Վիքիպեդիա

Ելիզավետա Տարախովսկայա

ռուս գրող (1891-1968)

Ելիզավետա Յակովլևնա Տարախովսկայա (ռուս.՝ Елизаве́та Я́ковлевна Тарахо́вская ծննդյան անունը՝ Պարնոխ, ռուս.՝ Па́рнох հուլիսի 15 (27), 1891, Տագանրոգ, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն - նոյեմբերի 13, 1968(1968-11-13), Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), ռուս բանաստեղծուհի, դրամատուրգ, թարգմանիչ։

Ելիզավետա Տարախովսկայա
Ծննդյան անունռուս.՝ Елизавета Яковлевна Парнох
Ծնվել էհուլիսի 15 (27), 1891
ԾննդավայրՏագանրոգ, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էնոյեմբերի 13, 1968(1968-11-13) (77 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Մասնագիտությունգրող, բանաստեղծուհի, մանկագիր, դրամատուրգ և թարգմանչուհի
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունԲեստուժևյան դասընթացներ և Մարիինյան գիմնազիա

Վալենտին Պարնախի և Սոֆյա Պարնոկի քույրը։

Կենսագրություն

խմբագրել

Ելիզավետա Տարախովսկայան ծնվել է 1891 թվականին, Տագանրոգում։ Հայրը՝ Յակով Սոլոմոնովիչ Պարնոխը, եղել է դեղագործ և դեղատան սեփականատեր, ազնվական պատվավոր քաղաքացի։ Մայրը Ալեքսանդրա Աբրամովնա Պարնոխը (ծննդյան անունը՝ Իդելսոն, 1853-1895), եղել է բժիշկ։ Ելիզավետան ոսկե մեդալով ավարտել է Տագանրոգի Մարիինյան գիմնազիան, Պետրոգրադում սովորել է Բեստուժևի դասընթացներում։

1920 թվականին Ռոստովում Ելիզավետան ամուսնացել է «տագանրոգցի վաճառականի որդու»՝ Ալեքսանդր Աբրամովիչ Տարախովսկու հետ[2]։ Ամուսնու հայրը՝ գրող և թատրոնի քննադատ Աբրամ Բորիսովիչ Տարախովսկին (կեղծանունը՝ Ա. Դարով, 1866 - 1920 թվականից ոչ շուտ), տպագրվել է «Տագանրոգի բանբերում», եղել է «Մերձազովյան երկրամաս» («Приазовский край») թերթի աշխատակից (1919 թվականին՝ խմբագիր), նամակագրության մեջ է եղել Անտոն Չեխովի հետ[3][4]։ Այս ամուսնությունը երկար չի տևել, բայց ամուսնու ազգանունը Ելիզավետան կրել է ողջ կյանքի ընթացքում[2]։

Հեղինակ է տարբեր ժանրերի (պոեզիա, արձակ, դրամատուրգիա) բազմաթիվ մանկական գրքերի։ Հետագա տարիներին թողարկել է «մեծահասակների» համար բանաստեղծությունների երկու ժողովածու։

Ելիզավետա Տարախովսկայան երեխաների համար ռուսերեն է թարգմանել Յուլիան Տուվիմի (Լեհաստան), Կուդդուս Մուհամմադիի (Ուզբեկստան), Միրվարի Դիլբազիի (Ադրբեջան), Մարիկա Բարաթաշվիլիի (Վրաստան), Էդուարդաս Մեժելայտիս (Լիտվա), Ասեն Բոսև (Բուլղարիա) և շատ ուրիշների բանաստեղություններ։ Ռուսաստանի շատ թատրոններում, այդ թվում՝ Սերգեյ Օբրազցովի անվան տիկնիկային թատրոնում, բեմադրվում է Տարախովսկայայի По щучьему велению հեքիաթը։

Յակով Պարնոխի առաջին ամուսնության բոլոր զավակներից Ելիզավետա Տարախովսկայան խորհրդային գրականության համակարգում եղել է առավել ապահովված։ Այս հանգամանքը նրան թույլ է տվել օգնել եղբոր՝ Վալենտին Պարնախի ընտանիքին այն տարիներին, երբ նրանք կարիքի մեջ էին[5]։

Ելիզավետա Տարախովսկայան մահացել է 1968 թվականի նոյմեբերի 13-ին, Մոսկվայում։ Թաղված է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Ընտանիք

խմբագրել

Մատենագիտություն

խմբագրել
 
Պառնախների տունը Տագանրոգում
 
Լիզան և Վալենտինը Տագանրոգի տան պատշգամբում, 1910
  • О том, как приехал шоколад в Моссельпром / Рис. Ю. Ганфа. - [М.]: Друзья детей, [1925]. - 13 с.: ил.
  • Тит полетит / Рис. А. Самохвалова. - М.; Л.: ЗиФ, 1925. - 12, [1] с.: ил.
  • Электрическая курица: [Рассказ] / Обл.: И. Ф[ранцуз]. - [М.; Л.]: ГИЗ, [1927]. - [12] с.: ил.
  • Железная дорога / Рис. Б. Покровского. - М.: изд-во Г. Ф. Мириманова, 1928. - [11] с.: ил.
  • Митька и наука: Рассказы / Рис. В. Васильева. - М.; Л.: ГИЗ, 1928. - 32 с.: ил.
  • Новый дом / Рис. Павлинова. - М.: Мириманов, 1928. - [12] с.: ил.
    • То же / Ил.: Ф. Кондратов. - [М.]: ГИЗ, 1930. - 15 с.: ил.
    • То же. Изд. 2-е. - [М.]: Мол. гвардия, 1931. - 15 с.: ил.
  • Огород / Рис. Павлинова. - М.: Г. Ф. Мириманов, 1928. - [11] с.: ил.
  • У Чёрного моря / Обл.: И. Мр[очковский]. - [М.]: ГИЗ, 1928. - [11] с.: ил.
  • Костя, клоп и микроскоп / Рис. В. Апостоли. - [Л.]: Радуга, 1929. - [11] с.: ил.
  • Стальные ребята / Карт. М. Михаэлис. - [М.]: ГИЗ, 1929. - 15 с.: ил.
  • Бей в барабан! / Ил.: Н. Денисовский. - [М.]: ГИЗ, [1930]. - 11 с.: ил.
    • То же. [Изд. 2-е]. - [М.]: ГИЗ, [1930]. - 11 с.: ил.
    • То же. [Изд. 3-е]. - [М.]: ГИЗ, [1930]. - 11 с.: ил.
    • То же. [Изд. 4-е] / Ил.: В. Иванова. - [М.]: Мол. гвардия, 1932. - 16 с.: ил.
  • Где овечка без хвоста? / Ил.: М. Синякова. - [М.]: ГИЗ, 1930. - [11] с.: ил.
  • 12 без пяти / Рис. В. Ивановой. - [М.]: ГИЗ, 1930. - [11] с.: ил.
  • Колокол в море / Ил.: Б. Покровский. - [М.]: ГИЗ, 1930. - 11 с.: ил.
  • Общежитие коров / Рис. Д. Шмаринова. - М.; Л.: ГИЗ, 1930. - 16 с.: ил.
  • Радио-бригада / Ил.: Е. Абрамова. - [М.]: ГИЗ, 1930. - 16 с.: ил.
    • То же. [Изд. 2-е]. - [М.]: Мол. гвардия, 1931. - 16 с.: ил.
  • Универмаг / Ил.: Ф. Кондратов. - [М.]: ГИЗ, 1930. - 15 с.: ил.
  • Амарэ детский сад / Ил.: Н. Памятных. - [М.]: Мол. гвардия, 1932. - [16] с.: ил.
  • Метрополитен / Рис. А. Брей. - [М.]: Мол. гвардия, 1933. - [15] с.: ил.
    • То же / Оформл. М. Серёгина и Н. Исаевой; фото М. Прехнера. - М.: Детгиз, 1935. - 16 с.: ил.
    • То же. Изд 2-е. - М.: Детиздат, 1936. - 16 с.: ил.
    • Метро. Изд. 3-е. - М.; Л.: Детиздат, 1938. - [16] с.: ил.[6]
    • То же / [Илл.: А. Васин]. - [М.]: Детгиз, 1951. - 16 с.: ил.
    • То же. - [М.]: Детгиз, 1957. - 16 с.: ил.
    • То же / [Рис. А. Васина]. - [М.]: Детгиз, 1957. - 16 с.: ил. (Школьная б-ка для нерусских школ).
    • То же / [Ил.: Г. Вальк]. - М.: Дет. лит., 1971. - 32 с.: ил.
  • Воздушный парад / Автолит. Н. Кирпичёва. - М.; Л.: Детиздат, 1937. - [16] с.: ил.
  • Лентяй: Пьеса для школьного самодеятельного кукольного театра. - М.: тип. треста «Мособлполиграф», 1937. - 15 с.
  • Необыкновенные гости: Театрализованная игра для самодеятельного театра. - М.; Л.: Искусство, 1937. - 19 с.
  • Волшебный виноград: Пьеса для детей в 3 д., 5 карт. - М.: Искусство, 1940. - 74 с. Стеклогр. изд.
  • Дружба / Рис. Е. Фрадкиной. - Ташкент: Госиздат УзССР, 1942. - 16 с.: ил.
  • Солнечные часы / Рис. П. Алехина. - Ставрополь: Ставропольская правда, 1947. - 32 с.: ил
    • То же. - М.; Л.: Детгиз, 1947. - 32 с.: ил.
  • Калитка в сад / [Ил.: М. Бутрова]. - [М.]: Детгиз, 1949. - [24] с.: ил.
  • Стихи / Рис. В. Позина. - М.; Л.: Детгиз, 1951. - 64 с.: ил.
  • Сказка про живую воду / Рис. О. Зотова. - М.; Л.: Детгиз, 1953. - 31 с.: ил.
  • Стихи и сказки. - М.: Детгиз, 1954. - 192 с.: ил., 1 л. портр.
  • Посмотрим выставку. - М.: Детгиз, 1957. - 32 с.: ил.
    • То же / [Ил.: В. Алексеев]. - [М.]: Детгиз, 1958. - 27 с.: ил.
  • Скрипичный ключ. Стихи. - М.: Сов. писатель, 1958. - 111 с.
  • Луна и лентяй / Рис. А. Каневского. - М.: Детгиз, 1960. - 12 с.: ил.
    • То же. - М.: Дет. лит., 1964. - 12 с.: ил.
  • Стихи и сказки. - М.: Детгиз, 1962. - 206 с.: ил., 1 л. портр.
  • То же. - М.: Детгиз, 1963. - 206 с.: ил., 1 л. портр.
  • Птица: Стихи. - М.: Сов. писатель, 1965. - 79 с.
  • Солнечные часы / Рис. М. Мироновой. - М.: Дет. лит., 1965. - 8, [8] с.: ил.
  • Стихи и сказки / [Предисл. Ю. Яковлева]. - М.: Дет. лит., 1965. - 238 с., 1 л. портр.
  • Чайка: [Стихи о В. В. Николаевой-Терешковой] / [Ил.: В. Чапли]. - М.: Дет. лит., 1965. - 32, [7] с.: ил.
  • Живой снежок: Стихи / Рис. В. Гальдяева. - М.: Дет. лит., 1967. - 16 с.: ил.
  • Сказка про живую воду: Сказки и стихи. - М.: Дет. лит., 1967. - 47 с.: ил.
  • По щучьему веленью: Пьеса по материалам русских сказов в 2 д. / [Режиссёрский коммент. Н. С. Соловьёвой; Ил.: Ю. А. Трофимов]. - [М.]: Всерос. театр. о-во, 1968. - 34 с.: ил.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ В КЛЭ указан 1895 год
  2. ↑ 2,0 2,1 Калло Е. Послесловие // «Серебряный век» в Крыму: взгляд из XXI столетия: Материалы Четвёртых Герцыковских чтений в г. Судаке 6-10 июня 2005 года. - М.-Симферополь-Судак: Дом-музей Марины Цветаевой, КЦГУ, 2007. - С. 207. - ISBN 5-93015-032-X.
  3. ↑ «С. А. Щеглова «Абрам Борисович Тараховский»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  4. ↑ Гонтмахер М. А. Евреи на Донской земле Արխիվացված 2021-03-01 Wayback Machine: - Ростов-на-Дону: Ростиздат, 2007. - С. 94.: Дед, купец второй гильдии Берка Хаимович Тараховский, числится в «Списке коренных купцов г. Таганрога, возобновивших гильдейские свидетельства на 1894 год».
  5. ↑ Парнах А. В. Заметки о моём отце // «Серебряный век» в Крыму: взгляд из XXI столетия: Материалы Четвёртых Герцыковских чтений в г. Судаке 6-10 июня 2005 года. - М.-Симферополь-Судак: Дом-музей Марины Цветаевой, КЦГУ, 2007. - 304 с. - ISBN 5-93015-032-X.
  6. ↑ скан книги

Գրականություն

խմբագրել
  • Чуковский К. О поэзии для маленьких // Литературная газета. 1947. 29 июня.
  • Левин Ф. В скрипичном ключе // Знамя. 1959. № 2.
  • Сивоконь С. И. Тараховская // Краткая литературная энциклопедия. Т. 7: «Советская Украина» - Флиаки / Гл. ред. А. А. Сурков. - М.: Сов. энцикл., 1972. - Стб. 388-389.
  • Энциклопедия Таганрога. - Ростов-на-Дону: Ростиздат, 2003. - 512 с. - ISBN 5-7509-0662-0.
  • Нерлер П. [ Вступительная статья к публикации: Парнах В. Я. «Пансион Мобер: Воспоминания» ] // Диаспора [: альманах]. Новые материалы. Том VII. - СПб.: Дмитрий Буланин; Феникс-ATHENAEUM, 2005. - С. 7-94. - ISBN 5-85042-077-0, ISBN 5-85042-084-3

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ելիզավետա_Տարախովսկայա&oldid=9746742» էջից