Ռեզո Չխեիձե

Ռեզո (Ռևազ) Դավիթի Չխեիձե (վրացերեն՝ რეზო (რევაზ) დავითის ძე ჩხეიძე, դեկտեմբերի 8, 1926(1926-12-08)[1], Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - մայիսի 3, 2015(2015-05-03)[1], Թբիլիսի, Վրաստան), վրացի խորհրդային կինոռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, պրոդյուսեր, մանկավարժ։ ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1980)։

Picto infobox cinema.png
Ռեզո Չխեիձե
რეზო (რევაზ) დავითის ძე ჩხეიძე
Rezo Chkheidze 1966.jpg
Ծնվել էդեկտեմբերի 8, 1926(1926-12-08)[1]
ԾննդավայրԹիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել էմայիսի 3, 2015(2015-05-03)[1] (88 տարեկան)
Մահվան վայրԹբիլիսի, Վրաստան
ԿրթությունՄոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ
ՔաղաքացիությունFlag of the Soviet Union.svg ԽՍՀՄ և Flag of Georgia.svg Վրաստան
Մասնագիտացումդերասան, կինոռեժիսոր, սցենարիստ և քաղաքական գործիչ
ՊարգևներԼենինի շքանշան, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ, Լենինյան մրցանակ, Վրացական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, «Պատվո նշան» շքանշան և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
IMDbID 0158523

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ռեզո Չխեիձեն ծնվել է 1926 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Քութայիսում։

1943-1946 թվականներին սովորել է Թբիլիսիի Շոթա Ռուսթավելու անվան թատերական ինստիտուտի ռեժիսրական ֆակուլտետում։ 1953 թվականին ավարտել է Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտի ռեժիսորական ֆակուլտետը (Միխայիլ Ռոմի արվեստանոց)։

1953 թվականից Ռեզո Չխեիձեն եղել է «Վրացֆիլմ» կինոստուդիայի ռեժիսոր, 1973 թվականից՝ նույն կինոստուդիայի տնօրենը։

1953 թվականին Ռեզո Չխեիձեն սեփական սցենարով նկարահանել է «Բորիս Պայչաձե» ֆիլմը՝ նվիրված հայտնի ֆուտբոլիստ Բորիս Պայչաձեին։ 1953-1954 թվականներին Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ նկարահանել է մի շարք վավերագրական ֆիլմեր։

1955 թվականին Ռեզո Չխեիձեն Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ նկարահանել է «Մագդանայի Լուրջան» ֆիլմը։ 1956 թվականին ֆիլմն արժանացել է Կաննի կինոփառատոնի կարճամետրաժ ֆիլմերի մրցույթում հատուկ հիշատակման որպես «Հորինված սյուժեով լավագույն ֆիլմ»։ Երկար ժամանակ այն խորհրդային միակ ֆիլմն էր, որ ուշադրության է արժանացել արևմտյան հայտնի կինոփառատոնում[2][3]։

1974 թվականից դասավանդել է Թբիլիսիի Շոթա Ռուսթավելու անվան թատերական ինստիտուտում (ինստիտուտի կինոբաժնի վարիչ, պրոֆեսոր)։

Վրացական ԽՍՀ կինոգորժիչների միության անդամ է։ 1963-1981 թվականներին եղել է Վրացական ԽՍՀ կինոգործիչների միության քարտուղար։

ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի 9-10-րդ նստաշրջանի պատգամավոր է։

Ռեզո Չխեիձեն մահացել է 2015 թվականի մայիսի 23-ին Թբիլիսիում, 89 տարեկանում[4][5]։ Թաղված է Թբիլիսիի Դիդուբեի պանթեոնում։

ԸնտանիքԽմբագրել

  • Հայր՝ Դավիթ Չխեիձե (կեղծանունը՝ Դիա Չիանելի) (1890-1945), գրող, հասարակական գործիչ, եղել է Արևմտյան Վրաստանի գրողների միության նախագահ, մի քանի տարի աշխատել է որպես Քութայիսի թատրոնի տնօրեն։ 1937 թվականին դարձել է բռնաճնշման զոհ։
  • Դուստր՝ Թամրիկո Չխեիձե, հասարակական գործիչ, 1978 թվականին Վրաստանում տեղի ունեցած ցույցերի կազմակերպիչներից մեկը։

Կոչումներ և մրցանակներԽմբագրել

 
Իրինա Սկոբցևան, Լիլիանա Ալյոշնիկովան և Ռոզո Չխեիձեն 1966 թվականին:
 
Ռեզո Չխեիձեն Թբիլիսիում ցույցի ժամանակ, 2009 թվական
  • Վրացական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1966)[6]
  • ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1980)
  • Լենինյան մրցանակ (1986, «Քո որդին, Երկիր» ֆիլմի համար, 1991 թվականին հրաժարվել է մրցանակից)
  • Վրացական ԽՍՀ Լենինյան կոմերիտմիության մրցանակ (1969, «Զինվորի հայրը» և «Ինչ երիտասարդություն է» ֆիլմերի համար)
  • Լենինի շքանշան
  • 2 այլ շքանշաններ
  • մեդալներ
  • «Խաղաղության դեսպան» կոչում (2010)
  • Կաննի կինոփառատոն (հատուկ հիշատակում կարճամետրաժ ֆիլմերի մրցույթում որպես «Հորինված սյուժեով լավագույն ֆիլմ», «Մագդանայի Լուրջան» ֆիլմ, 1956)
  • Էդինբուրգի միջազգային կինոփառատոն (պատվոգիր, «Մագդանայի Լուրջան» ֆիլմ, 1956)
  • Միջազգային կինոփառատոն Երիտասարդության և ուսանողության համաշխարհային փառատոնի շրջանակներում (ոսկե մեդալ (երիտասարդ կինոգործիչների կողմից ստեղծված ֆիլմերի բաժնում), 1957, Մոսկվա)
  • Դելիի միջազգային կինոփառատոն (Մեծ մրցանակ, «Գանձ» ֆիլմի համար, 1961)
  • Կորկի միջազգային կինոփառատոն (Ժյուրիի հատուկ մրցանակ, «Զինվորի հայրը» ֆիլմ, 1964)
  • Սալոնիկի միջազգային կինոփառատոն (Մրցանակ տարվա արտասահմանյան լավագույն ֆիլմի համար, «Զինվորի հայրը» ֆիլմ, 1965)
  • Սան Ֆրանցիսկոյի միջազգային կինոփառատոն (Պոտվավոր դիպլով, «Զինվորի հայրը» ֆիլմ, 1965)
  • «Կապիտոլյան Յուպիտեր» կինոփառատոն-կինոդիտում Հռոմում («Կապիտոլյան Յուպիտեր» մրցանակ, «Զինվորի հայրը» ֆիլմ, 1966)
  • Համամիութենական կինոփառատոն (Մրցանակ ռեժիսուրայի համար, «Տնկիներ» ֆիլմ, Ալմա Աթա, 1973)
  • Միջազգային կինոփառատոն Մոսկվայում (Պատվավոր դիպլոմ, «Տնկիներ» ֆիլմ, 1973)
  • Համամիութենական կինոփառատոն (Գլխավոր մրցանակ, Լիտվայի ԽՍՀ թատերական միության մրցանակ, «Քո որդին, Երկիր» ֆիլմ, Վիլնյուս, 1981)
  • Կինոփառատոն «Киношок» Անապայում («За мужество и достоинство в профессии „Госпожа Удача“ им. Павла Луспекаева» մրցանակ, 2001)
  • Միջազգային կինոփառատոն Մոսկվայում (Մրցանակ համաշխարհային կինեմատոգրաֆիայում ունեցած ավանդի համար, 2009)
  • Ռուսական կինոյի փառատոն «Մոսկովյան պրեմիերա» (Մշակույթի զարգացման մեծ ունեցած ավանդի համար, 2011)[7]
  • Ռազմահայրենասիրական ֆիլմի Ս. Բոնդարչուկի նավան X միջազգային կինոփառատոն «Волоколамский рубеж» (Կազմկոմիտեի մրցանակ «Կինեմատոգրաֆիայի զարգացման մեջ ունեցած առանձնակի ավանդի համար», Ռուսաստան, 2013)[8]
  • Թբիլիսիի պատվավոր քաղաքացի (2001)[9]

ՖիլմագրությունԽմբագրել

Ռեժիսորական աշխատանքներԽմբագրել

  • 1953 – Բորիս Պայչաձե (վավերագրական)
  • 1953 – Դիմիտրի Արակիշվիլի (վավերագրական) (Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ)
  • 1954 – Վրաստանի ժողովրդական պարի պետական անսամբլ (վավերագրական) (Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ)
  • 1954 – Մեր ապարանքը (վավերագրական) (Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ)
  • 1955 – Մագդանայի Լուրջան (Թենգիզ Աբուլաձեի հետ համատեղ)
  • 1956 – Մեր բակը
  • 1959 – Մայան Ցխնեթիից
  • 1961 – Գանձ
  • 1962 – Ծովային արահետ
  • 1964 – Զինվորի հայրը
  • 1969 – Ինչ երիտասարդություն է
  • 1972 – Տնկիներ
  • 1980 – Քո որդին, Երկիր
  • 1988 – Դոն Կիխոտի և Սանչոյի կյանքը
  • 2008 – Տիրոջ տապանի մոմը (Ա. Ջուգելիի հետ համատեղ)

ՍցենարիստԽմբագրել

  • 1953 – Բորիս Պայչաձե (վավերագրական)
  • 1980 – Քո որդին, Երկիր (Սուլիկո Ժգենտիի հետ համատեղ)
  • 1988 – Դոն Կիճոտի և Սանչոյի կյանքը (Սուլիկո Ժգենտիի, Մ. Սուարեսի հետ համատեղ)
  • 2008 – Մոմ տիրոջ գերեզմանից (Ա. Ջուգելիի, Սուլիկո Ժգենտիի, Ա. Դոլիձեի հետ համատեղ)

ԴերասանԽմբագրել

  • 1956 – Մեր բակը (չի նկարահանվել)
  • 1959 – Քո ձեռքերում կյանքն է – Անդրո Պայչաձե
  • 1963 – Քանի դեռ կենդանի է մադը – էպիզոդ
  • 1973 – Լազարեի արկածները – էպիզոդ
  • 1974 – Գիշերային այց (նկարահանվել է, բայց դերը նշված չէ)
  • 1989 – Անցյալը միշտ մեզ հետ է – Սավլեի ընկերը

Մասնակցությունը ֆիլմերումԽմբագրել

ՊրոդյուսերԽմբագրել

  • 1998 – Այստեղ արևածագ է
  • 2008 – Մոմ Տիրոջ գերեզմանից (Անդրեյ Լոգվինովի հետ համատեղ)

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ Кваснецкая, 2009, էջ 22
  3. ↑ Исмаилова, Н. (2004)։ «Абуладзе»։ http://art.1september.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-08-ին։ Վերցված է 2011-01-03 
  4. ↑ Скончался режиссёр «Отца солдата» Резо Чхеидзе // РИА Новости. - 03.05.2015
  5. ↑ Умер кинорежиссер Резо Чхеидзе - Светская хроника - IVONA - bigmir)net - IVONA
  6. ↑ Чхеидзе Реваз Давидович - статья из Большой советской энциклопедии (3-е издание)
  7. ↑ Фестиваль российского кино "Московская премьера" открывается в столице
  8. ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-07-26-ին։ Վերցված է 2015-10-18 
  9. ↑ Русская линия / Новости / Резо Чхеидзе на Московском кинофестивале получил приз за выдающийся вклад в мировой кинематограф

Արտաքին հղումներԽմբագրել

 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռեզո_Չխեիձե&oldid=7849629» էջից