Վիքիպեդիա

Իվան Իլյին

ռուս փիլիսոփա

Իվան Ալեքսանդրովիչ Իլյին (ռուս.՝ Иван Александрович Ильин, մարտի 28 (ապրիլի 9), 1883, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 21, 1954(1954-12-21)[1], Զոլլիկոն, Շվեյցարիա), ռուս փիլիսոփա, գրող և հրապարակախոս, «Պետական գիտությունների» դոկտոր, պրոֆեսոր։

Իվան Իլյին
Ծնվել էմարտի 28 (ապրիլի 9), 1883
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էդեկտեմբերի 21, 1954(1954-12-21)[1] (71 տարեկան)
Զոլլիկոն, Շվեյցարիա
ԳերեզմանԴոնսկոյ վանք[2]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Ռուսական հանրապետություն,  ՌԽՖՍՀ,  Վայմարյան Հանրապետություն,  Նացիստական Գերմանիա և  Շվեյցարիա
Մասնագիտությունփիլիսոփա, գրող, համալսարանի դասախոս և հրապարակախոս
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարան, Մոսկվայի կայսերական համալսարան և Q18399411?
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն և Իրավաբանություն
Ալմա մատերՄոսկվայի պետական համալսարան
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր և գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[1] և գերմաներեն
Եղել է գիտական ղեկավարAndreĭ Aleksandrovich Saburov?
Հայտնի աշակերտներAleksandr Akhmanov?
ՄայրEkaterina Ilyina?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Ivan Ilyin Վիքիպահեստում

Սպիտակ շարժման ներկայացուցիչ է, Ռուսական համառազմական միության գաղափարախոսը, Ռուսաստանում կոմունիստական իշխանության հետևողական քննադատը և կոմունիզմի դեմ պայքարում անզիջողականության սկզբունքի հավատարիմ ջատագով։

Աքսորում նա դարձավ այսպես կոչված անկանխորոշ միապետների կողմնակիցը` ձգտելով դեպի սլավոնաֆիլների ինտելեկտուալ ավանդույթները։

1923 - 1934 թվականներին աշխատել է Բեռլինի Ռուսական գիտական ինստիտուտում։ 1933 թվականին նա ողջունեց Ադոլֆ Հիտլերի իշխանության գալը։

1934 թվականին նացիոնալ-սոցիալիստների հետ տարաձայնությունների պատճառով հեռացվել է ինստիտուտի ղեկավարի պաշտոնից։

1938 թվականին կոմպոզիտոր Սերգեյ Ռախմանինովի ֆինանսական աջակցության շնորհիվ տեղափոխվել է Շվեյցարիա։

Քանի որ Իլյինին թույլ չեն տվել աշխատել կամ զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ[3], նա հիմնականում զբաղվել է բարոյագիտական և հոգեբանական խնդիրներով[4]։

Ռուսաստանի սոցիալական կառուցվածքի վերաբերյալ Իլյինի հայացքները մեծ ազդեցություն են ունեցել որոշ ռուս մտավորականների և քաղաքական գործիչների, այդ թվում՝ Ալեքսանդր Սոլժենիցինի վրա[5]։

Իլինը համարվում է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի գաղափարական ոգեշնչողներից մեկը[6][7][8]։

Կենսագրություն

խմբագրել

Ընտանիք

խմբագրել

Ծնվել է Իլյինների ազնվական ընտանիքում։

Իվան Իլյինի հայրը՝ Ալեքսանդր Իվանովիչ Իլինն է (1851-1921), կայսր Ալեքսանդր II-ի սանիկը, գավառական քարտուղար, Մոսկվայի Արդարադատության դատարանի շրջանի երդվյալ փաստաբան, 1885 թվականից՝ Ռյազանի նահանգում «Большие Поляны» կալվածքի սեփականատեր, Պրոնսկի շրջանի զեմստվոյի ժողովի անդամ։

Իվան Իլյինի մայրը ռուս գերմանուհի Կարոլինա Լուիզա Շվեյկերտ ֆոն Ստադիոնն է (1858-1942), լյութերական, կոլեգիալ խորհրդատուի դուստր, Մոսկվայի այրիների տան բժիշկ[9]։ Եղբայրներ են.

  • Ալեքսեյ Ալեքսանդրովիչ Իլինը, ավարտել է Մոսկվայի 5-րդ գիմնազիան։ 1899 թվականի հուլիսին ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը, իսկ 1900 թվականի հունվարին տեղափոխվել է պատմաբանասիրական ֆակուլտետ, սակայն շուտով դիմել է իրավագիտության ֆակուլտետի դասերին մասնակցելու թույլտվություն ստանալու համար։ 1903 թվականի մայիսի 5-ին Պատմա-բանասիրական ֆակուլտետի ավարտական վկայական ստացավ։ Միաժամանակ իրավագիտության ֆակուլտետի լիարժեք դասընթաց է անցել՝ հանձնելով բոլոր անհրաժեշտ թեստերն ու քննությունները[10]։
  • Ալեքսանդր Ալեքսանդրովիչ Իլինը, նախ ընդունվեց Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը, իսկ երկրորդ կիսամյակի վերջում՝ 1902 թվականի հուլիսի 29-ին, ռեկտորին ուղղված միջնորդության մեջ նա հայտնեց իրավաբանական ֆակուլտետի առաջին կուրս տեղափոխվելու խնդրանքը։ 1907 թվականի մայիսին նրան շնորհվել է երկրորդ աստիճանի դիպլոմ[11]։
  • Իգոր Ալեքսանդրովիչ Իլինը, ավարտելով Ռյազանի 1-ին գիմնազիան, 1910 թվականի օգոստոսին ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ, 1914 թվականին նրան շնորհվել է առաջին աստիճանի դիպլոմ և նա միացել է Մոսկվայի Արդարադատության դատարանի փաստաբանների խորհրդին։ «Հաշտությունը Հռոմի հետ Հուստինոս I-ի օրոք և եկեղեցական պայքարը Հուստինիանոսի օրոք (518-565)» թեմայով ավարտական աշխատանքը գնահատվել է «շատ գոհացուցիչ»։ 1933 թվականի հուլիսի 1-ին Իգոր Իլինը դիմեց Մոսկվայի պետական համալսարանի արխիվ՝ խնդրելով տրամադրել իրավագիտության ֆակուլտետի ավարտական վկայական, որն անհրաժեշտ էր Մոսկվայի դատախազության իրավախորհրդատուների բյուրոյին ներկայացնելու համար[12][13]։ 1937 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Իգոր Իլինը ձերբակալվել է։ Գնդակահարվել է 1937 թվականի նոյեմբերի 19-ին, թաղման վայրը Բուտովոյի հրաձգարանն է։ Վերականգնվել է 1957 թվականի մարտի 5-ին[14]։

Իվան Իլյինի հայրական պապը՝ Իվան Իվանովիչ Իլինն է (1799-1865), գնդապետ, ինժեներ, մասնակցել է Կրեմլի մեծ պալատի կառուցմանը, այնուհետև եղել է նրա հրամանատարը։

Իվան Իլյինի հորաքույրը՝ Եկատերինա Իվանովնա Ժուկովսկայա (թարգմանիչ, կեղծանուն «Դ. Տորոխով», 1841-1913) է` հրապարակախոս Յուլի Գալակտիոնովիչ Ժուկովսկու կինը (1822-1907 ), Իվան Իլյինի զարմիկը, նրանց դուստրը՝ գրող Նատալյա Յուլիևնա Ժուկովսկայա-Լիսենկոն (1874-1940) է։

Մեկ այլ հորաքույր՝ Լյուբով Իվանովնա Իլյինան (մոտ 1845-1922) ամուսնացած էր Սանկտ Պետերբուրգի նշանավոր ուսուցիչ Յակով Գրիգորևիչ Գուրևիչի հետ՝ Գիմնազիայի և Գուրևիչի իրական դպրոցի, ինչպես նաև «Ռուսական դպրոց» մանկավարժական ամսագրի հիմնադիր և տնօրեն։

1906 թվականի օգոստոսի 27-ին Իվան Իլինը Բիկովո գյուղի Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյան եկեղեցում ամուսնացավ Նատալյա Նիկոլաևնա Վոկաչի (1882-1963) հետ՝ Սերգեյ Մուրոմցևի զարմուհու՝ Վերա Մուրոմցևայի (Իվան Բունինի կինը) զարմուհու հետ։

Մանկություն ու պատանեկություն

խմբագրել

Իվան Իլինը ծնվել է 1883 թվականի մարտի 28-ին (ապրիլի 9) Մոսկվայում։ Մկրտվել է ապրիլի 22-ին Սմոլենսկի դարպասներից դուրս գտնվող Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցում։

Առաջին հինգ տարին սովորել է Մոսկվայի հինգերորդ գիմնազիայում, վերջին երեք տարիներին, Մոսկվայի առաջին դասական գիմնազիայում, որից հետո ոսկե մեդալով դիմել է Մոսկվայի համալսարան՝ իրավագիտության ֆակուլտետ ընդունվելու համար։ Ուսման ընթացքում նա հետաքրքրություն է ցուցաբերել փիլիսոփայության նկատմամբ. նա ստացել է իրավագիտության հիմնարար կրթություն` իրավաբան փիլիսոփա Պ.Ի.Նովգորոդցևի ղեկավարությամբ։

Ուսանողական տարիներին նա, ըստ իր ժամանակակիցների հուշերի, «ռուս գերմանացի» էր. նրան ամենաշատը հետաքրքրում էր գերմանական դասական փիլիսոփայությունը՝ Կանտի, Շելինգի, Հեգելի ստեղծագործությունները։ Լինելով կիսով չափ գերմանացի՝ նա վարժ տիրապետում էր բնագրի լեզվին [15]։

1905 թվականի հեղափոխության ժամանակ Իլինը հավատարիմ էր բավականին արմատական հայացքների, բայց 1906 թվականից հետո նա դիմեց գիտական կարիերայի և քաղաքականապես գաղթեց դեպի Կադետ կուսակցության աջ թևը։

1906 թվականին Իլինը ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը՝ ստանալով առաջին աստիճանի դիպլոմ և, արքայազն Է. Ն. Տրուբեցկոյի առաջարկով, մնացել է պատրաստվելու պրոֆեսորի պաշտոնին։ 1909 թվականին հանձնել է իրավունքի մագիստրոսի պետական քննությունները, հաստատվել Մոսկվայի համալսարանի իրավունքի հանրագիտարանի և իրավունքի փիլիսոփայության պատմության ամբիոնի դոցենտ։

1910 թվականին դարձել է Մոսկվայի հոգեբանական ընկերության անդամ, հրատարակել է իր առաջին գիտական աշխատությունը « Իրավունքի և ուժի հայեցակարգը»[16]։

