Այդպես են վարվում բոլորը
Այդպես են վարվում բոլորը, KV 588, (ամբողջական անունը՝ «Այդպես են վարվում բոլորը կամ Սիրահարների դպրոց», իտալերեն՝ Cosi fan tutte, ossia La scuola degli amanti), Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի ստեղծած օպերա-բուֆֆա երկու գործողությամբ։ Լիբրետոյի հեղինակ՝ Լորենցո դա Պոնտե։ Առաջին ներկայացումը կայացել է 1790 թ. հունվարի 26-ին Վիեննայի արքունական թատրոնում (Theater an der Burg)՝ արժանանալով ջերմ ընդունելության[2]։ Սակայն 5 ներկայացումից հետո այն առժամանակ հանվել է խաղացանկից Ավստրիայի Յոզեֆ II կայսեր մահվան պատճառով։ Սուգի ժամանակաշրջանն անցնելուց հետո կայացել է ևս 5 ներկայացում[2]։ Ներկայումս, շնորհիվ այն հանգամանքի, որ օպերան պարունակում է Մոցարտի երբևիցե ստեղծած առավել գեղեցիկ երաժշտությունը, այն երգահանի հաճախ բեմադրվող ստեղծագործություններից մեկն է։
 իտալերեն՝ Così fan tutte, ossia La scuola degli amanti | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն |
| Ժանր | ուրախ դրամա, օպերա-բուֆֆա և օպերա[1] |
| Կոմպոզիտոր | Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտ[1] |
| Լիբրետտոյի հեղինակ | Լորենցո դա Պոնտե[1] |
| Սյուժեի աղբյուր | Կերպարանափոխություններ և Տրոֆոնիոյի անձավը |
| Գործողությունների քանակ | 3 (8 պատկեր) |
| Գործողության տեղ | Նեապոլ |
| Գործողության ժամանակ | XVIII դ. |
| Կերպարներ | Despina?, Don Alfonso?, Fiordiligi?, Dorabella?, Ferrando?, Guglielmo? և Q63676339? |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1790 |
| Առաջնախաղի տարեթիվ | հունվարի 26, 1790[1] |
| Առաջնախաղի վայր | Վիեննա, Burgtheater |
| Կատալոգի համար | 588 |
| Մասն է | list of operas by Wolfgang Amadeus Mozart? |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1791 և 1792 |
 Così fan tutte Վիքիպահեստում | |
Գործող անձինքԽմբագրել
| Դերերգ | Ձայն | Առաջին ներկայացման դերաբաշխում, 1790 թ. հունվարի 26 (դիրիժոր՝ Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտ) |
|---|---|---|
| Ֆիորդիլիջի, օրիորդ Ֆերարա քաղաքից, Դորաբելլայի քույրը, ապրում է Նեապոլում | սոպրանո | Ադրիանա Ֆերարեզե դել Բենե |
| Դորաբելլա, օրիորդ Ֆերարայից, Ֆիորդիլիջիի քույրը, ապրում է Նեապոլում | մեցցո-սոպրանո | Լուիզա Վիլնյով |
| Գուլիելմո, Ֆիորդիլիջիի սիրելին, զինվորական | բարիտոն | Ֆրանչեսկո Բենուչչի |
| Ֆերանդո, Դորաբելլայի սիրելին, զինվոր | տենոր | Վինչենցո Կալվեզի |
| Դեսպինա, սպասուհի | սոպրանո | Դորոթեա Բուսսանի |
| Դոն Ալֆոնսո, տարեց փիլիսոփա | բաս | Ֆրանչեսկո Բուսսանի |
| Երգչախումբ՝ զինվորներ, սպասավորներ, նավաստիներ | ||
Կարճ բովանդակությունԽմբագրել
Օպերայի գործողությունները տեղի են ունենում Նեապոլ քաղաքում մոտ 1790 թ.։
Առաջին գործողությունԽմբագրել
Տեսարան 1. ՍրճարանԽմբագրել
Նեապոլի սրճարաններից մեկում Ֆերանդոն և Գուլիելմոն (երկու սպաներ) համոզվածություն են հայտնում, որ իրենց նշանածները (համապատասխանաբար՝ Դորաբելլան և Ֆիորդիլիջին) հավերժ հավատարիմ են լինելու իրենց։ Դոն Ալֆոնսոն միանում է բանավեճին և առաջարկում է գրազ առ այն, որ նա կարող է մեկ օրվա ընթացքում ապացուցել, որ ո՛չ Դորաբելլան և ո՛չ էլ Ֆիորդիլիջին ոչնչով չեն տարբերվոմ այլ կանանցից, ունեն նույն փոփոխական բնավորությունը։ Ֆեռնանդոն և Գուլիելմոն ընդունում են գրազը։ Պայմանները պարզ են. երկու սպաները պարտավոր են մոտակա օրը իրենց սիրելի կանանց փորձության ենթարկելու նպատակով անել այն ամենն, ինչ նրանց կկարգադրի դոն Ալֆոնսոն, ոչ մի դեպքում չբացահայտելով նրանց գրազի առարկան։
Տեսարան 2. Ծովափնյա զբոսայգիԽմբագրել
Ֆիորդիլիջին և Դորաբելլան գովաբանում են իրենց տղամարդկանց (զուգերգ՝ «Ah guarda sorella» — «Ահ, տե՛ս քույրիկ»)։ Ներս է մտնում Ալֆոնսոն, որը վատ լուր է հայտնում. սպաներին կանչել են պատերազմի։ Ներս են մտնում Ֆերնանդոն և Գուլիելմոն գալիս են սրտով կոտրված և հրաժեշտ տալիս (կվինտետ՝ «Sento, o Dio, che questo piede è restio» — «Ես զգում եմ, ո՜վ Աստված, որ իմ ոտքը դժկամ է»)։ Մինչ տղամարդկանց հետ նավը հեռանում է, Ալֆոնսոն և քույրերը մաղթում են նրանց ապահով ճանապարհորդություն (տերցետ՝ «Soave sia il vento» — «Թող քամին մեղմ լինի»)։ Ալֆոնսոն, մենակ մնացած, ուրախությամբ գուշակում է, որ կանայք (ինչպես բոլոր կանայք) հավատարիմ չեն լինի (արիոզո՝ «Oh, poverini, per femmina giocare cento zecchini?» - «Օ՜, խեղճ տղաներ, կնոջ վրա 100 ցեխին գրազ գալ»)։ .
