Նիկողայոս Ենիկոլոպյան
Նիկողայոս Սարգսի Ենիկոլոպյան (մարտի 13, 1924[1][2][3], Կուսապատ և Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2][3] - հունվարի 22, 1993[3], Հայդելբերգ, Կարլսրուեի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիա[3]), հայ խորհրդային քիմիկոս։ ԽՍՀՄ ակադեմիկոս (1976), ԽՍՀՄ քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի պոլիմերման պրոցեսների լաբորատորիայի վարիչ (1959 թվականից), Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի պրոֆեսոր (1959 թվականից), ԽՍՀՄ-ի ընդհանուր քիմիայի բաժանմունքին կից բարձրամոլեկուլային միացությունների գծով գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1968 թվականից), ԽՍՀՄ նախագահությանը կից նոր սինթետիկ նյութերի գծով գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1972 թվականից), ԽՍՀՄ գիտության և տեխնիկայի կոմիտեին կից ժողովի տնտեսության մեջ պոլիմերների օգտագործման գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1972 թվականից), պոլիմերների և կոմպոզիցիոն նյութերի բաժնի վարիչ (1973 թվականից)[4]։
Նիկողայոս Ենիկոլոպյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | մարտի 13, 1924[1][2][3] Կուսապատ կամ Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2][3] |
| Մահացել է | հունվարի 22, 1993[3] (68 տարեկան) Հայդելբերգ, Կարլսրուեի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիա[3] |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Բնակության վայր(եր) | Մոսկվա |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և .svg){kind=small} Ռուսաստան |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս, ֆիզիկաքիմիկոս և համալսարանի դասախոս |
| Հաստատություն(ներ) | Ն. Ն. Սեմյոնովի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ[2], Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ[2] և Institute of Synthetic Polymeric Materials?[2] |
| Գործունեության ոլորտ | ֆիզիկական քիմիա |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | ՀԱՊՀ (1945)[2] |
| Կոչում | պրոֆեսոր, ԽՍՀՄ ԳԱ անդամ[2] և Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամներ |
| Գիտական աստիճան | քիմիական գիտությունների դոկտոր (1960) |
| Տիրապետում է լեզուներին | հայերեն և ռուսերեն |
| Գիտական ղեկավար | Նիկոլայ Սեմյոնով և Արամ Նալբանդյան |
| Պարգևներ | |
| Երեխա(ներ) | Սերգեյ Ենիկոլոպոլով |
 Nikolay Yenikolopov Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԱվարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը (1945 թ.)։ 1946 թվականից աշխատել է ԽՍՀՄ քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտում։ Աշակերտել է Լևոն Ռոտինյանին և Նիկոլայ Սեմյոնովին։ Աշխատանքները վերաբերում են ածխաջրածինների օքսիդացման շղթայական և իոնային պոլիմերման ռեակցիաների կինետիկայի ու մեխանիզմի, մակրոմոլեկուլների առաջացման ու փոփոխման վրա ֆիզիկական տարբեր ազդակների ներգործության ուսումնասիրությանը։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը մշակել է այլասերված֊ ճյուղավորված պրոցեսների քանակական տեսության հիմունքները և հաստատել պարզագույն ածխաջրածինների օքսիդացման մեխանիզմը։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը հայտնաբերել է աճող շղթաների ակտիվ կենտրոնների և մակրոմոլեկուլների օղակների փոխազդեցությունից առաջացող շղթայի փոխանցման նոր ակտ՝ շղթայի կտրատումով։ Սրա համար Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը արժանացել է ԽՍՀՄ-ի հայտնագործությունների և գյուտերի պետական կոմիտեի դիպլոմին (1966 թ.)։ Պոլյար հետերոցիկլավոր մոնոմերների պոլիմերման դեպքում ցույց է տվել բարձրամոլեկուլային միացության մասնակցությունը պոլիմերման բոլոր տարրական ակտերում, իսկ պինդ ֆազում ընթացող պոլիմերման համար հայտնաբերել է սողքային մեխանիզմ։ Պոլիմերման վերաբերյալ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանի ստեղծած տեսությունը հնարավորություն է տալիս որոշել ելային պոլիմերի մոլեկուլակշռային բաշխումը ըստ դեստրուկցիայի կինետիկայի։ Հեղինակ է 1300 գիտական աշխատության և մենագրության, 30 հայտնագործության և արտոնագրի։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանի աշխատանքները արտոնագրված են 10 երկրում, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում, ԳՖՀ-ում, Ճապոնիայում, Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում։
Պարգևներ
խմբագրել- ԽՍՀՄ հայտնագործությունների և գյուտերի պետական կոմիտեի դիպլոմ (1966):
- Լենինի շքանշան (1980, 1981):
- Խորհրդային Միության պատվավոր քիմիկոս (1984)։
- Վ. Ա. Կարգինի անվան շքանշան (1984)։
- Զինաթափման միջազգային ընկերության «Ոսկե գայլ» շքանշան (1984):
- Այլ շքանշաններ ու մեդալներ։
Անդամակցություն
խմբագրել- ԽՍՀՄ և արտասահմանյան բազմաթիվ կոմիտեների ու կազմակերպությունների անդամ։
Ընտանիք
խմբագրել- Կին՝ Ենիկոլոպոլովա (Շիրմազյան) Մադլեն Գրիգորի (1922-2010)
- Երեխաներ՝ Սերգեյ Նիկողայոսի Ենիկոլոպով (1948),Գրիգորի Նիկողայոսի Ենիկոլոպով (1952)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Ениколопов Николай Сергеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 2. — էջ 369.
- ↑ «Институт Синтетических Полимерных Материалов». web.archive.org. 2009 թ․ հունիսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 29-ին.
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկողայոս Ենիկոլոպյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկողայոս Ենիկոլոպյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 516)։ 
|