեսական համագործակցության աշխուժացմանը, հատկապես էներգետիկ մեքենաշինության, տիեզերքի և ինքնաթիռաշինության ոլորտներում[54]։ Ուկրաինայի վարչապետ Ազարոովն, իր հերթին, ասել է, որ տվյալ որոշման կայացման որոշիչ գործոններից մեկը չափազանց խիստ պայմաններն էին, որոնց դեպքում ԱՄՀ-ն կհամաձայներ նոր վարկ տրամադրել[55]։

Հայտարարելով բանակցությունների դադարեցման մասին, ուկրաինական իշխանությունների ներկայացուցիչները, սակայն, հավաստիացրել են եվրաինտեգրաման անփոփոխ կուրսի մասին։ ԶԼՄ-ներում լուրեր են տարածվել, որ, փաստորեն, այս կամ այն ինտեգրացիոն միավորմանը միանալու հարցի լուծումը (Եվրամիության կամ Մաքսային միության) կախված կլինի ֆինանսական շահից, որը Ուկրաինան կարող է ստանալ։ Այնպես որ, ՌԴ-ից և ԵՏՄՄՄ-ից Ուկրաինան սպասում էր գնաճի թուլացում արտահանման և նավթագազային ոլորտներում[56], իսկ ԵՄ սպասում էր պարտքերի մարում և նոր վարկերի տրամադրում[57]։ Վերջին ակնկալիքները չիրականացան։ Եվրամիությունը մերժեց ինչպես ուղղակի ֆինանսական օգնություն, այնպես էլ ուկրաինական ապրանքների եվրոպական շուկա մուտք գործելու պարզեցում։

Նոյեմբերի 22-ին ԵՄ-ն մերժեց ԵՄ - Ուկրաինա - Ռուսաստան եռակողմ ձևաչափով բանակցություններ անցկացնելու ուկրաինական կառավարության առաջարկը՝ որպես «աննախադեպ» երևույթ եվրոպական պրակտիկայում[58]։

Արևելյան գործընկերության վիլնյուսյան գագաթնաժողով և ասոցացման բանակցությունների կասեցում

խմբագրել

Նոյեմբերի 28 -ին «Արևելյան գործընկերության» Վիլնյուսյան գագաթաժողովում նախաստորագրվեց միայն ԵՄ և Ուկրաինայի միջև համատեղ օդային տարածքի համաձայնագիրը։ Ուկրաինայի և ԵՄ երկրների միջև Ասոցացման համաձայնագիր չստորագրվեց[59]։ Նոյեմբերի 29-ին ելույթ ունենալով գագաթաժողովում, Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը հայտարարել է, որ Ուկրաինան պահպանում է հավատարմությունը եվրաինտեգրման գաղափարներին և մտադիր է մոտ ապագայում ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագիր ստորագրել, բայց մինչ այդ Եվրամիության ղեկավարներից և դրա հետ կապված կազմակերպություններից ակնկալում է աջակցություն «Ուկրաինային ընդառաջ գնացող վճռական քայլերի մշակման և ֆինանսա-տնտեսական օգնության ծրագրի իրականացման հարցերում, օգտագործելով ինչպես ԵՄ անդամ ինստիտուտների, այնպես էլ պետությունների բոլոր առկա մեխանիզմները և ռեսուրսները»։ Նման քայլերի թվում Վիկտոր Յանուկովիչը նշել է ԵՄ և ԱՄՀ կողմից բյուջետային օգնության ծրագրերի կազմակերպումը, ուկրաինական արտադրանքի ներմուծման առևտրային սահմանափակումների վերանայումը, ուկրաինական գազատրանսպորտային համակարգի վերակառուցմանը ԵՄ-ի մասնակցությունը և Ուկրաինան շրջանցող գազի տեղափոխման խողովակաշարերի համակարգերի կառուցման ծրագրերիում ԵՄ անդամ-երկրների մասնակցելուց հրաժարումը, ինչպես նաև Ռուսաստանի և Մաքսային միության այլ երկրների հետ խնդիրների ու հակասությունների կարգավորումը։ Խոսքն ավարտելով՝ Յանուկովիչը հույս է հայտնել, որ Ուկրաինան կարող է ստորագրել ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը «Արևելյան գործընկերության» հաջորդ գագաթաժողովին[60]։

Դեկտեմբերի 15-ին Եվրամիության ընդլայնման հարցերով Եվրոպական միության կոմիսար Շտեֆան Ֆյուլեն հայտնել է, որ ԵՄ-ի ղեկավարությունը դադարեցնում է Ուկրաինայի հետ ասոցացման համաձայնագրի բանակցությունները։

Ուկրաինայի վարչապետ Նիկոլայ Ազարովը պաշտոնաթող լինելուց հետո հայտարարել, որ Շտեֆան Ֆյուլեն բանակցությունների ժամանակ բազմիցս սպառնացել է իրեն ուկրաինայի կառավարության փոփոխությամբ, եթե այդ համաձայնագիրը չստորագրվի[61]։

Ասոցացման համաձայնագրի աշխատանքների կասեցման արձագանքներ և հետագա իրադարձություններ

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Եվրամայդան
Հիմնական հոդված՝ Քաղաքական ճգնաժամ Ուկրաինայում (2013-2014)
 
Ղրիմը և Սևաստոպոլը Ռուսաստանի կազմում ընդգրկելու մասին պայմանագրի ստորագրում. Մոսկվա, Կրեմլ, 2014 թվականի մարտի 18
ձակից աջ՝ Սերգեյ Ակսյոնով, Վլադիմիր Կոնստանտինով, Վլադիմիր Պուտին, Ալեքսեյ Չալի

Ուկրաինական կառավարության ընդունած ասոցացումը կասեցնելու որոշման նկատմամբ իրենց «խորը հիասթափությունն» են արտահայտել Եվրամիության պաշտոնյաները[62][63][64], ԱՄՆ ղեկավարության ներկայացուցիչները[65], ԵԽԽՎ[66], եվրոպական պետությունները[67]։

ԱՄՆ-ի, Լեհաստանի, Գերմանիայի, Շվեդիայի և այլ երկրների ներկայացուցիչները Ռուսաստանին մեղադրեցին համաձայնագրի ձախողման համար և Ուկրաինայի վրա ճնշումներում[68][69][70]։

Կառավարության որոշումը Կիևում և Ուկրաինայի մի շարք շրջաններում առաջացրեց զանգվածային բողոքի ակցիաներ, ինչը հանգեցրեց Նիկոլայ Ազարովի կառավարության հրաժարականին, իսկ հետագայում ՝ ամբողջական իշխանափոխության։

2014 թվականի մարտի 2-ին Արսենի Յացենյուկի նոր կառավարությունը կարգադրեց վերսկսել Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման նախապատրաստման աշխատանքները։ Եվ մարտի 21-ին Բրյուսելում ստորագրվեց Ասոցացման համաձայնագրի քաղաքական բլոկը[71]։

Հունիսի 27-ին ստորագրվեց համաձայնագրի տնտեսական բլոկը։ Ավելի ուշ, սակայն, Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը հայտարարեց, որ Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագիրը կսկսի գործել ոչ թե միանգամից, այլ միայն Ռուսաստանի հետ բանակցություններից հետո, որը, ըստ կանցլերի, թույլ կտա ռուսական կառավարության մտավախությունները հանելու լուծումներ գտնել[72]։

ՌԴ - ԵՄ - Ուկրաինա եռակողմ բանակցություններ

խմբագրել

Հուլիսին Բրյուսելում սկսվեցին Եվրամիության և Ուկրաինայի միջև Ասոցիացիացման համաձայնագրի իրականացման մասին ՌԴ-ի, ԵՄ-ի և Ուկրաինայի եռակողմ բանակցությունները, որտեղ կողմերը ձեռնամուխ եղան ազատ առևտրի գործնական խնդիրների իրականացման քննարկմանը (որը մտնում է Ասոցացման համաձայնագրի տնտեսական բլոկի մեջ) Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև առևտրի վրա նրա ազդեցության համատեքստում։

2014 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Ուկրաինա-Ռուսաստան-ԵՄ եռակողմ բանակցություններում   պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց մինչև առնվազն 2015 թվականի ավարտը ԵՄ հետ Ուկրաինայի ասոցացման խոր համապարփակ ազատ առևտրի գոտու շրջանակներում համաձայնագրի իրականացման հետաձգելու մասին և այդ ամբողջ ժամկետի ընթացքում ԱՊՀ շրջանակներում ազատ առևտրի ռեժիմի պահպանման մասին։ Մինչ այդ ԵՄ-ն ուկրաինական ապրանքների համար կպահպանի եվրոպական շուկա առանց մաքսատուրքի մուտքի իրավունքը, իսկ եվրոպական արտահանումը Ուկրաինա կշարունակի հարկվել մաքսատուրքով։ Եռակողմ խորհրդակցությունները կշարունակվեն, Ռուսաստանը և Ուկրաինան կպահպանեն ԱՊՀ շրջանակներում ազատ առևտրի ռեժիմը։ Ռուսաստանը պնդել է, որ համաձայնագրի հետաձգելու մասին ձեռք բերված պայմանավորվածությունը ձևակերպվի Գերագույն ռադայի և Եվրահանձնաժողովի ակտերով։ Ռուսաստանը նախազգուշացրել է, որ Ուկրաինա-ԵՄ համաձայնագրի «սողացող» հետաձգումը կդիտարկվի որպես պայմանավորվածությունների խախտում, և ՌԴ-ն իրավունք է վերապահում հանել Ուկրաինայի հետ առևտրի արտոնյալ ռեժիմը[73]։

Եռակողմ բանակցությունները և խորհրդակցությունները շարունակվել են մինչև 2015 թվականը, սակայն նրանք այդպես էլ չեն հանգեցրել հատուկ իրավական փաստաթղթի ստորագրման, որը կհաներ 2016 թվականի հունվարի 1-ին Ուկրաինայի և ԵՄ միջև Ասոցացման համաձայնագրի ամբողջությամբ ստանձնելու կապակցությամբ ռուսական մտահոգությունները։ 2015 թվականի դեկտեմբերի 16-ին ՌԴ-ի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը 2016 թվականի հունվարի 1-ից Ուկրաինայի հետ ԱՊՀ ազատ առևտրի գոտու պայմանագրի կասեցման մասին հրամանագիր է ստորագրել «բացառիկ հանգամանքների հետ կապված, որոնք ազդում են ՌԴ շահերի և տնտեսական անվտանգության վրա և պահանջում են անհապաղ միջոցներ ձեռնարկել»։ Հրամանագիրն ուժի մեջ է մտել ստորագրման օրից[74]։ Ռուսաստանը կարծում է, որ Ուկրաինայի հետ ԵՄ ազատ առևտրի ռեժիմի սահմանումը Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև գործող ազատ առևտրի ռեժիմի պայմաններում կստեղծեր վերահսկողությունից դուրս դեպի Ռուսաստան եվրոպական արտադրանքի կրկնակի արտահանման պայմաններ, ինչը բացասաբար կանդրադառնար ներքին արտադրության վրա, ԵՄ-Ռուսաստան մտածված և հստակ կանոնակարգված ազատ առևտրայի ռեժիմի բացակայության պայմաններում, որի մեջ ներկայումս Ռուսաստանը մտադիր չէ մտնել[75]։ Դեկտեմբերի 30-ին Վլադիմիր Պուտինը ստորագրել է Ուկրաինայի հետ ԱԱԳ կասեցման մասին օրենք (Պետական դուման ընդունել է 2015 թվականի դեկտեմբերի 22-ին և հավանության է արժանացել Դաշնային Խորհրդի կողմից 2015 թվականի դեկտեմբերի 25-ին) և հրամանագիր Ուկրաինայի նկատմամբ 2016 թվականից ԱԱԳ համաձայնագրի Ուկրաինա արտահանվող բնական գազի մաքսային տուրքի վավերացման մասին[76][77][78][79]։

Որպես պատասխան քայլ, Ուկրաինայի խորհրդարանը օրենք ընդունեց «Ուկրաինայի «Արտաքին տնտեսական գործունեության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», որը կառավարությանը թույլ է տալիս Ռուսաստանի հանդեպ տնտեսական պատժամիջոցներ կիրառել՝ ի պատասխան ռուսական համապարփակ ազատ առևտրի գոտու և պարենային էմբարգոյի որոշման։

Միաժամանակ, դեռևս 2015 թվականի նոյեմբերի 19-ին եվրամիության ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հանձնակատար Յո. Խանը հայտարարել է, որ Եվրոպական միությունը չի փոխհատուցելու Ուկրաինայի ռուսական շուկայի կորուստը ԵՄ-Ուկրաինա Ազատ առևտրի գոտի մտնելուց հետո[80][81][82]։

Համաձայնագրի վավերացում

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Ուկրաինայի և Եվրամիության ասոցացման մասին հանրաքվե Նիդերլանդներում
 
Վավերացման գործընթացն ավարտած երկրներ

Համաձայնագիրը պետք է վավերացվի Ուկրաինայի, Եվրամիության, Եվրոպական խորհրդարանի և Եվրոպական միության խորհրդի բոլոր անդամների կողմից[83]։

2016 թվականի փետրվարի 2-ին ամբողջությամբ կատարվել է 28 կողմերի վավերացման ընթացակարգը։

2016 թվականի ապրիլին Նիդերլանդներում տեղի է ունեցել խորհրդակցական և շտկիչ հանրաքվե Եվրամիության և Ուկրաինայի Ասոցացման համաձայնագրի վավերացման հարցով։ Հանրաքվեի մասնակիցների մեծամասնությունը քվեարկել են համաձայնագրի վավերացման դեմ, բայց այդ որոշումը պետք է ձևակերպվեր առանձին օրինագծով ... 2016 թվականի սեպտեմբերի 29-ից Ասոցացման համաձայնագիրը գործում է մասամբ՝ «ժամանակավոր ձևով»։ Նիդերլանդների խորհրդարանը Մարկ Ռյուտեին պարտավորեցրել է 2016 թվականի նոյեմբերի 1-ից ոչ ուշ որոշում կայացնել և ավարտել վավերացման գործընթացը Ասոցացման հաստատման կամ չեղյալ հայտարարելու ուղղությամբ։ ԵՄ և Ուկրաինայի ասոցացման որոշման չեղյալ հայտարարման դեպքում Մարկ Ռյուտեն պետք է ԵՄ Խորհրդում իրականացնի իր «վետոյի» իրավունքը համաձայն «ԵՄ գործունեության մասին պայմանագրի» 218 հոդվածի 8-րդ կետի։

Վավերացման գործընթացը տարբերվում է տարբեր երկրներում։ Սովորաբար պահանջվում է խորհրդարանի կողմից վավերացումը (երկու պալատների կողմից) և երկրի ղեկավարի ստորագրությունը։

Վավերացման գործընթաց Ուկրաինայում

խմբագրել

2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Ուկրաինան վավերացրել է համաձայնագիրը։ Գործընթացի ժամանակագրությունը[84].

  1. 2014 թվականի հուլիսի 23-ին Ուկրաինայի ԱԳՆ-ն նախապատրաստում է վավերացման փաստաթղթերի փաթեթը[85]
  2. 2014 թվականի հուլիսի 22-ին ԱԳՆ համաձայնեցնում է այս փաթեթն այլ նախարարությունների և գերատեսչությունների հետ[86].
  3. 2014 թվականի սեպտեմբերի 1-ին ԱԳՆ-ն ներկայացնում է նախագահին[87]
  4. 2014 թվականի սեպտեմբերի 15-ին երկրի ղեկավարը ներկայացնում է խորհրդարանին[88][89]
  5. 2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Գերագույն Ռադան պայմանագրի վավերացման մասին  օրենք է ընդունում[90]
  6. 2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին երկրի ղեկավարը պայմանագրի վավերացման մասին օրենք է ստորագրում[91]։

Գնահատականներ ու մեկնաբանություններ

խմբագրել

2013 թվականի վերջի դրությամբ, երբ նախատեսվում էր ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումը, աջակցում էին, մասնավորապես, ուկրաինական քաղաքական ընդդիմության ներկայացուցիչները[92]։ Մյուս կողմից, Ռուսաստանի հետ ինտեգրման կողմնակիցները համարում էին և շարունակում են համարել, որ այդ Համաձայնագիրը հակասում է երկրի աշխարհագրական դիրքին, տնտեսական և մշակութային շահերին։ Այսպես, Կիևի քաղաքական հետազոտությունների և կոնֆլիկտաբանության կենտրոնի փորձագետների կարծիքով (գլխավորել է Պոգրեբինսկին) 2013 թվականի նոյեմբերին ուկրաինական կառավարության Համաձայնագրի ստորագրման դադարեցման մասին որոշումը կարող է Ուկրաինային թույլ տալ մոտակա հեռանկարում խուսափել տնտեսության առանցքային ճյուղերի լուրջ ռիսկերից, այդ թվում ազգային արտադրության մաքսային պաշտպանության մակարդակի նվազեցման, ԵՄ երկրներից սպեկուլյատիվ ներդրումների հոսքի, ԵՄ գյուղատնտեսական ապրանքների մատակարարման կրճատման, երկրի տնտեսության հումքային կողմնորոշման ուժեղացման[93]։

Ռուսաստանի դիրքորոշում. ֆինանսա-տնտեսական խայծեր

խմբագրել

Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը քանիցս ընդգծել է, որ ԵՄ-ի և Ուկրաինայի միջև այս կամ այն համաձայնագրերի ստորագրումն Ուկրաինայի ինքնուրույն ընտրությունն է։ Միևնույն ժամանակ, նա զգուշացրել է, որ Եվրամիության հետ ասոցացման համաձայնագրերի ստորագրման դեպքում և ԵՄ և Ուկրաինայի միջև ազատ առևտրի գոտի ստեղծելու դեպքում Ռուսաստանը ստիպված կլինի սեփական տնտեսական շահերը պաշտպանելու միջոցներ ձեռնարկել և ակտիվորեն պաշտպանել իր շուկաները ուկրաինական ապրանքներից, ինչպես նաև դնել ԱՊՀ ազատ առևտրի գոտուց Ուկրաինային հանելու հարցը[94][95]։ Մոտավորապես նույն տեսակետն է արտահայտել ՌԴ կառավարության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը[96]։

Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման մասին բանակցություններ վարելով հանդերձ Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը և ուկրաինայի կառավարությունը, միևնույն ժամանակ, ջանքեր են ձեռնարկել ԵվրԱզԷՍ Մաքսային միության հետ համագործակցության Ուկրաինայի համար ընդունելի մոդել մշակելու, թեև եվրապաշտոնյաները դեռ 2011 թվականի գարնանը հստակ հասկացրել են, որ Ուկրաինան չի կարող միաժամանակ լինել Մաքսային միության անդամ և միանալ ԵՄ համաձայնագրին ազատ առևտրի գոտուն[97]։ Միաժամանակ եվրամիության ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հանձնակատար Ֆյուլեն կարծիք էր հայտնել, որ Ուկրաինայի ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը միանգամայն համատեղելի է նրա ԵվրԱզԷՍ-ի Մաքսային միությունում դիտորդի կարգավիճակի հետ (ընդ որում այդ կազմակերպությունը դիտորդի կարգավիճակ չի նախատեսում)[98]։

2013 թվականի մայիսի 31-ին Ուկրաինան Մաքսային միության հետ կնքել է համագործակցության հուշագիր, որը, ըստ Ուկրաինայի վարչապետ Նիկոլայ Ազարովի, Ուկրաինային հնարավորություն էր տալիս մասնակցել Մաքսային միության մարմինների նիստերին, իսկ հետագայում նաև Եվրասիական տնտեսական միության նիստերին, փաստորեն, դիտորդի կարգավիճակով[99][100]։

Ընդ որում, ռուսական ղեկավարությունը զուգահեռաբար Ուկրաինային համոզելու ջանքեր էր գործադրում (ինչպես և մի քանի այլ նախկին խորհրդային հանրապետություններ), որպեսզի փոխի իր եվրաինտեգրման ընտրությունը և անդամակցի Մաքսային միությանը[101]։ Լուրջ լարվածություն ծագեց ռուս-ուկրաինական հարաբերություններում 2013 թվականի հուլիսի վերջում. նախ «Ռոսպոտրեբնադզոր» - ը արգելեց հրուշակեղենի արտադրությամբ զբաղվող ուկրաինական «Ռոշեն» ապրանքների ներմուծումը[102][103], իսկ այնուհետև հայտնի դարձավ երկրի սահմաններում ուկրաինական ապրանքների մեծ կուտակումների մասին կապված մաքսային բեռների զննման ընթացակարգերի խստացնելու հետ[104][105]։ Իրավիճակն առաջացրել էր մեծ մտահոգություն ոչ միայն արտահանողների, այլ նաև ուկրաինական իշխանությունների շրջանում[106]։ Հոկտեմբերի վերջին դադարեցվեցին ուկրաինական «Ազովօբշչեմաշ», «Դնեպրովագոնմաշ» և Կրյուկովի վագոնաշինական գործարանների վագոնների արտահանումը Ռուսաստան[107]։ Մեկնաբաններն այդ նույն շարքին էին դասում Ռուսաստանի կողմից տեղեկատվական ճնշումները ուկրաինական գրիվնայի վրա հաղորդագրություններով, որը կատարվում էր Ուկրաինայի աճող պետական պարտքի վերաբերյալ, նրա ոսկու արժութային պահուստների կրճատման, Ուկրաինային սպառնացող գալիք դեֆոլտի և արժութային ճգնաժամի մասին լուրերի տարածման ճանապարհով[108][109][110][111][112][113]։

2013 թվականի դեկտեմբերին «Կոմերսանտ» թերթը հաղորդել է՝ վկայակոչելով լավատեղյակ աղբյուրները, որոնք մոտ են Ուկրաինայի նախագահի վարչակազմին, որ ռուս-ուկրաինական բանակցությունների ընթացքում, որոնք տեղի են ունեցել ինչպես նախքան Վիլնյուսի «Արևելյան գործընկերության» գագաթաժողովը, այնպես էլ դրանից հետո, Ռուսաստանը Ուկրաինային խոստացել էր ընդհանուր առմամբ 15 մլրդ դոլար ուղղակի օգնության, վարկերի և տարբեր արտոնությունների ձևով։ Բացի այդ, Ռուսաստանը խոստացվել էր Ուկրաինայում նվազեցնել գազի գինը, որը երկրի բյուջեին կբերեր ևս մի քանի միլիարդ դոլար։ Մինչդեռ ԵՄ-ն Ուկրաինային խոստացել էր 600 մլն եվրո Ուկրաինային ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման դեպքում։ Այսպիսով, ռուսական պայմանները անհամեմատ ավելի գրավիչ էին թվում։

Մոսկվան նաև համաձայնվել էր ֆինանսավորել մի քանի խոշոր ենթակառուցվածքային նախագծեր, և հայտարարել էր, որ պատրաստ է ուկրաինացի առաջատար գործարարներին (այդ թվում, նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի մերձավոր շրջապատից) առաջարկել «չափազանց շահավետ նախագծերին» մասնակցություն։ Սա նույնպես պետք է հենց Ռուսաստանի հետ, այլ ոչ թե Եվրամիության հետ մերձեցման անձնական շահագրգռվածություն առաջացներ։

Հենց այդ «ֆինանսա-տնտեսական ասպեկտներն» էլ դարձան որոշիչ փաստարկներ, որոնք Յանուկովիչին համոզեցին հետաձգել ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումը։ Սակայն Մաքսային միություն անհապաղ մտնելու մասին, ըստ «Կոմերսանտ» թերթի, խոսք չէր գնացել ո՛չ մինչև Վիլնյուսի գագաթնաժողովը, ոչ էլ Սոչիում 2013 թվականի դեկտեմբերի 6-ի բանակցություններում[114]։

Տնտեսական առումով

խմբագրել

Սույն համաձայնագրի ստորագրումը և վավերացումը Ուկրաինային դնում է եվրաինտեգրման յոթ մակարդակներից առաջին մակարդակի վրա։ Առաջին փուլում են գտնվում նաև այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Ալժիրը, Չիլին, Եգիպտոսը, Իսրայելը, Հորդանանը, Լիբանանը, Մարոկկոն, ՀԱՀ, Սիրիան, Թունիսը, Վրաստանը, Մոլդովան[115]։ Վերը նշված երկրների մեծ մասը Եվրոպական միության անդամ դառնալու ոչ մեծ հավանականություն ունեն մի շարք պատճառներով, ինչպես, քանի որ եվրոպական երկրներ չեն հանդիսանում, այնպես էլ այլ՝ տնտեսական, սոցիալական և քաղաքական պատճառներով։

Բրիտանական The Times  թերթի մեկնաբան և լրագրող Ռոջեր Բոյզը կարծիք է հայտնել, որ ԵՄ-ն լկտիաբար խաբում է Ուկրաինային և միայն ձևացնում է, որ ցանկանում է տեսնել ԵՄ շարքերում, իսկ իրականում միայն առաջարկում է համաձայնագիր, համանման այն բանին, որ արդեն ստորագրվել է Թուրքիայի հետ 1964 թվականին։ Մեկնաբանը կարծում է, որ ո ՛չ Ուկրաինան, ո ՛չ Թուրքիան երբեք չեն դառնա ԵՄ անդամ։ Պատճառների թվում նա առանձնացնում է մեծ թվով ուկրաինացի գործազուրկներին, ովքեր պատրաստ են երկրից մեկնել աշխատանք գտնելու համար, ինչպես նաև Եվրամիության ընդհանուր ճգնաժամը[116]։

Որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ Ասոցացման համաձայնագրի ստորագրումը և ազատ առևտրի գոտում ընդգրկվելը և նույնիսկ Ուկրաինայի ԵՄ-ին տեսականորեն անդամակցությունը ձեռնտու չէ հենց Ուկրաինային[117]։ Ներդրումների աճի փոխարեն, որի վրա հույս ունեն ուկրաինական քաղաքական շրջանակների ներկայացուցիչները, կշարունակվի ուկրաինական ձեռնարկությունների զանգվածային փակումը, կսկսվի գրեթե բոլոր ապրանքների դրույքաչափերի նվազեցում ու ԵՄ ապրանքների ներմուծման ավելացում, որ վերջնականապես կքայքայի երկրի առանց այն էլ թույլ տնտեսությունը։ Միայն բյուջեի եկամուտների նվազեցնելը, ըստ որոշ գնահատականների, ամեն տարի կարող է հասնել 10-15% - ի։ Շատ ուկրաինական ապրանքներ անմրցունակ կդառնան եվրոպականի նկատմամբ, իսկ ուկրաինական ապրանքների ելքը ԵՄ շուկաներ քվոտայով և եվրոպական չափանիշներով խիստ կսահմանափակվի, որոնք Ուկրաինայում այսօր չեն գործում, իսկ որպեսզի դրանց համապատասխանեն, պետք է նոր սարքավորումներ գնել և ընդլայնված օրենսդրական բազա ունենալ, որը չկա Ուկրաինայի նույնիսկ նախագծում[118][119][120]։

Ռազմավարական հետազոտությունների նորվեգական ինստիտուտի պրոֆեսոր Ռայներտը 2015 թվականի հոկտեմբերին նշել է, որ Ասոցացման համաձայնագրում «բացակայում է գործընկերների հավասարությունը», մասնավորապես, այն «պարունակում է դրույթներ, համաձայն որոնց, եթե ուկրաինական արդյունաբերությունը խանգարի եվրոպականին, ապա կկատարվեն արտահանման սահմանափակումներ»[121]։

2016 թվականի հունվարի 18-ին, արդեն Ուկրաինայի ԵՄ միջև ազատ առևտրի գոտու (ԱԱԳ) համաձայնագիրը գործողության մեջ մտնելուց հետո, գյուղատնտեսական արդյունաբերող միլիարդատեր Կոսյուկը, որը Ուկրաինայի նախագահի խորհրդականն էր, «Ամերիկայի Ձայնին» տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ ազատ առևտրի գոտին «խաբեություն» է և, ըստ էության, «շուկաների որևէ բացում տեղի չի ունեցել... Եվրոպան խոսում է Ուկրաինայի հետ ԱԱԳ մասին, և միաժամանակ ստորագրվել են մի փունջ բացառություններ և սահմանափակումներ ուկրաինական ապրանքների արտահանման համար»։ Կոսյուկը, մասնավորապես, նշում է, որ «Ուկրաինայից պարենային ապրանքների արտահանման հսմար հաստատվել են աղետալի մեծ սահմանափակումներ կամ քվոտաավորումներ»[122]։

Ըստ «ПроАгро» լրատվական ընկերության 2016 թվականի հունվարի 8-ի տվյալների քվոտաներ են բացվել ԵՄ առանց տուրքի ներկրման 295,440 հազար տոննա ուկրաինական ցորենի և 3,790 հազար տոննա ուկրաինական գարու, որոնք կազմել է 31,10 % և համապատասխանաբար կազմում է տարեկան քվոտայի 1.52 %-ը։ Եգիպտացորենի ներմուծման քվոտա 400 հազար տոննան ամբողջությամբ ընտրվել է ներմուծողների կողմից[123]։ Այսպիսով, փետրվարի սկզբին Ուկրաինայի հիմնական քվոտաները եղել են սպառված[124]։ Մարտի կեսերին արդեն գրեթե ամբողջությամբ սպառվել էին նաև մնացած՝ պակաս նշանակալի ապրանքատեսակների չափաքանակները[125][126]։

Ըստ Ուկրաինայի պետական վիճակագրության Ուկրաինայի գումարային արտահանման կրճատումները 24% - 2015 թվականին, 2016 թվականին նույնպես շարունակել է նվազել։ Այսպես, 2016 թվականի առաջին 9 ամիսների ընթացքում աշխարհի բոլոր երկրների արտահանումը նվազել է ևս 8.7% - ով կամ 2.47 մլրդ դոլարով, իսկ առևտրի բացասական սալդոն անցած 9 ամիսների ընթացքում կազմել է 1.7 մլրդ դոլար՝ 2015 թվականի 9 ամիսների ընթացքում դրական սալդոյի 710 մլն դոլարի դիմաց։ ԵՄ երկրներ ուկրաինական ապրանքների արտահանմումը 2016 թվականին աճել է շուրջ 0.5 մլրդ դոլարով, ինչը չի փոխհատուցել այլ շուկաների զանգվածային կորուստները։ Նշվում է նաև արտահանման կառույցի վատթարացումը (հումքային ապրանքների ցածր ավելացված արժեքի օգտին, 2015 թվականին դրանց մասնաբաժինը կազմել է շուրջ 50%), ինչպես նաև այն, որ չնայած հարաբերությունների կտրուկ վատթարացմանը, սանկցիաներին և սահմանների փակմանը, Ռուսաստանը նախկինի պես բոլոր երկրների արտահանման մեջ ունի ամենամեծ մասնաբաժինը (9.9%)[127]։ Ընդ որում, ԵՄ անդամ երկրներից Ուկրաինայի արտահանման ամենամեծ մասնաբաժինն ունի Լեհաստանը (5.2%, 5-րդ տեղը), իսկ ԵՄ բոլոր երկրներ արտահանման համախառն մասնաբաժինը 2015 թվականին գումարային կազմել է միայն 34.1%[128]:

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Подписан политический блок соглашения об ассоциации Украины с ЕС. ИТАР-ТАСС, 21.03.2014
  2. ↑ Украина и ЕС подписали экономическую часть соглашения об ассоциации, Интерфакс (27 июня 2014).
  3. ↑ Եվրամիության պաշտոնական կայքում Ուկրաինայի ԵՄ Ասոցացման համաձայնագիրը ստորագրած երկրների ցանկ
  4. ↑ Игра в ассоциации
  5. ↑ Подписан политический блок соглашения об ассоциации Украины с ЕС. ИТАР-ТАСС, 21.03.2014
  6. ↑ «Украина и ЕС подписали экономическую часть соглашения об ассоциации». Интерфакс. 2014 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 27-ին.
  7. ↑ «А. В. Русакович, Политика Европейского союза в отношении постсоветских государств Восточной Европы в 2004—2014 гг. // Журнал международного права и международных отношений, № 4/2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  8. ↑ «Между Украиной и ЕС начала действовать зона свободной торговли». Фокус. 2016 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 12-ին. «С 1 января стартовало временное применение Соглашения об ассоциации Украина-ЕС в части углубленной и всеобъемлющей зоны свободной торговли.»
  9. ↑ Рада и Европарламент ратифицировали соглашение об ассоциации Украины с ЕС. ИТАР-ТАСС, 16.09.2014
  10. ↑ Угода про асоціацію між Україною та ЄС (анотація основних розділів Угоди). Արխիվացված 2013-11-09 Wayback Machine(ուկր.)
  11. ↑ EU–Ukraine Association Agreement — the full text(անգլ.)
  12. ↑ УГОДА ПРО АСОЦІАЦІЮ між Україною, з однієї сторони, та Європейським Союзом, Європейським співтовариством з атомної енергії і їхніми державами-членами, з іншої сторони.(ուկր.)
  13. ↑ Соглашение об ассоциации между ЕС и Украиной. Досье. ИТАР-ТАСС, 21.03.2014, обновлено 16.09.2014
  14. ↑ «Сегодня ЕС и Украина начинают переговоры о новом Соглашении». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-14-ին. Վերցված է 2017-04-17-ին.
  15. ↑ Баррозу: ЕС намерен завершить переговоры по СА и ЗСТ с Украиной, РБК Украiна, 19.12.2011
  16. ↑ «Европарламент раскрыл перед Украиной двери в ЕС». Политика (ռուսերեն). «БФМ.РУ». 2010 թ․ նոյեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. «Соглашение об ассоциации с Украиной ЕС, по словам Баррозу, хочет заключить к середине 2011 года.»
  17. ↑ EU-Ukraine association deal might hit ratification problems if Tymoshenko situation remains unchanged, Kyiv Post (5 September 2011)
  18. ↑ «Germany Leverages Ties For Fair Tymoshenko Trial». Spiegel Online International (անգլերեն). 2011 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին. «Last Friday Markus Löning, Germany's human rights commissioner, also spoke out against "selective and politically motivated justice," adding that his country and the EU would "watch developments in Ukraine very closely."»
  19. ↑ Hawley, Charles (2011 թ․ հոկտեմբերի 12). «'Ukraine May Soon Have Pariah Status Like Belarus'». Spiegel Online International (անգլերեն). Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 4-ին. «And, from a foreign policy perspective, the Ukrainian regime has, with Tuesday's verdict, completely sidelined itself. You can forget about further convergence with the European Union. If Ukraine isn't careful, it could soon have the same pariah status as Belarus.»
  20. ↑ EU-Ukraine pact finalised, signing stalled.
  21. ↑ «EU-Ukraine ties stumble over 'politically motivated justice'». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  22. ↑ Ukraine — Trade — European Commission(անգլ.)
  23. ↑ Украина и ЕС парафировали соглашение об ассоциации.
  24. ↑ Merkel: Germany tries to negotiate to treat Tymoshenko in Berlin («Меркель: Німеччина намагається домовитись про лікування Тимошенко в Берліні»).
  25. ↑ Tymoshenko:Austria ministers in Euro 2012 boycott, BBC News (2 May 2012)
  26. ↑ Украина приостанавливает подготовку к ассоциации с ЕС — Кабмин : Новости УНИАН
  27. ↑ Council conclusions on Ukraine 3209th FOREIGN AFFAIRS Council meeting Brussels, 10 December 2012
  28. ↑ Кабмин утвердил план подготовки к евроинтеграции Украины. РИА Новости, 15.02.2013
  29. ↑ СНБО определил первоочередные меры по евроинтеграции Украины. Интерфакс-Украина, 13.03.2013
  30. ↑ Remarks by Štefan Füle, Commissioner for Enlargement and Neighbourhood Policy, to the press after the meeting with members of the Ukrainian Government
  31. ↑ «Ukraine rejects pre-conditions for EU deal». EurActiv. 2013 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 22-ին.
  32. ↑ EU sets May deadline for Ukraine’s reforms
  33. ↑ Ukraine Faces EU Reform Deadline as Key to Association Pact, Bloomberg Businessweek (25 February 2013)
  34. ↑ ЕС не даст Украине денег, пока Киев не договорится с МВФ. Сегодня.ua, 10.09.2013
  35. ↑ ЕС предоставит 610 млн евро, если Украина вернется к работе с МВФ. УНИАН, 10.09.2013
  36. ↑ Янукович хочет и дальше работать с МВФ, но цены на газ повышать не собирается (видео). УНИАН, 30.08.2013
  37. ↑ Путин готов обсудить с Януковичем будущее отношений Таможенного союза и Украины
  38. ↑ Баррозу: Нельзя одновременно быть членом ТС и иметь углубленную зону свободной торговли с ЕС
  39. ↑ Баррозу надеется на вступление в силу расширенного Соглашения об упрощенном порядке выдачи виз во второй половине 2013 года
  40. ↑ Янукович помиловал Луценко
  41. ↑ Правительство Украины одобрило соглашение об ассоциации с ЕС — Радио Свобода, 18.09.2013
  42. ↑ «Путин окончательно отказал Украине в возможности присоединения к Таможенному союзу». NEWSru.com. 2013 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 16-ին.
  43. ↑ Європарламент підтримав підписання асоціації з Україною Արխիվացված 2013-11-04 Wayback Machine — Укрінформ, 23.10.2013
  44. ↑ Ihor Hurak, Ihor Hurak Ukrainian-Russian Interstate Relations During the Presidency of Viktor Yanukovych - "Honeymoon Period" or "Coercion to Marriage". — 2016. Архивировано из первоисточника 15 Դեկտեմբերի 2023.
  45. ↑ Serhii Plokhy The Russo-Ukrainian War: The Return of History. — W. W. Norton & Company, 2023-05-09. — 298 с. — ISBN 978-1-324-05120-6
  46. ↑ David R. Marples, Frederick V. Mills Ukraine's Euromaidan: Analyses of a Civil Revolution. — Columbia University Press, 2014-04-01. — С. 19. — 308 с. — ISBN 978-3-8382-6700-5
  47. ↑ Serhii Plokhy The Russo-Ukrainian War: The Return of History. — W. W. Norton & Company, 2023-05-09. — 298 с. — ISBN 978-1-324-05120-6
  48. ↑ Промышленники попросили Януковича отложить на год ассоциацию с ЕС // УНИАН от 12 ноября 2013
  49. ↑ Янукович: у нас нет денег для модернизации предприятий под стандарты ЕС // УНИАН от 14 ноября 2013
  50. ↑ Совет ЕС не принял решение об ассоциации с Украиной : Новости УНИАН
  51. ↑ Рада провалила все законопроекты по Тимошенко, оппозиция скандирует «Ганьба!
  52. ↑ Рада приняла еврозакон о выборах конституционным большинством : Новости УНИАН
  53. ↑ Украина приостанавливает подготовку к ассоциации с ЕС — Кабмин : Новости УНИАН
  54. ↑ Бойко рассказал, почему приостановлена подготовка к ассоциации с ЕС : Новости УНИАН
  55. ↑ Условия МВФ — последняя капля в отсрочке Ассоциации Украины с ЕС.
  56. ↑ Азаров: обещание России пересмотреть газовый контракт, по большому счету, есть — Интерфакс
  57. ↑ Источник АП утверждает, что процесс переговоров с ЕС не прекращался.
  58. ↑ У ЄС відкинули пропозицію Києва про тристоронні переговори за участю Росії. 22.11.2013
  59. ↑ «Украина все-таки не подписала соглашение об ассоциации с ЕС». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  60. ↑ «Янукович не стал подписывать соглашение об ассоциации. Таймер, 29.11.2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  61. ↑ Lenta.ru: Азаров рассказал об угрозах еврокомиссара в адрес правительства Украины
  62. ↑ Квасневский уверен, что Россия давлением заставила Украину отказаться от ассоциации с ЕС : Новости УНИАН
  63. ↑ ЕС разочарован неожиданным решением украинского правительства — Эштон : Новости УНИАН
  64. ↑ Фюле отменил свой завтрашний визит в Украину : Новости УНИАН
  65. ↑ США розчаровані рішенням України призупинити інтеграцію з ЄС — УНІАН, 22.11.2013
  66. ↑ У ПАРЄ занепокоєні припиненням Україною підготовки до асоціації з ЄС — УНІАН, 22.11.2013
  67. ↑ Президент Литвы: Европа открыта для украинского народа, а не для правительства
  68. ↑ Новости Украины NEWSru.ua :: Меркель инициирует переговоры с Путиным об Украине
  69. ↑ Россия ведет против Украины «пропагандистскую войну» — МИД Швеции
  70. ↑ Германия критикует Россию за действия в отношении Украины
  71. ↑ «Украина подписала политическую часть Соглашения об ассоциации с ЕС». Интерфакс. Москва. 2014 թ․ մարտի 21. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 21-ին. «Подписи под документом поставили премьер-министр Украины Арсений Яценюк, председатель Европейского Совета Херман ван Ромпей, глава Европейской комиссии Жозе Мануэл Баррозу и руководители 28 стран Европейского союза.»
  72. ↑ Меркель: соглашение ЕС-Киев вступит в силу лишь после переговоров с РФ
  73. ↑ Улюкаев: договорённости по ассоциации Украины с ЕС должны быть оформлены актами Рады и ЕК. ИТАР-ТАСС, 15.09.2014
  74. ↑ Действие договора с Украиной о ЗСТ приостанавливается с 1 января 2016 г — указ президента РФ // Интерфакс-Украина, 16.12.2015
  75. ↑ Порошенко: ЕС уведомил о готовности к введению ЗСТ с Украиной с 1 января
  76. ↑ Евгений Калюков (2015 թ․ դեկտեմբերի 30). «Путин разрешил экспортировать газ на Украину по старым правилам». РБК.
  77. ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 30.12.2015 № 681 "О частичном возобновлении Российской Федерацией действия Договора о зоне свободной торговли в отношении Украины"». Официальный интернет-портал правовой информации. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30.
  78. ↑ «Федеральный закон от 30.12.2015 № 410-ФЗ "О приостановлении Российской Федерацией действия Договора о зоне свободной торговли в отношении Украины"». Официальный интернет-портал правовой информации. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30.
  79. ↑ «Путин подписал закон о приостановлении договора о ЗСТ с Украиной». ՌԻԱ Նովոստի. 2015 թ․ դեկտեմբերի 30.
  80. ↑ Евросоюз не будет компенсировать Украине потерю российского рынка — Новости — Finance.
  81. ↑ «ЕС отказался компенсировать Украине потерю российского рынка». Интерфакс. 2015 թ․ նոյեմբերի 19.
  82. ↑ «Еврокомиссар Хан: «Мы слишком часто финансировали обещания Украины. Это нужно изменить»». Украинская правда. 2015 թ․ նոյեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  83. ↑ Consilium — Search the agreements database
  84. ↑ Ратификационный пакет Соглашения об ассоциации с ЕС уже практически готов — СМИ.
  85. ↑ МЗС завершило підготовку документів, необхідних для ратифікації Асоціації з ЄС — УНІАН, 24.07.2014
  86. ↑ Минюст согласовал проект ратификации СА с ЕС и ожидает, что МИД направит его Порошенко — РБК Украина, 22 июля 2014 года
  87. ↑ Ратификационный пакет документов соглашения с ЕС уже у Порошенко, — СМИ
  88. ↑ «Українські Новини Бизнес — Порошенко предлагает Раде ратифицировать соглашение об ассоциации с ЕС». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  89. ↑ Проект Закону про ратифікацію Угоди про асоціацію між Україною, з однієї сторони, та Європейським Союзом, Європейським співтовариством з атомної енергії і їхніми державами-членами, з іншої сторони (номер регистрации 0098)(ուկր.)
  90. ↑ Рада ратифицировала Соглашение об ассоциации с ЕС — Видео
  91. ↑ Порошенко підписав закон про ратифікацію Угоди(չաշխատող հղում) — Укрінформ, 16.09.2014
  92. ↑ Украина отказалась «подписать предсмертную записку», посылая «геополитический проект» ЕС на рифы(անգլերեն)
  93. ↑ «Украинское правительство приостановило процесс подготовки к подписанию Соглашения об ассоциации с ЕС. Киевский центр политических исследований и конфликтологии. 25.11.2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  94. ↑ Путин: в составе ТС сотрудничество Украины с ЕС было бы выгоднее.
  95. ↑ Путин: Таможенный союз примет меры в случае ассоциации Украины с ЕС. РИА Новости Украина, 22.08.2013
  96. ↑ Медведев назвал «лукавством» заявления Киева о готовности интеграции.
  97. ↑ «Баррозу исключает одновременное вступление Украины в Таможсоюз и создание ЗСТ с ЕС». Интерфакс-Украина. 2011 թ․ ապրիլի 18.
  98. ↑ «Фюле заявил о недопустимости давления России на страны, движущиеся в ЕС». Украинская правда. 2013 թ․ սեպտեմբերի 11. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  99. ↑ «Украина и ЕЭК договорились об углублении взаимодействия». Интерфакс-Украина. 2013 թ․ մայիսի 31.
  100. ↑ «Меморандум об углублении взаимодействия между Украиной и Евразийской экономической комиссией». Кабинет министров Украины. 2013 թ․ հունիսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  101. ↑ Принуждение к вступлению в Таможенный союз, или Покупай украинское, бойкотируй российское!. — іnoСМИ.ру, 8 августа 2013 года.
  102. ↑ Роспотребнадзор запретил поставки в Россию продукции одного из ведущих кондитерских предприятий Украины — Онищенко. Интерфакс, 29.07.2013
  103. ↑ «Russia hits at Ukraine with chocolate war». EurActiv. 2013 թ․ օգոստոսի 14. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
  104. ↑ «ФРУ: Таможня РФ фактически остановила весь украинский импорт. РБК, 15.08.2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  105. ↑ Russia tightens customs rules to force Ukraine into union Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine, Reuters (15 August 2013)
  106. ↑ «Trading insults». The Economist Newspaper. 2013 թ․ օգոստոսի 24. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
  107. ↑ «Россия запретила импорт украинских вагонов». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  108. ↑ Сбербанк России пророчит Украине валютный кризис. — Украинская правда, 4 сентября 2013 года.
  109. ↑ Покушение на гривну. — День, 11 сентября 2013 года.
  110. ↑ После неудачной торговой войны Россия предприняла информационную атаку на гривну Արխիվացված 2013-10-23 Wayback Machine. 
  111. ↑ Эксперты назвали провокацией прогноз «Сбербанка России» об обвале гривны Արխիվացված 2013-10-23 Wayback Machine. 
  112. ↑ Информационная кампания о возможном дефолте Украины: главные герои Արխիվացված 2015-01-13 Wayback Machine // Forbes, 12 сентября 2013
  113. ↑ «Ukraine's EU trade deal will be catastrophic, says Russia». The Guardian. 2013 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  114. ↑ КоммерсантЪ: Майдан растаможивает Украину
  115. ↑ European Union — EEAS (European External Action Service) | EU forges closer ties with Ukraine, Georgia and Moldova
  116. ↑ Ukraine, like Turkey, won’t ever join the EU | The Times
  117. ↑ Бессмысленные баррикады > Пульс > Еженедельник 2000
  118. ↑ Независимости нет.
  119. ↑ «Интеграционные устремления Украины и ЕС: ответственный подход > Экономика > Еженедельник 2000». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  120. ↑ «Союз или зона? > Соседи > Еженедельник 2000». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
  121. ↑ Рецепт выживания: о чём говорили бизнесмены и чиновники на международном экономическом форуме в Киеве — Минфин
  122. ↑ Владелец «Наша Ряба» и агрохолдинга «Мироновский хлебопродукт» жалуется, что ЗСТ с Европой — это обман Украины // Новости // Finance.
  123. ↑ Украинские экспортеры полностью выбрали квоту на беспошлинный экспорт украинской кукурузы в ЕС // ПроАгро
  124. ↑ Квоты на пшеницу на рынке ЕС Украина исчерпает за пару дней — эксперт // РИА Новости Украина
  125. ↑ Рынок ЕС_ В Украине заканчиваются квоты на зерно - Korrespondent.net
  126. ↑ Украина исчерпала квоты ЕС на большинство продуктов - Финансы bigmir)net
  127. ↑ В Украине сокращается экспорт.
  128. ↑ Рейтинги экспорта товаров из Украины. Снижение в ЕС – на $4 млрд (инфографика)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուկրաինայի_և_Եվրամիության_միջև_ասոցացման_համաձայնագիր&oldid=10172582» էջից