Տեսարան 3. Քույրերի առանձնատունԽմբագրել
Գալիս է Դեսպինան (սպասուհին) և հարցնում է, թե ի՞նչ է պատահել։ Դորաբելլան ողբում է մենակ մնալու տանջանքների համար (արիա՝ «Smanie implacabili» — «Տանջանքներն անհաշտելի»)։ Դեսպինան ծաղրում է քույրերին՝ խորհուրդ տալով նրանց նոր սիրեկաններ վերցնել, քանի դեռ նրանց նշանածները բացակայում են (արիա՝ «In uomini, in soldati, sperare fedeltà?» - «Տղամարդկանցից, զինվորականներից դուք հավատարմությու՞ն եք ակնկալում»)։ Քույրերի հեռանալուց հետո գալիս է Ալֆոնսոն։ Երկյուղ կրելով, որ Դեսպինան կճանաչի կերպարանափոխված տղամարդկանց՝ նա կաշառում է սպասուհուն, որպեսզի նա օգնի գրազը շահելու գործում։ Այնուհետև ժամանում են երկու տղամարդիկ՝ բեղավոր ալբանացիների հագուստով (սեքսետ՝ «Alla bella Despinetta» — «Հանդիպեք գեղեցիկ Դեսպինետային»)։ Ներս են մտնում քույրերը, որոնք տագնապած են իրենց տանը տարօրինակ տղամարդկանց առկայությունից։ «Ալբանացիները» քույրերին ասում են, որ իրենց քույրերի հանդեպ սերն է այստեղ բերել։ Սակայն քույրերը հրաժարվում են ընդունել նրանց սիրահետումները։ Ֆիորդիլիջին խնդրում է «ալբանացիներին» հեռանալ և խոստանում է հավատարիմ մնալ իր նշանածին (արիա՝ «Come scoglio» — «Ինչպես ժայռ»)։ «Ալբանացիները» շարունակում են քույրերի սրտերը գրավելու փորձերը, Գուլիելմոն այնքան հեռու է գնում, որ մատնանշում է իր բոլոր տղամարդկային հատկանիշները (արիա՝ «Non siate ritrosi» — «Մի՛ ամաչեք»), բայց ապարդյուն։ Ֆերանդոն, մնալով մենակ և կանխազգալով հաղթանակը, գովաբանում է իր սերը (արիա՝ «Un'aura amorosa» — «Սիրող շունչ»)։
Տեսարան 3. Ծովափնյա զբոսայգիԽմբագրել
Քույրերը տխրության մեջ են` հիշելով պատերազմ գնացած իրենց նշանածներին։ Հանկարծ հայտնվում են «ալբանացիները» և սպառնում թույն խմել, եթե քույրերը չընդառաջեն իրենց սիրահետումներին։ Մինչ Ալֆոնսոն փորձում է հանգստացնել նրանց, նրանք խմում են «թույնը» և ձևացնում, թե կորցրել են գիտակցությունը։ Շուտով դեպքի վայր է գալիս «բժիշկը» (դա զգեստափոխված Դեսպինան է) և, օգտագործելով մեծ մագնիսի բուժիչ ուժը, կարողանում է վերակենդանացնել «ալբանացիներին»։ Տղամարդիկ, ձևացնելով, թե դեռ ամբողջովին ուշքի չեն եկել, Դորաբելլայից և Ֆիորդիլիջիից համբույր են պահանջում՝ համարելով որ դրախտում են և նրանց անվանելով աստվածուհիներ։ Քույրերը հրաժարվում են, նույնիսկ երբ Ալֆոնսոն և բժիշկը (Դեսպինա) հորդորում են նրանց համաձայնվել։
Երկրորդ գործողությունԽմբագրել
Տեսարան 1. Քույրերի ննջասենյակԽմբագրել
Դեսպինան հորդորում է քույրերին ենթարկվել «ալբանացիների» սիրահետումներին (արիա՝ «Una donna a quindici anni» — «Տասնհինգ տարեկան կին»)։ Իր հեռանալուց հետո Դորաբելլան Ֆիորդիլիջիին խոստովանում է, որ ինքը հետաքրքրված է, և երկուսն էլ համաձայնում են, որ սոսկ սիրախաղը ոչ մի վնաս չի կարող պատճառել և կօգնի նրանց ժամանակն անցկացնել, մինչ նրանք սպասում են իրենց սիրեկանների վերադարձին (դուետ՝ «Prenderò quel brunettino» — «Ես կվերցնեմ թխահերին»)։