Իգոր Տամմ

Իգոր Տամմ; ռուս.՝ Игорь Тамм
Ծնվել է	հունիսի 26 (հուլիսի 8), 1895; Վլադիվոստոկ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	ապրիլի 12, 1971 (75 տարեկանում); Մոսկվա, ԽՍՀՄ; բնական մահով
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն; ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս-տեսաբան, գյուտարար և համալսարանի պրոֆեսոր
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ և Մոսկվայի պետական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	տեսական ֆիզիկա
Անդամակցություն	Լեոպոլդինա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատեր	Էդինբուրգի համալսարան և ՄՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Լեոնիդ Մանդելշտամ
Եղել է գիտական ղեկավար	Վիտալի Գինզբուրգ, Անդրեյ Սախարով, Gersh Budker? և Nikita Moiseyev?
Հայտնի աշակերտներ	Vladimir Kadyshevsky?, Լեոնիդ Կելդիշ, Moisey Markov?, Anri Rukhadze?, Q4419204?, Միքայել Տեր-Միքայելյան, Եվգենի Ֆեյնբերգ և Semyon Shubin?
Պարգևներ	Ստալինյան մրցանակ Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
Երեխա(ներ)	Q16406194?
	Igor Tamm Վիքիպահեստում

Իգոր Եվգենևիչ Տամմ (ռուս.՝ Игорь Евгеньевич Тамм, հունիսի 26 (հուլիսի 8), 1895, Վլադիվոստոկ, Ռուսական կայսրություն^[1] - ապրիլի 12, 1971(1971-04-12)^[1]^[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1]), խորհրդային ֆիզիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս 1953։ Սոցիալիստ, աշխատանքի հերոս 1953 թ.։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը 1918 թ.-ին։ Դասավանդել է երկրի մի շարք բուհերում (1924—1941 թվականներին և 1954 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանում)։ 1934 թվականից աշխատել է ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիկայի ինստիտուտում։ Աշխատանքները վերաբերում են քվանտային մեխանիկային և դրա կիրառություներին, ճառագայթման տեսությանը, միջուկային մասնիկների փոխազդեցության և տիեզերական ճառագայթների տեսությանը, ջերմամիջուկային սինթեզին։ Մշակել է 1930 բյուրեղներում լույսի ցրման քվանտային տեսությունը, էլեկտրոններից լույսի ցրման տեսությունը, մուծել ձայնային քվանտների (ֆոնոնների) հասկացությունը։ Ստեղծել է (Ս. Պ. Շուբինի հետ համատեղ) մետաղներում ֆոտոէֆեկտի քվանտամեխանիկական տեսությունը 1931 թ., կանխատեսել էլեկտրոնների հատուկ վիճակների գոյության հնարավորությունը բյուրեղների մակերևույթի վրա («Տամմի մակարդակներ»)։ 1934 թ. առաջարկել և մաթեմատիկորեն զարգացրել է միջուկային ուժերի քանակական տեսությունը, որի սխեմայով ստեղծվել է միջուկային ուժերի արդի մեզոնային տեսությունը։ 1937 թ. Իգոր Տամմը Եվգենևիչ Ֆրանկի հետ ստեղծել է Վավիլով-Չերենկովի էֆեկտի տեսությունը։ Մշակել է 1945 թ. միջուկային տարրական մասնիկների փոխազդեցության բացատրության մոտավոր մեթոդ (Տամմի-Դանկովի մեթոդ)։ Ունի ջերմամիջուկային կառավարվող սինթեզի ստացման խնդրին վերաբերող կարևոր աշխատանքներ։ Ստեղծել է ֆիզիկոս-տեսաբանների դպրոց։ Պարգևատրվել է Լենինի և Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։ ԽՍՀՄ պետական մրցանակ 1946 թ., 1953 թ., նոբելյան մրցանակ 1958 թ.։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Тамм Игорь Евгеньевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1958/
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 11, էջ 557)։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Тамм_Игорь_Евгеньевич_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Тамм Игорь Евгеньевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q829984">[https://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=105805_Mathematics_Genealogy_Project]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1997.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a></div>-3] Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q829984">[https://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=124930_Mathematics_Genealogy_Project]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1997.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a></div>-4] Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q829984">[https://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=168353_Mathematics_Genealogy_Project]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1997.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a></div>-5] Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[[http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1958/_http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1958/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttp://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1958/

[[https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/_https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Իգոր Տամմ ռուս.՝ Игорь Тамм

Ծնվել է	հունիսի 26 (հուլիսի 8), 1895 Վլադիվոստոկ, Ռուսական կայսրություն^[1]
Մահացել է	ապրիլի 12, 1971(1971-04-12)^[1]^[2] (75 տարեկանում) Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1] բնական մահով
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս-տեսաբան, գյուտարար և համալսարանի պրոֆեսոր
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ և Մոսկվայի պետական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	տեսական ֆիզիկա
Անդամակցություն	Լեոպոլդինա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատեր	Էդինբուրգի համալսարան և ՄՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Լեոնիդ Մանդելշտամ
Եղել է գիտական ղեկավար	Վիտալի Գինզբուրգ^[3], Անդրեյ Սախարով^[4], Gersh Budker?^[5] և Nikita Moiseyev?
Հայտնի աշակերտներ	Vladimir Kadyshevsky?, Լեոնիդ Կելդիշ, Moisey Markov?, Anri Rukhadze?, Q4419204?, Միքայել Տեր-Միքայելյան, Եվգենի Ֆեյնբերգ և Semyon Shubin?
Պարգևներ	Ստալինյան մրցանակ Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ^[6]^[7] Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
Երեխա(ներ)	Q16406194?
Igor Tamm Վիքիպահեստում