Նիկոլայ Պլատոնովիչ Պատրուշև (ռուս.՝ Никола́й Плато́нович Па́трушев, հուլիսի 11, 1951(1951-07-11), Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս պետական գործիչ։ Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրեն (1999-2008 թվականներին), 2008 թվականի մայիսի 12-ից` Ռուսաստանի Դաշնության Անվտանգության խորհրդի քարտուղար։ Բանակի գեներալ (2001 թվականից), Ռուսաստանի Դաշնության հերոս (2000)[1]։ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի լիարժեք ասպետ։

Նիկոլայ Պատրուշև
 
Կրթություն՝ Սանկտ Պետերբուրգի ծովային տեխնիկական համալսարան և Ռուսաստանի դաշնային անվտանգության ծառայության ակադեմիա
Գիտական աստիճան՝ իրավաբանական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն՝ ճարտարագետ և քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր հուլիսի 11, 1951(1951-07-11) (72 տարեկան)
Ծննդավայր Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն  Ռուսաստան
Զավակներ Դմիտրի Պատրուշև
 
Պարգևներ
Ռուսաստանի Դաշնության հերոս,
, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» II աստիճանի շքանշան, Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար 3-րդ աստիճանի շքանշան, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 4-րդ աստիճանի շքանշան, Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան (Ռուսաստան), Արիության շքանշան, «Ռազմական ծառայությունների համար» շքանշան, Order of Naval Merit, Պատվո շքանշան, Medal of Ushakov, «Ռուսական նավատորմի 300-ամյակ» հոբելյանական մեդալ, «Մոսկվայի 850-ամյակի հիշատակի» մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 60-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 70-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, «Անբասիր ծառայության համար» II աստիճանի մեդալ, «Անբասիր ծառայության համար» III աստիճանի մեդալ, Medal for distinguished military service, 1st class, Պատվո շքանշան (Բելառուս),

Order of Saint Righteous Grand Duke Dmitry Donskoy?

, «Մարտական համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ, Medal «For diligence in performing engineering tasks»,
, Ռուսաստանի Դաշնության Պետական մրցանակ,
, Բոգդան Խմելնիցկու III աստիճանի շքանշան, «Մարտական խաչ» շքանշան, Բարեկամության շքանշան,
, Ախմադ Քադիրովի անվան շքանշան,
, Medal of Anatoly Koni,

Q4188106?

, Ռուսաստանի կառավարության գիտության և տեխնիկայի ոլորտներում մրցանակ, «Ազգերի համագործակցության» շքանշան և honorary citizen of Karelia

Վոլեյբոլի Համառուսաստանյան ֆեդերացիայի դիտորդական խորհրդի նախագահ։ Վոլեյբոլի Համառուսաստանյան ֆեդերացիայի նախագահ (2004-2009 թվականներին)։

Նրա որդին ՝ Դմիտրի Պատրուշևը, Ռուսաստանի գյուղատնտեսության նախարարն է 2018 թվականից [2][3]։

Կենսագրություն Խմբագրել

Կենսագրություն Խմբագրել

Ծնվել է զինվորական նավաստու ընտանիքում[4]։

Հայրը, Պլատոն Պատրուշևը, գյուղացու ընտանիքից (1918-1995) էր, ծառայող։ Նավատորմի անդամ է եղել 1938 թվականից։ 1939 թվականի նոյեմբերից եղել է Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության անդամ։ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից. Բալթիկ նավատորմի «Սպառնացող» էսկադրային ականակրի անձնակազմի անդամ, անձնակազմի պարտորգ և «Գործուն» էսկադրային ականակրի հրամանատարի տեղակալ՝ քաղաքական մասով։ Պարգևատրվել է «Լենինգրադի պաշտպանության համար»[5], «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի նկատմամբ հաղթանակի համար» մեդալներով[6], Կարմիր աստղի[7] և Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի[8], Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշաններով[9]։ 1-ին կարգի պահեստազորի կապիտան է։ Մայրը՝ Անտոնինա Նիկոլաևնան, կրթությամբ քիմիկոս է, Խորհրդա-Ֆիննական պատերազմի և Լենինգրադի շրջափակման ժամանակ բուժքույր է եղել, պատերազմից հետո աշխատել է շինարարական կազմակերպությունում։ Պապը՝ Իգնատի Պատրուշևը, Արխանգելսկի շրջանի Վիլեգոդսկի շրջանի Պոդոմո գյուղից էր, որտեղ և թաղված է։

