Վլադիսլավ Յուրևիչ Սուրկով (ռուս.՝ Владисла́в Ю́рьевич Сурко́в, սեպտեմբերի 21, 1964(1964-09-21)[1][2], Q23667396?, Q19521516?, Չապլիգինսկի շրջան, Լիպեցկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]), ռուս պետական գործիչ, ինքնիշխան ժողովրդավարության hայեցակարգի հեղինակ։ Ռուսաստանի Դաշնության 1-ին դասի իսկական պետական խորհրդական (2000)։

Վլադիսլավ Սուրկով
ռուս.՝ Владислав Юрьевич Сурков
 
Կուսակցություն՝ Միասնական Ռուսաստան
Կրթություն՝ International University in Moscow? (1990)
Գիտական աստիճան՝ Master of Economics?
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, գործարար, երգերի հեղինակ, գրող և ձեռնարկատեր
Ծննդյան օր սեպտեմբերի 21, 1964(1964-09-21)[1][2] (59 տարեկան)
Ծննդավայր Q23667396?, Q19521516?, Չապլիգինսկի շրջան, Լիպեցկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]
Քաղաքացիություն  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Ի ծնե անուն ռուս.՝ Владислав Юрьевич Сурков
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնական (2004 թվականի մարտի 26-2008 թվականի մայիսի 7), Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնական, ԱՊՀ պետությունների, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ սոցիալ-տնտեսական համագործակցության հարցերով (2013 թվականի սեպտեմբերի 20-2018 թվականի մայիսի 7, 2018 թվականի հունիսի 13-2020 թվականի փետրվարի 18)։ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության նախագահի տեղակալ՝ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար (2012-2013)։

Կենսագրություն խմբագրել

Վաղ տարիներ խմբագրել

Իր կյանքի առաջին հինգ տարիները Վլադիսլավ Սուրկովը ապրել է Չեչեն-Ինգուշյան ԽՍՀ-ում[4][5]։ 1959 թվականին նրա մայրը՝ Տամբովի մանկավարժական ինստիտուտի շրջանավարտ Զոյա Անտոնովնա Սուրկովան (1936 թվական), բախշմամբ դպրոցական ուսուցիչ է աշխատել Դուբա-Յուրտ Չեչեն-Ինգուշյան ԽՍՀ գյուղում[6]։ Դպրոցում նա ծանոթացել է կրտսեր դասարանների ուսուցիչ Յուրի (Անդարբեկ) Դանիլբեկովիչ Դուդաևի (1942-2014) հետ, ում հետ ամուսնացել է, և 1964 թվականի սեպտեմբերի 21-ին նրանք որդի են ունեցել[5][6]։

Տարբեր աղբյուրներում, որպես Վլադիսլավ Սուրկովի ծննդյան վայր, նշվում է Դուբա-Յուրտ գյուղը, Շալի քաղաքը կամ Չապլիգին քաղաքը[7][8]։

 
Ծննդյան վկայական

Սակայն, Ռուսաստանի նախագահի կայքում տեղադրված պաշտոնական կենսագրության համաձայն[9], Վլադիսլավ Սուրկովը ծնվել է Լիպեցկի շրջանի Սոլնցևո գյուղում, ինչը հաստատվում է նաև նրա մոր կողմից լրագրողներին ներկայացված ծննդյան վկայականով, որի պատճենը հրապարակվել է[10]։ Սոլնցևո գյուղի բնակիչների հուշերով[7] Զոյա Սուրկովան հայրենիք է վերադարձել հղի, որդի է ունեցել և վերադարձել Չեչնիա, Վլադիսլավին որոշ ժամանակ դաստիարակել է գյուղում ապրող տատիկն ու պապիկը մոր կողմից, ովքեր ունեցել են իրենց մեղվանոցը։

Ավելի ուշ ծնողները տղային տարել են Դուբա-Յուրտ, որտեղ, այդ գյուղի բնակիչների հիշողություններով, նա դարձել է հոր կողմից պապիկի և տատիկի սիրելին, որոնք նրան ոչ մի բանում չեն մերժել[6]։

1967 թվականին Յուրի Դուդաևը աշխատանք է ստացել Գրոզնիի հեռուստատեսությամբ[5], և ընտանիքը տեղափոխվել է Գրոզնի[6]։ Շուտով Յուրի Դուդաևը մեկնել է Լենինգրադ, ավարտել ռազմական ուսումնարանը, ծառայության է անցել Գլխավոր հետախուզական վարչությունում աշխատանքի, մասնակցել Վիետնամում մի շարք հատուկ գործողությունների[5]։ Յուրի Դուդաևը ընտանիք այլևս չի վերադարձել[5][6]։ Ամուսնու հետ ամուսնալուծությունից հետո Զոյա Սուրկովան, 5-ամյա որդուն վերցնելով, Չեչեն-Ինգուշյան ԽՍՀ-ից տեղափոխվել է Լիպեցկի մարզ[6]։ Հոր հետ Վլադիսլավ Սուրկովը երբեք չի հանդիպել, թեև շփվել է նրա հետ հեռավորության վրա[5]։

Ավելի ուշ Զոյա Սուրկովան որդու հետ տեղափոխվել է Ռյազանի մարզի Սկոպին քաղաք, որտեղ էլ անցել են նրա դպրոցական տարիները։ Զոյա Սուրկովան դասավորվել է Սկոպինի թիվ 62 դպրոցում (ներկայումս՝ թիվ 5 դպրոց), որտեղ աշխատել է ավելի քան 25 տարի։ Այդ նույն դպրոցը 1971 թվականին ընդունվել է Վլադիսլավ Սուրկովը և 8 տարի սովորել այնտեղ[11][12][13]։ Ըստ ուսուցիչների պնդումների[7][12][13], դպրոցում նա հրաշալի սովորել է, գրել է բանաստեղծություններ, զբաղվել երաժշտությամբ, եղել է դասարանի ավագ և պիոներական կազմակերպության դրուժինայի խորհրդի անդամ։ Ութամյա դպրոցն ավարտելուց հետո Վլադիսլավ Սուրկովը ընդունվել է Սկոպինի թիվ 1 միջնակարգ դպրոց[14], որն ավարտել է 1981 թվականին[7][12][13]։

2005 թվականին Ժիզն թերթում հրապարակվել էր Վլադիսլավ Սուրկովի չեչենական մանկություն հոդվածը[6], որում ներկայացվում էին Դուբա-Յուրտ գյուղի բնակիչների հիշողությունները և հաստատվում, որ Վլադիսլավ Սուրկովի կյանքի առաջին հինգ տարիները նրան անվանում էին Ասլանբեկ Անդարբեկի Դուդաև։ 2006 թվականին Վեդոմոստի թերթում հրապարակվել է The Wall Street Journal-ի հոդվածի թարգմանությունը, որում ասվում էր, որ Ասլանբեկ Դուդաևը փոխել է իր անունը Վլադիսլավ Սուրկով[15]։

Շուտով «Վեդոմոստի» խմբագրություն են եկել Սկոպին քաղաքի դպրոցների ուսուցիչների կոլեկտիվ նամակներ, որոնցում ուսանել է Սուրկովը[12][13]։ Մանկավարժները վրդովվել են անվան և ազգանվան փոփոխության մասին պնդմամբ և հայտնել, որ Սուրկովը ինչպես 1971 թվականին ընդունվել է Վլադիսլավ Յուրիի Սուրկովի անվան թիվ 62 դպրոց, այնպես էլ նույն անվան տակ ավարտել է 1981 թվականին № 1 դպրոցը։ 2007 թվականին Սուրկովին դասավանդած ուսուցիչները հարցազրույց են տվել Սոբեսեդնիկ  թերթին[16]՝ հաստատելով այդ նամակների իսկությունն ու այն փաստը, որ Սուրկովը դպրոցում սովորելիս ազգանունը չի փոխել։ Իզվեստիա թերթի լրագրողները պարզել են, որ 16 տարեկանում Վլադիսլավ Յուրիի Սուրկովը նույն ազգանունով ԽՍՀՄ քաղաքացու անձնագիր է ստացել[11]։

2013 թվականին Իզվեստիայում հրապարակվել է Յուրի Դանիլբեկի Դուդաևի հարցազրույցը (հարցազրույցի պահին՝ զինվորական թոշակառու, Ուֆայի բնակիչ)[5]։ Նա հայտնել է[5], որ փաստաթղթերի համաձայն, նրա անունն իսկապես Յուրի է, չնայած ընտանիքում նրան անվանում էին չեչենական անունով Անդարբեկ։ Բացի այդ, Յուրի Դուդաևի հիշողությունների համաձայն[5], մանկության տարիներին նրա որդուն Վլադիսլավ էր անվանում մայրը, իսկ նա և չեչենական ընտանիքը նրան անվանում էին Ասլիկ (Ասլանբեկ), բոլշևիկ-հեղափոխական Ասլանբեկ Շերիպովի պատվին։ 2015 թվականին Սուրկովի մայրը «МК»-ի լրագրողներին ցույց տվեց և թույլ տվեց լուսանկարել իր որդու ծննդյան վկայականը, որտեղ նշված էր, որ նրա անունը ծննդյան ժամանակ եղել է Վլադիսլավ Յուրևիչ Սուրկով[10]։

Մոր կողմից Սուրկովի զարմիկը Իվան Յակովլևիչ Գոլոուսիկովն է (ծնվ. 1950 թվական), բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, բժշկական ծառայության գնդապետ, 10 տարի եղել է թիվ 3 Մոսկվայի քաղաքային հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկը[17]։

1980-1990-ական թվականներ խմբագրել

1983-1985 թվականներին Սուրկովը ծառայել է բանակում՝ Հունգարիայի Հարավային զորքերի հրետանային մասերից մեկում։ 2000-ական թվականներին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Իվանովը պատմել է, որ Սուրկովը ժամկետային ծառայություն է անցել Գլխավոր հետախուզական վարչության հատուկ ջոկատում[18]։ Այս փաստը հաստատել է նաև Սուրկովի հայրը[5]։

1987 թվականին Սուրկովը գլխավորել է Միխայիլ Խոդորկովսկու ղեկավարած միջճյուղային գիտատեխնիկական ծրագրերի կենտրոնի գովազդային բաժինը, որը ղեկավարում էր Մոսկվայի Լենինյան երիտասարդության համամիութենական կոմունիստական միությունը[19] (սկզբում աշխատել է այնտեղ որպես Խոդորկովսկու թիկնապահ[20]

1988 թվականին գլխավորել է շուկայական հաղորդակցությունների «Մետապրես» գործակալությունը։

1992 թվականին-նախագահ, Ռուսաստանի գովազդատուների ասոցիացիայի փոխնախագահ։

1991-1996 թվականնեին ղեկավար պաշտոններ է զբաղեցրել «Մենատեպ» վարկային-ֆինանսական ձեռնարկությունների միավորման մեջ (որն այն ժամանակ գլխավորում էր Միխայիլ Խոդորկովսկին), հետագայում՝ «Մենատեպ» բանկի կազմում։

1992 թվականի մարտից՝ ՌԽՖՍՀ կառավարության աշխատակազմի հասարակայնության հետ կապերի գծով խորհրդատու[21]։

1996-1997 թվականներին եղել է Ռոսպրոմ ՓԲԸ-ի ղեկավարի տեղակալ, հասարակայնության հետ կապերի դեպարտամենտի ղեկավար, Ալֆա-բանկ առևտրային ինովացիոն բանկի խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ, որի սեփականատեր Միխայիլ Ֆրիդմանի հետ նա ընկերություն է արել Միսիս հանրակացարանում համատեղ բնակվելուց ի վեր։

1998-1999 թվականներին եղել է Ռուսաստանի Հանրային հեռուստատեսություն ԲԲԸ գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ, հասարակայնության հետ կապերի գծով տնօրեն։

Ռուսաստանի նախագահի աշխատակազմում խմբագրել

1999 թվականին՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի օգնական։

1999 թվականի օգոստոսից՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ։ Համարվում է «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցության հիմնադիրներից և գաղափարախոսներից մեկը[22][23]։

2011 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Ինտերֆաքս գործակալությանը տված հարցազրույցում Ռուսաստանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Սուրկովը պնդում էր, որ «եղել է նրանց թվում, ովքեր օգնել են նախագահ Ելցինին իրականացնել իշխանության խաղաղ անցումը, նրանց թվում, ովքեր օգնել են նախագահ Պուտինին կայունացնել քաղաքական համակարգը»[24]։

Սուրկովի առաջին զավակը լրատվամիջոցներն անվանել են Միասնություն նախընտրական դաշինքը, որը ստեղծվել է 1999 թվականին՝ որպես հակակշիռ Եվգենի Պրիմակովի և Յուրի Լուժկովի «Հայրենիքն ամբողջ Ռուսաստանն է» դաշինքին։ Նրա նախագծերն էին նաև «Հայրենիք» (2003) և «իշխանության կուսակցություն» «Միասնական Ռուսաստան» (2003) ընտրական դաշինքի ստեղծումը, ինչպես նաև երկրորդ իշխանության կուսակցություն՝ «Արդար Ռուսաստան. Հայրենիք / Թոշակառուներ / Կյանք» (2006)[25]։ «Միասին գնացող» (2000) և «Մերոնք» (2005) նախագծերի ոգեշնչողներից մեկը[26][27]։ «Новая газета» называет также и другой ставший неуправляемым курируемый Сурковым процесс отбора депутатов Государственной думы — «спонсорство»[28]։

2004 թվականի մարտից՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնական, ղեկավարում էր ներքին քաղաքականության, դաշնային և ազգամիջյան հարաբերությունների հարցերը։

2004 թվականի օգոստոսին ընդգրկվել է ԱԿ Տրանսնեֆտեպրոդուկտ ԲԲԸ-ի տնօրենների խորհրդում[29], նույն թվականի սեպտեմբերին ընտրվել է ընկերության տնօրենների խորհրդի նախագահ:

 
Վլադիսլավ Սուրկովի ելույթը Մերոնք շարժման 5-րդ համագումարում 2010 թվականի ապրիլի 15

2008 թվականի մայիսի 15-ից՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի առաջին տեղակալ։

2009 թվականի դեկտեմբերի 31-ին նշանակվել է հետազոտությունների և դրանց արդյունքների մշակման և առևտրայնացման համար տարածքային առանձնացված համալիրի ստեղծման նախագծի մշակման աշխատանքային խմբի ղեկավար։

2010 թվականի հունիսին ընդգրկվել Է «Սկոլկովո» հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի կազմում[30]։

2010 թվականի հունվարի 28-ին սկսել է աշխատել որպես ռուս-ամերիկյան երկկողմ նախագահական հանձնաժողովի քաղաքացիական հասարակության հարցերով աշխատանքային խմբի համանախագահ, խմբի առաջին նիստը տեղի է ունեցել ԱՄՆ-ի մայրաքաղաքում[31][32]. այդ խումբը նույնպես հաճախ ոչ պաշտոնապես անվանվել է Սուրկով-Մակֆոլ հանձնաժողով[33][34][35][36][37]։ Որոշ աղբյուրներում նշվում է[38], որ Սուրկովը և ամերիկյան կողմի համանախագահ Մայքլ Մաքֆոլը հանդիպել են ՌԴ-ում և քննարկել հանձնաժողովի աշխատանքը ավելի վաղ՝ 2009 թվականի հոկտեմբերին։ 2012 թվականի հունվարին Սուրկովը և Մաքֆոլը լքել են այդ հանձնաժողովը[35][39][40][41]։

Քննադատություն և գնահատականներ խմբագրել

2010 թվականի սկզբին ամերիկացի կոնգրեսական Իլեանա Ռոս-Լեյթինենը Սուրկովին անվանել է Ռուսաստանում խոսքի ազատության սահմանափակման, ռուս լրագրողների և ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչների հետապնդումների գլխավոր գաղափարախոսներից մեկը[42]։

Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալի պաշտոնում Սուրկովի գործունեությունը բազմիցս քննադատության է ենթարկվել ռուս իրավապաշտպանների և ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների կողմից, որոնք պահանջում էին Սուրկովի հրաժարականը։ Նրանց կարծիքով՝ Սուրկովը ընտրությունների արդյունքները կեղծելու, քաղաքական մրցակցությունը ոչնչացնելու, հասարակական կազմակերպությունների դեմ արշավներ կազմակերպելու, ինչպես նաև երիտասարդ շտուրմովիկների ջոկատներ ստեղծելու անօրինական գործունեության համակարգողն էր, ինչպես Մերոնք շարժումը[43][44]։

Միխայիլ Պրոխորովը, որին 2011 թվականի սեպտեմբերին պաշտոնանկ արեցին Աջ գործ կուսակցության առաջնորդի պաշտոնից, Սուրկովին անվանում էր քաղաքական գործընթացի գլխավոր տիկնիկավար[45]։

Միևնույն ժամանակ Սուրկովը հավանություն է տվել 2011 թվականի դեկտեմբերի 10-ին և 24-ին Մոսկվայում կայացած բողոքի ցույցերի մասնակիցների հասցեին՝ Պետդումայի ընտրությունների արդյունքների կեղծման դեմ՝ փողոց դուրս եկած մարդկանց անվանելով  մեր հասարակության լավագույն մասը, որոնց կարծիքից չի կարելի ամբարտավան կերպով դուրս գալ[46][47]։ Այս առիթով Դմիտրի Բիկովը գրել է «Սուրկովը հանրահավաքի ժամանակ» առակը[48]։

Միխայիլ Խոդորկովսկու կարծիքով՝ Սուրկովը՝ բացառապես շնորհալի PR-երգիչ և շատ տաղանդավոր ստեղծագործող, որին տաղանդի համար կարելի է ներել ամեն ինչ կամ գրեթե բոլորը[49]։

2014 թվականի սեպտեմբերին Երմեկ Տայչիբեկովը Սուրկովի 50-ամյակին նվիրված հոդվածում բնութագրել է որպես բարձրարվեստ մարդ և էսթետ, որը ստեղծել է այնպիսի կոպիտ պրիմիտիվ երեսվածքներ, ինչպիսին է Մերոնք հասարակական նախագիծը, նշվում է, որ մարդը մեծ պետական կարիերա է արել՝ լինելով էթնիկ ազգային, չեչեն՝ անավարտ բարձրագույն կրթությամբ[50]։

Ռուսաստանի կառավարությունում խմբագրել

2011 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Սուրկովը նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության նախագահի տեղակալ[51]։

2012 թվականի մայիսի 21-ին նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության նախագահի տեղակալ՝ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար[52]։

 
Արկադի Դվորկովիչի հետ ՌԴ կառավարության նիստին։ 2012 թվականի հունիսի 28

2012 թվականի հունիսի 9-ին գլխավորել է հեռուստառադիոհեռարձակման զարգացման կառավարական հանձնաժողովը[53]։

2012 թվականի հունիսին Սուրկովին հանձնարարվել էր համակարգել զանգվածային լրատվության միջոցները, արդարադատությունը, դատարանների և դատախազության հետ փոխգործակցությունը, վիճակագրությունը[54]։

2012 թվականի օգոստոսի 12-ից մինչև 2013 թվականի սեպտեմբերի 9-ը՝ ՌԴ կառավարությանն առընթեր կրոնական միավորումների հարցերով հանձնաժողովի նախագահ[55]։

2012 թվականի ամռան վերջին, ըստ ՌԲԿ Daily-ի լրագրողների և զրուցակիցների գնահատականների, կառավարությունում կադրային բոլոր հարցերը վերջնականապես վերցրել է իր վրա[56]։

Դեմ է հանդես եկել Դաշնային օրենքի նախագծին, որն արգելում է պետական ծառայողներին անշարժ գույք ունենալ արտասահմանում[57]։

2013 թվականի մայիսի 1-ին Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոցում հանդես գալով դասախոսությամբ, պնդում էր, որ Ռուսաստանի Քննչական կոմիտեի քննիչները, չնայած հարուցված քրեական գործին, ապացույցներ չունեն Սկոլկովո ինովացիոն կենտրոնում յուրացումների մասին[58]։ Այդ ելույթը, որը մի շարք մեկնաբաններ գնահատել են որպես ճնշում հետաքննության վրա[59][60][61], կոնֆլիկտ է առաջացրել Ռուսաստանի Դաշնության Քննչական կոմիտեի հետ։ Ռուսաստանի Քննչական կոմիտեի պաշտոնական ներկայացուցիչ Վ.Մարկինի կողմից Սուրկովը Իզվեստիա թերթի էջերում կտրուկ արձագանք է ստացել, ինչի համար Սուրկովը Մարկին գրամոլ է անվանել[62][63][64]։

2013 թվականի մայիսի 7-ին Ռուսաստանի նախագահը քննադատության ենթարկեց կառավարության աշխատանքը, որը, Պուտինի գնահատմամբ, չի կատարել նրա հանձնարարականը։ Սուրկովը հրապարակավ բանավեճի մեջ է մտել պետության ղեկավարի հետ[62][65]։ Հաջորդ օրը նա հեռացվել էր Ռուսաստանի կառավարության փոխնախագահի պաշտոնից՝ «սեփական ցանկությամբ» ձևակերպմամբ[62][66]։

Սուրկովի հրաժարականը, որին The Washington Post թերթն անվանել է Կրեմլի ականավոր քաղաքական բանականություն,  արևմտյան մամուլն ընդունել է որպես հարված վարչապետ Դ. Մեդվեդևի դիրքերին, որոնք պայմանավորված են տնտեսության մեջ անհաջողությունների աճով և հասարակության մեջ բողոքի տրամադրություններով[67][68]։

Ռուսաստանի նախագահի օգնական խմբագրել

2013 թվականի սեպտեմբերի 20-ից՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնական[69][70], ղեկավարել է ՌԴ նախագահի ԱՊՀ պետությունների, Աբխազիայի Հանրապետության և Հարավային Օսիայի Հանրապետության հետ սոցիալ-տնտեսական համագործակցության վարչությունը, որը Սուրկովի օրոք գլխավորել Է Օլեգ Գովորունը[71]։ 2012 թվականի դրույթի համաձայն՝ կառավարման հիմնական խնդիրը եղել է իշխանության մարմինների համակարգումը՝ ԱՊՀ մասնակից պետությունների, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ համագործակցությունն ապահովելու համար։ Սակայն գործնականում, ինչպես նշվում էր ԶԼՄ-ներում, վարչությունը զբաղվել է բացառապես Աբխազիայով և Հարավային Օսիայով, իսկ այն բանից հետո, երբ վարչությունը սկսել է ղեկավարել Վլադիսլավ Սուրկովը, նա ընդլայնել է նրա գործառույթներն Ուկրաինայի հետ մշտական աշխատանքով, իսկ ավելի ուշ՝ չճանաչված ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի հետ[72]։

2014 թվականի մայիսին մեկնել էր Աբխազիա՝ հանրապետությունում ներքաղաքական ճգնաժամի կարգավորման համար[73].