1910 թվականի վերջին կնոջ հետ նա գիտական գործուղման է մեկնել արտասահման և երկու տարի անցկացրել Հայդելբերգի, Ֆրայբուրգի, Բեռլինի, Գյոթինգենի և Փարիզի համալսարաններում՝ ուսումնասիրելով եվրոպական փիլիսոփայության վերջին ուղղությունները, այդ թվում՝ կյանքի փիլիսոփայությունը և ֆենոմենոլոգիա[17]։

Գերմանիայից վերադառնալուց հետո աշխատանքի է անցել Մոսկվայի համալսարանում, ինչպես նաև դասախոսել Մոսկվայի կանանց բարձրագույն խմբերում։

1917 թվականին ընտրվել է Մոսկվայի համալսարանի երիտասարդ դասախոսների ընկերության նախագահ[18]։

1918 թվականին նա երեք անգամ ձերբակալվել է «Կամավորական բանակի» գործով և ընդհանուր առմամբ մոտ երկու ամիս պահվել է Չեկայի բանտերում։

1918 թվականի մայիսին պաշտպանել է ատենախոսությունը՝ «Հեգելի փիլիսոփայությունը որպես Աստծո և մարդու կոնկրետության ուսմունք», որի համար միաձայն շնորհվել է միանգամից երկու աստիճան՝ մագիստրոսի և պետական գիտությունների դոկտորի։ Աշնանը Իլյինը ստացավ պրոֆեսորի կոչում։ Փառքը օգնեց նրան խուսափել պատժից Կամավորական բանակի գործով, և նա արդարացվեց ապացույցների բացակայության պատճառով[17]։

1921 թվականին ընտրվել է Մոսկվայի հոգեբանական ընկերության նախագահ [18]։

Արտասահմանում

խմբագրել

Իլինը ձերբակալվեց ևս երեք անգամ Չեկայի կողմից՝ 1919, 1920 և 1922 թվականներին, նրան վերջնականապես մեղադրեցին հակախորհրդային գործունեության մեջ։

1922 թվականի սեպտեմբերի 29-ին այլ ականավոր փիլիսոփաների, պատմաբանների և տնտեսագետների հետ «Обербургомистр Хакен» նավով ուղարկվել է Գերմանիա։ 1922 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ժամանել է Շտետին։

1923 - 1934 թվականներին աշխատել է Բեռլինի Ռուսական գիտական ինստիտուտում որպես պրոֆեսոր, որի գործունեությունը ֆինանսավորել է նախ՝ Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարությունը, ապա՝ Պրուսիայի մշակույթի և գիտության նախարարությունը, իսկ նացիոնալ-սոցիալիստների իշխանության գալուց հետո՝ Հանրային կրթության և քարոզչության նախարարությունը[19]։

Իլյինը դարձավ Սպիտակ շարժման վտարանդի գլխավոր գաղափարախոսներից մեկը, ելույթ ունեցավ հակակոմունիստական հանրահավաքներում և ակտիվորեն հրապարակումներ կատարեց այսպես կոչված «քաղաքական բողոքականության» շրջանակներում («Эккарт» հրատարակչություն)։

1927 - 1930 թվականներին եղել է «Ռուսական զանգ» ամսագրի խմբագիրն ու հրատարակիչը։ 1928 թվականին ամսագրի երրորդ համարում տպագրել է «Ռուսական ֆաշիզմի մասին» հոդվածը[20]։

1933 թվականի մայիսին, Գերմանիայում նացիոնալ-սոցիալիստների իշխանության գալու հետ կապված, նա գրել է հոդվածը «Նացիոնալ սոցիալիզմ. նոր ոգի», որում նա հանդես եկավ ի պաշտպանություն նոր ռեժիմի։ «...Ես կտրականապես հրաժարվում եմ Գերմանիայում վերջին երեք ամիսների իրադարձությունները գնահատել գերմանացի հրեաների տեսանկյունից... Այն, ինչ կատարվում է Գերմանիայում, հսկայական քաղաքական և սոցիալական ցնցում է...Ի՞նչ արեց Հիտլերը։ Նա դադարեցրեց բոլշևիզացիայի գործընթացը Գերմանիայում և դրանով իսկ մեծագույն ծառայություն մատուցեց ամբողջ Եվրոպային… Չդիմադրելու լիբերալ-դեմոկրատական հիպնոսը հանվել է։ Քանի դեռ Մուսոլինին ղեկավարում է Իտալիան, իսկ Հիտլերը՝ Գերմանիան, եվրոպական մշակույթին տարկետում է տրվում...»[21]:

Ղեկավարելով Ռուսաստանի գիտական ինստիտուտը՝ նա աշխատանքից ազատել է որոշ աշխատակիցների, այդ թվում՝ նախկին տնօրեն Վսևոլոդ Յասինսկուն[19]։ 1934 թվականի հուլիսին նա հեռացվեց իր պաշտոնից[22][23]։

Իր հուշերում Ջոզեֆ Հեսսենը գրել է. «Նացիոնալ-սոցիալիզմի ջղաձգական ձեռքն ընկավ անշնորհք նվիրյալների վրա։ Այսպիսով, ոստիկանական մեքենայով նրանք հարցաքննության են բերել պրոֆեսոր Ի.Ա.Իլյին` Հիտլերին ուղղված շքեղ ուղերձ գրողին»[24][25]։

1937 թվականին «Հոգևոր նորացման ուղին» գրքում առաջարկել է «գերազգայնություն» հասկացությունը։ Բացատրելով դրա էությունը՝ նա առանձնացավ երկու ծայրահեղություններից՝ «քրիստոնեական ինտերնացիոնալիզմից» և ռուսական մեսիականությունից։ Իլյինը նշել է, որ «անհեթեթություն և կեղծիք են առաջարկում նրանք, ովքեր ընդունում են, որ «ռուս ժողովուրդը» ինչ-որ հատուկ «ունիվերսալ» ժողովուրդ է, որը կոչված է ոչ թե ստեղծելու իր ստեղծագործական, տարբերվող, բովանդակային բնօրինակ մշակույթը, այլ իրագործելու բոլոր մշակույթների յուրացում։ Նա չհստակեցրեց իր քննադատության հասցեատիրոջը, սակայն այս երկու դիրքորոշումներն էլ առաջինը ներկայացրեց Վլադիմիր Սոլովյովը[26]։

Նրա հետ հեռակա վիճելով՝ Իլյինը նաև առաջարկեց «հայրենասիրական սիմբիոզի» հայեցակարգը՝ հիմնված ժողովուրդների բաժանման վրա «առաջնորդների», այսինքն՝ նրանց, ովքեր ստեղծեցին իրենց բնօրինակ մշակույթը և «հետևորդների», ովքեր չկարողացան դա անել[27]։

Մինչեւ 1937 թվականը շարունակել է զեկուցումներով հանդես գալ, հակակոմունիստական քարոզչական աշխատանք կատարել։ 1938 թվականի հուլիսին տեղափոխվել է Շվեյցարիա, որտեղ ինքնահաստատվել է Սերգեյ Ռախմանինովի նախնական ֆինանսական աջակցության շնորհիվ։ Շվեյցարիայի իշխանությունները նրան համարում էին Յոզեֆ Գեբելսի գործակալ/[28]:

Հաստատվելով Ցյուրիխի Զոլլիկոն արվարձանում՝ շարունակել է իր լրագրողական և գիտական գործունեությունը։ Շվեյցարիայում նա գրել է «Երգող սիրտը. հանգիստ խորհրդածությունների գիրքը» (1947) և «Ապացույցների ուղին» (հետմահու տպագրվել է Մյունխենում 1957 թվականին)[29] [30]:

Իր կյանքի վերջում նա ավարտեց և հրատարակեց մի աշխատություն, որի վրա աշխատում էր ավելի քան երեսուն տարի՝ Կրոնական փորձառության աքսիոմներ (1953 թվական)։

Մահացել է 1954 թվականի դեկտեմբերի 21-ին։

Իվան Իլինը և ֆաշիզմը

խմբագրել

1948 թվականի Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Իվան Իլինը է գրել «Ֆաշիզմի մասին» հոդվածը։ Գերմանացի պրոֆեսոր Հարթմուտ Ռյուդիգեր Պետերը Իլյինի մասին իր հոդվածում նշում է, որ Իլյինը քննադատում է գերմանացի նացիստների միայն նման սխալները՝ որպես կրոնի նկատմամբ բացասական վերաբերմունք և, շատ թեթև, ռասիզմ, Հոլոքոստն ընդհանրապես չի հիշատակվում դրանում, և Իսպանիայի և Պորտուգալիայի ֆաշիստական վարչակարգերը Իլյինից ստանում են ընդգծված գովեստի գնահատական[31]։

Անձնական գրադարան և արխիվ

խմբագրել

1966-2005 թվականներին Իլյինի գրադարանը և արխիվը պահվում էին Միչիգանի պետական համալսարանում :

2006 թվականին Վլադիմիր Պուտինի նախաձեռնությամբ դրանք վերադարձվեցին Ռուսաստան և պահվեցին Մ.Վ.Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի բաժնում[32]։ Գրադարանն ունի 630 անուն գրքեր, թռուցիկներ, ամսագրեր և ռոտապրինտ հրատարակություններ, որոնցից 563-ը ռուսերեն են։ Դրանք ռուս գրականության, պատմության և փիլիսոփայության վերաբերյալ հրապարակումներ են։ Գրադարանը պարունակում է Կարամզինի հազվագյուտ հրատարակությունները («Ռուսական պետության պատմություն», 1818), («Նովգորոդի մատենագիր», 1819 թվական) և այլն, ինչպես նաև ռուսական սփյուռքի արժեքավոր հրատարակությունները, որոնք վերաբերում են ռուսական գաղափարախոսության և մշակույթի խնդիրներին։ Պատրաստվել են Իլյինի անձնական գրադարանի կատալոգի տպագիր և էլեկտրոնային հրատարակությունները[33][34]։

Ազդեցություն

խմբագրել

ԽՍՀՄ-ում Իլյինի մասին գրեթե չէին խոսում բացեիբաց, և նրա ստեղծագործությունները սկսեցին հրատարակվել 1988 թվականին։ 1993-2008 թվականներին հրատարակվել է հավաքագրված երկերի 28 հատոր (կազմ. Յու. Տ. Լիսիցա)։

2009 թվականին հայր Տիխոնի (Շևկունով) հետ իր զրույցներից մեկում Վլադիմիր Պուտինը նշել է, որ հաճախ է վերընթերցում փիլիսոփայի «Ինչ է խոստանում աշխարհին Ռուսաստանի մասնատումը» աշխատությունը[35]։

Պուտինը բազմիցս մեջբերումներ է արել Իլյինից իր ելույթներում՝ 2005, 2006, 2012, 2013, 2014 և 2022 թվականներին.երեք անգամ՝ Դաշնային ժողովին ուղղված ուղերձներում, երկու անգամ՝ զինվորական լսարանի առջև և մեկ անգամ՝ երիտասարդական ֆորումում[36][37][38]։

Նախագահ Պուտինից հետո Իլյինից մեջբերումներ են արել կամ հիշատակվել են Դմիտրի Մեդվեդևը, Սերգեյ Լավրովը, որոշ ռուս նահանգապետեր, պատրիարք Կիրիլը և շատ ուրիշներ[39][40][41]։

Նրա գրքերը որպես պարտադիր ընթերցանություն` խորհուրդ են տվել Վլադիսլավ Սուրկովը, Վյաչեսլավ Վոլոդինը, և Ռուսաստանի Դաշնության Կոմունիստական կուսակցության ղեկավար Գենադի Զյուգանովը:

Վերջերս Իլյինի մեջբերումներն ու տեքստերը լայնորեն օգտագործվում են միասնական քննության առաջադրանքների ժամանակ[42]։

Ռուսաստանի սահմաններից դուրս Իլյինի անունը երկար ժամանակ լայնորեն հայտնի չէր, բացառությամբ Հեգելի փորձագետների շրջանակի։

2018 թվականին ամերիկացի պատմաբան Թիմոթի Սնայդերը հրատարակեց «Ճանապարհ դեպի անազատություն» գիրքը, որտեղ նա ուսումնասիրեց փիլիսոփայի ազդեցությունը ինչպես Ռուսաստանի նախագահի աշխարհայացքի, այնպես էլ ժամանակակից ռուսական քաղաքականության վրա։ Նրա տեսակետից Իլյինի գաղափարները նպաստեցին Ռուսաստանի Դաշնության ֆաշիզացմանը[43][44][45][46][47]։ 2021 թվականին Վալդայ միջազգային քննարկման ակումբի հանդիպման ժամանակ Պուտինն ասել է. «Ես կարդում եմ Իլինը, այո, դեռ կարդում եմ»[48], իսկ 2022 թվականին նա մեջբերեց նրան չորս ուկրաինական շրջանների անեքսիայի մասին ելույթում[49]։

Հիշողություն

խմբագրել

1956 թվականի վերջին փիլիսոփայի այրու նախաձեռնությամբ ստեղծվեց պրոֆեսոր Ի.Ա.Իլյինի անվան Համագործակցությունը։

2005 թվականի հոկտեմբերին Իլյինի և նրա կնոջ մոխիրը վերաթաղվեց Մոսկվայի Դոնսկոյ վանքի գերեզմանատանը, Ա. Ի. Դենիկինի գերեզմանի կողքին և Ի. Ս. Շմելևի գերեզմանից ոչ հեռու։ Չորս տարի անց Վլադիմիր Պուտինն իր միջոցներով Իլյինի համար նոր տապանաքար կանգնեցրեց[50]։

2005-ին Որակի հանրային համառուսական կազմակերպությունը սահմանեց Ի. Ա. Իլյինի մեդալը և ամեն տարի այն շնորհում է այն մասնագետներին, ովքեր նշանակալի ներդրում ունեն որակի ապահովման գործում[51][52]։

2008 թվականի ապրիլին Մոսկվայում՝ Մոխովայա փողոցի վրա գտնվող Մոսկվայի պետական համալսարանի ամենահին մասնաշենքում, հուշատախտակ կանգնեցվեց համալսարանի շրջանավարտ և ուսուցիչ Իվան Իլյինի հիշատակին։

2012 թվականի հունիսի 15-ին Եկատերինբուրգում՝ Իվան Իլյինի անվան բիզնեսի ինստիտուտի մոտ բացեց Իվան Իլյինի հուշարձանը[53]։

Սանկտ Պետերբուրգում ստեղծվել է պրոֆեսոր Ի.Ա.Իլյինի անվան ուղղափառ օրենսդրական հիմնադրամը։ Հիմնադրամի նախագահը պրոֆեսոր Օլեգ Գուրևիչ Կարատաևն է։

2013 թվականից Ծովակալ Ս. Օ. Մակարովի անվան ծովային և գետային նավատորմի պետական համալսարանի և Սանկտ Պետերբուրգի աստվածաբանական ակադեմիայի հիման վրա հիմնադրամն անց է կացնում «Իլյինսկու ընթերցումներ» միջազգային գիտագործնական կոնֆերանսը։

Կերպարը մշակույթի մեջ

խմբագրել

Վավերագրական ֆիլմ

խմբագրել

2005 — Փիլիսոփա Իլյինի կտակը[54]

2007 — Իլյինի պաշտպանությունը[55]

2011 — Ռուս փիլիսոփա Իվան Իլյին[56]

Խաղարկային կինո

խմբագրել

2017 - Տրոցկի

Աշխատություններ

խմբագրել

Իլինը գրել է ավելի քան 50 գիրք և ավելի քան հազար հոդված ռուսերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն և անգլերեն լեզուներով։ Ամենահայտնի են.

  • труды по юриспруденции и праву, в том числе: «О сущности правосознания»[58] (написано в 1919, опубликовано в 1956), «Общее учение о праве и государстве» (опубликовано в 1915);
  • двухтомник «Философия Гегеля как учение о конкретности Бога и человека», 1918;
  • «О сопротивлении злу силою», 1925;
  • двухтомник «Наши задачи», 1956, содержит более чем 200 статей, написанных в Швейцарии с 1948 по 1954;
  • «Аксиомы религиозного опыта», 1956;
  • лекции «Понятия монархии и республики», 1979 — подготовлены к печати Н. П. Полторацким.

ռուսերեն

խմբագրել
  • В электронной библиотеке Одинцовского благочиния
  • Сайт МГУ «Наследие русского философа И. А. Ильина»
  • [www.i-am-ok.ru/biblioteka/psihologija-obschenija/623-slovoohotlivyj-i-molchalivyj «Словоохотливый и молчаливый»] (недоступная ссылка)
  • Звёзды русской культуры в Интернете
  • Библиотека думающего о России
  • О русском фашизме «О русском фашизме». 1928
  • И. А. Ильин о необходимости противодействия агентуре МГБ-КГБ (из серии статей для чинов РОВСа, написанных в 1948—1954 гг. [lib.ru/POLITOLOG/IILIN/ Иван Ильин. «О грядущей России»]. lib.ru
  • Избранные статьи. под ред. Н. П. Полторацкого. Изд. Св.-Троицкого Монастыря и Корпорации Телекс Джорданвилл, Н.-Й. США, 1991. //М.: Воениздат, 1993. — 368 с.
  • О сопротивлении злу силой (недоступная ссылка с 20-05-2013 [3742 дня] — история, копия)
  • «Основы государственного устройства», «Проект Основного Закона России»
  • «О России. Три речи», «Что сулит миру расчленение России», «О грядущей России», «Какие же выборы нужны России?», «О монархии и республике», «О сопротивлении злу силою»
  • На сайте Тверской епархии
  • Советский Союз — не Россия (Памятные тезисы). — 1947.
  • Национал-социализм. Новый дух
  • О тьме и просветлении. Книга художественной критики: Бунин — Ремизов — Шмелёв. — Мюнхен, 1959. — 203 с.

գերմաներեն

խմբագրել
  • Kommunismus oder Privateigentum? Berlin: Verlagsanstalt d. Deutschen Hausbesitzes, 1929.
  • Wider die Gottlosigkeit. Berlin: Eckart-Verl., 1931.
  • Die Ziele und die Hoffnungen; Die Arbeitsmethoden; Das System des Terrors; Kommunismus als Beamtenherrschaft; Das Schicksal des russischen Bauern; Die Lage der Arbeiter // Welt vor dem Abgrund. Politik, Wirtschaft und Kultur im kommunistischen Staate. Berlin: Eckart-Verl., 1931. S. 15-34, 35-53, 99-118, 119—142, 183—218, 371—400.
  • Gift — Geist und Wesen des Bolschewismus. Berlin: Eckart-Verl., 1931.(mit A. Ehrt als J. Schweikert)
  • Entfesselung der Unterwelt. Berlin: Eckart-Verl., 1932.
  • Was hat das Martyrium der Kirche in Sowjet-Rußland den Kirchen der anderen Welt zu sagen? Neukirchen: Stursberg, 1936.
  • Der Angriff auf die christliche Ostkirche. Neukirchen: Stursberg, 1937.
  • Das Martyrium der Kirche in Rußland. Neukirchen: Stursberg, 1937.
  • Ich schaue ins Leben. Berlin: Furche-Verl., 1938.
  • Wesen und Eigenart der russischen Kultur. Zürich: Aehren Verl., 1942.
  • Die ewigen Grundlagen des Lebens. Zürich: Aehren Verl., 1943.
  • Das verschollene Herz. Bern: Haupt, 1943.
  • Blick in die Ferne. Affoltern am Albis: Aehren Verl., [1945].
  • Die Philosophie Hegels als kontemplative Gotteslehre. Bern: Francke, 1946.

Գրականություն

խմբագրել
  • Блохина Н. Н., Калягин А. Н. Нравственность врача в представлении И. А. Ильина (к 120-летию со дня рождения) // Сибирский медицинский журнал. — Иркутск, 2004. — Т. 43. № 2. — С. 95—99.
  • Евлампиев И. И. Феноменология божественного и человеческого в философии Ивана Ильина. — М., 1998.
  • Зернов И. Иван Ильин. Монархия и будущее России. — М.: Алгоритм, 2007. — 240 с.
  • Лисица Ю. Т. И. А. Ильин: Историко-биографический очерк // И. А. Ильин. Собрание сочинений: в 10 т. Т. 1. — М.: Русская книга, 1993. — С. 5—36.
  • Ю. Т. Лисица. Ильин // Новая философская энциклопедия : в 4 т. / пред. науч.-ред. совета В. С. Стёпин. — 2-е изд., испр. и доп. — М. : Мысль, 2010. — 2816 с.
  • Никифоров М. В. Ильин // Православная энциклопедия. — М., 2009. — Т. XXII : «Икона — Иннокентий». — С. 344—358. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 978-5-89572-040-0.
  • Полторацкий Н. П. Монархия и республика в восприятии И. А. Ильина. — Нью-Йорк, 1979.
  • Полторацкий Н. П. Иван Александрович Ильин. К столетию со дня рождения // Россия и революция. Русская религиозно-философская и национально-политическая мысль XX века: Сб. статей. — Нью-Йорк, 1988. — С. 214—291, 339—345.
  • Ильин, Иван Александрович / Попов Ю. Н. // Излучение плазмы — Исламский фронт спасения. — М. : Большая российская энциклопедия, 2008. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 11). — ISBN 978-5-85270-342-2.
  • Социальная философия Ивана Ильина: материалы российского семинара // отв. секр. В. В. Козловский. Части 1,2. — СПб., 1993.
  • Садовничий В. А. Иван Александрович Ильин (1883—1954) // О людях Московского университета. — 3-е изд., дополненное. — М.: Издательство Московского университета, 2019. — С. 102—105. — 356 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-19-011397-6.
  • Сохряков Ю. И. И. А. Ильин — религиозный мыслитель и литературный критик. — М., 2004.
  • Томсинов В. А., Тюренков М. А. ИЛЬИН Иван Александрович // Императорский Московский университет: 1755—1917: энциклопедический словарь / составители А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 270—271. — 894 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-8243-1429-8.
  • Томсинов В. А. Мыслитель с поющим сердцем. Иван Александрович Ильин: русский идеолог эпохи революций. — М.: Зерцало-М, 2017. — 192 с. — (Великие русские люди). — 200 экз. — ISBN 978-5-94373-388-8.
  • Томсинов В. А. Мыслитель с поющим сердцем. Судьба и творчество Ивана Александровича Ильина // Ильин И. А. Теория права и государства. Издание второе, дополненное. — М.: Зерцало, 2008. — С. 8—180.
  • И. А. Ильин: Pro et contra: Личность и творчество Ивана Ильина в воспоминаниях, документах и оценках русских мыслителей и исследователей. — СПб.: Русский Христианский гуманитарный институт, 2004.
  • Grier, Philip T. The Speculative Concrete: I. A. Il’in’s Interpretation of Hegel, in: Hegel and Hermeneutics / ed. Shaun Gallagher. — New-York, 1994.
  • Grier, Philip T. The complex legacy of Ivan Il’in, in: Russian thougut after marxism: The re-discovery of Russia’s intellectual roots / ed. James P. Scanlan. — Ohio State University Press 1994.
  • Paradowski, Ryszard. Kosciół i władza: ideologiczne dylematy Iwana Iljina. — Poznań: Wydawn. Naukowe UAM, 2003. ISBN 83-232-1328-3.
  • Offermans, Wolfgang. Mensch, werde wesentlich! Das Lebenswerk des russischen religiösen Denkers Ivan Iljin für Erneuerung der geistigen Grundlagen der Menschheit. — Erlangen 1979.
  • Tsygankov, Daniel Beruf, Verbannung, Schicksal: Iwan Iljin und Deutschland // Archiv fuer Rechts- und Sozialphilosophie. — Bielefeld, 2001. — Vol. 87. — 1. Quartal. — Heft 1. — S. 44—60.
  • Илья Будрайтскис. Страшная сила очевидности. Читая Ивана Ильина. Colta.ru, 26 декабря 2016.
  • Егор Холмогоров. Правый гегельянец в окопах Сталинграда // Самопознание. 2015 № 2.
  • Мельничук О. С. Право і держава в концепції правосвідомості І. О. Ільїна: Моногр. — О.: Фенікс, 2008. — 178 с.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ https://www.businesslive.co.za/bd/opinion/letters/2022-03-24-letter-drawn-to-putins-flame/
  3. ↑ «Vladimir Putin sits atop a crumbling pyramid of power». The Guardian. 2022 թ․ փետրվարի 27.
  4. ↑ ETHICAL AND PSYCHOLOGICAL PROBLEMS IN THE WORKS OF I.A. ILYIN by Olga Savvina and Ivan Lapshin
  5. ↑ Цыганков Д. Пути России: Иван Ильин и Александр Солженицын // Русская философия: новые решения старых проблем: тезисы докладов на 2-м Санкт-Петербургском симпозиуме историков русской философии (6—8 декабря 1993 года), Часть 2, СПб, 1993, С. 91—92.
  6. ↑ Дмитрий Бутрин (2006 թ․ հունիսի 5). «Философское послание президенту». Газета.ру (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 7-ին.
  7. ↑ Anton Barbashin, Hannah Thoburn Ivan Ilyin and the Ideology of Putin's Rule | Foreign Affairs (en-US). — 2015-09-20. — ISSN 0015-7120.
  8. ↑ «Чем привлек президента Путина философ Ильин». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  9. ↑ «Julius Schweikert - zxc.wiki». de.zxc.wiki (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 13-ին.
  10. ↑ ЦГИА г. Москвы. Ф. 418. Оп. 313. Д. 261а. Л. 3, 3 об., 5, 7.
  11. ↑ ЦГИА г. Москвы. Ф. 418. Оп. 315. Д. 369. Л. 2, 16, 17—17об.; Ф. 371. Оп. 3. Д. 45. Л. 109, 113—113 об.
  12. ↑ ЦГИА г. Москвы. Ф. 418. Оп. 324. Д. 739; Оп. 513. Д. 3382.
  13. ↑ Российский архив, Т. V, 23. Материалы к биографии И. А. Ильина Արխիվացված 2014-02-20 Wayback Machine.
  14. ↑ «Списки жертв — Ильин Игорь Александрович». base.memo.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 11-ին.
  15. ↑ О людях Московского университета, 2019, էջ 102
  16. ↑ Ильин И. А. Понятие права и силы Արխիվացված 2022-04-21 Wayback Machine. 1910.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Лисица Ю. Т. Иван Ильин — провозвестник грядущей России». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 10-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 О людях Московского университета, 2019, էջ 103
  19. ↑ 19,0 19,1 Михальченко С. И., Ткаченко Е. В. Русский научный Институт в Берлине в мемуарах и переписке русской эмиграции Արխիվացված 2022-04-21 Wayback Machine // Вестник БГУ. 2017. № 4 (34).
  20. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 7-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlinՂեկավարելով Ռուսաստանի գիտական ինստիտուտը՝ նա աշխատանքից ազատել է որոշ աշխատակիցների, այդ թվում՝ նախկին տնօրեն Վսևոլոդ Յասինսկունk= ignored (օգնություն)
  21. ↑ Ильин И. А. «Национал-социализм. Новый дух». Электронная Библиотека Одинцовского благочиния. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  22. ↑ Иван Ильин и Россия. Неопубликованные фотографии и архивные материалы : Фотоальбом / Сост. Ю. Т. Лисица. — М.: Русская книга, 1999. — С. 113. — ISBN 5-268-00415-8 — приведены факсимиле писем об увольнении от 9 и 11 июля 1934 года.
  23. ↑ Квартиров А. Из воспоминаний об И. А. Ильине // Русское Возрождение. — 1983. — № 23. — С. 135.
  24. ↑ Гессен И. В. Годы изгнания. — Париж, 1979. — С. 242.
  25. ↑ Письмо Генриха Мюллера Георгу Лейбрандту 14.05.1936 г // Ильин И. А. Собрание сочинений: В 2 томах / Сост., комм. Лисицы Ю. Т. — М.: Русская книга, 1999. — Т. 1: Дневник, письма, документы: 1903—1938 гг. — С. 465. — ISBN 5-268-00256-2
  26. ↑ Леонид Поляков. Очевидец России // Историк № 100 апрель 2023. С. 64-67
  27. ↑ «Exklusive Archivrecherche zu Iwan Iljin — Geheimakte von Putins Lieblingsphilosoph wird erstmals veröffentlicht | Der Bund». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 10-ին.
  28. ↑ «Exklusive Archivrecherche zu Iwan Iljin — Geheimakte von Putins Lieblingsphilosoph wird erstmals veröffentlicht | Der Bund». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 10-ին.
  29. ↑ Ильин И. А. Поющее сердце. Книга тихих созерцаний Արխիվացված 2020-08-09 Wayback Machine.
  30. ↑ Ильин И. А. Путь к очевидности Արխիվացված 2022-04-21 Wayback Machine.
  31. ↑ «Петер Хартмут Рюдигер. Иван Ильин и фашизм». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 24-ին.
  32. ↑ «Ильин день». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  33. ↑ «Научная Библиотека МГУ | О библиотеке | Редкие книги и рукописи». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  34. ↑ «Каталог библиотеки Ивана Александровича Ильина / Сост. И. В. Овчинкина. Под ред. И. Л. Великодной. — М.: Издательство Московского университета, 2011. — 200 с.; ил» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  35. ↑ «Путин возложил цветы к могилам «государственников» — Деникина, Ильина, Солженицына». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  36. ↑ «Марлен Ларюэль. В поисках философа, вдохновившего Путина». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  37. ↑ «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  38. ↑ «Путин рассказал молодым экологам о смысле жизни во время войны • «Агентство»». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  39. ↑ «Антон Барбашин. Иван Ильин: фашист, введенный в моду». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  40. ↑ Зюганов Г. А. Россия — Родина моя. — Информпечать, 1996. — С. 63. — 333 с. — ISBN 5-88010-028-6
  41. ↑ Зюганов Г. А. Святая Русь и кощеево царство. — Москва: ИПК «Резерв», 2003. — С. 75, 165, 211. — 263 с.
  42. ↑ Иван Ильин: изгнанник и патриот
  43. ↑ Snyder, Timothy (2016 թ․ սեպտեմբերի 20). «How a Russian Fascist Is Meddling in America's Election». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  44. ↑ Nikiforuk, Andrew (2022 թ․ փետրվարի 25). «Meet the Face of Global Fascism». The Tyee. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին. {{cite web}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  45. ↑ «Understand Putin by understanding his favourite thinkers». The Economist. 2018 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  46. ↑ «Timothy Snyder: "God Is a Russian"». Russian, East European, & Eurasian Studies. MacMillan Center for International and Area Studies. 2018 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  47. ↑ Կաղապար:Cite :web
  48. ↑ «Путин назвал наиболее близких ему философов — РБК». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  49. ↑ «Гендер, русофобия, Дугин, Ильин, Геббельс и Нагорная проповедь. 10 тезисов Путина в речи об аннексии четырех областей Украины». Настоящее время (телеканал). 2022 թ․ սեպտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  50. ↑ «Путин возложил цветы к могилам „государственников" – Деникина, Ильина, Солженицына». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
  51. ↑ «Положение». mirq.ru (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 1-ին.
  52. ↑ «Положение о почётной медали им. И.А. Ильина - Медаль Ильина - Документы - Каталог статей - Всероссийская организация качества». mirq.ucoz.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 26-ին.
  53. ↑ «В Екатеринбурге открыли памятник русскому философу и писателю Ивану Ильину. 15 июня 2012». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 12-ին.
  54. ↑ «Завещание философа Ильина». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 3-ին.
  55. ↑ «Защита Ильина». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 4-ին.
  56. ↑ «Русский философ Иван Ильин». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 4-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իվան_Իլյին&oldid=9793230» էջից