ICO, Initial coin offering (անգլերենից՝ «Մետաղադրամների սկզբնական առաջարկ [տեղաբաշխում]»), կրիպտոարժույթի ևս մեկ ձև է, որն ընկերությունները օգտագործում են կապիտալ ներգրավելու համար։ ICO-ի առևտրային հարթակների միջոցով ներդրողները ստանում են կրիպտոարժույթների եզակի «տոկեններ»՝ բիզնեսում իրենց կանխիկ ներդրումների դիմաց։ Դա քրաուդֆանդինգի միջոց է թվային նշանի ստեղծման և վաճառքի միջոցով՝ նախագծի մշակումը ֆինանսավորելու համար[1]։

Մի խոսքով, ICO-ն գործընթաց է, երբ ընկերությունը կամ նախագիծը հրապարակում է տեղեկատվություն իր նպատակների և հնարավոր զարգացումների մասին՝ ներդրողներ ներգրավելու և զարգանալու նպատակով։ Այս հրապարակումը կոչվում է նաև «white paper»[2]:

Պատմություն խմբագրել

Առաջին ICO-ն տեղի ունեցավ իննը տարի առաջ` 2012 թվականի հունվարին Սիեթլում։ Ծրագրաշարի մշակողը JR Willett-ը հրապարակեց «white paper»: Նրա առաջարկած Mastercoin արձանագրությունը պետք է թույլ տար ցանկացածին ստեղծել իր սեփական կրիպտոարժույթը՝ հիմք ընդունելով բիթքոինը։ Այս զարգացումը ֆինանսավորելու համար 2013 թվականի հուլիսին Mastercoin ֆոնդը անցկացրեց ICO. հինգ հարյուր մարդ, ովքեր ցանկանում էին օգնել նախագծին, փոխանցեցին իր էլ.փոստի հասցեին 5000 բիթքոիններ 500,000 դոլար այն ժամանակվա փոխարժեքով և դրա դիմաց ստացան UpToken թվային տոկեններ։ Գաղափարն այն էր, որ տոկենները կբարձրանան, քանի որ արձանագրությունը զարգանում է և ժամանակի ընթացքում կարող է ավելի բարձր գներով վաճառվել[3]։

Ethereum-ը գումար է հավաքել խորհրդանշական վաճառքի միջոցով 2014 թվականին՝ հավաքելով 3700 BTC առաջին 12 ժամվա ընթացքում, որն այն ժամանակ կազմում էր մոտավորապես 2,3 միլիոն դոլար[4]։

2018 թվականի մայիսին, ըստ coinmarketcap.com պորտալի, շրջանառության մեջ կար ավելի քան 1600 կրիպտոարժույթ։ Այս թվին պետք է ավելացնել նրանք, որոնք արդեն տեղադրված են, բայց դեռ չեն մտել փոխանակման կայքեր։ Կրիպտոարժույթների շուկայական կապիտալիզացիան 2017 թվականի հուլիսի սկզբին կազմում է ավելի քան 90 միլիարդ դոլար՝ բիթքոյնի (ավելի քան 40 միլիարդ դոլար)[5]։

Kik հաղորդագրությունների հավելվածի մշակողի ICO-ն 2017 թվականի սեպտեմբերին հավաքել է գրեթե 100 միլիոն դոլար։ 2017 թվականի հոկտեմբերի սկզբին տարվա ընթացքում իրականացվել է 2,3 միլիարդ դոլարի տոկենների վաճառքի ICO, ինչը ավելի քան տասն անգամ շատ է, քան ամբողջ 2016 թվականին[6]։

Smith + Crown վերլուծական խումբը պնդում է, որ 2017-ին ICO-ների թիվը գրեթե կրկնապատկվել է 2016-ի համեմատ (շաբաթական 1,5 տեղաբաշխումից մինչև 2,75)[7]։ Միևնույն ժամանակ նկատելիորեն աճում են ներգրավված միջոցների ծավալները. մի քանի հարյուր հազարից մինչև մի քանի միլիոն դոլար ներգրավող հարյուրավոր նախագծերի հետ մեկտեղ շուկա են մտնում ընկերություններ, որոնց տեղաբաշխումները հարյուրավոր միլիոն դոլարներ են ներգրավել (օրինակ. , Status Research & Development GmbH, Շվեյցարիա, տեղադրել է Status Network Tokens (SNT) 95 միլիոն դոլարով)[3]։

ICO, IPO և IEO հասկացություններ խմբագրել

«ICO» տերմինը ձևավորվում է IPO-ի անալոգիայով[8]։ 2019 թվականի սկզբին մշակվել է IEO ներդրումների ներգրավման մեթոդ՝ ICO-ի տարբերակը փոխանակման հարթակի հսկողության ներքո։ Հիմնական տարբերությունները ICO-ի և IPO-ի միջև՝

  • ICO-ին կից ներկայումս չկա պետական կարգավորում, որը բնորոշ է IPO-ին և ցանկացած այլ պետական ֆինանսական և ներդրումային գործունեությանը.[9]
  • Թոքենների և կրիպտոարժույթների գնորդները կարող են տարբեր իրավունքներ ունենալ՝ ի տարբերություն բաժնետոմսերի գնորդները/տերերի։ Մասնավորապես, նշանները կարող են լինել ինչպես դիվիդենտ և իրավունք տալ մասնակցելու ընկերության ապագա շահույթներին, այնպես և բացառապես ուտւլիտար, այսինքն՝ իրավունք տալով փոխանակել թոքեններն ընկերության ծառայությունների կամ ապրանքների համար.
  • IEO-ին մասնակցող կրիպտոարժույթային ընկերությունները ստուգվում են բորսայի կողմից, և օգտատերը կարող է գոնե վստահ լինել, որ կստանա գնված թոքենները[10]։

Ուտւլիտար թոքենների օգտին ընտրությունը հաճախ պայմանավորված է «անվտանգության» սահմանման տակ չընկնելու ցանկությամբ, ըստ ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի («SEC»), որն օգտագործում է Howey Test-ը։

2017 թվականի հուլիսի 25-ին թվագրված զեկույցում ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը («SEC») կարծում է, որ ICO-ն վիրտուալ ներդրումային ֆոնդի The DAO-ն արժեթղթերի վաճառք էր[11]։

Ինչպես է աշխատում ICO-ն խմբագրել

Նախ՝ գաղափար է ծնվում, որից հետո մշակողները որոշում են կայացնում դրա իրականացման մասին։ ICO-ի ընթացակարգը տեղի է ունենում մի քանի փուլով։

Միջոցառման հայտարարություն խմբագրել

Մշակողները հանրությանը տեղեկացնում են հետաքրքիր նախագծի և այն ստեղծելու ցանկության մասին։ Հայտարարության ժամանակահատվածում ուշադրություն է հրավիրվում օգտատերերի արձագանքին, նոր զարգացման նկատմամբ հետաքրքրության առաջացմանը։ Մարդիկ հարցեր են տալիս և մանրամասն բացատրություններ ստանում[12]։

Առաջարկ խմբագրել

ICO-ի առավելությունը պետության կողմից խիստ վերահսկողության բացակայությունն է։ Մյուս կողմից, նախագիծ սկսելու համար անհրաժեշտ է ներդրումային առաջարկ և որոշակի իրավաբանական անձի ձևավորում։ Ընկերությունը հայտարարում է այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում նախատեսվում է դրամահավաքը, հայտարարում հավաքագրման չափի մասին և ներկայացնում գաղափարը։ Երբեմն մետաղադրամների առաջին խմբաքանակը վաճառվում է փակ դռների հետևում։ Սա արվում է անհրաժեշտ միջոցները հայթայթելու և նախագիծը սկսելու համար[13]։

Առաջխաղացում խմբագրել

Ցանկացած նոր նախագծի հաջողության հիմնական տարրը համարվում է մարքեթինգային բաղադրիչը։ Այս քայլով բոլոր ուժերը նետվում են արտադրանքի առաջմղմանը՝ պոտենցիալ ներդրողներին տրամադրելով անհրաժեշտ տեղեկատվություն և բացատրելով նախագծի տեխնիկական բաղադրիչը։ Գովազդի համար օգտագործվում են մի շարք հարթակներ՝ սոցիալական ցանցեր, լրատվամիջոցներ, թեմատիկ համայնքներ և կայքեր[13]։

Վաճառքի սկիզբ խմբագրել

Սկզբում մասնակիցներին հրավիրում են մետաղադրամներ գնել անմիջապես կայքում, իսկ ժամանակի ընթացքում կրիպտոարժույթը հայտնվում է խոշոր բորսայական հարթակներում։ Վերջին փաստը հաստատում է նախագծի հաջողությունը և դրա ստեղծողների մտադրությունների լրջությունը։ Մյուս կողմից, նույնիսկ երբ նշանները ավելացվում են փոխանակմանը, վերջնական հաջողությունը երաշխավորված չէ[13]։

