Կրիպտոարժույթների իրավական ռեժիմ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Կրիպտոարժույթների իրավական ռեժիմը, մասնավորապես՝ բիթքոյնի իրավական ռեժիմը երկրից երկիր զգալիորեն տարբերվում է։ Մի շարք երկրներում կրիպտոարժույթներով գործարքները պաշտոնապես թույլատրված են։ Դրանք սովորաբար դիտվում են, որպես ապրանք[1][2] կամ ներդրումային ակտիվ[3] և հարկային նպատակներով ենթակա են համապատասխան օրենսդրության։

Որոշ երկրներում Bitcoin-ը ճանաչվում է, որպես դրամական միավոր (օրինակ, Գերմանիայում)[4][5], մյուսներում (օրինակ, Ճապոնիայում) Bitcoin-ը հանդիսանում է գնման հարկով օրինական վճարման միջոց[6][7][8]։ Որոշ երկրներում (օրինակ՝ Չինաստանում) բիթքոյնով գործարքներն արգելված են բանկերի համար, սակայն թույլատրված են ֆիզիկական անձանց համար[9], մինչդեռ երկիրը առաջատար է մայնինգում՝ ամենամեծ արտադրական հզորությունների առկայության պատճառով[10]։ Շվեյցարիայում կրիպտոարժույթները ենթակա են նույն կանոններին, ինչ արտարժույթները, և այս երկիրը բիթքոյն ստարտափների և հանրային բլոկչեյնների համար առավել բարենպաստ իրավասություններ ունեցողներից մեկն է[11][12][13]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Բելառուսում ստորագրվել է «Թվային տնտեսության զարգացման մասին» № 8 հրամանագիրը, որը հիմնարար իրավական դաշտ է ստեղծել երկրում կրիպտո արդյունաբերության զարգացման համար։ Դրա ընդունման արդյունքում Բելառուսը դարձավ աշխարհում առաջին երկիրը, որն օրինականացրեց խելացի պայմանագրերը։ № 8 հրամանագրի համաձայն՝ ֆիզիկական անձինք ազատվում են կրիպտոարժույթով բոլոր գործարքների հարկից մինչև 2023 թվականը։ Նրանք կարող են մայնինգ անել, ունենալ թոքեններ, գնել և վաճառել դրանք։ Իրավաբանական անձինք իրավունք ստացան ստեղծել և տեղադրել իրենց սեփական թոքենները, գործարքներ իրականացնել բորսաների և փոխանակման օպերատորների միջոցով[14]։

Ռուսաստանում 2017 թվականի դրությամբ բիթքոյնների օգտագործման սահմանափակումներ չեն եղել։ Թվային ապակենտրոնացված ակտիվները  կարգավորելու անհրաժեշտությունը առաջարկել են Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Կենտրոնական բանկի փոխնախագահ Օլգա Սկորոբոգատովան, Սբերբանկի ղեկավար Գերման Գրեֆը  և առաջին փոխվարչապետ Իգոր Շուվալովը[15][16][17][18][19]։ Ֆինանսների փոխնախարար Ալեքսեյ Մոիսեևի կարծիքը զգալիորեն մեղմացավ 2017 թվականին՝ կրիպտոարժույթի օգտագործման համար տույժեր մտցնելու առաջարկից մինչև այն հայտարարությունները, որ կրիպտոարժույթը պետք է համարվի ֆինանսական ակտիվ[20][21]։ Քննչական կոմիտեի ներկայացուցիչ Գեորգի Սմիրնովը բացասական վերաբերմունք է հայտնել Bitcoin-ի նկատմամբ, սակայն ՌԼԴԿ պատգամավոր Անդրեյ Լուգովոյը կտրականապես համաձայն չէ նրա դիրքորոշման հետ։ 2019 թվականի նոյեմբերի դրությամբ Ռուսաստանի Դաշնությունում կրիպտոարժույթների իրավական ռեժիմը դեռ քննարկման մեջ էր[22][23][24][25][26][27]։ 2021 թվականի հունվարի 1-ին Ռուսաստանում ուժի մեջ է մտել «Թվային ֆինանսական ակտիվների և թվային արժույթի մասին» օրենքը[28], որը թույլ է տալիս կրիպտոարժույթը դիտարկել որպես թվային արժույթի տարբերակ, արգելում է դրա օգտագործումը Ռուսաստանում՝ ապրանքների և ծառայությունների դիմաց վճարելու համար, բայց թույլ է տալիս օգտագործել որպես ներդրումային օբյեկտ։

Միջազգային կազմակերպությունների կողմից

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Եվրամիություն   Օրինական

Եվրամիությունը հատուկ օրենսդրություն չի ընդունել բիթքոյնի՝ որպես արժույթի, կարգավիճակի վերաբերյալ, սակայն հայտարարել է, որ ԱԱՀ-ն չի կիրառվում ավանդական (ֆիատ) արժույթի և բիթքոյնի փոխարկումների վրա։ ԱԱՀ-ն և այլ հարկերը (օրինակ՝ եկամտահարկը) դեռևս կիրառվում են ապրանքների և ծառայությունների վաճառքի համար բիթքոյնի միջոցով կատարված գործարքների նկատմամբ։

2015 թվականի հոկտեմբերին Եվրամիության Արդարադատության դատարանը վճռեց, որ «ավանդական արժույթների փոխանակումը «բիթքոյն» վիրտուալ արժույթի միավորներով ազատված է ԱԱՀ-ից» և որ «անդամ պետությունները, ի թիվս այլոց, պետք է ազատեն «արժույթի» հետ կապված գործարքները, բանկային թղթադրամներ և մետաղադրամներ, որոնք օգտագործվում են որպես օրինական վճարում», բիթքոյնը դարձնելով արժույթ՝ ի տարբերություն ապրանք լինելու[29][30]։ Դատավորների կարծիքով՝ հարկը չպետք է գանձվի, քանի որ բիթքոյնը պետք է դիտարկել որպես վճարման միջոց[31]։ Դատարանը ԵՄ անդամ բոլոր երկրներին խորհուրդ է տվել բացառել կրիպտոարժույթները հարկման ենթակա ակտիվների ցանկից[32]։

Ըստ Եվրոպական կենտրոնական բանկի՝ ֆինանսական հատվածի ավանդական կարգավորումը չի տարածվում բիթքոյնի վրա, քանի որ այն չի ազդում ավանդական ֆինանսական դերակատարների վրա[33]:5։

Եվրոպական կենտրոնական բանկը բիթքոյնը դասակարգում է որպես փոխարկելի ապակենտրոնացված վիրտուալ արժույթ։ 2014 թվականի հուլիսին Եվրոպական բանկային մարմինը խորհուրդ տվեց եվրոպական բանկերին գործ չունենալ վիրտուալ արժույթների հետ, ինչպիսին է բիթքոյնը, մինչև կարգավորման ռեժիմի հաստատումը[34]։

2016 թվականին Եվրախորհրդարանի առաջարկը՝ փողերի լվացման և ահաբեկչության դեմ ուղված պայքարի նպատակով, վիրտուալ արժույթների մոնիտորինգի համար աշխատանքային խումբ ստեղծելու վերաբերյալ, որն ընդունվել է 542 կողմ, 51 դեմ և11 ձեռնպահ ձայներով, ուղարկվել է Եվրոպական հանձնաժողով՝ քննարկմա[35] ն։


G7   Օրինական
2013 թվականին G7-ի Ֆինանսական գործողությունների աշխատանքային խումբը հրապարակեց հետևյալ հայտարարությունը ուղեցույցներում, որոնք կարող են կիրառվել բիթքոյնի և այլ արժույթների փոխանցման մեջ ներգրավված ընկերությունների համար` «Առցանց վճարային ծառայությունները, որոնք թույլ են տալիս երրորդ կողմի ֆինանսավորումը անանուն աղբյուրներից, կարող են բախվել «փողերի լվացման / ահաբեկչության ֆինանսավորման» մեծ ռիսկի հետ»։ Նրանք եզրակացրեցին, որ դա կարող է «խոչընդոտներ առաջացնել երկրների համար փողերի լվացման / ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի կարգավորման և վերահսկողության ոլորտում»[36]։

Ըստ երկրների

խմբագրել

Կրիպտոարժույթների շուկայի կարգավորման պրակտիկան տարբերվում է տարբեր երկրներում[37], մի քանի ինքնիշխան կարգավորիչներ են մշակել կոնկրետ լուծումներ կիրառվող դատական ​​նախադեպերում։ Ըստ ՏԱՍՍ-ի, բիթքոյնը Ճապոնիայում օրինական վճարում է, այն կարող է օգտագործվել ֆիզիկական անձանց կողմից Չինաստանում[38]։ Եվրամիությունում բիթքոյնով գործարքները դիտվում են որպես արժույթներ, մետաղադրամներ և թղթադրամներ ներառող վճարային գործարքներ, և բիթքոյնը չի համարվում հարկվող ակտիվ։

Աֆրիկա

խմբագրել

Հյուսիսային Աֆրիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Ալժիր   Ոչ օրինական
Ըստ Journal Officiel-ի (դեկտեմբերի 28, 2017)՝

Հոդված. 117. - Արգելվում է այսպես կոչված վիրտուալ արժույթի գնումը, վաճառքը, օգտագործումը և պահպանումը։ Վիրտուալ արժույթը արժույթ է, որն օգտագործվում է ինտերնետից օգտվողների կողմից ինտերնետի միջոցով։ Այն բնութագրվում է ֆիզիկական աջակցության բացակայությամբ, ինչպիսիք են մետաղադրամները, հաշիվները, չեկը կամ կրեդիտ քարտով վճարումները։ Սույն դրույթի ցանկացած խախտում պատժվելու է գործող օրենքներին և կանոնակարգերին համապատասխան[39][40]։

  Եգիպտոս   Ոչ օրինական
Իսլամական հիմնական օրենսդիր և դատական ​​մարմինը՝ Դար ալ-Իֆտան, արձակեց կրոնական հրամանագիր, որով բիթքոյնով առևտրային գործարքները դասակարգվում են որպես հարամ (արգելված իսլամական օրենքով) [40]: 82 ։
  Մարոկկո   Ոչ օրինական
2017 թվականի նոյեմբերի 20-ին Exchange Office ( Մարոկկոյի ֆինանսների նախարարությանը կից մասնագիտացված ինստիտուտ, որը պատասխանատու է փոխանակման հսկողության համար) հանդես է եկել հրապարակային հայտարարությամբ՝ «Փոխանակման գրասենյակը տեղեկացնում է լայն հանրությանը, որ վիրտուալ արժույթների հետ կապված գործարքները հանդիսանում են փոխանակման խախտում, որը ենթակա է տույժերի և տուգանքների՝ նախատեսված գործող օրենսդրությամբ»[40]: 87 ։ 

Հաջորդ օրը նույնպես արձագանքեցին արժութային իշխանությունները Էկոնոմիկայի և ֆինանսների նախարարության, Ալ-Մաղրիբ բանկի և Մարոկկոյի կապիտալի շուկայի մարմնի (AMMC) համատեղ տարածած հայտարարության մեջ ՝ նախազգուշացնելով բիթքոյնի հետ կապված ռիսկերի մասին, որոնք կարող են օգտագործվել «անօրինական նպատակներով կամ հանցավոր նպատակներով, ներառյալ փողերի լվացումը և ահաբեկչության ֆինանսավորումը»[41]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Ալ-Մաղրիբ Բանկի խորհրդի վերջին եռամսյակային հանդիպման ժամանակ, Ռաբատում կայացած մամուլի ասուլիսում, կառավարիչ Աբդելլաթիֆ Ջուահրին հայտարարեց, որ բիթքոյնը արժույթ չէ, այլ «ֆինանսական ակտիվ»։ Նա նաև զգուշացրեց վտանգների մասին և կոչ արեց ստեղծել շրջանակ՝ սպառողներին պաշտպանելու համար[42]։

Արևմտյան Աֆրիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Նիգերիա   Օրինական /   Բանկային գործառնություններն արգելված են
2017 թվականի հունվարի 17-ին Նիգերիայի Կենտրոնական բանկը (CBN) հրապարակեց շրջաբերական՝ տեղեկացնելով Նիգերիայի բոլոր բանկերին, որ բիթքոյնով և այլ վիրտուալ արժույթներով բանկային գործունեությունն արգելված է Նիգերիայում[43]։

Ավելի ուշ Նիգերիայի Կենտրոնական բանկը (CBN) և Նիգերիայի ավանդների ապահովագրման կորպորացիան (NDIC) ստեղծեցին հանձնաժողով՝ երկրում բլոկչեյն տեխնոլոգիաների, այդ թվում բիթքոյնի և այլ թվային արժույթների օգտագործումը, ուսումնասիրելու նպատակով։ Կոմիտեն ներկայացրել է իր հաշվետվությունը, սակայն CBN-ի բանկային և վճարային համակարգերի տնօրեն պարոն Դիպո Ֆատոկունիի խոսքերով, «մի քանի ենթահանձնաժողովներ դեռ աշխատում են այդ հարցի վրա»[44]։

2021 թվականի փետրվարի 5-ին Նիգերիայի Կենտրոնական բանկը հրապարակեց շրջաբերական, որը վերահաստատեց 2017 թվականի հունվարի շրջաբերականը և տեղեկացրեց Նիգերիայի ֆինանսական հաստատություններին, որ կրիպտոարժույթներով առևտուրը կամ դրանց դիմաց վճարային գործարքներ կատարելը մնում է արգելված և ենթադրում է խիստ պատիժ[45]։

Արևելյան և Կենտրոնական Աֆրիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Տանզանիա   Օրինական / Օգտագործումը խորհուրդ չի տրվում կենտրոնական բանկի կողմից
Թեև դա պաշտոնապես արգելված չէ, սակայն Տանզանիայի բանկը խորհուրդ է տալիս հրաժարվել կրիպտոարժույթի օգտագործումից՝ ընդգծելով, որ տանզանական շիլլինգը միակ ընդունելի օրինական վճարումն է երկրում[46][47]։

Հնդկական օվկիանոսի նահանգներ

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Մավրիկիոս   Օրինական
Մավրիկիոսի Ֆինանսական ծառայությունների հանձնաժողովը կարծում է, որ կրիպտոարժույթները պետք է կարգավորվեն որպես թվային ակտիվներ 2007 թվականի Ֆինանսական ծառայությունների մասին օրենքի համաձայն, և թեև այն նախազգուշացնում է ներդրողներին, որ նրանք պաշտպանված չեն որևէ օրենքով սահմանված փոխհատուցման համաձայնագրով, դրանք օրինական են[48]։

Հարավային Աֆրիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Անգոլա   Օրինական
Թեև պետական ​​պաշտոնյաները չեն խրախուսում են բիթքոյնի օգտագործումը, այն արգելված չէ օրենքով և մնում է ամբողջովին օրինական[49]։
  Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն   Օրինական
2014 թվականի դեկտեմբերին Հարավաֆրիկյան պահուստային բանկը հրապարակեց վիրտուալ արժույթների վերաբերյալ դիրքորոշում, որտեղ ասվում էր, որ վիրտուալ արժույթը «չունի իրավական կարգավիճակ կամ կարգավորող շրջանակ»։ Հարավաֆրիկյան եկամուտների ծառայությունը բիթքոյնը դասակարգել է որպես ոչ նյութական ակտիվ[50]։
  Նամիբիա   Օրինական
2017 թվականի սեպտեմբերին Նամիբիայի բանկը հրապարակեց վիրտուալ արժույթների վերաբերյալ դիրքորոշում «Դիրք Նամիբիայում բաշխված գրապահական տեխնոլոգիաների և վիրտուալ արժույթների վերաբերյալ»[51], որում հայտարարեց, որ կրիպտոարժույթի փոխանակումն արգելված է և չի կարող ընդունվել որպես ապրանքների և ծառայությունների վճարում։
  Զիմբաբվե   Օրինական
Զիմբաբվեի պահուստային բանկը թերահավատորեն է վերաբերվում բիթքոյնին և պաշտոնապես չի հաստատել դրա օգտագործումը։ Այնուամենայնիվ, 2017 թվականի ապրիլի 5-ին BitMari-ն՝ համաաֆրիկյան բլոկչեյն հարթակը, իր բանկային գործընկեր AgriBank-ի միջոցով ստացել է երկրում գործելու լիցենզիա[52]։

Ամերիկա

խմբագրել

Հյուսիսային Ամերիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Կանադա   Օրինական /   Բանկային գործառնություններն արգելված են
Վիրտուալ արժույթներով զբաղվող ընկերությունները պետք է գրանցվեն Կանադայի Ֆինանսական գործարքների և հաշվետվությունների վերլուծության կենտրոնում (Fintrac), իրականացնեն համապատասխանության ծրագրեր, պահպանեն պահանջվող գրառումները, զեկուցեն կասկածելի կամ ահաբեկչության հետ կապված գործարքների մասին և որոշեն, թե արդյոք իրենց հաճախորդներից որևէ մեկը «քաղաքականապես նշանակալից անձ է» համարվում։ Այս պահանջները վերաբերում են նաև ոչ կանադական վիրտուալ արժույթի փոխանակմանը, եթե նրանք ունեն կանադացի հաճախորդներ։ Բանկերը չեն կարող բացել կամ պահպանել հաշիվներ կամ թղթակցային բանկային հարաբերություններ ունենալ վիրտուալ արժույթով ընկերության հետ, եթե այդ ընկերությունը գրանցված չէ Fintrac-ում։

Թվային արժույթի առևտրականները կարգավորվում են որպես ֆինանսական ծառայություններ մատուցող ձեռնարկություններ[53]։

Քվեբեկի ֆինանսական կարգավորող մարմինը՝ Authorite des Marches Financiers-ը, հայտարարել է, որ բիթքոինի հետ առնչվող որոշ բիզնես մոդելներ, ներառյալ փոխանակումները և բանկոմատները, կարգավորվում են ներկայիս MSB Act-ով[54]։ 2018 թվականի ապրիլին Մոնրեալի բանկը (BMO) հայտարարեց, որ արգելելու է իր վարկային և դեբետային քարտերի հաճախորդներին մասնակցել կրիպտոարժույթի գնումներին իրենց քարտերով[55]։ Կանադայում կրիպտոարժույթներով բանկային գործարքների հերթական տեղական արգելքի մասին հայտարարել է Toronto-Dominion Bank-ը[56]։

  ԱՄՆ   Օրինական
ԱՄՆ Դաշնային գանձապետարանը 2013 թվականին բիթքոյնը դասակարգեց որպես փոխարկելի ապակենտրոնացված վիրտուալ արժույթ[57]։

Բիթքոյնը հիշատակվել է ԱՄՆ Գերագույն դատարանի եզրակացության մեջ (Wisconsin Central Ltd. ընդդեմ Միացյալ Նահանգների գործով)՝ 2018 թվականի հունիսի 21-ին փողի սահմանումը փոխելու համատեքստում[58]։

Ինչպես հայտարարել է FinCEN-ի տնօրեն Քենեթ Բլանկոն 2018 թվականին, եթե դրամական ծառայություններ մատուցող ձեռնարկությունները, ներառյալ կրիպտոարժույթների փոխանակումները, դրամական փոխանցումների համակարգերը և անանունացման ծառայությունները (հայտնի որպես «խառնիչներ» կամ «թամբլերներ»), զգալի քանակությամբ բիզնես են իրականացնում Միացյալ Նահանգներում, նրանք պետք է[59]`

  • գրանցվեն U.S.FinCEN-ում որպես դրամական ծառայություններ մատուցող ընկերություն
  • մշակեն և կիրառեն փողերի լվացման դեմ պայքարի (AML) ծրագիր
  • վարեն համապատասխան գրառումներ և պատրաստեն հաշվետվություններ FinCEN-ի համար, ներառյալ կասկածելի գործունեության մասին հաշվետվությունները (SAR) և արժութային գործարքների հաշվետվությունները (CTR)[59]* գրանցվեն ԱՄՆ FinCEN-ում որպես դրամական ծառայություններ մատուցող ընկերություն * մշակեն և կիրառեն փողերի լվացման դեմ պայքարի (ՓԼ) ծրագիր * վարեն համապատասխան գրառումներ և պատրաստեն հաշվետվություններ FinCEN-ի համար, ներառյալ կասկածելի գործունեության մասին հաշվետվությունները (SAR) և արժութային գործարքների հաշվետվությունները (CTR)։։

2016 թվականի սեպտեմբերին դաշնային դատավորը վճռեց, որ «Բիթքոյնները փող են բառի բուն իմաստով»[60]։

  Մեքսիկա   Օրինական
Բիթքոյնն օրինական է Մեքսիկայում 2017 թվականից։ Հայտարարվել են պլաններ՝ այն որպես վիրտուալ ակտիվ կարգավորելու, Ֆինանսական տեխնոլոգիաների մասին օրենքի համաձայն[61]։

Համաշխարհային բանկի և ՀԴԲ-ի պաշտոնական զեկույցներում բիթքոյնը համարվում է «վիրտուալ արժույթ»[62], իսկ ըստ ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությանը կից Ֆինանսական հանցագործությունների հանձնաժողովի (անգլ.՝ FinCEN) դասակարգման՝ «ապակենտրոնացված վիրտուալ արժույթ»։

2013 թվականի մարտին FinCEN-ը հայտարարեց, որ ցանկացած կրիպտոարժույթի փոխանակում Ֆիատ փողերի պետք է կարգավորվեն այնպես, ինչպես միմյանց միջև իրական փողերի փոխանակման գործարքները (օրինակ՝ դոլար եվրոյով)։ Փոխանակման հարթակները պետք է գրանցվեն որպես ֆինանսական ծառայություններ մատուցողներ (անգլ.՝ Money Service Business) և կասկածելի գործարքների մասին զեկուցեն իրավապահ մարմիններին։ Մի քանի ամերիկյան փոխանակման ծառայություններ, ինչպիսին է BitInstant-ը, ստիպված էին եղել փակվել՝ նախքան համապատասխան ֆինանսական լիցենզիաներ ստանալը։ 2013 թվականի նոյեմբերին ԱՄՆ Սենատը լսումներ է անցկացրել բիթքոյնի վերաբերյալ, որի ընթացքում որոշվել է ոչ թե արգելել կրիպտոարժույթների շրջանառությունը, այլ աշխատել այս բիզնեսի կարգավորման վրա[63]։

2013 թվականի օգոստոսին Տեխասի Արևելյան շրջանի (ԱՄՆ) դատավորը վճռեց, որ քանի որ բիթքոյնները կարող են օգտագործվել որպես փող՝ ապրանքների դիմաց վճարելու համար կամ փոխանակել սովորական արժույթներով, ինչպիսիք են ԱՄՆ դոլարը, եվրոն, իենը կամ յուանը, ապա բիթքոյնը արժույթ է կամ փողի ձև[64]։

2014 թվականի մարտի 25-ին ԱՄՆ Ներքին եկամուտների ծառայությունը հարկային ուղեցույց է հրապարակել բիթքոյնի և այլ վիրտուալ արժույթների հետ կապված գործարքների վերաբերյալ[65]։ Դաշնային հարկային նպատակների համար բիթքոյնը համարվում է սեփականություն, ինչը նշանակում է, որ նրանք, ովքեր գնում են բիթքոյն որպես ներդրումային միջոց, բիթքոոյնը վաճառելուց կստանան «կապիտալ շահույթ», այլ ոչ թե «արտարժույթի» շահույթ։ Բիթքոյնների դիմաց ապրանքներ վաճառելով և ծառայություններ մատուցելով՝ հարկ վճարողը ստանում է շահույթ՝ վճարման օրը բիթքոյն - ԱՄՆ դոլար փոխարժեքով հաշվարկվող։ Բիթքոյններով ապրանքներ և ծառայություններ գնելիս հարկ վճարողը կատարում է ծախսեր, որոնք կարող են հաշվի առնվել նաև հարկային բազան հաշվարկելիս (հաշվարկի համար օգտագործվում է նաև բիթքոին-ԱՄՆ դոլարի փոխարժեքը վճարման օրը)։ Բիթքոյնի թողարկումից ստացված շահույթը ենթակա է հարկման։ Բիթքոյնի փոխարժեքի բարձր անկայունությունը կարող է հանգեցնել հարկային պարտավորությունների նրանց համար, ովքեր վճարում են բիթքոյնով ապրանքների և ծառայությունների դիմաց (մասնավորապես՝ կապիտալ շահույթի հարկ վճարելու պարտավորություն)[66]։

2017 թվականի աշնանը ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը (SEC) հարուցել է կրիպտոարժույթի սկզբնական առաջարկի (ICO) խարդախության վերաբերյալ առաջին գործը[67]։

Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը թույլատրել է 2024 թվականի հունվարի 11-ից բիթքոյնին «կապված» տասնմեկ բորսայական ֆոնդերի (ETF) գործարկումը։ Ակնկալվում է, որ դա հասանելի կդարձնի ամենամեծ կրիպտոարժույթը ավանդական ֆինանսական շուկայում։ 2013 թվականից ի վեր SEC-ն հետևողականորեն մերժել է նման ֆոնդերի կազմակերպումը՝ պատճառաբանելով, որ ոչ մի կարգավորվող բորսա չի կարող վերահսկել բիթքոյնների առևտուրը և հուսալիորեն բացահայտել խարդախությունը կամ մանիպուլյացիաները։ Դրական որոշմանը նախորդել էր վերաքննիչ դատարանի որոշումը, ըստ որի մերժումներից մեկը համարվել էր «անհիմն և քմահաճ»։ SEC-ի նախագահ Գարի Գենսլերը հայտարարել է՝ «Չնայած մենք այսօր հաստատել ենք բիթքոյնի վրա որոշակի սփոթ գործիքների ցուցակագրումը և առևտուրը, մենք չենք սատարել և չենք էլ սատարելու բիթքոյնը։ Ներդրողները պետք է զգուշանան բազմաթիվ ռիսկերից՝ կապված բիթքոյնի և ապրանքների հետ, որոնց արժեքը կցված է կրիպտոարժույթին»[68]։

Կենտրոնական Ամերիկա

խմբագրել
Երկիր կամ տարածք Օրինականություն
  Կոստա Ռիկա   Օրինական
Կոստա Ռիկայի Կենտրոնական բանկը հայտարարել է, որ բիթքոյնը և կրիպտոարժույթները չեն համարվում արժույթներ և չեն աջակցվում կառավարության կամ օրենքների կողմից։ Այնուամենայնիվ, դրանք անօրինական չեն։ Երկրում կան մի քանի առևտրականներ, ովքեր ընդունում են բիթքոյնները[69]։
  Սալվադոր   Օրինական
Բիթքոյնը երկրում օրինական վճարման միջոց է դարձել «Բիթքոյնների մասին օրենք»-ի համաձայն, որն ընդունվել է 2021 թվականի հունիսի 8-ին[70][71] և ուժի մեջ է մտել 2021 թվականի սեպտեմբերի 7-ին[72][73]։

Մեկ ամիս անց, սալվադորցիների շրջանում բիթքոյն դրամապանակի սեփականատերերը գերազանցեցին ավանդական բանկային հաշիվների սեփականատերերին, իսկ ամենահայտնի բիթքոյն դրամապանակը՝ կառավարության կողմից պաշտոնապես հովանավորվող Chivo դրամապանակը, ուներ երեք միլիոն ներբեռնումներ, ինչը կազմում էր երկրի բնակչության մոտ 46%[74]։ Այնուամենայնիվ, սալվադորցի սպառողների միայն 12% է օգտագործել կրիպտոարժույթն այս ընթացքում, իսկ հարցված ձեռնարկությունների 93% հայտնել է, որ առաջին ամսվա ընթացքում բիթքոյնով վճարումներ չեն ստացել[75]։

  Նիկարագուա   Օրինական
Նորությունները հայտնում են, որ երկրում օգտագործվում է բիթքոյն։

Ռուսաստանի Դաշնություն

խմբագրել

2017 թվականի դրությամբ Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրության մեջ «կրիպտոարժույթ» տերմինը չէր օգտագործվում, և կրիպտոարժույթներով գործարքներ իրականացնելու արգելք չկար։ Այսպիսով, Լեֆորտովոյի միջշրջանային դատախազությունը Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրության որևէ խախտում չհայտնաբերեց «LavkaLavka» ընկերության խանութներում և սրճարաններում բիթքոյններով ապրանքների վաճառքում[76]։

Այնուամենայնիվ, տեղական դատական ​​և դատախազական մարմինները երբեմն կրիպտոարժույթների օգտագործումը դիտարկում են որպես անօրինական գործարքների նշան։ 2017 թվականի օգոստոսի 31-ին Սվերդլովսկի մարզի դատախազության կայքում հրապարակվել էր բացատրություն Եկատերինբուրգ քաղաքի Օկտյաբրսկի շրջանի դատախազությունից հետևյալ բովանդակությամբ` «Շրջանային դատախազությունը բացատրում է, որ գործարքներ կատարելիս «վիրտուալ արժույթի» օգտագործումը հիմք է հանդիսանում՝ դիտարկելու նման գործարքները, որպես հանցագործությունից եկամուտներ լվանալու և ահաբեկչության ֆինանսավորմանն ուղղված գործարքներին դասակարգելու հարցը»[77]։ 2017 թվականին Կոստրոմայի մարզում քրեական գործ է հարուցվել ապօրինի բանկային գործունեության համար (Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքի 172-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն) 3 անձի նկատմամբ, ովքեր բիթքոյններ են փոխանակել 500 միլիոն ռուբլին գերազանցող գումարով[78]։

На основании решения Невьянского городского суда Свердловской области 13 января 2015 года в единый реестр запрещённых сайтов было включено 7 сайтов, связанных с тематикой биткойн, в том числе сайт bitcoin.org. Это привело к блокированию доступа к сайтам со стороны российских провайдеров, в том числе мобильными операторами. Первоначально причина не сообщалась. Позже стала доступна копия судебного решения, согласно которому

Սվերդլովսկի մարզի Նևյանսկի քաղաքային դատարանի որոշման հիման վրա 2015 թվականի հունվարի 13-ին արգելված կայքերի միասնական ռեգիստրում ներառվել են բիթքոյնի հետ կապված 7 կայքեր, այդ թվում՝ bitcoin.org կայքը[79]։ Դա հանգեցրեց ռուսական պրովայդերների, ներառյալ բջջային օպերատորների, կայքերի մուտքի արգելափակմանը։ Սկզբում որևէ պատճառ չի նշվում։ Ավելի ուշ հասանելի էր դարձել դատարանի որոշման պատճենը[80], ըստ որի

Էլեկտրոնային արժույթի մասին տեղեկատվության ազատ տարածումը որոշում է կրիպտոարժույթների ակտիվ օգտագործումը թմրամիջոցների, զենքի, կեղծ փաստաթղթերի և այլ հանցավոր գործունեության մեջ։ Այս փաստերը, ինչպես նաև միջոցների անվերահսկելի միջսահմանային փոխանցման և դրանց հետագա կանխիկացման հնարավորությունը նախադրյալներ են հանդիսանում կրիպտոարժույթների հնարավոր ներգրավվածության բարձր ռիսկի համար հանցագործության և ահաբեկչության ֆինանսավորմանն ուղղված սխեմաներում։

Через некоторое время решение суда было отменено после апелляции поданной владельцем сайта bitcoinconf.ru компанией Smile Expo, а также владельцем Bits.media Иваном Тихоновым.