2020 թվականի հունվարին կրկին մասնակցում Է Աբխազիայի քաղաքական հակամարտության կարգավորմանը[74]։

Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնականի պաշտոնից ազատվել է 2020 թվականի փետրվարի 18-ին[75]։ Տեղեկացվել է, որ Սուրկովի ղեկավարած հարցերով զբաղվելու է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Դմիտրի Կոզակը[76]։

Ուկրաինայի հարցով Ռուսաստանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ խմբագրել

Շատ ոչ պաշտոնական աղբյուրներ արդեն 2013 թվականին նշել են, որ Սուրկովը՝ որպես նախագահ Պուտինի օգնական, զբաղվելու է Ուկրաինայի հետ հարաբերություններով[77][78][79][80]։

Կա նաև չհաստատված տեղեկություն այն մասին, որ հենց Սուրկովը 2009-2010 թվականներին կապ է ունեցել Վիկտոր Յանուկովիչի նախընտրական արշավի ֆինանսավորման հետ[81][82]։

2014 թվականի սկզբին՝ Եվրամայդանի ժամանակ, Սուրկովը գաղտնի դիվանագիտությամբ էր զբաղվում՝ որպես Ուկրաինայում Ռուսաստանի նախագահի ներկայացուցիչ։ Այդ ընթացքում նա Յանուկովիչի մոտ մի քանի անգամ ուղևորվել Է Կիև (հունվարի վերջին, փետրվարի 14-ին և 20-ին)[83][84][85]։ Ըստ Ուկրաինայի Գլխավոր դատախազության, Սուրիկովի գործուղումների նպատակը տեղեկություններ հավաքելն էր այն մասին, թե ինչպես են տեղի ունենում բողոքի ակցիաները, ինչպես է կազմակերպվել Մայդանը և ինչպես է այն ֆինանսավորում[86]։

2015 թվականին Վալենտին Նալիվայչենկոն, որը քաղաքական իշխանության փոփոխությունից հետո գլխավորում Էր Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունը, Վլադիսլավ Սուրկովին մեղադրել է այն բանում, որ նա իբր ղեկավարել է Մայդանում մարդկանց գնդակոծած դիպուկահարների գործողությունները[87][88]։ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը այդ հայտարարությունները «հոգեբուժական բուժման արժանի և մարդկանց մահվան սպեկուլյացիաներ է անվանել»[89]։ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Եվրոմայդանի իրադարձություններին Սուրկովի մասնակցության մասին հայտարարությունները «բացարձակ անհեթեթություն է անվանել»[90][91]։

Նալիվայչենկոն նաև Սուրկովին մեղադրել է այն բանում, որ նա համակարգել է ԴԺՀ և ԼԺՀ զինված կազմավորումների գործունեությունը[92]։ 2014 թվականի հոկտեմբերին Սուրկովը Դոնբասի ինքնահռչակ հանրապետությունների նկատմամբ իր կուրատորության համար քննադատության էր ենթարկվել ԴԺՀ-ի պաշտպանության նախարար Իգոր Ստրելկովին, որը Նովոռոսիա գործակալությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է. Ցավոք, այն մարդիկ, որոնք այժմ զբաղվում են Նովոռոսիայի հարցերով Ռուսաստանի տարածքում, որոնք լիազորված են դա անել, մասնավորապես, տխրահռչակ Վլադիսլավ Յուրիի Սուրկովը, սրանք մարդիկ են, որոնք ուղղված են միայն ավերմանը, որոնք ոչ մի իրական և գործուն օգնություն ցույց չեն տա[93]։

2014 թվականի սեպտեմբերի 7-ին ուկրաինական ՈՒԱՆ գործակալությունը հաղորդել էր Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի հետ Կիևում Սուրկովի հանդիպման մասին, սակայն պաշտոնապես այդ տեղեկությունը չի հաստատվել։ Սուրկովը նաև Ռուսաստանը ներկայացրել է 2015 թվականի փետրվարի 10-ին Մինսկում կոնտակտային խմբի հանդիպման ժամանակ[94]։

2016 թվականի հոկտեմբերին Սուրկովը մասնակցել է Բեռլինում Նորմանդական քառյակի՝ Մինսկի համաձայնությունների կատարման հարցերի շուրջ բանակցություններին[95] (ընդ որում՝ գտնվելով այն անձանց պատժամիջոցների ցուցակում, որոնց մուտքը ԵՄ արգելված է)։

Վլադիսլավ Սուրկովը ներկայացրել է Ռուսաստանի շահերը Ուկրաինայի արևելքում զինված հակամարտության կարգավորման հարցում ամերիկյան վարչակազմի ներկայացուցիչների հետ բանակցություններում՝ սկզբում Վիկտորյա Նուլանդի[94], իսկ 2017 թվականի հուլիսից՝ Կուրտ Վոլկերի հետ։

Սուրկովի և Վոլկերի միջև խորհրդակցությունների առաջին փուլը կայացել է 2017 թվականի օգոստոսի 21-ին Մինսկում։ Հաջորդ ամիսների ընթացքում բանակցությունների մի քանի փուլ է անցել[96][97], սակայն 2018 թվականի հունվարի 29-ից կողմերը այլևս չեն հանդիպել։ Վոլքերի և Սուրկովի քննարկած հիմնական հարցերից մեկը Դոնբասում ՄԱԿ-ի ենթադրյալ խաղաղապահ առաքելության ձևաչափն էր։ ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի դիրքորոշումների միջև հիմնական տարաձայնությունն այն է, որ Ռուսաստանը պնդում է խաղաղապահների տեղակայումը բացառապես հակամարտող կողմերի սահմանազատման գծում, մինչդեռ ԱՄՆ-ն (և Ուկրաինան) պնդում են, որ խաղաղապահները գրավեն ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի կողմից վերահսկվող ողջ տարածքը, ներառյալ ուկրաինա-ռուսական սահմանը[98][99][100]։

2018 թվականի հունիսի 13-ին, հերթական նախագահական ընտրություններից հետո, Սուրկովը վերանշանակվեց ՌԴ նախագահի օգնականի պաշտոնում։ 2018 թվականի հոկտեմբերի 2-ին նախագահ Պուտինը ԱՊՀ-ի, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ սոցիալ-տնտեսական համագործակցության վարչությունը վերածել է սահմանային համագործակցության վարչության՝ նրան թողնելով պետ Օլեգ Գովորունին։ Նոր պաշտոնում կառավարման մասին նշված է, որ այն պետք է իրականացնի ՌԴ Հանրապետության կողմից Աբխազիայի Հանրապետությանը առաջարկությունների նախապատրաստման մասին կնքելու միջպետական պայմանագրերը, Հարավային Օսիայի և Ուկրաինայի, ինչպես նաև ՌԴ նախագահի հանձնարարությամբ, այլ սահմանակից պետությունների հետ հարաբերությունները»[72]։ 2019 թվականի ապրիլի 17-ին վարչությունը գլխավորել Է Ալեքսեյ Ֆիլատովը[101][102]։

Էլեկտրոնային փոստի կոտրում խմբագրել

2016 թվականի հոկտեմբերի 24-ին ուկրաինական Կիբեռհունտա հաքերային խմբավորումը հայտարարել էր, որ իր հսկողության տակ է վերցրել Սուրկովի ընդունարանի փոստարկղը[103][104]։ Հրապարակվել է Սուրկովի նամակագրությունը 2013-2016 թվականների ընթացքում, որում, մասնավորապես, հայտնաբերվել են Ուկրաինայի ապակայունացման պլաններ (Շատուն և Տրոյա), ինչպես նաև ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի ներկայացուցիչների հետ նամակագրություն Ուկրաինայի Նովոռոսիայի, Մալորոսիայի և Գալիչինի բաժանման ծրագրերի վերաբերյալ, ֆինանսական ծախսերի և ընդունվող օրենքների համաձայնեցում և այլն[105][106][107][108][109]։

Ուկրաինայի անվտանգության ծառայությունում հայտարարել են հրապարակված նամակների մի մասի իսկության մասին. այսպես, Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավարի աշխատակազմի ղեկավար Ալեքսանդր Տկաչուկը հայտարարել է, որ հրապարակված նամակագրության որոշ փաստաթղթեր համընկել են տարբեր հետաքննությունների ընթացքում առգրավված փաստաթղթային նյութերի հետ[110]։ Նման հայտարարություն են արել Bellingcat-ի ներկայացուցիչները[111][112]։ Իր հրապարակված նամակների իսկությունը հաստատել է գործարար Եվգենի Չիչվարկինը[113]։