Իրավական վերահսկողություն խմբագրել

ICO-ում պետական կարգավորում գրեթե չկա, իսկ մի շարք երկրներում՝ Հարավային Կորեա, Չինաստան, այս գործիքն ընդհանրապես արգելված է։ Մյուսներում պետություններում փորձում է առաջնային վերահսկողություն ապահովել։ Օրինակ, Միացյալ Նահանգներում կա արժեթղթերի հանձնաժողով, որը վերահսկում է ICO-ի անցկացումը և ծրագրի ապահովումը, և այն հարթակները, որտեղ միջոցները հավաքագրվում են ներդրողներից, զեկուցում են պետական ֆինանսական մարմիններին[14]։

2017 թվականի մարտի 21-ին Ճապոնիայի կառավարության նիստում ընդունվել է «Վիրտուալ արժույթի փոխանակման օպերատորների վերաբերյալ կառավարության գրասենյակի հրամանը», որն իրականացվել է այդ տարվա ապրիլի 1-ին։ Այն սահմանում է, որ վիրտուալ արժույթի առևտրով և վիրտուալ արժույթների միջև փոխանակման բիզնեսով զբաղվող ընկերությունները պետք է գրանցվեն և տրամադրեն համապատասխան տեղեկատվություն[15]։

2017 թվականի հուլիսի 25-ին ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը (SEC) ICO նախագծի վերաբերյալ հայտարարեց, որ ICO նշանները կարող են համարվել որպես արժեթղթեր և, հետևաբար, գտնվում են SEC-ի վերահսկողության շրջանակում և պետք է համապատասխանեն կանոնակարգերին և հիշեցնեն ներդրողներին զգույշ ներդնել։ Այս հայտարարության մեջ SEC-ը չի համարում բոլոր ICO նշանները որպես արժեթղթեր, այլ դատում է առանձին դեպքեր։ Որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ այս քայլը կխրախուսի հիմնական ներդրողներին մուտք գործել ICO դաշտ։ Թեև ICO թողարկողները սովորաբար նշում են, որ չեն ընդունում ներդրումներ ԱՄՆ ռեզիդենտներից, օրինակ, EOS նախագծի կայքը թույլ չի տալիս ԱՄՆ IP-ներից օգտվողներին բաժանորդագրվել՝ խուսափելու ԱՄՆ կառավարության կողմից հնարավոր վերահսկողությունից[15]։

2017 թվականի սեպտեմբերին ՉԺՀ-ի յոթ հիմնական կարգավորող մարմինները համատեղ հայտարարություն են տարածել, որ ICO-ի ընթացակարգը անհամապատասխան է Չինաստանի օրենսդրությանը։ Ընկերությունները, որոնք փոխանակում են խորհրդանիշներ կրիպտոարժույթներով որպես ICO-ի մաս, պետք է դադարեցնեն իրենց գործունեությունը[15]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «What Are ICOs and How Do They Work?». SGR Law (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 18. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  2. «ТОВ «ФРIДОМ ФІНАНС УКРАЇНА»». Freedom Finance (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  3. 3,0 3,1 «Цифровая лавина: почему рынок ICO растет так быстро». Журнал РБК. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  4. Rooney, Kate (2018 թ․ մայիսի 1). «Ethereum falls on report that the second-biggest cryptocurrency is under regulatory scrutiny». CNBC (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  5. «Cryptocurrency Prices, Charts And Market Capitalizations». CoinMarketCap (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  6. «Why initial coin offerings are exploding - and how companies can avoid the landmines». SiliconANGLE (ամերիկյան անգլերեն). 2017 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  7. «Smith + Crown's token sale vetting: results from community poll - Smith + Crown». web.archive.org. 2017 թ․ հուլիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  8. «What Is an ICO?». coindesk.com. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  9. «Robinhood IPO And What It Means For The Crypto Industry». kucoin.com. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  10. «What is Pre-ICO or ICO Presale? ICO Watch List». icowatchlist.com. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  11. «SEC Issues Investigative Report Concluding DAO Tokens, a Digital Asset, Were Securities». sec.gov. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  12. «Home». Академия Mobidea (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  13. 13,0 13,1 13,2 «Что такое ICO криптовалюты и как на этом заработать?». Обзор техники, электроники и криптовалюта (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  14. «Decryption: ICO. Позиции регуляторов мира относительно ICO | «Делойт», СНГ | Услуги в области налогообложения». Фирма-участница Deloitte (Название самого сайта; не видимо для посетителей) (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  15. 15,0 15,1 15,2 «Decryption: ICO. Позиции регуляторов мира относительно ICO | «Делойт», СНГ | Услуги в области налогообложения». Фирма-участница Deloitte (Название самого сайта; не видимо для посетителей) (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին.