Իրմգարդ Զեֆրիդ

Իրմգարդ Զեֆրիդ
Բնօրինակ անուն	գերմ.՝ Irmgard Seefried
Ծնվել է	հոկտեմբերի 9, 1919[…]; Köngetried, Ապֆելթրախ, Ներքին Ալգոյ, Շվաբիա, Բավարիա
Երկիր	Գերմանիա
Մահացել է	նոյեմբերի 24, 1988 (69 տարեկան); Վիեննա, Ավստրիա
Գերեզման	Neustifter Friedhof
Ժանրեր	դասական երաժշտություն
Մասնագիտություն	օպերային երգչուհի
Երգչաձայն	սոպրանո
Գործիքներ	վոկալ
Ամուսին	Wolfgang Schneiderhan?
Պարգևներ	և
	Irmgard Seefried Վիքիպահեստում

Մարիա Թերեզա Իրմգարդ Զեֆրիդ (գերմ.՝ Maria Theresia Irmgard Seefried; հոկտեմբերի 9, 1919(1919-10-09)^[1]^[2]^[3]^[…], Köngetried, Ապֆելթրախ, Ներքին Ալգոյ, Շվաբիա, Բավարիա^[4]^[5] - նոյեմբերի 24, 1988(1988-11-24)^[2]^[3]^[6], Վիեննա, Ավստրիա^[7]), ավստրիացի օպերային երգչուհի (սոպրանո) գերմանական ծագմամբ։ Հատկապես հայտնի է Մոցարտի օպերաների դերերում։

Կենսագրություն խմբագրել

Իրմգարդ Զեֆրիդը ծնվել է 1919 թվականին Մինդելհայմի (Բավարիա) մոտակայքում գտնվող Կենգետրիդում^[8]։ Նրա հայրը գյուղի դպրոցի ուսուցիչ էր, ինչպես նաև երգչախմբի ղեկավար։ Նա էր, ով իր դստերը սովորեցրեց երգելու և դաշնամուր նվագելու առաջին դասերը^[9]։ Սկսելով ելույթ ունենալ ութ տարեկանում, 11 տարեկանում նա կատարել է Գրետելի դերերգը Հումերդինկի «Հենզելն ու Գրետելը» օպերայում^[8]։

Իրմգարդը սովորել է Աուգսբուրգի կոնսերվատորիայում (մասնավորապես՝ Ա. Գրեյների և Ա. Մայերի մոտ) և Մյունխենի երաժշտական ակադեմիայում, որն ավարտել է 1939 թվականին^[10]։ Դժբախտ պատահարի հետևանքով հոր վաղաժամ մահից հետո նա ինքնուրույն ապրուստ է վաստակել, այդ թվում՝ ելույթ ունենալով համերգներում^[9]։ Առաջին անգամ օպերային բեմում հանդես է եկել 1939 թվականին^[10] կամ 1940 թվականներին^[9]) Աախենում, որտեղ հրավիրվել է Հերբերտ ֆոն Կարայանը^[11]։ Աախենի քաղաքային թատրոնում ելույթներին զուգահեռ երգել է նաև Աախենի տաճարի երգչախմբում՝ Թեոդոր Բերնհարդ Ռեմանի ղեկավարությամբ^[9]։

1943 թվականին Իրմգարդ Զեֆրիդը ելույթ է ունեցել Վիեննայի պետական օպերայում՝ կատարելով Եվայի դերերգը Վագների «Նյուրնբերգյան մեյստերսինգեր»-ում^[10]։ Հաջորդ տարի նա երգեց Կոմպոզիտորի մի մասը Շտրաուսի «Արիադնան Նաքսոսում» հոբելյանական արտադրության մեջ։ 1946 թվականից երգչուհին ընդունել է Ավստրիայի քաղաքացիություն և ելույթ է ունեցել Վիեննայի Մոցարտի անսամբլի կազմում (Wiener Mozartensemble)՝ Յոզեֆ Քրիփսի ղեկավարությամբ^[9]։ Զեֆրիդին ճանաչում է բերել 1946 թվականին Զալցբուրգի միջազգային երաժշտական փառատոնում ունեցած ելույթը, որից հետո նա պարբերաբար մասնակցել է Զալցբուրգի և այլ օպերային փառատոների (այդ թվում՝ Ֆլորենցիայի մայիսը, Էդինբուրգի փառատոնը և այլն)^[10]^[11]։ Վիեննայի պետական օպերայի թատերախմբի հետ միասին երգչուհին շրջագայել է Մեծ Բրիտանիայում, որտեղ 1947 թվականին երգել է «Քովենթ Գարդեն» թատրոնում և Նիդեռլանդներում (1949)։ Հետագա տարիներին Զեֆրիդը ելույթ է ունեցել խոշորագույն օպերային թատրոններում, այդ թվում՝ «Լա Սկալայում» և «Մետրոպոլիտեն օպերայում»[10]^[11]։ Նա համագործակցել է այնպիսի դիրիժորների հետ, ինչպիսիք են Ֆրիչայը, Ֆուրտվենգլերը, Կարայանը, Կլեմպերերը, Կրաուսը, Շոլթին և Վալտերը^[9]։