Գործունեություն Խմբագրել

Սովորել է թիվ 211 միջնակարգ դպրոցում՝ «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցության բարձրագույն խորհրդի նախագահ Բորիս Գրիզլովի հետ[10][11]։ 1974 թվականին ավարտել է Լենինգրադի նավաշինարարական ինստիտուտի սարքաշինական ֆակուլտետը, որից հետո ինժեներ է աշխատել ինստիտուտի կոնստրուկտորական բյուրոյում[10][11][12]։ 1974-1975 թվականներին եղել է Մինսկում ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդին կից ՊԱԿ-ի բարձրագույն դասընթացների ունկնդիր։

1975 թվականից եղել է Լենինգրադի մարզի ՊԱԿ վարչության հակահետախուզական ստորաբաժանումում՝ կրտսեր օպերլիազոր, օպերլիազոր, քաղմասի պետ, շրջվարչակազմի պետի տեղակալ, մաքսանենգության և կոռուպցիայի դեմ պայքարի ծառայության պետ[10][11][13][14]։ Ավարտել է ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի բարձրագույն դպրոցին կից որակավորման մեկամյա դասընթացը։

1992 թվականի հունիսից մինչև 1994 թվականը եղել է Կարելիայի Հանրապետության անվտանգության նախարար, Ռուսաստանի Դաշնության հակահետախուզության դաշնային ծառայության Կարելիայի վարչության պետ[10][11]։ 1994-1998 թվականներին՝ Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության սեփական անվտանգության վարչության պետ, Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության կազմակերպական-կադրային աշխատանքի դեպարտամենտի կազմակերպչական-տեսուչական վարչության պետի տեղակալ[11][12][15]։

1998 թվականի մայիսի 31-ից եղել է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի գլխավոր վերահսկողական վարչության պետ[10]։ 1998 թվականի օգոստոսի 11-ից մինչև 1998 թվականի հոկտեմբերի 6-ը՝ ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ՝ Գլխավոր վերահսկիչ վարչության պետ։ Գլխավոր վերահսկիչ վարչության պետի պաշտոնում փոխարինել Է Վլադիմիր Պուտինին, որը նշանակվել է աշխատակազմի ղեկավարի առաջին տեղակալ։

1998 թվականի հոկտեմբերի 6-ից մինչև 1999 թվականը եղել է Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրենի տեղակալ, տնտեսական անվտանգության դեպարտամենտի պետ (նախկին պաշտոնում ավելի մոտ էր Կրեմլին և ավելի լայն հնարավորություններ ուներ)[11][14]։

1999 թվականի հունվարի 29-ից արտակարգ իրավիճակների կանխարգելման և վերացման միջգերատեսչական հանձնաժողովի անդամ է[12][16]։

1999 թվականի ապրիլի 16-ից Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրենի առաջին տեղակալն է։ 1999 թվականի օգոստոսի 9-ից՝ Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրենի պաշտոնակատար[17][18]։ 1999 թվականի օգոստոսի 16-ից մինչև 2008 թվականի մայիսի 12-ը՝ Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրեն։ 1999 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ընտրվել Է ԱՊՀ մասնակից պետությունների անվտանգության մարմինների և հատուկ ծառայությունների ղեկավարների խորհրդի նախագահ (մինչև 2008 թվականի մայիս)[12][19]։ 2006 թվականի փետրվարից մինչև 2008 թվականի մայիս եղել է Ռուսաստանի ազգային հակաահաբեկչական կոմիտեի ղեկավար[20]։

1999 թվականի նոյեմբերի 14-ից մինչև 2001 թվականի ապրիլի 25-ը եղել է ՌԴ Նախագահին առընթեր՝ ՌԴ-ում քաղաքական ծայրահեղականությանը հակազդելու հանձնաժողովի անդամ։

1999 թվականի նոյեմբերի 15-ից` ՌԴ Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ[12][19]։

1999 թվականի նոյեմբերի 20-ից՝ Դաշնային հակաահաբեկչական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ։

2001 թվականի հունվարից մինչև 2003 թվականի օգոստոսը՝ Հյուսիս-Կովկասյան տարածաշրջանի տարածքում հակաահաբեկչական գործողությունների կառավարման օպերատիվ շտաբի ղեկավար։ 2003 թվականի օգոստոսի 28-ին Հյուսիսային Կովկասում հակաահաբեկչական գործողության ղեկավարման լիազորությունները պաշտոնապես փոխանցել է Ռուսաստանի ներքին գործերի նախարար Բորիս Գրիզլովին[10][21]։

2001 թվականի մարտին նշանակվել է Ստավրոպոլի երկրամասում և Կարաչաևո-Չերկեսյան հանրապետությունում հասարակական անվտանգության ուժեղացման, բնակչության ահաբեկչությունից պաշտպանվելու և ահաբեկչական ակտերից տուժած քաղաքացիներին անհետաձգելի օգնություն ցուցաբերելու օպերատիվ խմբի ղեկավար[22]։

2003 թվականի հոկտեմբերի 20-ին ընդգրկվել է Ռուսաստանի կառավարությանն առընթեր ծովային կոլեգիայի կազմում[10]։

2007 թվականի մարտին դարձել է օտարերկրյա պետությունների հետ Ռուսաստանի Դաշնության ռազմատեխնիկական համագործակցության հարցերով հանձնաժողովի անդամ։

2007 թվականի սեպտեմբերի 26-ին նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության Նախագահին առընթեր ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի զարգացման, բարձրագույն նվաճումների սպորտի, XXII ձմեռային Օլիմպիական խաղերի և 2014 թվականի XI ձմեռային Պարալիմպիկ խաղերի խորհրդի անդամ։

2008 թվականի մայիսի 12-ին նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի պաշտոնում։ Այդ պաշտոնում վերանշանակվել Է Ռուսաստանի նախագահի 2018 թվականի հունիսի 22-ի հրամանագրով[23]։

 
Նիկոլայ Պատրուշևը, Վլադիմիր Պուտինի հետ
2015 թվականի ապրիլ ամսվա ընթացքում վերադաս պաշտոններում նշանակված սպաների և դատախազների հետ հանդիպման ժամանակ

Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր[24] է։ Պարգևատրվել է ՌԴ կառավարության պատվոգրով (2001)։ Մարշալ Գ. Կ. Ժուկովի անվան ՌԴ պետական մրցանակի 2009 թվականի դափնեկիր է` կոլեկտիվի կազմում «Հյուսիսային Կովկասի տարածքում հակաահաբեկչական գործողությունների անցկացման գոտի գործուղվող Անվտանգության դաշնային ծառայության մարմինների աշխատակիցների հատուկ պատրաստման հիմունքները» ուսումնական ձեռնարկի մշակման համար, որը զգալի ներդրում է կատարում պետության պաշտպանունակության ամրապնդման գործում։

2007 թվականի հունվարի 7-ին Արթուր Չիլինգարովի և մի շարք այլ անձանց հետ այցելել է Անտարկտիդա և Հարավային բևեռ՝ ուղղաթիռներով[25]։ Վոլեյբոլի Համառուսաստանյան ֆեդերացիայի դիտորդական խորհրդի նախագահն է։

Հայտնի է, որ Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրեն եղած ժամանակ, քարոզում էր Ռուսաստանում նոր ազնվականության («նեոդվորյանների») ստեղծման գաղափարը[26][27]։

2006 թվականին քաղաքական մեկնաբանների կողմից նշվել է որպես նախագահի պաշտոնում Պուտինի հնարավոր հետնորդներից մեկը[28]։

2013 թվականին Նիկոլայ Պատրուշևը, որպես ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար, նշանակվել է Կարելիայի Հանրապետության կազմավորման 100-ամյակի տոնակատարության նախապատրաստման պետական հանձնաժողովի ղեկավար, որը նախատեսվում է նշել 2020 թվականին[29]։

2016 թվականի հունվարի 21-ին Մեծ Բրիտանիայի Բարձր դատարանի դատավոր Ռոբերտ Օուենը Ալեքսանդր Լիտվինենկոյի գործով հասարակական հետաքննության արդյունքների հայտարարման ընթացքում հայտարարել էր[30], որ դատարանը պարզել է, որ Լիտվինենկոն սպանվել է պաշտպանության պետական վարչության նախկին սպա Անդրեյ Լուգովի և նրա գործընկեր Դմիտրի Կովտունի կողմից[31]։ Օուենի եզրակացության համաձայն՝ սպանությունը «ամենայն հավանականությամբ հաստավել է» անձամբ ԱԴԾ ղեկավար Նիկոլայ Պատրուշևի և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կողմից[32][33][34]։

2018 թվականի ապրիլի 6-ին ներառվել Է ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների «Կրեմլյան ցուցակում»՝ Պուտինին մոտ կանգնած 17 պաշտոնյաների և 7 գործարարների թվում[35][36]։

Ընտանիք Խմբագրել

Կինը՝ Ելենա Նիկոլաևնա Պատրուշևան (ծնված. 1955 թվականին)՝ աշխատել է որպես ուլտրաձայնային ախտորոշման բժիշկ, եղել է Վնեշէկոնոմբանկի աշխատակից։ 1993 թվականին նա Բորիս Գրիզլովի և այլ համադասարանցիների և ամուսնու համածառայակիցների հետ դարձել է «Բորգ» ՍՊԸ-ի հիմնադիրը, որը մասնագիտացել է մետաղի ջարդոնի արտահանման մեջ[37]։

  • Ավագ որդին՝ Դմիտրի Պատրուշևը, Ռուսաստանի Դաշնության գյուղատնտեսության նախարար է 2018 թվականի մայիսի 18-ից։ Աշխատել է որպես ՎՏԲ բանկի փոխնախագահ[38][39]։ 2012 թվականի մայիսին, 34 տարեկան հասակում նշանակվել է Ռուսաստանի 4-րդ խոշորագույն բանկի՝ Ռոսսելխոզբանկի վարչության նախագահի պաշտոնում[40][41], մտնում է «Գազպրոմ» ԲԲԸ-ի տնօրենների խորհրդի մեջ[42]։ 2016 թվականի հոկտեմբերի 26-ին ՌԴ նախագահի թիվ 572 հրամանագրով Դմիտրի Պատրուշևը «ագրոարդյունաբերական համալիրի վարկային ապահովման կազմակերպման գործում ունեցած մեծ ավանդի համար» պարգևատրվել է Պատվո շքանշանով[43]։
  • Կրտսեր որդին՝ Անդրեյը, 2003 թվականի հուլիսին ավարտել է Ռուսաստանի ԱԴԾ ակադեմիան, աշխատել է Ռուսաստանի ԱԴԾ-ում, այսպես կոչված, «արդյունաբերական» բաժնում, իսկ 2006 թվականի սեպտեմբերին նշանակվել է «Ռոսնեֆտի» տնօրեն Իգոր Սեչինի խորհրդական[44]։ Յոթ ամիս անց՝ 2007 թվականի ապրիլին, նախագահ Պուտինի հրամանագրով նա պարգևատրվել է Պատվո շքանշանով՝ «երկարամյա բարեխիղճ աշխատանքի համար»։ Ներկայումս «Գազպրոմ նեֆտ»-ի վարչության կազմում է[45]։

Մրցանակններ Խմբագրել

Պետական մրցանակներ Խմբագրել

  • Ռուսաստանի Դաշնության հերոս (շնորհվել է ՌԴ Նախագահի 2000 թվականի մարտի 15-ի հրամանագրով) (այլ տվյալներով՝ 2002 թվականի հունվարի 14-ին))[24][46]
  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան (2006)[24][47]
  • II աստիճանի շքանշան՝ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար»[24]
  • III աստիճանի շքանշան՝ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար»[24]
  • IV աստիճանի շքանշան՝ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար»[24]
  • Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան
  • Արիության շքանշան[24]
  • Շքանշան՝ «Ռազմական ծառայությունների համար»[24]
  • Շքանշան՝ «Ծովային ծառայությունների համար» (2002)
  • Պատվո Շքանշան (2011)
  • Ահմադ Կադիրովի անվան շքանշան[48]
  • Մեդալներ, այդ թվում` Ուշակովի մեդալ[46]
  • Գիտության և տեխնիկայի բնագավառում Ռուսաստանի Դաշնության Պետական մրցանակի դափնեկիր
  • Գիտության և տեխնիկայի բնագավառում Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության մրցանակի դափնեկիր
  • Խորհրդային Միության մարշալ Գ. Ժուկովի անվան Ռուսաստանի Դաշնության Պետական մրցանակի դափնեկիր՝ ռազմական գիտության բնագավառում (2009)[49]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության անվտանգության մարմինների վաստակավոր աշխատակից։

Օտարերկրյա մրցանակներ Խմբագրել

  • Մարտական խաչ I աստիճանի շքանշան (Հայաստան, 2003 թվական)[50]
  • Պատվո Շքանշան (Բելառուս, 2001 թվական)
  • Բոգդան Խմելնիցկի III աստիճանի շքանշան (Ուկրաինա,2001 թվականի մայիսի 21)՝ Ռուսաստանի Դաշնության Անվտանգության դաշնային ծառայության և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության միջև միջազգային ահաբեկչության, կազմակերպված հանցավորության և թմրաբիզնեսի դեմ պայքարում համագործակցության զարգացման գործում նշանակալի ավանդի համար[51] (ընդ որում՝ «Ուկրաինայի պետական պարգևների մասին» օրենքով և շքանշանի կանոնադրությամբ Բոգդան Խմելնիցկու շքանշանով պարգևատրվում են բացառապես Ուկրաինայի քաղաքացիները՝ պետական ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության, պաշտպանունակության ամրապնդման և Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունների համար)[52][53]

Ռուսաստանի սուբյեկտների մրցանակներ Խմբագրել

  • Մեդալ՝ «Ստավրոպոլի երկրամասին մատուցած ծառայությունների համար» (Ստավրոպոլի երկրամաս, 2003 թվական, հունիս)[54]
  • Կարելիայի Հանրապետության պատվավոր քաղաքացի (2006 թվական, հունիսի 5)[55]

ԱՊՀ մրցանակներ Խմբագրել

  • «Համագործակցություն» շքանշան (2003 թվական), ԱՊՀ մասնակից պետությունների Միջխորհրդարանական վեհաժողովի խորհուրդ[56]

Եկեղեցական պարգևներ Խմբագրել

  • Սուրբ բարեպաշտ մեծ իշխան Դիմիտրիոս Դոնացի I աստիճանի շքանշան (Ռուս Ուղղափառ եկեղեցի, 2005 թվական)[57]