Միաժամանակ նշվում է մի շարք նամակների կեղծման հնարավորությունը։ Այսպես, որոշ նամակների տեքստը լի է ուկրաինական բարբառներով, որոնք բնորոշ չեն մոսկվացիների խոսքին[114]։ Բացի այդ, ըստ համակարգչային հանցագործությունների հետաքննությամբ զբաղվող Group-IB ընկերության ղեկավարի, Շատուն ծրագիրը կեղծիք է, քանի որ փաստաթուղթը ստեղծվել է հոկտեմբերի 26-ին, թեև նամակը, որում այն ներդրվել է, ուղարկվել է երկու ամիս առաջ՝ օգոստոսի 23-ին[115]։ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ Սուրկովն ընդհանրապես էլեկտրոնային փոստից չի օգտվում[116]։ Նամակագրության իսկության մեջ կասկածում են նաև Ուկրաինայում, մասնավորապես, իրենց կասկածներն այն նամակագրության իսկության վերաբերյալ, որը կապ ուներ Անդրկարպատիայի հետ, հայտնել է Անդրկարպատիայի շրջանային պետական վարչակազմի ղեկավար Գենադի Մոսկալը[117]։ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ղեկավարի նախկին տեղակալ, Ուկրաինայի սպաների միության նախագահ, գեներալ-լեյտենանտ Ալեքսանդր Սկիպալսկին կարծում է, որ ուկրաինացի հաքերների կողմից հրապարակված նամակագրությունը կարող է ապատեղեկատվական նյութ լինել[118]։ Ուկրաինացի քաղաքագետ Ռուսլան Բորտնիկն ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ կոտրած փոստարկղի փաստաթղթերն ունեն քերական, իմաստային սխալներ, ինչը կարող է վկայել էժանագին կեղծիքի մասին[119]։

Քաղաքական հայացքներ խմբագրել

Սուրկովն իրեն ռուս է համարում քաղաքական հայացքներով, քաղաքական նախասիրություններով «պուտինիստ, մասամբ հերետիկոսական իմաստով»[120]։

Սուրկովի կարծիքով՝ ժամանակակից Ուկրաինան «գոյություն չունի», Իսկ դրա փոխարեն կա «Ուկրաինա», որը, Սուրկովի կարծիքով, «մտքերի խանգարում է»։ Սուրկովը հայտարարել է, որ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև փոխգործակցության պահպանման միակ միջոցը «ուժով եղբայրական հարաբերությունների պարտադրումն է»։ Բացի այդ, Սուրկովը ենթադրել է, որ «իսկական Ուկրաինան դեռ կհայտնվի։ Խոխոլները համառ տղաներ են, նրանք կանեն»[121]։

Պատժամիջոցներ խմբագրել

2014 թվականի մարտի 17-ին Սուրկովի նկատմամբ ԱՄՆ կառավարության պատժամիջոցներ են սահմանվել, որոնք նախատեսում են ԱՄՆ մուտքի արգելք, ինչպես նաև ԱՄՆ-ում գտնվող ակտիվների և ունեցվածքի կալանք։ Ամերիկյան կողմը Սուրկովին համարում է Ռուսաստանի գլխավոր բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը, որը պատասխանատու է Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության խախտման համար։ Նմանատիպ միջոցառումներ են ձեռնարկվել Կանադայի կառավարության կողմից[122]։

 
Բանակցություններ նորմանդական ձևաչափով։ Վլադիսլավ Սուրկովը կենտրոնում։ Բեռլին, 2016 թվականի հոկտեմբերի 19-ին

Սուրկովը պարզաբանել է, որ արտասահմանում հաշիվներ չունի, իսկ ԱՄՆ-ի որոշումը գնահատում է որպես Ռուսաստանի հանդեպ իր ծառայությունների ճանաչում[123]։

Սուրկովը նաև ընդգրկված է Եվրամիության, Ավստրալիայի, Շվեյցարիայի և Ուկրաինայի պատժամիջոցների ցուցակներում։

2014 թվականի դեկտեմբերի 12-ին ՌԲԿ լրատվական գործակալությունը հաղորդել էր, որ Վլադիսլավ Սուրկովը լքել է Սկոլկովսկու գիտության և տեխնոլոգիաների ինստիտուտի (Սկոլտեխ) հոգաբարձուների խորհրդի նախագահի պաշտոնը, որը նա ղեկավարում էր 2012 թվականի հուլիսից։ Գործակալության աղբյուրի փոխանցմամբ՝ Սուրկովը չի ցանկանում Սկոլտեխի և նրա գործընկեր Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի (ԱՄՆ) «հարաբերություններում ներդաշնակության խախտման քաղաքական պատճառ» լինել[124]։

2016 թվականի մայիսին Սուրկովը, շրջանցելով Եվրամիության պատժամիջոցները, իբր ուխտագնացություն է կատարել Հունաստանի Աթոսի վանք, ինչը գրավել է արևմտյան մամուլի ուշադրությունը[125]։ Այս տեղեկությունը պաշտոնական հաստատում չի ստացել[126]։

Պատժամիջոցները չեն խանգարել Սուրկովին մասնակցել 2016 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Բեռլինում «նորմանդական քառյակի» առաջնորդների հանդիպմանը, 2019 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Բեռլինում՝ նորմանդական քառյակի մասնակից երկրների ղեկավարների օգնականների հանդիպմանը և 2019 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Փարիզում՝ նորմանդական ձևաչափով հանդիպմանը։

Ստեղծագործական գործունեություն խմբագրել

Մասնակցել է «Թերակղզի» և «Թերակղզի 2» ալբոմների ստեղծմանը Վադիմ Սամոյլովի հետ միասին՝ որպես տեքստերի հեղինակ։ Սերտ կապեր ունի ռուսական ռոքի գործիչների շրջանում։ Մամուլի մեծ ուշադրությունը գրավել է 2005 թվականին Սուրկովի հանդիպումը հայտնի ռոք երաժիշտների հետ, որը կազմակերպել էր նրա և Բորիս Գրեբենշչիկովի կողմից[127][128]։ Հանդիպմանը ներկա էին «Բի-2», «Սպլին», «Չայֆ» խմբերի մասնակիցները, Վյաչեսլավ Բուտուսովը, Զեմֆիրան, պրոդյուսերներ Դմիտրի Գրոյսմանը և Ալեքսանդր Պոնոմարյովը։ Գրեբենշչիկովի խոսքով՝ խոսքը Ռուսաստանում անկախ երաժշտական շուկայի հեռանկարների մասին է[129]։ «Նովայա գազետա»-ում ենթադրություններ էին հնչում, որ համաժողովը նպատակ ուներ քաղաքական անկայունության դեպքում ստանալ ռոք-երաժիշտների աջակցությունը, սակայն այդ վարկածը մերժեցին հանդիպման մասնակիցներից շատերը[130]։

2009 թվականի ամռանը «Վեդոմոստի» թերթում ենթադրություն հայտնվեց, որ Սուրկովը «Օկոլոնոլա» վեպի իրական հեղինակն է, որը ավելի վաղ հրապարակվել էր «Ռուսկի պիոներ» ամսագրի հավելվածում (հեղինակը հայտարարել էր ոմն Նաթան Դուբովիցկի, որը համահունչ է Սուրկովի կնոջ անուն-ազգանունին)[131][132][133]։ Սուրկովը սկզբում չի հաստատել և չի հերքել այս վարկածը, բայց գրել է վեպի ակնարկը[134]։ 2009 թվականի նոյեմբերին գրող Վիկտոր Էրոֆեևը «Լիտերատուրնայա գազետա»-ին տված հարցազրույցում հաստատել է Սուրկովի հեղինակությունը[135]։ 2011 թվականի հոկտեմբերին Դաշնության խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ Ա. Պ. Տորշինը իր միկրոբլոգում հաստատեց, որ «գիրքը տեղ-տեղ ինքնակենսագրական է»։ 2012 թվականի մայիսի 21-ին Minaev Live ինտերնետ-շոուում Վասիլի Յակեմենկոն նշեց, որ «Ռուսկի պիոներ» ամսագրի կայքում հրապարակված Նատան Դուբովիցկու «մեքենաս և Մեծը, կամ Դուբլինի պարզեցումը» վիքի-վեպի հեղինակը Սուրկովն է՝ հաստատելով, որ Նատան Դուբովիցկին Վլադիսլավ Սուրկովի կեղծանունն է[136]։ 2012 թվականի օգոստոսի 27-ին «Նովայա գազետան» հրատարակեց հրատարակչի հետ համաձայնեցված հատվածներ Նատան Դուբովիցկու Գրամեքենան և հեծանիվը» գրքից՝ «հիմարություն է չվայելել այն մարդու անվիճելի նվերից, ով, հավանաբար, սխալ մասնագիտություն է ընտրել» մեկնաբանությամբ[137]։