Որոշ ժամանակ անց դատարանի որոշումը չեղարկվեց bitcoinconf.ru կայքի սեփականատեր Smile Expo-ի, ինչպես նաև Bits.media-ի սեփականատեր Իվան Տիխոնովի բողոքից հետո[81]։

2014 թվականի հունվարի 24-ին Սբերբանկի ղեկավար Հերման Գրեֆը Դավոսում կայացած ֆորումում ասաց[82]`

Կրիպտոարժույթները շատ հետաքրքիր միջազգային փորձ է, որը խախտում է արժույթի արտանետումների պարադիգմը։ Եվ դրանք հաստատ ոչ թե պետք է արգելվեն, այլ պետք է փորձել հասկանալ, ուսումնասիրել, գուցե սկսել ճիշտ կարգավորել։

— Հերման Գրեֆ

Նա նաև նամակներ է ուղարկել Ռուսաստանի Դաշնության Նախագահի վարչակազմին, Կենտրոնական բանկին և Ֆինանսների նախարարությանը՝ վիրտուալ արժույթների և էլեկտրոնային վճարային համակարգերի օգտագործման սահմանափակումներ չկիրառելու խնդրանքով՝ անվանելով այն «հսկայական նահանջ»[83]։

2014 թվականի հունվարի 27-ին Ռուսաստանի Բանկի մամուլի ծառայությունը հրապարակեց տեղեկատվություն «Վիրտուալ արժույթների, մասնավորապես՝ բիթքոյնի, օգտագործման մասին գործարքներ կատարելիս»[84]։ Դրանում Ռուսաստանի Բանկը նախազգուշացրել է, որ գրավի և օրենքով պարտավորված սուբյեկտների բացակայության պատճառով «վիրտուալ արժույթներով» գործարքները սպեկուլյատիվ են։ «Վիրտուալ արժույթների» թողարկման գործունեության անանուն բնույթի պատճառով անսահմանափակ թվով սուբյեկտներ և դրանց օգտագործումը գործարքների համար՝ քաղաքացիները և իրավաբանական անձինք կարող են, այդ թվում՝ ակամա, ներգրավվել անօրինական գործունեության մեջ, ներառյալ եկամուտների օրինականացումը (լվացումը)՝ հանցագործության ճանապարհից և ահաբեկչության ֆինանսավորումից։ Ռուսաստանի իրավաբանական անձանց կողմից ռուբլու և արտարժույթի, ինչպես նաև ապրանքների (աշխատանքի, ծառայությունների) հետ «վիրտուալ արժույթների» փոխանակման ծառայությունների մատուցումը կդիտարկվի որպես կասկածելի գործարքների պոտենցիալ մասնակցություն՝ հանցագործությունից ստացված եկամուտների օրինականացման (լվացման) և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին օրենսդրությանը համապատասխան։

2014 թվականի փետրվարի 6-ին Ռոսֆինմոնիթորինգը թողարկել է «Կրիպտոարժույթների օգտագործման մասին» տեղեկատվական նամակ՝ բացատրելով, որ կրիպտոարժույթների օգտագործումը գործարքներում հիմք է հանդիսանում նման գործարքները (գործառնությունները) դասակարգել հանցագործությունից ստացված եկամուտների օրինականացմանը (լվացմանը) և ահաբեկչության ֆինանսավորմանն ուղղված գործարքներին (գործառնություններին)։

2014 թվականի հուլիսի սկզբին Միջազգային բանկային կոնգրեսում Ռուսաստանի բանկի նախագահի առաջին տեղակալ Գեորգի Լունտովսկին ասաց, որ Bitcoin համակարգը վերահսկվում է, հարցն ուսումնասիրվում է, և գուցե ապագայում օրենսդրական կարգավորում հայտնվի[85]։

2014 թվականի օգոստոսի 9-ին Սանկտ Պետերբուրգում ելույթ ունենալով #CryptoForum-ում «Bitcoin և կրիպտոարժույթները. զարգացման հեռանկարները Ռուսաստանում» 1-ին միջազգային համաժողովում Եվգենի Վոլովիկը, Ֆինանսների միջազգային կրթական և մեթոդական կենտրոնի տեղեկատվության և հաղորդակցության բաժնի ղեկավարը, որը նաև միջազգային աշխատանքային խմբի անդամ է, որը մշակել է վիրտուալ, կենտրոնացված և ապակենտրոնացված արժույթների հիմնական սահմանումները 2014 թվականի հունիսին, կտրականապես նշել է, որ «բիթքոյնը դրամական փոխնակ չէ» և հավելել է, որ կրիպտոարժույթները հայտնվել են ՖԱՏՖ միջազգային կազմակերպության սերտ վերահսկողության ներքո, որը զբաղվում է փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարով։ Վոլովիկը նաև նշել է, որ բիթքոյնի միջոցով փողերի լվացման հետ կապված մեկ կամ մի քանի գործեր արդեն ընթանում են Ռուսաստանում, սակայն մանրամասներ հայտնել հրաժարվել է։

2015 թվականի մարտի 20-ին ֆինանսների փոխնախարար Ալեքսեյ Մոիսեևը հայտարարեց, որ 2015 թվականին օրենք է ընդունվելու, որը տույժեր կսահմանի Ռուսաստանում դրամական փոխնակների օգտագործման համար։ Նախատեսվում էր, որ օրենքը փաստացի կարգելի վիրտուալ արժույթների, այդ թվում՝ բիթքոյնների օգտագործումը Ռուսաստանում[86]։ Սակայն այս օրենքը չընդունվեց։

Հետագայում կարգավորիչների հռետորաբանությունը սկսեց մեղմանալ։ Ֆինանսների նախարարությունը, վերլուծելով սպառնալիքները, համարել է, որ դրանց մակարդակը չի համապատասխանում առաջարկվող պատժին և որոշել է չշտապել Ռուսաստանում գործարքների համար քրեական պատասխանատվություն մտցնելու հարցում։ «Ֆինանսների նախարարությունը որոշեց մի փոքր սպասել։ Հետևել, թե ինչպես կզարգանա իրավիճակը միջազգայնորեն։ Եվ սա հաշվի առնելով՝ որոշում կայացնել»,- 2017 թվականի ապրիլի սկզբին ասել է ֆինանսների փոխնախարար Ալեքսեյ Մոիսեևը։ Որպես տարբերակ, նա չբացառեց կրիպտոարժույթների շրջանառությունը Ռուսաստանի տարածքում, բայց առանց դրանք ազգային արժույթներով փոխանակելու հնարավորության[38]։

2015 թվականի հուլիսի 14-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ITմասնագետների «Կլյազման՝ իմաստների տարածք» երիտասարդական ֆորումում հայտարարեց որոշ ոլորտներում կրիպտոարժույթների՝ որպես վճարման ձև օգտագործելու թույլատրելիության մասին։ Նա ասաց, որ ինքը քննարկել է կրիպտոարժույթների հարցը Կենտրոնական բանկի ղեկավար Էլվիրա Նաբիուլինայի հետ և խոստովանել, որ այսօր կրիպտոարժույթների լայն տարածման հետ կապված հիմնարար խնդիրներ կան[87]։

2015 թվականի հոկտեմբերի 26-ին «Իզվեստիա» թերթը հայտնել է, որ Ռուսաստանի ֆինանսների նախարարությունը որոշել է խստացնել կրիպտոարժույթների թողարկման և շրջանառության համար պատժի իր մոտեցումը։ Այս վարչությունը փոփոխություններ է մշակել Քրեական օրենսգրքում, ըստ որի՝ խախտողները մինչև 4 տարի ազատազրկման են ենթարկվելու[88]։

2016 թվականի հոկտեմբերի 3-ին Դաշնային հարկային ծառայության պետի տեղակալ Ալեքսեյ Օվերչուկը իր գերատեսչության անունից հրապարակել է N OA-18-17/1027 նամակը, որի հիմնական եզրակացությունն այն է, որ Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրության մեջ չկա ուղղակի արգելք Ռուսաստանի քաղաքացիների կողմից կրիպտոարժույթով գործարքներ իրականացնելու վերաբերյալ։ Այս դեպքում Ռուսաստանի Դաշնության հարկային դաշնային ծառայությունը կրիպտոարժույթների ձեռքբերման և վաճառքի գործարքները դասակարգում է որպես արտարժույթի գործարքներ։ Ավելին, Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրությունը չի սահմանում այնպիսի հասկացություններ, ինչպիսիք են «դրամական փոխնակ», «կրիպտոարժույթ» կամ «վիրտուալ արժույթ»[89]։

2017 թվականի օգոստոսի 28-ին ՌԴ ֆինանսների նախարարությունն առաջարկել է կրիպտոարժույթը դիտարկել որպես ֆինանսական ակտիվ, սակայն այն կարգավորել որպես «այլ սեփականություն»։ Միևնույն ժամանակ, նախարարությունում համարում էին, որ բիթքոյնները պետք է գնեն և վաճառեն միայն «բորսայում որակավորված ներդրողները»[90]։ Այս դիրքորոշումն արժանացավ քննադատությունների։ Այսպես, Ֆինանսական համալսարանի բիզնես ինկուբատորի բլոկչեյն լաբորատորիայի տնօրեն Անդրեյ Վարնավսկին ֆինանսների նախարարության նման առաջարկն անվանել է «ուտոպիա» և կարծիք հայտնել, որ շրջանառության սահմանափակումը չի նպաստի այս ֆինանսական հաստատության զարգացմանը։ Նրա կարծիքով՝ արժե զարգացնել կրիպտոարժույթի օրինական ճանապարհով ձեռքբերման հնարավորությունը, բայց միևնույն ժամանակ չարգելել դրա շրջանառության այլ մեթոդները[91]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 5-ին Սոչիում կայացած «Finopolis» նորարարական ֆինանսական տեխնոլոգիաների Սոչիի ֆորումի ժամանակ Ռուսաստանի Բանկի ղեկավար Էլվիրա Նաբիուլինան հայտարարեց[92]՝

Ռուսաստանի Բանկի կարծիքն է՝ չօրինականացնել կրիպտոարժույթների օգտագործումը որպես օրինական վճարում։ Մենք դեմ ենք մասնավոր փողերին, ինչ ձևով էլ դա լինի՝ նյութական, թե վիրտուալ։ Կրիպտոարժույթները մասնավոր թվային փող են։