Ծանոթագրություններ Խմբագրել

  1. «С неба упала шальная звезда»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-07-30-ին։ Վերցված է 2020-08-23 
  2. «Дмитрий Патрушев - биография министра сельского хозяйства»։ Биограф.ру (ru-RU)։ Վերցված է 2023-06-01 
  3. «Дмитрий Патрушев: биография руководителя Минсельхоза РФ»։ theperson.pro։ Վերցված է 2023-06-01 
  4. Герой Российской Федерации Патрушев Николай Платонович :: Герои страны
  5. «Память народа :: Документ о награде :: Патрушев Платон Игнатьевич, Медаль «За оборону Ленинграда»»։ pamyat-naroda.ru։ Վերցված է 2016-01-06 
  6. «Память народа :: Документ о награде :: Патрушев Платон Игнатьевич, Медаль «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг.»»։ pamyat-naroda.ru։ Վերցված է 2016-01-06 
  7. «Память народа :: Документ о награде :: Патрушев Платон Игнатьевич, Орден Красной Звезды»։ pamyat-naroda.ru։ Վերցված է 2016-01-06 
  8. «Память народа :: Документ о награде :: Патрушев Платон Игнатьевич, Орден Отечественной войны I степени»։ pamyat-naroda.ru։ Վերցված է 2016-01-06 
  9. «Память народа :: Документ о награде :: Патрушев Платон Игнатьевич, Орден Отечественной войны II степени»։ pamyat-naroda.ru։ Վերցված է 2016-01-06 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Владимир Прибыловский. Патрушев Николай Платонович Archived 2018-12-04 at the Wayback Machine.. — Антикомпромат
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Патрушев Николай Платонович. — Официальный сайт ФСБ РФ (www.fsb.ru)
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Патрушев Николай Платонович. — Ladno.Ru
  13. Биография Олега Калугина: история обиженного генерала. — Тема дня, 27.05.2002
  14. 14,0 14,1 Илья Булавинов. Колода Российской Федерации. — Коммерсантъ-Власть, 01.12.2003. — № 047
  15. Сергей Вадимович Степашин. — People’s History (www.peoples.ru)
  16. Патрушев Николай Платонович — биография. — 24News.ru
  17. Андрей Грозин. «Дубль» Ниязова не предвидится. — РИА Новости, 27.12.2006
  18. Александр Соколов. На Лубянке больших перемен пока не предвидится. — Независимая газета, 10.09.1999
  19. 19,0 19,1 Илья Булавинов. Профессионал в курсе дела. — Кто есть Кто
  20. У Национального антитеррористического комитета появилась своя эмблема | РИА Новости
  21. Управление операцией на Северном Кавказе перешло от ФСБ к МВД. — Вести. Ru, 28.08.2003
  22. Зенькович «Самые открытые люди. Энциклопедия биографий»
  23. Указ Президента Российской Федерации от 22.06.2018 № 353 «О Секретаре Совета Безопасности Российской Федерации».
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 24,6 24,7 Биография на официальном сайте Совета Безопасности Российской Федерации Archived 2009-12-13 at the Wayback Machine.
  25. «Директор ФСБ России высадился в Антарктиде» Archived 2007-09-30 at the Wayback Machine. // Интерфакс, 7 января 2007
  26. Интервью с директором Федеральной службы безопасности России Н. Патрушевым // «Комсомольская правда», 20 декабря 2000
  27. В России уже почти 15 тысяч «новых дворян»: Ксения Собчак, Алексий II, Николай Патрушев // NEWSru.com 6 ноября 2007
  28. Преемником Путина может стать и Патрушев // BBC, 5 апреля 2006
  29. Владимир Путин подписал Указ «О праздновании 100-летия образования Республики Карелия», 25 мая 2013
  30. «Дело Литвиненко: что такое общественное расследование?»։ Русская служба BBC։ 2016-01-21։ Վերցված է 2016-01-21 
  31. Вера Челищева (2016-01-21)։ «Высокий суд Лондона: «Причастность Ковтуна и Лугового к отравлению Литвиненко установлена». Звучали фамилии Патрушева и Путина, доказательств в их отношении приведено не было»։ Новая газета։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-01-22-ին։ Վերցված է 2016-01-21 
  32. «The Litvinenko Inquiry» (անգլերեն)։ litvinenkoinquiry.org։ 2016-01-21։ Վերցված է 2016-01-23 
  33. «Суд Лондона заявил о возможной причастности Путина к убийству Литвиненко»։ РБК։ 2016-01-21։ Վերցված է 2016-01-21 
  34. «Убийство Литвиненко, «вероятно, санкционировано Путиным»»։ Русская служба BBC։ 2016-01-21։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-01-22-ին։ Վերցված է 2016-01-21 
  35. «США расширили санкционный список в отношении России»։ ՌԻԱ Նովոստի։ 2018-04-06։ Վերցված է 2018-04-06 
  36. Наказание за «скверные поступки». «Кремлёвский список» превратился из «телефонного справочника» в реальный инструмент воздействия на российскую финансовую элиту
  37. Дмитрий Патрушев. Биография
  38. ««Власть», «Родня во власти», 24 сентября 2007»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-11-12-ին։ Վերցված է 2007-09-26 
  39. «Газета. Ru», «Дети в банках», 28 июня 2007
  40. На сельские деньги. Ведомости, 25.05.2010
  41. Дмитрий Николаевич Патрушев родился 13 октября 1977 года
  42. «Совет директоров ПАО «Газпром»» (ռուսերեն)։ www.gazprom.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-04-04-ին։ Վերցված է 2019-01-28 
  43. Указ Президента Российской Федерации от 26.10.2016 № 572
  44. «КоммерсантЪ», «„Роснефть“ во втором поколении», 13 сентября 2006
  45. «Правление компании»։ www.gazprom-neft.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-11-ին։ Վերցված է 2016-11-11 
  46. 46,0 46,1 Герои страны
  47. Басаев юридически ещё жив, а директор ФСБ уже получил награду за его уничтожение
  48. «Николай Патрушев награждён орденом имени Ахмат-Хаджи Кадырова»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-19-ին։ Վերցված է 2014-05-19 
  49. «Вручена государственная премия Г.К.Жукова»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-16-ին։ Վերցված է 2016-03-31 
  50. ««OXPAHA.RU», "Директора ФСБ наградили в Армении «Боевым крестом», 5 июня 2003»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-27-ին։ Վերցված է 2007-07-15 
  51. Указ Президента України № 338/2001 від 23 травня 2001 року «Про нагородження орденом Богдана Хмельницького»(ուկր.)
  52. Закон України № 1549-III від 16 березня 2000 року «Про державні нагороди України»(ուկր.)
  53. Указ Президента України № 112/2004 від 30 січня 2004 року «Про орден Богдана Хмельницького»(ուկր.)
  54. Босенко И. Чекисты любят Родину и… мороженое // Ставропольская правда. — 24 июня 2003
  55. «Лучшим людям Карелии»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2010-01-10 
  56. «Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств — участников Содружества Независимых Государств от 14 ноября 2003 г. № 45 О награждении орденом «Содружество»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-06-20-ին։ Վերցված է 2020-08-23 
  57. ««Интерфакс», «Патриарх Алексий наградил главу ФСБ орденом Димитрия Донского», 11 июля 2005»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-27-ին։ Վերցված է 2020-08-23 

Արտաքին հղումներ Խմբագրել