Իրմգարդ Զեֆրիդը համարվում էր Մոցարտի օպերաների պարտիաների լավագույն կատարողներից մեկը (Սյուզաննան՝ «Ֆիգարոյի ամուսնությունը (օպերա)», Պամինան՝ «Կախարդական սրինգ», Ֆիորդիլիջին՝ «Այդպես են վարվում բոլորը» և այլն)։ Նա նաև երգել է Ռ․ Շտրաուսի, Ջ․ Վերդի, Ռ․ Վանգերի, Գ․ Ֆ․ Հենդելի, Ջ․ Պուչինի, Լ․ Բեթհովենի, Ֆ․Պուլենկ, Բ․ Սմետանայի օպերաներում։ Լավագույն պարտիաների թվում են Ագատան (Վեբերի «Ազատ հրաձիգ»), Օկտավիանոսը (Ռ. Շտրաուսի «Վարդի ասպետը»), Նաննետան (Վերդիի «Ֆալստաֆ»), Չիո-Չիո-սանը (Պուչինիի «Մադամ Բատերֆլայ») և այլ պարտիաներ^[10]^[11]։ Նրա արվեստը առանձնանում էր կատարյալ վոկալ հմտությամբ, բնականությամբ, ներթափանցմամբ, ոճի նուրբ զգացումով^[10]^[9]։

Իրմգարդ Զեֆրիդը հանդես է եկել նաև որպես կամերային երգչուհի (Մասնավորապես, նա եղել է Հ. Վոլֆի վոկալ խոսքերի նշանավոր թարգմանիչը)^[12]։ Նրա չափազանց լայն երգացանկը ներառում էր ինչպես վիեննական դասականների, այնպես էլ ժամանակակից կոմպոզիտորների ստեղծագործություններ։ Համերգներում նա հաճախ է կատարել գերմանական Lieder-ը (նրա նվագակցողը 1949 թվականից Էրիկ Վերբան էր), այդ թվում՝ 1950-ականներին Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Հարավային Ամերիկայում և Ճապոնիայում շրջագայությունների շրջանակներում։ 1964 թվականին նա ամուսնու՝ ջութակահար Վոլֆգանգ Շնայդերհանի հետ մասնակցել է իրեն նվիրված Հանս Վերներ Հենցեի «Ariosi» ստեղծագործության պրեմիերային։ Նրա վերջին ելույթը Յանաչեկի «Կատա Կաբանովա» ֆիլմում գլխավոր դերն էր 1976 թվականին Վիեննայում։ Այնուհետև, թողնելով բեմը, Զեֆրիդը զբաղվեց ուսուցչական գործունեությամբ^[9]։

Իրմգարդ Զեֆրիդը բազմաթիվ մրցանակների դափնեկիր է, այդ թվում՝ Մոցարտի մեդալ (Mozart-Medaille, 1953), «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշան (1963), Ավստրիայի պատվավոր նշան «Գիտության և արվեստի համար» (1969), Ուգո Վոլֆի մեդալ (Hugo-Wolf-Medaille, 1971), Վիեննա քաղաքի Պատվո մեդալ (Ehrenmedaille der Bundeshauptstadt Wien, 1979) և այլն^[9]։

Երգչուհին մահացել է 1988 թվականի նոյեմբերի 24-ին Վիեննայում և թաղվել Նոյշտիֆտ-ամ-Վալդի գերեզմանատանը^[13]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Grove Music Online — OUP. — ISBN 978-1-56159-263-0 — doi:10.1093/GMO/9781561592630.ARTICLE.25311
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118760432 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^8,0 ^8,1 Grove Music Online
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 ^9,6 ^9,7 ^9,8 Neue Deutsche Biographie
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 ^10,6 Музыкальная энциклопедия, 1974, стб. 458
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Театральная энциклопедия, 1963, стб. 789
↑ Музыкальная энциклопедия, 1974, стб. 459
↑ «Irmgard Seefried». Find a Grave (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 3-ին.

Գրականություն խմբագրել

Зефрид, Ирмгард // Театральная энциклопедия / П. А. Марков. — М: Советская энциклопедия, 1963. — Т. II.
Грищенко С. М. Зефрид, Ирмгард // Музыкальная энциклопедия / Ю. В. Келдыш. — М: Советская энциклопедия, 1974. — Т. II.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Peter Branscombe. «Seefried, Irmgard». Grove Music Online (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 3-ին.
Marion Brück. «Seefried, Irmgard, verheiratet Schneiderhan». Neue Deutsche Biographie (գերմաներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 3-ին.

[_62fa6ad49932391a-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_ef8422afd6554dc1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.

[_eb4065b29fb8e4f5-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)

[_e5deac8ab3ead5c1-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Grove Music Online — OUP. — ISBN 978-1-56159-263-0 — doi:10.1093/GMO/9781561592630.ARTICLE.25311

[_e18b1974839684bf-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[_6fa811e0494146bc-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_628b5f2a7de7e3c5-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118760432 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[Grove_Music_Online———-8] 8,0 ^8,1 Grove Music Online

[Neue_Deutsche_Biographie———-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 ^9,6 ^9,7 ^9,8 Neue Deutsche Biographie

[Музыкальная_энциклопедия—1974—стб._458—-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 ^10,6 Музыкальная энциклопедия, 1974, стб. 458

[Театральная_энциклопедия—1963—стб._789—-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Театральная энциклопедия, 1963, стб. 789

[Музыкальная_энциклопедия—1974—стб._459—-12] Музыкальная энциклопедия, 1974, стб. 459

[13] «Irmgard Seefried». Find a Grave (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 3-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]