Շինուհայր

Շինուհայր
Գյուղ
	Շինուհայր
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Սյունիքի
Համայնք	Տաթև (համայնք)
Այլ անվանումներ	Շնհեր
Մակերես	30.56 կմ²
ԲԾՄ	1500 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2661 մարդ (2011)
Խտություն	94 մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	Շինուհայրցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Փոստային դասիչ	3213
	Շինուհայր (Հայաստան)
	Շինուհայր (Հայաստան)
	Շինուհայր Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Շինուհայր (այլ կիրառումներ)

Շինուհայր, գյուղ Հայաստանի Սյունիքի մարզում, Գորիսից 9 կմ հարավ, Որոտան գետի ձախ կողմում՝ սարավանդի վրա, բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ մոտ 1500 մետր։ Հեռավորությունը Կապան մարզկենտրոնից կազմում է մոտ 68 կմ։

Գյուղը Շինհեր անվան տակ ընդգրկված է եղել Ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում։ Խորհրդային տարիներին մասն է կազմել Հայկական ԽՍՀ Զանգեզուրի գավառի, իսկ 1930 թվականից՝ Գորիսի շրջանի։ 1995 թվականից մտնում է Հայաստանի Սյունիքի մարզի մեջ, 2015 թվականից մասն է խոշորացված Տաթև համայնքի, հանդիսանում է համայնքի խոշորագույն բնակավայրը և կենտրոնը։

Բնակչություն Խմբագրել

Ըստ Հայաստանի 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների՝ Շինուհայրի մշտական բնակչությունը կազմել է 2661, առկա բնակչությունը՝ 1999 մարդ^[1]։ Գյուղը բնակեցված է եղել և շարունակում է բնակեցված լինել գրեթե բացառապես հայերով^[2], բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև^[3].

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2004	2011
Բնակիչ	244	1517	1282	1343	1146	1306	1896	2645	2593	2590	2661

Տնտեսություն Խմբագրել

Բնակչությունը զբաղվում է բանջարաբուծությամբ, հացահատիկի և կերային կուլտուրաների մշակությամբ։

Պատմամշակութային կառույցներ Խմբագրել

Հին գյուղատեղիում պահպանվել է 18-րդ դարի Շնհեր ամրոցի հետքերը, հարավային կողմում՝ գտնվում է Շնհերի Սուրբ Աստվածածին անապատ համալիրը (1676 թ.), իսկ բուն գյուղում գտնվում են Սուրբ Ստեփանոս եռանավ եկեղեցին (17-րդ դար) և «Խաչեր» գերեզմանատունը (1261 թ.)։

Տես նաև Խմբագրել

Շինուհայրի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Սյունիքի մարզ)

Հայտնի մարդիկ Խմբագրել

Արշակ Շիրինյան (1883-1920), հայ քաղաքական գործիչ, Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանի 2-րդ գումարման պատգամավոր^[4]</ref>։
Իվան Վարդանյան (1888-1937), հայ հակացարական ելույթների մասնակից (1905-1907), կարմիրբանակային, Հայկական դիվիզիայի կոմիսար, Հայաստանի Կենտգործկոմի անդամ (1931, 1935)։
Ասատուր Խուրշուդյան (1896-1971), հայ իրավաբան, հեղափոխական շարժման մասնակից, Կարմիրբանակային պարտիզան (1920-1921)։
Սուրեն Թովմասյան (1910-1980), հայ կուսակցական և պետական գործիչ, դիվանագետ, ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար (1953-1960), արտակարգ և լիազոր դեսպան։
Խիկար Բարսեղյան (1918-1996), հայ պատմաբան, լրագրող, պատմական գիտությունների դոկտոր (1964), պրոֆեսոր (1966), ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1987)^[5]։
Նիկոլայ Մարգարյան (1919-?), հայ մանկավարժ, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից։
Լենո Աբգարյան (1925-2017), հայ բժիշկ-թոքաբան, բժշկական գիտությունների թեկնածու^[6]։
Լենդրուշ Խուրշուդյան (1927-1999), հայ պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր (1966), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996)^[7]։
Հրաչիկ Սիմոնյան (1928-2016), հայ պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր (1970), պրոֆեսոր (1971), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996)^[8]։
Առաքել Աբգարյան (1956-1992), հայ ազատամարտիկ, Արցախյան պատերազմի մասնակից^[9]։
Արմեն Գասպարյան (1974-2016), հայ ազատամարտիկ, Արցախյան ազատամարտի մասնակից^[10]։
Շանթ Հովհաննիսյան (1974), հայ դերասան, ՀՀ վաստակավոր արտիստ (2014)։

Պատկերասրահ Խմբագրել

Վանական համալիր Կուսանաց անապատ
Խոյաձև հուշարձան
Խաչքար
Սուրեն Թովմասյանի կիսանդրին Շինուհայրի դպրոցի բակում, բացվել է 2007 թվականին

Ծանոթագրություններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
↑ Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
↑ Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 5, էջ 10
↑ Հայաստանի Հանրապետության նիստերի արձանագրություններ։ 191-1920թթ. (խմբ. Գլխավոր խմբագիր և կազմող՝ Ա. Վիրաբյան), Երևան, «Հայաստանի ազգային արխիվ», 2009 — 593-597, էջեր 593-597 — 616 էջ. — 1000 հատ, ISBN 978-99941-878-3-6։
↑ «AV Production - Խիկար Բարսեղյան»։ avproduction.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-15-ին։ Վերցված է 2018-11-27
↑ «Գորիսի հանրագիտարան», Էդուարդ Զոհրաբյան, Համլետ Միրզոյան, Երևան, 2008, էջ 4.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-06-28
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-06-27
↑ «Գորիսի հանրագիտարան», Էդուարդ Զոհրաբյան, Համլետ Միրզոյան, Երևան, 2008, էջ 3.
↑ «Yerevan.Today | Հակառակորդի կրակոցից զինծառայող է զոհվել» (hy-am)։ Վերցված է 2018-08-12

Արտաքին հղումներ Խմբագրել

Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում Archived 2014-01-29 at the Wayback Machine.
Համայնքի ղեկավարի Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում Archived 2014-01-29 at the Wayback Machine.

[census2011-1] 1,0 ^1,1 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները

[hay_bnak-2] Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»

[hay_texanun-3] Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 5, էջ 10

[4] Հայաստանի Հանրապետության նիստերի արձանագրություններ։ 191-1920թթ. (խմբ. Գլխավոր խմբագիր և կազմող՝ Ա. Վիրաբյան), Երևան, «Հայաստանի ազգային արխիվ», 2009 — 593-597, էջեր 593-597 — 616 էջ. — 1000 հատ, ISBN 978-99941-878-3-6։

[5] «AV Production - Խիկար Բարսեղյան»։ avproduction.am։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-15-ին։ Վերցված է 2018-11-27

[6] «Գորիսի հանրագիտարան», Էդուարդ Զոհրաբյան, Համլետ Միրզոյան, Երևան, 2008, էջ 4.

[7] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-06-28

[8] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-06-27

[Գորիս-9] «Գորիսի հանրագիտարան», Էդուարդ Զոհրաբյան, Համլետ Միրզոյան, Երևան, 2008, էջ 3.

[yerevan.today-10] «Yerevan.Today | Հակառակորդի կրակոցից զինծառայող է զոհվել» (hy-am)։ Վերցված է 2018-08-12

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]