Մավրիկիոսի տնտեսություն
Մավրիկիոսի տնտեսություն, զարգացող ազգային տնտեսություն, որը հիմնված է գյուղատնտեսության, արտահանման, ֆինանսական ծառայությունների և զբոսաշրջության վրա[1] ։ 1980-ական թվականներից սկսած Մավրիկիոսի կառավարությունը ձգտում էր դիվերսիֆիկացնել երկրի տնտեսությունը՝ անկախ գյուղատնտեսությունից, մասնավորապես՝ շաքարի արտադրությունից:
| Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Աֆրիկայի տնտեսություն  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Մավրիկիոս | |
| Վայր | Մավրիկիոս | |
| Անվանական ՀՆԱ | 13 338 147 523,0124 ԱՄՆ դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 10 490 ԱՄՆ դոլար | |
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 28 271 886 355 միջազգային դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 22 356,157 միջազգային դոլար | |
| Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 3,6±0,1 տոկոս | |
| Ընդհանուր պահուստներ | 5 984 338 261 ԱՄՆ դոլար | |
| Գնաճի մակարդակ | 2,3±0,1 տոկոս | |
Ակնարկ
1961 թվականին պրոֆեսոր Ջեյմս Միդը ներկայացրեց Մավրիկիոսի տնտեսական հեռանկարների մռայլ պատկերը, երկիրն ուներ 650,000 բնակչություն: Ըստ այդմ՝ Մավրիկիոսը մալթուսական ծուղակի մեջ էր, և, հետևաբար, եթե ընդհանրապես հնարավոր լիներ հասնել տնտեսական առաջընթացի, այն կլիներ շատ սահմանափակ չափով: 1968 թվականի անկախությունից ի վեր Մավրիկիոսը ցածր եկամուտ ունեցող, գյուղատնտեսության վրա հիմնված տնտեսությունից վերածվել է միջինից բարձր եկամտի[2] դիվերսիֆիկացված տնտեսության՝ աճող արդյունաբերական, ֆինանսական, ՏՀՏ և զբոսաշրջային ոլորտներով: Ժամանակաշրջանի մեծ մասում տարեկան աճը կազմել է մոտավորապես 4%: Սա շատ բարենպաստ համեմատություն ունի այլ Ենթասահարայի երկրների հետ և հիմնականում պայմանավորված է տնտեսական պայմաններում կայուն առաջընթացով. 1977-2008 թվականներին աճը կազմել է միջինը 4,6%՝ համեմատած 2,9% միջինի հետ Սահարայի Աֆրիկայում[3]:
Եկամուտների ավելի արդար բաշխումը և անհավասարությունը (չափվում է Ջինիի գործակցով) 1980-2006 թվականներին ընկել է 45,7-ից մինչև 38,9[3]։ Այս ուշագրավ նվաճումն արտացոլվել է կյանքի տեւողության ավելացման, մանկական մահացության նվազման և զգալիորեն բարելավված ենթակառուցվածքի մեջ: Շաքարեղեգն աճեցվում է մշակվող հողատարածքի մոտ 90%-ում և կազմում է արտահանման հասույթի 25%-ը: Կառավարության զարգացման ռազմավարությունը կենտրոնացած է տեղական ֆինանսական հաստատությունների ընդլայնման և տեղական տեղեկատվական հեռահաղորդակցության ոլորտի կառուցման վրա: Մավրիկիոսը ներգրավել է ավելի քան 9000 օֆշորային կազմակերպություններ, որոնցից շատերն ուղղված են առևտրին Հնդկաստանում և Հարավային Աֆրիկայում, և միայն բանկային հատվածում ներդրումները հասել են ավելի քան 1 միլիարդ դոլարի: Մավրիկիոսը, իր հզոր տեքստիլ հատվածով, պատրաստ է օգտվել Աֆրիկայի աճի և հնարավորությունների ակտից (AGOA):
Մավրիկիոսը ներգրավել է 10,98 միլիարդ ԱՄՆ դոլար օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ներհոսք: Մավրիկիոսից ՕՈՒՆ-ի ներհոսք ներգրավող գլխավոր ոլորտները (2000 թվականի հունվարից մինչև 2005 թվականի դեկտեմբեր) էլեկտրասարքավորումների, հեռահաղորդակցության, վառելիքի, ցեմենտի և գիպսի արտադրանքի և ծառայությունների ոլորտն են։
Լավ զարգացած իրավական և առևտրային ենթակառուցվածքով և ձեռներեցության և ներկայացուցչական կառավարության ավանդույթով՝ Մավրիկիոսը զարգացող աշխարհի ամենահաջողակ ժողովրդավարական երկրներից մեկն է: Տնտեսությունը ցույց է տվել ճկունության զգալի աստիճան, իսկ դինամիկ ձեռնարկատիրական գործունեության համար արդեն իսկ նպաստող միջավայրը ընթացել է դեպի տնտեսական ազատություն: Կղզու ինստիտուցիոնալ առավելությունները նկատելի են։ Թափանցիկ և հստակ սահմանված ներդրումային օրենսգիրքը և իրավական համակարգը Մավրիկիոսում օտարերկրյա ներդրումային միջավայրը դարձրել են տարածաշրջանի լավագույններից մեկը: Հարկումը մրցունակ է և արդյունավետ: Տնտեսությունը գնալով ավելի է դիվերսիֆիկացվում՝ մասնավոր հատվածի զգալի ակտիվությամբ շաքարավազի, զբոսաշրջության, տնտեսական վերամշակման գոտիների և ֆինանսական ծառայությունների, հատկապես օֆշորային ձեռնարկություններում: Կառավարությունը փորձում է արդիականացնել շաքարի և տեքստիլ արդյունաբերությունը, որոնք նախկինում չափից դուրս կախված էին առևտրային նախապատվություններից՝ միաժամանակ խթանելով դիվերսիֆիկացիան այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաները, ֆինանսական և բիզնես ծառայությունները, ծովամթերքի վերամշակումն ու արտահանումը, ազատ առևտրի գոտիները: Գյուղատնտեսությունը և արդյունաբերությունը կարևոր են տնտեսության համար, իսկ ծառայությունները, հատկապես զբոսաշրջությունը, կազմում են ՀՆԱ-ի ավելի քան 72 տոկոսը: Կառավարությունը վերահսկում է բրնձի, ալյուրի, նավթամթերքի և ցեմենտի ներմուծումը:
Պատմություն
Մավրիկիայի տնտեսությունը անկախությունից ի վեր ուշագրավ վերափոխումների է ենթարկվել[4]: Աղքատ երկրից Մավրիկիոսը դարձել է համեմատաբար բարգավաճ[4]:
1970-ական թվականները նշանավորվեցին տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու և բնակչությանը ավելի բարձր վարձատրվող աշխատատեղեր ապահովելու կառավարության վճռականությամբ[4]: Զբոսաշրջության խթանումը ևս շատ բան արեց այս նպատակներին հասնելու համար[4]: 1971-1977 թվականներին ստեղծվել է մոտ 64000 աշխատատեղ[4]: 1970-ական թվականների կեսերի բումը խթանվեց նաև օտարերկրյա օգնության ավելացմամբ և շաքարի բացառիկ բերքատվության շնորհիվ՝ զուգորդված համաշխարհային բարձր գներով[4]:
Տնտեսական իրավիճակը վատթարացավ 1970-ական թվականների վերջին[4]։ Նավթի գները բարձրացան, շաքարավազի բումը ավարտվեց, և վճարային հաշվեկշռի դեֆիցիտը անշեղորեն աճեց, քանի որ ներմուծումը գերազանցեց արտահանմանը. 1979 թվականին դեֆիցիտը կազմում էր 111 միլիոն ԱՄՆ դոլար[4]: Մավրիկիոսը օգնության համար դիմեց ԱՄՀ-ին և Համաշխարհային բանկին[4]: Ներմուծման համար վճարվող վարկերի դիմաց կառավարությունը համաձայնեց որոշակի միջոցներ ձեռնարկել, ներառյալ պարենային սուբսիդիաների կրճատումը, արժույթի արժեզրկումը և կառավարության աշխատավարձերի բարձրացումը սահմանափակելը[4]։
1980-ական թվականներին տնտեսությունը գրանցեց կայուն աճ, գնաճի անկում, բարձր զբաղվածություն և աճեցին ներքին խնայողությունները[4]: 1986 թվականին Մավրիկիան ունեցավ իր առաջին առևտրային ավելցուկը տասներկու տարվա ընթացքում[4]: Զբոսաշրջությունը նույնպես վերելք ապրեց՝ զուգահեռաբար աճելով հյուրանոցային մահճակալների և օդային թռիչքների թվով[4]: Երկիրը սկեցին համեմատել այլ ասիական երկրների հետ, որոնք ունեին դինամիկ տնտեսություններ, այդ թվում՝ Հոնկոնգը, Սինգապուրը, Թայվանը և Հարավային Կորեան[4]։
Տնտեսության զարգացումը դանդաղել էր 1980-1990-ական թվականներին, սակայն կառավարությունը լավատես էր, որ կարող է ապահովել երկրի երկարաժամկետ բարգավաճումը՝ կազմելով և իրականացնելով խելամիտ զարգացման ծրագրեր[4]։
1989 թվականին Պորտ Լուիսում բացվել է ֆոնդային բորսա[4]: 1993 թվականի դրությամբ Մավրիկիայի համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) գնահատվում էր 8,6 միլիարդ ԱՄՆ դոլար՝ 5,5 տոկոս աճով և 10,5 տոկոս գնաճով[4]։
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մավրիկիոսի տնտեսություն» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ
- ↑ «Mauritius». Encyclopaedia Britannica. Վերցված է 29 October 2019-ին.
- ↑ «World Bank Country and Lending Groups». datahelpdesk.worldbank.org. World Bank. Վերցված է 1 July 2020-ին.
- ↑ 3,0 3,1 Milo Vandemoortele and Kate Bird 2010. Progress in economic conditions in Mauritius: Success against the odds. London: Overseas Development Institute
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 Toth, Anthony (1995). «Mauritius: Economy». In Metz, Helen Chapin (ed.). Indian Ocean: five island countries (3rd ed.). Washington, D.C.: Federal Research Division, Library of Congress. էջեր 120–121. ISBN 0-8444-0857-3. OCLC 32508646. }}