2020 թվականի հոկտեմբերի 20-ին Ռուսաստանի Դաշնության գլխավոր դատախազ Իգոր Կրասնովը հայտարարեց, որ «Վիրտուալ արժույթի մասին» ընդունված օրենքի համաձայն 2021 թվականից պաշտոնյաները պետք է իրենց եկամուտների հայտարարագրերում նշեն նաև կրիպտոարժույթի առկայությունը[93]։

2022 թվականի վերջին Էկոնոմիկայի նախարար Անտոն Սիլուանովը զեկուցեց, որ իր գերատեսչությունը չի կարողացել պայմանավորվել Կենտրոնական բանկի հետ կրիպտոարժույթների շրջանառության օրինականացման և կարգավորման վերաբերյալ։ Կենտրոնական բանկի դիրքորոշումն անփոփոխ է՝ մասնավոր փողը, այդ թվում՝ թվային փողը, չպետք է դառնա վճարման միջոց[94]։

2023 թվականի հոկտեմբերին ԱԴԾ-ն առաջին անգամ մեղադրանք ներկայացրեց դավաճանության մեջ՝ ուկրաինացի զինվորականներին կրիպտովճարումների հետ կապված։ Կասկածյալը Խաբարովսկի երկրամասի բնակիչ էր, ով, ըստ հետախուզական ծառայության, «օգտագործելով կրիպտոարժույթային գործիքներ, Ուկրաինայում բնակվող երրորդ անձանց միջոցով փոխանցել է անձնական միջոցներ օտարերկրյա բարեգործական հիմնադրամի հաշվին»[95]։

Բելառուսի Հանրապետություն

խմբագրել

2017 թվականի դեկտեմբերին ստորագրվել է «Թվային տնտեսության զարգացման մասին» № 8 հրամանագիրը, որը իրավական հիմք է ստեղծել երկրում կրիպտոարժույթների օրինական գործունեության համար[14][96], այդ թվում՝ ֆինանսավորումը ICO-ների միջոցով։ Ֆիզիկական անձինք մինչև 2023 թվականը ստացել են հարկային արտոնություններ կրիպտոարժույթներով գործարքների համար, ներառյալ մայնինգը։ Նման գործունեությունը չի համարվում ձեռնարկատիրական, և դրանց հետ գործարքներից ստացված թոքեններն ու եկամուտները հայտարարագրման կարիք չունեն։ Իրավաբանական անձինք բորսայական օպերատորների միջոցով իրավունք են ստացել ստեղծել և տեղադրել իրենց սեփական թոքենները և գործարքներ իրականացնել։ Մինչև 2023 թվականի հունվարի 1-ը հրամանագիրը բացառում է հարկային բազայից թոքեններով գործարքներից եկամուտը և շահույթը[97]։

2018 թվականի նոյեմբերին Բարձր Տեխնոլոգիաների Դիտորդ խորհուրդը հաստատել է[98]՝

  • Պահանջների կանոնակարգեր, որոնց առանձին դիմորդները պետք է բավարարեն՝ նրանց որպես Բարձր Տեխնոլոգիական Պարկի ռեզիդենտներ գրանցելու համար
  • Բարձր տեխնոլոգիական պարկի ռեզիդենտների ներքին հսկողության կանոնների պահանջների վերաբերյալ կանոնակարգեր
  • Կրիպտո պլատֆորմի օպերատորի գործունեության կանոններ
  • Կրիպտոարժույթի փոխանակման օպերատորի գործունեության կանոններ
  • Թվային նշանների (թոքենների) ստեղծման և տեղադրման և սեփական թվային նշանների (թոքենների) ստեղծման և տեղադրման գործողությունների իրականացման հետ կապված ծառայությունների մատուցման կանոններ։

Համաձայն ընդունված կանոնների՝ ICO-ն կարող է իրականացնել ոչ միայն Բարձր Տեխնոլոգիական Պարկի (ԲՎՊ) ռեզիդենտը, այլ նաև ցանկացած իրավաբանական անձ՝ ԲՎՊ ռեզիդենտ միջնորդի միջոցով։ ICO-ի պատվիրատուները կարող են լինել բելառուսական և օտարերկրյա իրավաբանական անձինք՝ ըստ պահանջների, նրանք պետք է ունենան հիմնական անձնակազմ և լավ գործարար համբավ, ներառյալ հիմնադիրների և տնօրենների համբավը։

Նոր օրենսդրության համաձայն առաջին գրանցված կրիպտոարժույթային ընկերությունը դարձավ Currency.com նշանավորված ակտիվների կրիպտոարժութային բորսան[99][100]։ 2020 թվականի հուլիսի դրությամբ ընկերությունն աշխատել է ռուսական և բելառուսական ռուբլով, ԱՄՆ դոլարով, Եվրոյով, բրիտանական ֆունտով, Bitcoin (BTC), Etherium (ETH), LITECOIN (LTC), Ripple (XRP), Bitcoin Cash (BCH)

2020 թվականին գրանցվել է կրիպտոարժույթների փոխանակման առաջին և առայժմ միակ[101] օպերատորը՝ whitebird.io, որը երաշխավորում է կրիպտոարժույթների փոխանակումը միմյանց միջև և սովորական գումարով[102]։ Ծրագրի գործընկերներն էին Visa միջազգային վճարային համակարգը և ԲելարուսԲանկ պետական ​​բանկը։ 2022 թվականի օգոստոսի դրությամբ Whitebird.io-ն փոխանակման գործառնություններ է իրականացնում Bitcoin, Ethereum, Tether (USDT) կրիպտոարժույթներով և հետևյալ արժույթներով՝ ԱՄՆ դոլար, ռուսական ռուբլի, բելառուսական ռուբլի։ Ծառայությունը սպասարկում է Բելառուսի, Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Վրաստանի, Ադրբեջանի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Մոլդովայի, Տաջիկստանի, Թուրքմենստանի, Ուզբեկստանի կացության քարտ ունեցող քաղաքացիներին[103]։

Մեծ Բրիտանիա

խմբագրել

2021 թվականի սեպտեմբերին Մեծ Բրիտանիայի փոստային ծառայությունը սկսեց կրիպտոարժույթ վաճառել այն օգտատերերին, ովքեր ստուգում էին իրենց ինքնությունը հատուկ հավելվածի միջոցով։ Մեծ Բրիտանիայի բնակիչները հրավիրվել են կրիպտոարժույթի փոխանակման վաուչերներ գնելու, որոնք կարող են փոխանակվել կրիպտոարժույթների հետ[104]։

Էստոնիա

խմբագրել

2017 թվականի նոյեմբերի 27-ին Էստոնիայում ուժի մեջ է մտել «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» օրենքը[105], որը նախատեսում է կրիպտոարժույթի և վիրտուալ արժեքների հետ կապված ծառայությունների մատուցման հնարավորություն «Վիրտուալ Արժեքով Դրամապանակի Ծառայությունների Մատակարար» և «Վիրտուալ Արժեքների Փոխանակման Ծառայությունների Մատակարար» լիցենզիաների հիման վրա։ Լիցենզիաները տրվում են Էստոնիայի ոստիկանության և սահմանապահ վարչության կողմից։

Գերմանիա

խմբագրել

2013 թվականի օգոստոսի վերջին Գերմանիայի ֆինանսների նախարարությունը հայտարարություն արեց, որ բիթքոյնը չի կարող դասակարգվել որպես էլեկտրոնային կամ արտարժույթ, այլ ավելի շուտ համապատասխանում է մասնավոր փողի սահմանմանը, որով կարող են իրականացվել բազմակողմ քլիրինգային գործարքներ[4]։

Խորվաթիա

խմբագրել

Խորվաթիայի ազգային բանկը կարծում է, որ բիթքոյնը Խորվաթիայում օրինական է, սակայն այն չպետք է համարվի էլեկտրոնային փող, թեև այն որոշ նմանություններ ունի դրանց հետ։ Կրիպտոարժույթները կարող են օրինականորեն օգտագործվել երկրում, թեև դրանք չեն կարող համարվել օրինական վճարամիջոց, ինչը նշանակում է, որ վաճառողները պարտավոր չեն դրանք ընդունել Խորվաթիայում նույն հիմունքներով, ինչ տեղական արժույթը[5]։

Դանիայում 2020 թվականից կրիպտոարժույթն օրինական է։ Համաձայն «Փողերի լվացման դեմ պայքարի» մասին օրենքի՝ կրիպտոարժույթը սահմանվում է որպես արժեքի թվային ներկայացում, որը թողարկված կամ երաշխավորված չէ կենտրոնական բանկի կամ պետական ​​այլ մարմնի կողմից, կապված չէ օրինական արժույթի հետ և չունի արժույթի իրավական կարգավիճակ, բայց ընդունվում է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կողմից որպես փոխանակման միջոց և կարող է փոխանցվել, պահպանվել և վաճառվել էլեկտրոնային եղանակով[106][107]։

Ճապոնիա

խմբագրել

Մինչև 2014 թվականի մարտը Ճապոնիայի բանկը որևէ պլան չուներ կարգավորելու բիթքոյնների շրջանառությունը։ Այնուամենայնիվ, Տոկիոյում տեղակայված Mt.Gox-ի փլուզումից հետո Ճապոնիայի իշխանությունները հայտարարեցին այս շուկան կարգավորելու անհրաժեշտության մասին։ Ակնկալվում է հարկային կանոնակարգերի մշակում[108]։

Ճապոնիայի բանկի ղեկավար Հարուհիկո Կուրոդան ասել է, որ Դրամավարկային և Տնտեսական Հետազոտությունների Բանկային Ինստիտուտն այժմ ուսումնասիրություն է անցկացնում բիթքոյնի վերաբերյալ[109]։

Համեմատած ավանդական դրամական փոխանցումների մեթոդների և առկա էլեկտրոնային փողերի հետ՝ բիթքոյնն ունի և՛ նմանատիպ, և՛ տարբեր հատկանիշներ։

Հարուհիկո Կուրոդա

2016 թվականի մարտից սկասած բիթքոյնը Ճապոնիայում հանդիսանում է օրինական վճարում[6][8][110]։

Թաիլանդ

խմբագրել

Բանգկոկում տեղակայված «Bitcoin Co.Ltd»-ի հայտարարության համաձայն, Թաիլանդի բանկը, թեև չի ճանաչում բիթքոյնը որպես անկախ արժույթ, հայտարարել է, որ դրա հետ գործարքները պահանջում են արտարժույթով գործարքներ իրականացնելու իրավունքի լիցենզիա՝ հրաժարվելով այն թողարկել։ 2013 թվականի հուլիսի 29-ին ընկերությունը դադարեցրել է փոխանակման ծառայությունը։ Ընկերության կայքը, վկայակոչելով Թաիլանդի Բանկի ներկայացուցչին, հայտարարում է, որ «օրինական հիմքերի բացակայության պատճառով Թաիլանդում անօրինական է բիթքոյններ գնել / վաճառել, բիթքոյնների դիմաց ցանկացած ապրանք կամ ծառայություն գնել / վաճառել, Թաիլանդից դուրս բիթքոյններ ուղարկել կամ ընդունել»[111]։ 2013 թվականի օգոստոսի 2-ի դրությամբ Թաիլանդի բանկի պաշտոնական կայքում նման հայտարարություն չի հայտնաբերվել։ 2014 թվականի փետրվարի 15-ին ընկերությունը պարզաբանում է ստացել Թաիլանդի բանկից, որում ասվում է, որ բիթքոյնների փոխանակումը ենթակա չէ Թաիլանդի արտարժույթի օրենսդրությանը և Ֆինանսների նախարարության կանոնակարգմանը, քանի որ արտարժույթները չեն առաջարկվել փոխանակման համար, ինչից հետո ծառայությունն անմիջապես վերաբացվեց։ Որոշ ժամանակ անց Թաիլանդի բանկը նամակ ուղարկեց, լրացուցիչ պարզաբանելով, որ թեև ծառայությունը փոխանակում է միայն բիթքոյններ և բաթեր, բիթքոյնները այնուհետև կարող են փոխանակվել արտարժույթով, ինչը նշանակում է, որ այն դեռ կապված է արտարժույթի փոխանակման հետ։ Ծառայությունը շարունակել է իր աշխատանքը՝ օգտատերերի պայմանագրին ավելացնելով պայման, ըստ որի՝ օգտատերերը պարտավորվում են ծառայության միջոցով ստացված բիթքոյնները չփոխանակել արտարժույթով։

Չինաստան

խմբագրել

2013 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Չինաստանի ազգային բանկը արգելեց չինական ֆինանսական ընկերություններին իրականացնել բիթքոյիններով գործարքներ[9]։ Հայտարարության մեջ նշվում է, որ բիթքոյնը բառի իրական իմաստով արժույթ չէ։ Ֆինանսական ընկերություններին արգելվում է ոչ միայն ուղղակիորեն գործ ունենալ բիթքոյնի հետ, այլև բիթքոյնին առնչվող ֆինանսական ապրանքների գնանշումներ հրապարակել կամ տեղաբաշխել։ Միևնույն ժամանակ, ֆիզիկական անձինք ազատ են իրենց ռիսկով առցանց գործարքներ իրականացնելու մեջ։ Բիթքոյնը համարվում է ապրանքի տեսակ, բայց ոչ փող։

2014 թվականի մարտի վերջին Չինաստանի ազգային բանկը հրապարակեց շրջաբերական, որով չինական բանկերից և վճարային պրոցեսորներից պահանջվում է մինչև 2014 թվականի ապրիլի 15-ը փակել չինական տասնհինգ կայքերի հաշիվները, որոնք վաճառում են բիթոքյն։ Անհնազանդությունը կպատժվի, սակայն Չինաստանի ազգային բանկը չի նշում, թե ինչպես[112]։

Շվեյցարիա

խմբագրել

2013 թվականի դեկտեմբերին Շվեյցարիայի խորհրդարանը առաջարկեց պոստուլատ, ըստ որի բիթքոյնը պետք է դիտարկվի որպես արտարժույթ[113]։ Պոստուլատը ստորագրել են խորհրդարանի 200 անդամներից 45-ը։ ICO-ների կարգավորումը Շվեյցարիայում Ֆինանսական շուկայի վերահսկող մարմնի՝ FINMA-ի պատասխանատվությունն է։ 2018 թվականի սկզբին այն թարմացրեց իր Initian Coin Offering ուղեցույցները նախագծի հիմնադիրների համար։

Սինգապուր

խմբագրել

2014 թվականի հունվարի սկզբին հայտնի դարձավ, որ Սինգապուրի հարկային մարմինները բիթքոյն գործարքները վերաբերվել են որպես ապրանքների և ծառայությունների հարկման ենթակա գործարքներ[1][2]։ Նախատեսվում է ստանդարտ եկամտահարկ գանձել այն ընկերություններից, որոնք զբաղվում են բիթքոյնի առք ու վաճառքով։ Բիթքոյնի երկարաժամկետ ներդրումները չեն հարկվի, ինչը համարժեք է կապիտալ ներդրումներին։ Բիթքոյնն իրական ապրանքների և ծառայությունների հետ փոխանակելիս կկիրառվի 7% ապրանքների և ծառայությունների հարկ (ոչ ռեզիդենտների համար ապրանքների և ծառայությունների հարկ չկա)[114]։ Բիթքոյնով վիրտուալ ապրանքների և ծառայությունների գնումները, ինչպիսիք են հավելվածից գնումները(in-app purchases), չեն ենթարկվի ապրանքների և ծառայությունների հարկմանը[115]։

2014 թվականի մարտի 13-ին Սինգապուրի Արժույթի վարչությունը հայտարարեց վիրտուալ արժույթներով (ներառյալ բիթքոյն) գործարքներում ներգրավված միջնորդների գործունեությունը կարգավորելու մտադրության մասին[116]։ Նման միջնորդներից, որոնք փոխանակում են վիրտուալ արժույթները իրական արժույթներով, կպահանջվի բացահայտել իրենց հաճախորդներին և կասկածելի գործարքների մասին հայտնել համապատասխան գործակալությանը։ Ընդհանուր առմամբ, միջնորդներին կենթարկվեն նույն պահանջները, ինչ իրական արժույթների փոխանակման, ինչպես նաև տրանսֆերտների տրամադրման մեջ ներգրավված բիզնեսները։ Այս միջոցառումների նպատակն է նվազագույնի հասցնել փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման հետ կապված ռիսկերը, որոնք բխում են վիրտուալ արժույթների անանուն բնույթից։

Սինգապուրում կրիպտոարժույթի փոխանակման ծառայությունների (Payment Services Act)[117] գործունեությունը հիմնված է 2019 թվականից, Վճարումների ծառայությունների օրենքի վրա։ Սինգապուրի դրամավարկային մարմինն այժմ լիցենզավորում և վերահսկում է այդ գործունեությունը։

Բուլղարիա

խմբագրել

2014 թվականի ապրիլի 2-ին Բուլղարիայի եկամուտների ազգային գործակալությունը իր կայքում հրապարակեց նորություն, ըստ որի բիթքոյնով գործարքներից ստացված եկամուտը պետք է հայտարարագրվի և հարկվի։ Ներքին եկամուտների ծառայությունը նման եկամուտը ճանաչել է որպես ֆինանսական ակտիվներից եկամուտ և որոշել, որ այն ենթակա է հարկման 10% դրույքաչափով[3]։

Նորվեգիա

խմբագրել

Նորվեգիայում բիթքոյնը ճանաչվում է որպես փոխանակման ակտիվ, սակայն չի ճանաչվում որպես արժույթ[118]։

Ուկրաինա

խմբագրել

2014 թվականի նոյեմբերին Ուկրաինայի ազգային բանկը հայտարարություն արեց երկրում բիթքոյնի իրավական ռեժիմի վերաբերյալ[119]։ ՆԲՈւ-ն նշում է, որ բիթքոյնների օգտագործումը կապված է աճող ռիսկերի հետ՝ կապված անանունության և գործառնությունների ապակենտրոնացման հետ։ Ըստ ՆԲՈւ-ի, բիթքոյնները գրավիչ են անօրինական գործողությունների համար, այդ թվում՝ հանցագործությունից ստացված եկամուտների լվացման կամ ահաբեկչության ֆինանսավորման համար։ ՆԲՈւ-ն հիշեցրել է, որ Ուկրաինայի տարածքում միակ օրինական վճարման միավորը գրիվնան է, արգելվում է այլ դրամական միավորների թողարկումն ու շրջանառությունը որպես վճարման միջոց, ինչպես նաև դրամական փոխանորդների օգտագործումը։ ՆԲՈւ-ն բիթքոյինը համարում է «փողի փոխնակ, որը չի ապահովվում իրական արժեքով և չի կարող օգտագործվել Ուկրաինայի տարածքում ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կողմից որպես վճարման միջոց, քանի որ դա հակասում է Ուկրաինայի օրենսդրության նորմերին»։

2017 թվականի մարտին Ուկրաինայի ազգային բանկի խորհրդի ղեկավար Բոգդան Դանիլիշինը հաստատեց նախկինում ընդունված որոշման անփոփոխությունը՝ հարցազրույցում ասելով, որ բիթքոյնը և այլ կրիպտոարժույթները «դրամական փոխարժեքներ են, որոնք ապահովված չեն իրական արժեքով և չեն կարող մեր երկրում օգտագործվել որպես վճարման միջոց, քանի որ դրանք հակասում են Ուկրաինայի օրենսդրության նորմերին»[120]։ Միևնույն ժամանակ, Դանիլիշինը նշել է, որ Ուկրաինայի ազգային բանկը ուսումնասիրում է վճարումների շուկայում նորարարական ապրանքների ներդրման փորձը և վերահսկում է այլ երկրների կենտրոնական բանկերի և պետական ​​մարմինների քաղաքականությունը՝ վիրտուալ արժույթների խնդիրը լուծելու համար։

Հոկտեմբերի 10-ին Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայում օրինագիծ է գրանցվել, ըստ որի՝ առաջարկվում է կրիպտոարժույթը ճանաչել որպես սեփականության օբյեկտ հանդիսացող ծրագրային կոդ, որը հանդիսանում է սեփականության իրավունքի օբյեկտ։ Օրինագիծը նախատեսում է նաև կրիպտոարժույթների հարկում, իսկ մայնինգ գործառնությունների հարկման, կրիպտոարժույթների փոխանակման կարգը կարգավորվում է Ուկրաինայի գործող օրենսդրությամբ։ Օրենքի նախագիծը նախատեսում է կրիպտոարժույթների անվճար փոխանակում այլ արժեքների, ծառայությունների կամ ապրանքների հետ[121]։

Իսրայել

խմբագրել

Իսրայելի պաշտոնական դիրքորոշումը բիթքոյնի վերաբերյալ այն է, որ այն չի կարող օգտագործվել որպես վճարման միջոց։ 2017 թվականի սկզբին կրիպտոարժույթը հավասարեցվել է գույքին, որի վաճառքից սեփականատերը պարտավոր է վճարել ԱԱՀ և եկամտահարկ։

Նոր Զելանդիա

խմբագրել

2019 թվականի սեպտեմբերի 1-ից Նոր Զելանդիան աշխարհում առաջինն էր, որը թույլ տվեց իր բնակիչներին աշխատավարձ վճարել աշխատողներին կրիպտոարժույթով, ենթակա է կանոնավոր վճարումների, ֆիքսված գումար, որը կապում է կրիպտոարժույթը սովորական արժույթներից մեկի հետ՝ անվճար փոխակերպման հնարավորությամբ[122][123]։ Ընկերությունների համար հարկային համակարգը չի փոխվել, հարկերը գանձվում են ազգային արժույթով։

Այլ երկրներ

խմբագրել

Մի շարք երկրներում, օրինակ՝ Ֆրանսիայում և Հնդկաստանում, դեռևս պաշտոնական որոշում չի կայացվել կրիպտոարժույթների կարգավորման և իրավական ռեժիմի վերաբերյալ, սակայն կարգավորիչները հայտարարություններ են արել, որ իրենք փորձում են դիրքորոշում մշակել կրիպտոարժույթների վերաբերյալ և զգուշացնում են պոտենցիալ օգտվողներին բարձր անկայունության պատճառով կրիպտոարժույթներում ներդրումների մեծ ռիսկերի մասին։ Ֆրանսիայի Կենտրոնական բանկը կարծում է, որ նույնիսկ պրոֆեսիոնալ թրեյդերները պետք է զգույշ լինեն՝ բիթքոինի փոխարկելիությունը երաշխավորված չէ, բիթքոինների սեփականատերը դժվար թե կարողանա դատարան դիմել գողության կամ խարդախության դեպքում[124]։

Կրիպտոարժույթի փոխանակման գրանցում

խմբագրել
  • «bitcoin։» URI սխեման պաշտոնապես ներառված է HTML5-ի WHATWG բնութագրերում[125][126]։
  • Որպես հապավում՝ լատինական BTC-ն հաճախ գրվում է «bitcoin»-ի փոխարեն։ Այս գրառումը նման է արժույթի կոդերին, սակայն ISO 4217 միջազգային ստանդարտով նման ծածկագիր դեռ չի նշանակվել։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Bitcoin Foundation հրապարակեց պլաններ՝ բիթքոյնի համար կոդերի ստանդարտացման համար։ BTC-ն հակասում է X-ով սկսվող «գլոբալ ապրանքների» անվանման ստանդարտ համակարգին (ոսկին ունի XAU ծածկագիրը)։ XBT-ն դիտարկվում է որպես թեկնածու[127]։ BTC/XBT-ին անդրադառնալիս մենք նկատի ունենք հաշվի միավոր, այլ ոչ թե ցանց, ալգորիթմների մի շարք կամ այս թեմային առնչվող որևէ այլ միավոր։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 PLUSworld ru-банковская розница, финансовое обслуживание и платежный рынок (2014 թ․ հունվարի 10). «Сингапур планирует легализовать Bitcoin »» (ռուսերեն). PLUSworld.ru – банковские новости, банковская розница, финансовое обслуживание и платежный рынок. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  2. 2,0 2,1 «Tech in Asia - Connecting Asia's startup ecosystem» (անգլերեն). www.techinasia.com. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  3. 3,0 3,1 «Предмет: „Доставка на хигиенни продукти, включително почистващи и полиращи продукти, големи и малки пликове за смет от полиетилен за ТД на НАП Бургас в УБ Поморие и офисите в градовете Сливен и Ямбол"». nap.bg. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  4. 4,0 4,1 «Германия признала Bitcoin» (ռուսերեն). vestifinance.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  5. 5,0 5,1 «Croatia considers Bitcoin legal; 45 members of the Swiss parliament want the same» (անգլերեն). 99 Bitcoins. 2013 թ․ դեկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  6. 6,0 6,1 superadmin. «Японское правительство подтвердило, что биткоин – законное средство платежа» (ռուսերեն). www.coinfox.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  7. «Japan OKs recognizing virtual currencies as similar to real money». The Japan Times Online. 2016 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  8. 8,0 8,1 «Japan to adopt new safeguards for bitcoin users- Nikkei Asian Review». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 30-ին.
  9. 9,0 9,1 «ЦБ Китая запретил банкам операции с Bitcoin» (ռուսերեն). Ведомости. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  10. «Миллиардер поддерживает борьбу с китайской монополией на майнинг биткоина» (ռուսերեն). BeInCrypto. 2019 թ․ հոկտեմբերի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  11. «Швейцарский Цуг начал принимать биткоины за коммунальные услуги» (ռուսերեն). ForkLog. 2016 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  12. Вероника ДеВор (Veronica DeVore) swissinfo.ch. «Швейцария становится Эльдорадо для электронной валюты биткойн» (ռուսերեն). SWI swissinfo.ch. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  13. impgun. «Первый год Эфириума |» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  14. 14,0 14,1 «Декрет о ПВТ 2.0 подписан։ льготы до 2049 года, английское право, криптовалюты, дебюрократизация» (ռուսերեն). dev.by. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  15. «Путин։ в регулировании криптовалют важно не нагородить лишних барьеров» (ռուսերեն). ForkLog. 2017 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  16. «Путин поручил взять под контроль эмиссию и майнинг криптовалют». РБК. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  17. «ЦБ предложил считать биткоины цифровым товаром». РБК. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  18. «Виртуальное будущее։ ЦБ начал разработку национальной криптовалюты» (ռուսերեն). РИА Новости. 20170602T1423+0300. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  19. «Шувалов заявил о поддержке «крипторубля» и госуслугах через блокчейн». РБК. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  20. «Минфин։ надо принять закон о запрете оборота денежных суррогатов» (ռուսերեն). РИА Новости. 20150320T1121+0300. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  21. «Минфин выступил за запрет свободной продажи криптовалюты» (ռուսերեն). Ведомости. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  22. «Борис Титов во главе Партии роста намерен бороться с "сырьевой" Госдумой» (ռուսերեն). ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  23. «В Госдуме выступили против полного запрета криптовалют в России» (ռուսերեն). www.mskagency.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  24. PLUSworld ru-банковская розница, финансовое обслуживание и платежный рынок (2016 թ․ մարտի 15). «Почему нельзя запрещать Bitcoin в России »» (ռուսերեն). PLUSworld.ru – банковские новости, банковская розница, финансовое обслуживание и платежный рынок. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  25. «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 1-ին.
  26. «Следственный комитет предлагает запретить биткоин «юрикам», но разрешить «физикам» | RUBLACKLIST.NET». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 1-ին.
  27. «IT специалист Алексей Брагин выдвигается в Госдуму РФ». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
  28. «Закон о цифровых финансовых активах и цифровой валюте». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  29. «The exchange of traditional currencies for units of the 'bitcoin' virtual currency is exempt from VAT» (PDF). Court of Justice of the European Union. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  30. «Bitcoin currency exchange not liable for VAT taxes։ top EU court». Reuters. 2015 թ․ հոկտեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  31. Bodoni, Stephanie; Thomson, Amy (2015 թ․ հոկտեմբերի 22). «EU's Top Court Rules That Bitcoin Exchange Is Tax-Free». BloombergBusiness. Bloomberg. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  32. «Европейский суд справедливости приравнял Биткоин к валютам и освободил от НДС». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  33. European Central Bank (2012 թ․ հոկտեմբեր). Virtual Currency Schemes (PDF). Frankfurt am Main: European Central Bank. ISBN 978-92-899-0862-7. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 5-ին.
  34. «EBA Opinion on 'virtual currencies'» (PDF). European Banking Authority. 2014 թ․ հուլիսի 4. էջ 46. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 8-ին.
  35. «MEPs call for virtual currency watchdog to combat money laundering and terrorism - News - European Parliament». Europarl.europa.eu. 2016 թ․ մայիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  36. «Guidance for a Risk-Based Approach։ Prepaid Cards, Mobile Payments and Internet-based Payment Services» (PDF). Guidance for a risk-based approach. Paris: Financial Action Task Force (FATF). 2013-06. էջ 47. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 6-ին.
  37. Global Legal Research Directorate Staff (2016-09). «Bitcoin Survey». www.loc.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  38. 38,0 38,1 «ЦБ РФ։ говорить о легализации оборота криптовалют с 2018 года преждевременно» (ռուսերեն). ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  39. «Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 3-ին.
  40. 40,0 40,1 40,2 «Regulation of Cryptocurrency Around the World» (PDF). Library of Congress. The Law Library of Congress, Global Legal Research Center. 2018-06. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  41. «COMMUNIQUE DE PRESSE CONJOINT DU MINISTERE DE L'ECONOMIE ET DES FINANCES, DE BANK AL MAGHRIB ET DE L'AUTORITE MAROCAINE DU MARCHE DES CAPITAUX SUR L'USAGE DES MONNAIES VIRTUELLES» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 3-ին.
  42. «Le digital, champ de bataille de Bank Al-Maghrib en 2018». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 3-ին.
  43. Opeyemi, Adeola (2017 թ․ հունվարի 18). «They are not legal tenders in Nigeria - CBN bans bitcoin, onecoin, others». Legit.ng. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  44. Chuba, Cassandra (2017 թ․ օգոստոսի 9). «Why Nigeria has not adopted Bitcoin technology – CBN». Today.ng. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  45. Letter to Banks on Crypto (PDF). Central Bank of Nigeria. 2021 թ․ փետրվարի 5. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
  46. Ndalu, Dorothy (2019 թ․ նոյեմբերի 18). «Tanzania։ Bank of Tanzania Warns Against Crypto Currencies». allAfrica.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 18-ին.
  47. «PUBLIC NOTICEON CRYPTOCURRENCIES» (PDF) (Press release). Bank of Tanzania. 2019 թ․ նոյեմբեր. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 18-ին. {{cite press release}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  48. «Recognition of Digital Assets as an asset-class for investment by Sophisticated and Expert Investors» (PDF). Financial Services Commission (Mauritius). 2018 թ․ սեպտեմբերի 17. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  49. Televisão Pública de Angola. «BITCOINS - Especialistas desaconselham em Angola». TPA Online (պորտուգալերեն). YouTube. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 7-ին.
  50. Rangongo, Timothy (2018 թ․ ապրիլ). «Own bitcoin or ethereum? Sars is coming for you». Business Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 22-ին.
  51. «Position on Distributed Ledger Technologies and Virtual Currencies in Namibia» (PDF). Bank of Namibia. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  52. «BITMARI Confirmation letter(1).pdf». Google Docs. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 11-ին.
  53. Canada, Financial Transactions and Reports Analysis Centre of. «Money services businesses (MSBs)». Fintrac-canafe.gc.ca. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  54. financiers, L'Autorité des marchés. «Virtual currency ATMs and trading platforms must be authorized». Autorité des marchés financiers. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  55. Reiff, Nathan. «Canada Banks Ban Users From Buying Cryptocurrency». Investopedia. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  56. «TD Bank stops allowing use of credit cards to buy cryptocurrencies». Cbc.ca. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  57. «IRS Virtual Currency Guidance ։ Virtual Currency Is Treated as Property for U.S. Federal Tax Purposes; General Rules for Property Transactions Apply». Irs.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
  58. Farquhar, Peter (2018 թ․ հունիսի 22). «The US Supreme Court just spoke about a bitcoin future for the first time». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
  59. 59,0 59,1 «Prepared Remarks of FinCEN Director Kenneth A. Blanco, delivered at the 2018 Chicago-Kent Block (Legal) Tech Conference». Fincen.gov. U.S. Department of the Treasury. 2018 թ․ օգոստոսի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  60. «Bitcoin is money, U.S. judge says in case tied to JPMorgan hack». Reuters.com. 2016 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  61. «Regulación sobre bitcoin avanza con Ley Fintech». Elfinanciero.com.mx. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 22-ին.
  62. Bitcoin Virtual Currency։ Unique Features Present Distinct Challenges for Deterring Illicit Activity Արխիվացված 2014-10-14 Wayback Machine(անգլ.) — Отчёт ФБР о виртуальной валюте Биткойн; Краткий пересказ на русском Արխիվացված 2013-04-13 Wayback Machine
  63. «Hearings։ Beyond Silk Road։ Potential Risks, Threats, and Promises of Virtual Currencies». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  64. Court officially declares Bitcoin a real currency Արխիվացված 2014-01-15 Wayback Machine // RT USA, August 09, 2013
  65. «IRS Notice 2014-41» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  66. «Рецепт налогообложения биткоина от США / TAX-TODAY.COM». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  67. «В США возбудили первое дело о мошенничестве с ICO։ чему нас учит эта история | Rusbase». Rusbase (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  68. «SEC Authorizes Bitcoin-Spot ETFs in Crypto's Breakthrough». Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 15-ին.
  69. «Posición del Banco Central de Costa Rica (BCCR) y sus Órganos de Desconcentración Máxima (ODM) con respecto a las criptomonedas». Banco Central de Costa Rica. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  70. El Salvador, primer país del mundo en reconocer al Bitcoin como moneda de curso legal Արխիվացված 2021-12-22 Wayback Machine, June 9th 2021, official website of the Legislative Assembly of El Salvador
  71. «Diputados oficialistas aprueban el Bitcoin como moneda de curso legal, ¿en qué consiste?». El Salvador. 2021 թ․ հունիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 9-ին.
  72. «El Salvador Becomes First Country to Adopt Bitcoin as National Currency». The Wall Street Journal. 2021 թ․ սեպտեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  73. «El Salvador bought $21 million of bitcoin as it becomes first country to make it a legal currency». CNBC. 2021 թ․ սեպտեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  74. Roy, Avik (2021 թ․ հոկտեմբերի 7). «In El Salvador, More People Have Bitcoin Wallets Than Traditional Bank Accounts». Forbes. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  75. «Bitcoin use in El Salvador grows amid setbacks since its adoption as legal tender». NBC News. 2021 թ․ հոկտեմբերի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  76. «Прокуратура не нашла нарушений в продаже LavkaLavka еды за биткоины — LAVKALAVKA Газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 68 (օգնություն)
  77. 31.08.2017. К вопросу об использовании «криптовалюты» Արխիվացված 2017-09-08 Wayback Machine — Прокуратура Свердловской области
  78. РБК (2017 թ․ սեպտեմբերի 1). «В Костроме завели дело за обналичивание 500 млн руб. через биткоины». rbc.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  79. Портал о биткоинах попал в список запрещённых в России сайтов Արխիվացված 2015-03-21 Wayback Machine // Лента.ру 13 января 2015
  80. «решения [[Невьянск]]ого городского суда Свердловской области 30 сентября 2014 года» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 94 (օգնություն)
  81. «Суд по блокировкам Bitcoin сайтов. Часть 1». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 25-ին.
  82. ЦБ приравнял обмен биткоинов к сомнительным операциям Արխիվացված 2015-01-27 Wayback Machine // Интерфакс 27 января 2014 года
  83. «Греф обяжет Сбербанк принимать биткойны? — Избранное — Полит-онлайн». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 8-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 41 (օգնություն)
  84. Информация Банка России Արխիվացված 2014-01-29 Wayback Machine «Об использовании при совершении сделок „виртуальных валют“, в частности, Биткойн»
  85. Георгий Лунтовский (2014 թ․ հուլիսի 2). «ЦБ признал, что у биткоина может быть будущее в России». ИТАР-ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  86. РИА Новости (2015 թ․ մարտի 20). «Минфин։ надо принять закон о запрете оборота денежных суррогатов». ria.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  87. РБК (2015 թ․ հուլիսի 14). «Путин допустил использование криптовалют в некоторых сферах». rbc.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 15-ին.
  88. «Минфин подготовил законопроект, предусматривающий наказание за выпуск и оборот криптовалют». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  89. «http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=QUEST;n=162766#0». 2016 թ․ դեկտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  90. http://www.rbc.ru/rbcfreenews/59a40fba9a794730f9ac82e2 Արխիվացված 2018-06-15 Wayback Machine, https://vk.com/wall1_1964197?w=wall1_1964197 Արխիվացված 2020-06-30 Wayback Machine
  91. «Минфин предложил запретить «обычным людям» покупать криптовалюту ։։ Бизнес ։։ РБК». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 25-ին.
  92. РИА Новости от 05.10.2017 Центробанк выступил против легализации криптовалют в России Արխիվացված 2017-10-09 Wayback Machine
  93. «Российские чиновники будут обязаны декларировать наличие криптовалюты». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  94. «Минфин не смог согласовать с ЦБ легализацию в России криптовалют». Коммерсантъ (ռուսերեն). 2022 թ․ նոյեմբերի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  95. «В России впервые предъявили обвинение в госизмене из-за криптовалютных переводов на нужды ВСУ». Meduza (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  96. ««Айтишный Гонконг для славянского мира» Что за «революционный» закон в IT-сфере приняла Белоруссия». meduza.io. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  97. dev.by. «Декрет о развитии цифровой экономики» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  98. «В Беларуси полностью урегулировали крипту. Что, кому и как теперь можно в 8 пунктах. + Список всех документов» (ռուսերեն). dev.by. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  99. Andrew Popov (2019 թ․ մարտի 27). «Не Кремниевая долина։ год назад Минск легализовал криптовалюты, но лидером блокчейн-индустрии пока не стал. Почему? — Крипто на vc.ru». vc.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  100. Deutsche Welle (www.dw.com). «В Беларуси открылась первая биржа криптовалюты | DW | 15.01.2019» (ռուսերեն). DW.COM. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  101. «Перечень компаний-операторов криптовалют Парка высоких технологий Беларуси». Администрация Парка высоких технологий (ռուսերեն). 2020 թ․ հուլիսի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  102. «В Беларуси появился обменник между «криптой» и обычными деньгами». Onliner.by (ռուսերեն). 2020 թ․ նոյեմբերի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  103. «Особенности сервиса». Официальный сайт Whitebird (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  104. «Почта Великобритании начнет продажу криптовалюты со следующей недели ։։ РБК.Крипто». РБК Крипто (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  105. «Закон о противодействии отмыванию денег и финансированию терроризма» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 15-ին.
  106. «Denmark's Authorities։ Bitcoin is Not Regulated Here». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  107. «Криптоактивы в Дании։ актуальная информация на декабрь 2020 года». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 23-ին.
  108. «Власти Японии готовы обложить операции с биткойном налогом». Интерфакс. 2014 թ․ մարտի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
  109. Япония изучает Bitcoin Արխիվացված 2014-04-28 Wayback Machine
  110. Japan OKs recognizing virtual currencies as similar to real money Արխիվացված 2016-04-08 Wayback Machine // The Japan Times, 2016-03-04
  111. «Trading suspended due to Bank of Thailand advisement». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  112. «PBOC Rule Means Bitcoin Websites in China Must Close, Expert Says — Caixin Online». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 66 (օգնություն)
  113. «Etablir la sécurité juridique concernant le bitcoin». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  114. «Сингапур урегулировал налогообложение операций с Bitcoin — Taxpravo.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 57 (օգնություն)
  115. «Сингапур признал биткоин и определил налоговую политику его оборота — TJournal». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 68 (օգնություն)
  116. «MAS to Regulate Virtual Currency Intermediaries for Money Laundering and Terrorist Financing Risks — Monetary Authority of Singapore». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 99 (օգնություն)
  117. Payment Services Act 2019
  118. Наталья Бархатова. Норвегия не признала биткоин валютой Արխիվացված 2014-07-22 Wayback Machine // «Коммерсантъ» 16.12.2013
  119. «Роз'яснення щодо правомірності використання в Україні "віртуальної валюти/криптовалюти" Bitcoin» (ուկրաիներեն). Национальный банк Украины. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 15-ին.(չաշխատող հղում)
  120. «Глава Совета НБУ Данилишин։ Не вижу идеологического раскола в Совете». Интерфакс-Украина (ուկրաիներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 15-ին.
  121. Наши Банки (2017 թ․ հոկտեմբերի 10). «Криптовалюты». Финансовый портал НАШИ БАНКИ. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  122. «Новая Зеландия стала первым в мире государством, разрешившим компаниям выплачивать заработную плату в криптовалюте». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  123. «В Новой Зеландии одобрили выплату зарплат в криптовалютах». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  124. «Центробанки мира высказываются насчет Биткойна». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  125. Схему URI для платежей Bitcoin добавили в стандарт HTML5 Արխիվացված 2013-07-09 Wayback Machine // Xakep.ru, 24.04.2013
  126. HTML5, A vocabulary and associated APIs for HTML and XHTML. W3C Candidate Recommendation Արխիվացված 2013-11-13 Wayback Machine // W3C, 6 August 2013 «The following schemes are the whitelisted schemes։ bitcoin»
  127. Nermin Hajdarbegovic (2014 թ․ հոկտեմբերի 7). «Bitcoin Foundation to Standardise Bitcoin Symbol and Code Next Year». CoinDesk. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 27-ին.