2019 թվականի փետրվարի 11-ին Սուրկովը «Նեզավիսիմայա գազետա»-ում հրապարակեց «Պուտինի երկար պետությունը» հոդվածը[138], որը մեծ աղմուկ բարձրացրեց լրատվամիջոցներում[139][140][141]։

Կրթություն խմբագրել

1982-1983 թվականներին սովորել է Մոսկվայի պողպատի և համաձուլվածքների ինստիտուտում (Միսիս), իսկ ավելի ուշ երեք տարի անցկացրել է Մոսկվայի մշակույթի ինստիտուտում՝ զանգվածային թատերական ներկայացումների ռեժիսուրայի ֆակուլտետում[142], բայց չի ավարտել այդ համալսարանները։

1990-ականների վերջին ավարտել է Մոսկվայի միջազգային համալսարանը[143], տնտեսագիտության մագիստրոս։

Հասարակայնության հետ կապերի ռուսական ասոցիացիայի մասնագիտական հավաստագրի սեփականատեր[144]։

Տիրապետում է անգլերեն լեզվին։

Անձնական կյանք խմբագրել

Առաջին կինը՝ Յուլիա Պետրովնա Վիշնևսկայան (ազգանունը՝  առաջին ամուսնու), օրիորդ՝ Լուկոյանով (ծն. 1968), Մոսկվայում Եզակի տիկնիկների թանգարանի ստեղծող, ապրում է Լոնդոնում։

Երկրորդ կինը՝ Նատալյա Վասիլևնա Դուբովիցկայա (ծն. 1973), ՌԿՊ արդյունաբերական ձեռնարկությունների խումբ ԲԲԸ-ի հասարակայնության հետ կապերի գծով գլխավոր տնօրենի տեղակալ։ Մինչև 1998 թվականն աշխատել է Սուրկովի անձնական քարտուղար։ 1998-2006 թվականներին եղել է 21- րդ դարի Նրբագեղ լուծումների արվեստանոց ընկերության ղեկավարը, որը մասնագիտանում է ինտերիերի դիզայնի ոլորտում։ Ըստ պաշտոնական տվյալների, 2010 թվականի ընթացքում վաստակել է 85,2 մլն ռուբլի[145], 2011 թվականին՝ 125,2 մլն ռուբլի[146]։

Երեխաներ՝ Արտյոմ Սուրկով (ծն․ 1988), Յուլիա Վիշնևսկայայի որդին առաջին ամուսնությունից, որդեգրվել է Սուրկովի կողմից մանկության տարիներին; Ալեքսանդր Վոլոշինի որդու հետ միասին եղել է Land Capital էլիտար անշարժ գույքի գործակալության թոփ-մենեջերը[147]։ Երկրորդ ամուսնության ընթացքում Սուրկովը երեք երեխա ունեցավ՝ Ռոման (ծն. 2001), Մարիա (ծն. 2003) և Տիմուր (2010)։

Եկամուտներ խմբագրել

Ռուսաստանի Դաշնության պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց եկամուտների, ծախսերի, գույքի և գույքային բնույթի պարտավորությունների մասին հայտարարագրում զետեղված տվյալների համաձայն՝ 2018 թվականի համար Վլադիսլավ Սուրկովը վաստակել է 8 725 033 ռուբլի։ Նրա կնոջ եկամուտը նույն ժամանակահատվածում կազմել է 9 698 899 ռուբլի[148]։

Մրցանակներ խմբագրել

  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 3-րդ աստիճանի շքանշան (2003 թվականի նոյեմբերի 13)՝ ռուսական պետականության ամրապնդման գործում ունեցած մեծ ավանդի և երկարամյա բարեխիղճ աշխատանքի համար[149]։
  • Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան (2015 թվականի հունվարի 20), Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի գործունեության ապահովման գործում ունեցած վաստակի և երկարամյա անբասիր պետական ծառայության համար[150]։
  • Պատվո շքանշան (2012)[151][152]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի շնորհակալագիր (2010 թվականի հունվարի 18), Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային ժողովին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ուղերձի նախապատրաստմանը ակտիվ մասնակցության համար[153]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի շնորհակալագիր (2004 թվականի հունիսի 12),  Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2004 թվականի Դաշնային ժողովին ուղղված ուղերձի նախապատրաստմանը ակտիվ մասնակցության համար[154]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի շնորհակալագիր (2003 թվականի հուլիսի 8), Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2003 թվականի Դաշնային ժողովին ուղղված ուղերձի նախապատրաստմանը ակտիվ մասնակցության համար[155]։
  • Պ․ Ա․ Ստոլպինի 2-րդ աստիճանի մեդալ (2011 թվականի սեպտեմբերի 21)[156]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի պատվոգիր (2008 թվականի ապրիլի 2), Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ընտրությունների կազմակերպման և անցկացման գործում ակտիվ աջակցության և էական օգնության համար[157]։
  • Ռուսաստանի Դաշնության Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի Պատվո նշան «Ընտրությունների կազմակերպման գործում ունեցած վաստակի համար» (2012 թվականի ապրիլի 18),  Ռուսաստանի Դաշնության ընտրական համակարգի զարգացման գործում ունեցած նշանակալի ավանդի համար[158]։
  • Ղրիմի Հանրապետության Պարտականությանը հավատարմության շքանշան (2016 թվականի մայիսի 19), Ղրիմի բնակիչների սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության գործում ցուցաբերած անձնական արիության և հայրենասիրության համար[159]։

