Ալո (բառ)
Ալո, ողջույնի բառ հեռախոսով խոսելիս, որն առաջարկել է Թոմաս Էդիսոնը[1]։
Պատմություն խմբագրել
1877 թվականի օգոստոսի 15-ին Թոմաս Էդիսոնը նամակ է գրել Փիթսբուրգի հեռագրային ընկերության նախագահին, որտեղ պնդում էր, որ հեռախոսով շփվելիս լավագույն ողջույնը «hullo» բառն է, որը անգլերեն «hello» բառի փոփոխված ձևն է, որն իր հերթին ռուսերենում և հայերենում վերածվել է «ալո»-ի։ Ալեքսանդր Բելլն առաջարկել է իր տարբերակը՝ «ahoy» բառը, որն օգտագործվում է նավերի հանդիպման ժամանակ[2]։
Բառի անալոգները աշխարհի լեզուներով խմբագրել
| Լեզու | Անալոգ | Նշում |
|---|---|---|
| Ադրբեջաներեն | buyurun, eşidirəm (բառացի՝ համեցեք, լսում եմ), bəli («այո» բառի հարգական ձևը), eşidirəm (բառացի՝ լսում եմ), alo (ալո), buyur (բառացի՝ համեցեք), buyur, eşidirəm (բառացի՝ լսում եմ) | Առաջին երկու ողջույնները պաշտոնական են, մնացածը՝ խոսակցական։ |
| Անգլերեն | hello, yes | |
| Արաբերեն | مرحبا [մարհաբա] | Ունիվերսալ արաբերեն ողջույն, հայերեն «բարև» կամ «բարև ձեզ» բառերի անալոգը |
| Հայերեն | ալո, այո | |
| Հունգարերեն | halló | |
| Վիետնամերեն | a lô | |
| Հունարեն | παρακαλώ [պարակալո] | Նշանակում է «խնդրեմ»։ |
| Եբրայերեն | שָׁלוֹם [շալոմ] | Համընդհանուր հրեական ողջույն, բառացի՝ «խաղաղություն»։ |
| Իսպաներեն | aló, diga, digame, bueno, hola | «diga» և «digame» բառերը համապատասխանաբար նշանակում են «ասա(ցեք)» և «ասա(ցեք) ինձ»։ Մեքսիկայում օգտագործվում է «bueno» ողջույնը, իսկ Արգենտինայում՝ «hola»: |
| Իտալերեն | pronto [պրոնտո] | Նշանակում է «պատրաստ եմ»։ |
| Ղազախերեն | алло, Иә | Նշանակում է՝ «այո»։ |
| Կատալաներեն | digui [դիգի] | |
| Չինարեն | չին. պարզեցված հիերոգլիֆներ՝ 喂, փինյին՝ wéi, պալլադիի տառադարձության համակարգ՝ վեյ | Նշանակում է «հեյ»։ |
| Կորեերեն | 여보세요 [յոբոսեյո] | Կարճ կորեերեն՝ 여기 보세요 [յոգի պոսեյո] («նայեք այստեղ») |
| Կորսիկերեն | a lotta | |
| Լիտվերեն | alio | |
| Մոնղոլերեն | байна уу [բայնու], բայն, ալո | Նշանակում է՝ «այո» |
| Գերմաներեն | Hallo, ja | Հեռախոսազանգերին պատասխանելիս ամենից հաճախ տալիս են իրենց ազգանունը, որից առաջ երբեմն ավելացնում են՝ «ja»: Ողջույնի «hallo» (բարև) ոչ պաշտոնական է։ |
| Լեհերեն | halo | |
| Պորտուգալերեն | estou [իստոյ], estou sim, alô, olá | Ողջույնի «estou» բառը նշանակում է «ես» (լատ. «Ես եմ», «ես» որոշիչ հոդով) օգտագործվում է Պորտուգալիայում, «alô»՝ Բրազիլիայում, «olá»՝ Մոզամբիկում և Անգոլայում։ |
| Ռումիներեն | alo [ալո], da | |
| Ռուսերեն | алло, алё, слушаю (լսում եմ), на проводе(խոսողի անունը) կապի մեջ է, (խոսողի անունը) սարքի մոտ է, (խոսողի անունը) слушает (լսում է), да, говорите (այո, ասեք) | Ողջույնի «ալո», «ալյո» և «այո»բառերն ամենաշատ օգտագործվողներն են։ «Ալյո»-ն «ալո»-ի խոսակցական սխալ ձևն է։ «на проводе» և «у аппарата» ողջույնները օգտագործվել են Ռուսական կայսրությունում, այնուհետև ԽՍՀՄ-ում 20-րդ դարի սկզբից մինչև 20-րդ դարի կեսերը։ |
| Սերբախորվաթերեն | հալո/halo, այո/da, մոլիմ/molim | Վերջին բառը նշանակում է «խնդրեմ»։ |
| Թուրքերեն | alo | |
| Ուկրաիներեն | Слухаю | Նշանակում է «լսում եմ»։ |
| Ֆրանսերեն | allô [ալյո] | |
| Հինդի | नमस्कार [նամասկար] | Այս ողջույնի հետ մեկտեղ օգտագործվում է նաև անգլերեն «hello»-ն։ |
| Էսպերանտո | saluton [սալյուտոն], jes [յես] | «Ողջույն» կամ «բարև», «այո» |
| Ճապոներեն | もしもし մոսի-մոսի | Ճապոներեն 申します 申します (մոսիմասու-մոսիմասու, խոսում եմ-խոսում եմ) կրճատված ձևը։ Սկզբում ճապոնացիները հեռախոսով միմյանց ողջունելիս ասել են՝ はい հայ), որը նշանակում է «այո»։ |
Կենտրոնական Ասիայի և Մերձավոր Արևելքի որոշ երկրներում (Տաջիկստան, Ուզբեկստան, Իրան, Աֆղանստան) ընդունված է ասել «լաբբայ», ինչը նշանակում է՝ «ես լսում եմ քեզ, ի՞նչ եք կամենում»։
Ծովային տերմին խմբագրել
«Ալո» տերմինը օգտագործվել է նավի վրա և նշանակում էր «լսիր»։ Այդ բառը խոսափողով գոռում էին մեկ այլ նավի ուղղելով՝ զրույց սկսելու համար։ Բառի այս օգտագործումը գրանցված է Դալի բառարանում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «The First "Hello!": Thomas Edison, the Phonograph and the Telephone – Part 2». www.collectorcafe.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2006 թ․ նոյեմբերի 16-ին. // Antique Phonograph Magazine, Vol.VIII No.6.
- ↑ Каланов Н. А., Скрягин Л. Н. Англо-русский словарь морских идиом и жаргона. — М.: Моркнига, 2013— с.15, — ISBN 978-5-030033-15-0.