Դասային աստիճան խմբագրել

  • Ռուսաստանի Դաշնության 1-ին դասի գործող պետական խորհրդական (2000 թվականի հունվարի 17)[160]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  2. 2,0 2,1 National Library of Israel Names and Subjects Authority File
  3. 3,0 3,1 3,2 ծննդական
  4. Владислав Сурков: «Запад не обязан нас любить» // Der Spiegel : журнал. — 20.6.2005.
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 Отец Владислава Суркова не советует сыну уходить в оппозицию — Известия
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Чеченское детство Владислава Суркова // Вокруг новостей, 13.7.2005». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Светова З. Политтехнолог всея Руси. // New Times, № 44-45 (229) от 26 декабря 2011 года. Зеркало Зеркало2
  8. Ролдугин О. Владислав Сурков пишет не только песни, но и сценарии. Политические. // «Собеседник», № 66, 18 мая 2005.
  9. Сурков Владислав Юрьевич. // Сайт Президента России.
  10. 10,0 10,1 Свидетельство о рождении Владислава Суркова. // «МК», 26 июня 2015.
  11. 11,0 11,1 Евграфова Н. Трудности перевода. Английский язык как способ производства российских политических героев // «Известия», 22.12.2006.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Опровержение года. // «Ведомости», 29.12.2006.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 Письма учителей школ г. Скопин в газету «Ведомости».
  14. SemiColonWeb. «В Скопине выбрали главу города» (անգլերեն). ryazpressa.ru. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  15. Каллисон А., Уайт Г. Метаморфозы Владислава Суркова. // «Ведомости», № 1767 от 20.12.2006.
  16. Откуда в Суркове Рязанская грусть? // «Собеседник», 24.01.2007. Зеркало Արխիվացված 2015-07-07 Wayback Machine
  17. «Голоусиков Иван Яковлевич — биография». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 10-ին.
  18. Сурков, Владислав в Лентапедии
  19. «Сурков Владислав Юрьевич». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  20. Досье АиФ: Сурков Владислав Юрьевич
  21. Консультант по «отношениям правительства с народом» // Известия, 27 марта 1992 г., с.3
  22. «Главой Скопина избран единоросс Владимир Строганов» (ռուսերեն). 2018 թ․ սեպտեմբերի 27. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  23. Сурков, Владислав
  24. Сурков стал вице-премьером
  25. «Кто такой Владислав Сурков и его роль в политической жизни России». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  26. «Серый кардинал Кремля» Владислав Сурков Արխիվացված 2015-09-25 Wayback Machine//РБК
  27. Вера Кичанова, Айдар Бурибаев. Неуправляемый национализм Суркова.//Slon.ru
  28. Ирек Муртазин. Депутатом может стать каждый// Արխիվացված 2020-12-05 Wayback Machine Новая газета 13 мая 2013 года
  29. Продукт переработки. Владислав Сурков вернулся в бизнес в новом качестве // Газета «Коммерсантъ» № 155 от 24.08.2004
  30. Стали известны имена членов Совета и Попечительского совета Фонда «Сколково» Արխիվացված 2010-06-22 Wayback Machine // i-Gorod.com
  31. «В США начинает работу президентская комиссия Медведев-Обама». «Голос России». 2010 թ․ հունվարի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 24-ին.
  32. Ъ — США выходят из группы по вопросам гражданского общества президентской комиссии с РФ
  33. «Майкл Макфол: «У нас общие проблемы, общие интересы и, значит, общие успехи»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  34. Майкл Макфол: У нас общие проблемы, общие интересы и, значит, общие успехи | ИноСМИ — Все, что достойно перевода
  35. 35,0 35,1 Ъ-Газета — Россия и США готовы качать права человека
  36. «Андрей Мартынов вошел в состав рабочей группы Российско-Американской президентской комиссии | Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  37. ««Мифы только усилились»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  38. Разговор между строк / Политика / Независимая газета
  39. «Ъ»: комиссию Суркова и Макфола возглавят дипломаты Долгов и Мелиа — Газета.Ru | Новости
  40. Суркова и Макфола в рабочей группе РФ и США заменят дипломаты — Ъ | РИА Новости
  41. Сурков и Макфол ушли из российско-американской президентской комиссии | Forbes.ru
  42. Владислав Сурков, предмет спора Արխիվացված 2010-05-24 Wayback Machine. Радио «Свобода».
  43. Тирмастэ, М.-Л. У правозащитников готово прошение об отставке // Коммерсантъ. — № 228 (4528). — 09.12.2010.
  44. Избиение Кашина: оппозиционеры Немцов, Рыжков и Милов потребовали отставки Суркова Արխիվացված 2010-11-12 Wayback Machine. polit.ru, 9.11.2010.
  45. Прохоров назвал «главного кукловода политического процесса» в России. korrespondent.net.
  46. На проспекте Сахарова прошёл митинг «За честные выборы». Արխիվացված 2014-09-14 Wayback Machine Top.rbc.ru.
  47. Владислав Сурков: «Система уже изменилась». // Известия.
  48. Басня «Сурок на митинге». Արխիվացված 2020-12-05 Wayback Machine // Новая газета. — 24.12.2011.
  49. Дошёл до Берлина. Արխիվացված 2013-12-30 Wayback Machine // Новая газета.
  50. Сурков это пряник, а Новороссия это кнут.
  51. Сурков покидает Кремль, назначен вице-премьером — Газета.Ru
  52. Правительство России
  53. Распоряжение от 9 июня 2012 г. № 945-р «Об изменениях в составе Правительственной комиссии по развитию телерадиовещания»
  54. «Д. Медведев назначил «главреда» российских СМИ :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 5-ին.
  55. «Комиссия по вопросам религиозных объединений на сайте Правительства Российской Федерации».
  56. Владислав Сурков замкнул кадровые вопросы правительства на себя — РБК daily — Статьи
  57. Сурков оставит силовикам возможность иметь недвижимость за границей — Известия
  58. «Ъ-Газета — Владислав Сурков раздал инновационные ответы».
  59. «Политологи прокомментировали «Газете.Ru» отставку Владислава Суркова — Газета.Ru | Политика».
  60. «Кремль: уход Суркова не связан с публичной полемикой с Маркиным и делом «Сколково» // НТВ.Ru».
  61. «НБ // Владимир Путин уволил Суркова с должности вице-премьера». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  62. 62,0 62,1 62,2 «В. Путин уволил В. Суркова с поста вице-премьера :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 8-ին.
  63. «В. Маркин отчитал В. Суркова за критику СКР :: Общество :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 8-ին.
  64. «В. Сурков отказался комментировать выпады "графомана" В. Маркина :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 8-ին.
  65. «Сурков не смеет возразить Путину 7.05.2013 :: Smotri.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  66. «Эксперты: В.Путину нужны люди с незапятнанной репутацией :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 17-ին.
  67. «Зарубежные СМИ считают отставку В. Суркова ударом по Д. Медведеву :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 13-ին.
  68. «Д. Медведев: Отставка правительства обязательно состоится :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
  69. «Владислав Сурков назначен помощником Президента». Kremlin.ru (ռուսերեն). 2013 թ․ սեպտեմբերի 20.
  70. «Владислав Сурков вернулся в Кремль». Lenta.ru (ռուսերեն). 2013 թ․ սեպտեմբերի 20.
  71. «В. Путин забрал себе экс-министра О. Говоруна // Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 6-ին.
  72. 72,0 72,1 Управление с приграничными возможностями. Владислава Суркова освободили от кураторства СНГ // Газета «Коммерсантъ» № 180 от 03.10.2018
  73. «Президент Абхазии пока не согласен уходить в отставку». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 30-ին.
  74. «Сурков прибыл в Абхазию для урегулирования политического конфликта». Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 12-ին.
  75. Владислав Сурков освобождён от должности помощника Президента / kremlin.ru, 18 февраля 2020
  76. Дмитрий Козак собирается в новый подход на Украину. Как может измениться политика Москвы в отношении Киева и Донбасса после ухода Владислава Суркова // «Коммерсантъ» от 25.01.2020
  77. «Сурков возвращается в администрацию президента курировать Украину :: Новости :: газета.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  78. «Чем Владислав Сурков займется в Украине — Forbes Украина». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  79. Lenta.ru: Россия: Политика: «Коммерсантъ» анонсировал назначение Суркова куратором российско-украинских отношений
  80. «СМИ: В. Сурков вернется в Кремль курировать Украину :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
  81. Возвращение в Эдем
  82. Путину сейчас важно, чтобы эффективный интриган, Владислав Сурков находился рядом с ним, «у ноги» | Политика
  83. Павел Шеремет, Севгиль Мусаева. Сергей Горбатюк: Цель не только привлечь виновных, но и очистить правоохранительные органы «Украинская Правда», 22.02.2016
  84. «Тайный посланник Владислав Сурков ведёт активные переговоры с украинскими политиками // Газета.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  85. «Международная деятельность Владислава Суркова - Досье // Коммерсант».
  86. В ГПУ объяснили, что ФСБ и Сурков делали на Майдане «Украинская Правда», 20.10.2015
  87. СБУ обвинила Суркова в руководстве снайперами, расстреливавшими Майдан. Newsru.com, 20.02.2015.
  88. Глава СБУ обвинил Суркова в руководстве расстрелом Майдана. Slon.ru, 20.02.2015.
  89. МИД РФ назвал бредом заявления о причастности Суркова к событиям на Майдане. Интерфакс, 20.02.2015.
  90. Путин о причастности Суркова к событиям на Майдане: полная ерунда // РИА-Новости, 23.02.2015.
  91. Путин назвал ерундой утверждения Киева о «руке» Кремля в событиях на майдане. Интерфакс, 23.02.2015.]
  92. СБУ, вопреки заявлениям Путина, представила документы о причастности Суркова к попыткам свергнуть новую власть в Киеве. NEWSru.com, 27.02.2015.
  93. «Эксклюзивное интервью И. Стрелкова: «Сражаясь за Новороссию, мы сражаемся за Россию»». Новороссия.ру. 2014 թ․ հոկտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  94. 94,0 94,1 Кто решал украинский вопрос со стороны России. Действующие лица // Коммерсантъ, 17.01.2016
  95. [1]
  96. Курт Волкер и Владислав Сурков обменялись форматами. Спецпредставитель Госдепа США и помощник президента РФ обсудили размещение в Донбассе миротворцев ООН // Коммерсантъ, 14.11.2017
  97. «Русские ещё не решили, стоит ли положить конец конфликту в Донбассе». Курт Волкер рассказал изданию Politico о недавней встрече с Владиславом Сурковым // Коммерсантъ, 28.11.2017
  98. Курт Волкер и Владислав Сурков обменялись форматами. Спецпредставитель Госдепа США и помощник президента РФ обсудили размещение в Донбассе миротворцев ООН // «Коммерсантъ», 14.11.2017
  99. К миротворцам в Донбассе подходят последовательно. Курт Волкер рассказал о встрече с Владиславом Сурковым в Дубае // «Коммерсантъ», 29.01.2018
  100. МИД России считает, что Курт Волкер работает на разрушение минских соглашений // «Коммерсантъ», 12.10.2018
  101. Указ Президента РФ № 177 от 17.04.2019
  102. Олег Говорун ушёл из администрации президента // Коммерсантъ, 19.04.2019
  103. «Разбор слитой переписки Суркова - Беллингкэт». Беллингкэт (ռուսերեն). 2016 թ․ հոկտեմբերի 26. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  104. «Злом Суркова: хактивісти кіберальянсу передали докази злому помічника президента РФ (1 Гб даних) - InformNapalm.org (Українська)». InformNapalm.org (Українська) (ուկրաիներեն). 2016 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  105. Что содержится в опубликованных хакерами «письмах Суркова» «Русская служба Би-би-си», 03.11.2016
  106. Марк Крутов. Тайна серого кардинала «Радио Свобода», 26.10.2016
  107. Марк Крутов. Карабас фон Донбасс «Радио Свобода», 03.10.206
  108. «Хакеры выложили "план Суркова по дестабилизации в Украине"». LB.ua. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  109. The Times: составлен доклад о «сурковских утечках» и десятках способов скрытого российского влияния NEWSru.com, 02.04.2018
  110. «СБУ считает аутентичными большинство документов с «почты Суркова»». LB.ua. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  111. «Email leak shows Kremlin instigated Ukraine break-up». Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  112. «Хакнута пошта Суркова: план Керченського мосту ДО Майдану, розуміння відсутності фашизму (ДОКУМЕНТ)». ТЕКСТИ. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  113. Иннокентий Архипов. Чичваркин подтвердил подлинность переписки с Сурковым, опубликованной хакерами «The Insider», 26.10.2016
  114. «Взлом почты Суркова: анализ и реакция». MediaPort (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
  115. Компьютерный криминалист технически обосновал, что план «Шатун» — подделка. // «Украина.ру», 23 ноября 2016.
  116. «Песков про «взлом переписки Суркова»: Он не пользуется электронной почтой. Вообще — Meduza». Meduza (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  117. «Москаль: Я бы хотел спросить, Сурков хотя бы знает, где то Закарпатье с Ужгородом» (ռուսերեն). 112.ua. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  118. «Генерал Скипальский заявил, что «переписка Суркова» - фейк». Обозреватель. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  119. ««Взломанный» Сурков, или Что на самом деле означает план «Шатун»». Украина.ру. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  120. ««Я путинист еретического толка». Владислав Сурков дал первое интервью после отставки — вот его краткий пересказ». meduza.io. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 14-ին.
  121. «Сурков рассказал о несуществующей Украине и «упрямых хохлах»» (ռուսերեն). Lenta.ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.
  122. За Крым ответили: кто из чиновников попал под санкции Запада
  123. «Сурков о санкциях США: Это большая честь для меня». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 19-ին.
  124. Сурков ушел с поста главы попечительского совета Сколтеха из-за санкций. РБК, 12.12.2014
  125. «Time рассказал о поездке Суркова в Грецию вопреки санкциям ЕС». Росбизнесконсалтинг. 2016 թ․ սեպտեմբերի 3.
  126. Андрей Колесников Двусторонним ход разрешён // Коммерсантъ. — 2016-04-09.
  127. Маша П. Тайна встречи Суркова с рокерами // Известия : газета. — 18.4.2005.
  128. Российская панорама на канале RTVI Արխիվացված 2005-11-25 Wayback Machine.
  129. «Борис Гребенщиков рассказал правду о встрече рок-музыкантов с Сурковым». Новый День. NewDayNews.Ru. 2005 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 22-ին.
  130. Мартовалиева Ю. Рок власти, или Власть рока. Владислав Сурков встретился с рокерами, чтобы обсудить работу над собственным альбомом?(ռուս.) // Новая газета. — 4.4.2005. — № 24. Архивировано из первоисточника 29 Հունիսի 2017.
  131. Холмогорова В., Гликин М. Кремлёвский романист // Ведомости, 13.8.2009.
  132. Stott M. Has Kremlin mastermind given game away in novel? // Reuters, 13.8.2009.
  133. СМИ приписывают Владиславу Суркову авторство нового романа о коррупции // ՌԻԱ Նովոստի, 13.8.2009.
  134. Сурков В. Коррумпированный Шекспир(չաշխատող հղում) // Русский пионер : журнал. — № 11. — октябрь — ноябрь 2009.
  135. Панин И. Виктор Ерофеев: Я не русофоб! // Լիտերատուրնայա գազետա. — 11.11.2009. — № 45 (6249).
  136. «MinaevLive». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 5-ին.
  137. Натан Дубовицкий. Машинка и Велик (отрывки) Արխիվացված 2022-02-27 Wayback Machine // Новая газета. — 27.8.2012.
  138. Владислав Сурков: Долгое государство Путина
  139. Владислав Сурков решил понять, «что здесь вообще происходит»
  140. Сурков рассказал, когда придёт конец «государству Путина»
  141. Сурков описал историческую роль «большой политической машины Путина»
  142. Lenta.ru: Комментарии: Владислав Сурков верит в силу рока
  143. «Где учат на министра: рейтинг «чиновничьих» вузов-2012 — РБК daily».
  144. «Обладатели профессиональных сертификатов в области связей с общественностью». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 7-ին.
  145. «Сведения о доходах, об имуществе и обязательствах имущественного характера федеральных государственных служащих Администрации Президента и аппарата Совета Безопасности России, а также их супругов и несовершеннолетних детей за период с 1 января 2010 г. по 31 декабря 2010 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  146. Сведения о доходах, об имуществе и обязательствах имущественного характера, представленные членами Правительства Российской Федерации за отчетный финансовый год с 1 января 2011 года по 31 декабря 2011 года
  147. «Как устроились дети чиновников. И что в этом неправильного». Meduza. 2017 թ․ մայիսի 30. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 30-ին.
  148. «Сведения о доходах основных должностных лиц Администрации Президента» (ռուսերեն). Президент России. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 13-ին.
  149. Указ Президента Российской Федерации от 13 ноября 2003 года № 1345 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ III степени Суркова В. Ю.»
  150. Указ Президента Российской Федерации от 20 января 2015 года № 25 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  151. «Ведомости»: Медведев наградит десятки чиновников, в том числе Нургалиева и Володина
  152. Раздаст по заслугам
  153. «Распоряжение Президента Российской Федерации от 18 января 2010 года № 28-рп «О поощрении»». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 21-ին.
  154. Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 июня 2004 года № 260-рп «О поощрении активных участников подготовки Послания Президента Российской Федерации Федеральному Собранию на 2004 год»
  155. Распоряжение Президента Российской Федерации от 8 июля 2003 года № 343-рп «О поощрении активных участников подготовки Послания Президента Российской Федерации Федеральному Собранию на 2003 год»
  156. «Суркова наградили медалью Столыпина». Комсомольская правда. 2011 թ․ սեպտեմբերի 28. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  157. Постановление Центральной избирательной комиссии Российской Федерации от 2 апреля 2008 года № 107/802-5 «О награждении Почётной грамотой Центральной избирательной комиссии Российской Федерации»
  158. О поощрении организаторов выборов и иных участников избирательного процесса(չաշխատող հղում)
  159. Алексей Дружинин (2016 թ․ մայիսի 19). «Глава Крыма наградил Владислава Суркова орденом за защиту крымчан» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 20-ին.
  160. «Указ Президента Российской Федерации от 17 января 2000 года № 59 «О присвоении квалификационных разрядов федеральным государственным служащим Администрации Президента Российской Федерации»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել