Վիքիպեդիա

Դոնալդ Կնուտ

Դոնալդ Էրվին Կնուտ (անգլ.՝ Donald Ervin Knuth, հունվարի 10, 1938(1938-01-10)[1][2][3][…], Միլուոքի, Վիսկոնսին, ԱՄՆ[1]), համակարգչային գիտության ամերիկացի հռչակավոր մասնագետ։ Հեղինակն է հանրահայտ «Համակարգչային ծրագրավորման արվեստը» (The Art of Computer Programming) գրքի, թվային տպագրության TEX համակարգի, տպատառերի նախագծման METAFONT համակարգի, «Գրագետ ծրագրավորում» (Literate programming) մեթոդոլոգիայի, ինչպես նաև բազում այլ մենագրությունների ու հոդվածների։ 1974 թվականի Թյուրինգի մրցանակի մրցանակակիրն է։ Կնուտը անվանվում է « ալգորիթմների վերլուծության հայր »։ Նա նպաստել է հաշվողական բարդության վերլուծությանը ալգորիթմներում և համակարգել մաթեմատիկական տեխնիկա դրա համար։ Այդ գործընթացում նա նաև հանրայնացրել է ասիմպտոտիկ նշագրման նշանակությունը։ Որպես գրող և գիտնական[42] նա ստեղծել է WEB և CWEB գործիքները, որպես գրագետ ծրագրավորման օժանդակ համակարգ։

Դոնալդ Կնուտ
Donald Knuth
Ծնվել էհունվարի 10, 1938(1938-01-10)[1][2][3][…] (85 տարեկան)
Միլուոքի, Վիսկոնսին, ԱՄՆ[1]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Դավանանքլյութերականություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, համակարգչային գիտնական, մաթեմատիկայի պատմաբան, գրող, ծրագրավորող, համալսարանի դասախոս, ճարտարագետ, ակադեմիկոս և տպագրիչ
Հաստատություն(ներ)Սթենֆորդի համալսարան[4], Burroughs Corporation?, Institute for Defense Analyses? և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտկոմբինատորիկա, ինֆորմատիկա[4] և ալգորիթմների վերլուծություն
Պաշտոն(ներ)պրոֆեսոր
ԱնդամակցությունՖրանսիական գիտությունների ակադեմիա[5], Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա[6], ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[1][7], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[1][8], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[9], Բավարիական գիտությունների ակադեմիա[10], Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա[11], Հաշվողական տեխնիկայի ասոցիացիա[1], Էլեկտրական և Էլեկտրոնիկական ճարտարագետների ինստիտուտ[12], Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Բրիտանական համակարգչային հասարակություն[13], Լոնդոնի մաթեմատիկական ընկերություն[14], Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[15], Արդյունաբերական և կիրառական մաթեմատիկայի ընկերություն[16] և Ամերիկյան մաթեմատիկական ընկերություն[17][18]
Ալմա մատերՔեյսի արևմտյան ռեզերվային համալսարան (1960)[1], Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (հունիս 1963)[19][1] և Milwaukee Lutheran High School? (1956)[1]
ԿոչումFletcher Jones Professorship in Computer Science?[4]
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր[1][19] (1963)
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[20]
Գիտական ղեկավարՄարշալ Հոլ[19][21]
Եղել է գիտական ղեկավարLeonidas J. Guibas?, Michael Fredman?, Scott Kim?, Vaughan Ronald Pratt?, Robert Sedgewick?, Jeffrey Vitter?, Andrei Broder?, Bernard Marcel Mont-Reynaud?[22], Luis Trabb Pardo?[22], Gary Don Knott?[22], John Fredrick Reiser?[22], Lyle Harold Ramshaw?[22], Christopher John Van Wyk?[22], Ignacio Andres Zabala Salelles?[22], Mark Robbin Brown?[22], Franklin Mark Liang?[22], John Douglas Hobby?[22], Pang-Chieh Chen?[22], Ramsey Wadi Haddad?[22], Tomas Feder?[22], Richard Lee Sites?[22], Daniel Hill Greene?[22], Michael F. Plass?[22], Clark Allan Crane?[22], Isu Fang?[22], Edwin Hallowell Satterthwaite, Jr.?[22], Wayne Theodore Wilner?[22], Richard Eric Sweet?[22], Bruce Guenther Baumgart?[22], Ashok Subramanian?[22], Steven Ira Gallant?[22] և Anil Ramesh Gangolli?[22]
Պարգևներ

Գուգենհայմի կրթաթոշակ

[23]

Թյուրինգի մրցանակ

[24][25]

Ջոն ֆոն Նեյմանի մեդալ

[1]

Հարվիի մրցանակ

[26] Ազգային գիտական մեդալ[1][27]

Ֆարադեյի մեդալ

[28]

Գրեյս Մյուրեյ Հոպերի մրցանակ

[29]

Գիբսի լեկցիա

Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ

[30]

Turing Talk?

Համակարգչային պատմության թանգարանի համակրանք

[31]

Ֆրանկլինի մեդալ

[32]

Կիոտոյի մրցանակ առաջատար տեխնոլոգիաների ոլորտում

ACM ծրագրավորման մրցանակ

[33]

Ուոլաս Մաքդոնել մրցանակ

Paul R. Halmos - Lester R. Ford Awards?

[34]

BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards

[35]

Ստիլի մրցանակ

[36]

Ջոն ֆոն Նեյմանի լեկցիա

Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի պատվավոր դոկտոր

[37]

Թյուբինգենի Է. Կարլսի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր

ACM-ի անդամ

[38]

Արդյունաբերական և կիրառական մաթեմատիկայի ընկերության անդամ

[39]

Fellow of the British Computer Society?

Գլազգոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[13]

Հարվարդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[40]

Մասարիկի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[41] և

Ամերիկյան մաթեմատիկական ընկերության անդամ

[17][18]
Կայքwww-cs-faculty.stanford.edu/~knuth​(անգլ.)
 Donald Ervin Knuth Վիքիպահեստում

Կենսագրություն Խմբագրել

Կնուտը ծնվել է Միլուոկիում, որտեղ նրա հայրը ուներ սեփական փոքր տպագրության բիզնես և դասավանդում էր հաշվապահություն Միլուոկիի դպրոցում։ Նրա գիտելիքը զարգանում էր հետաքրքիր ձևով։ Նա ութերորդ դասարանում մասնակցելով մրցույթի "Ziegler's Giant Bar" նախադասության տառերով կազմեց 4500 բառ, որը շատ ավելին էր քան ժյուրիի ունեցած 2500 բառը։ Նա շահեց հեռուստացույց և շատ քաղցրավենիք իր դպրոցի համար[43]։

Կրթություն Խմբագրել

Կնուտի համար բարդ էր ընտրել Քեյսի Տեխնիկական ինստիտուտում ֆիզիկան երաժշտության փոխարեն։ Մինչ նա սովորում էր ֆիզիկա, ընդգրկվեց IBM 650 ստեղծող խմբիում։ Հետագայում կարդալով համակարգչային ձեռնարկներ նա մտածում էր գրել իր դպրոցում օգտագործվող մեքենայի կոմպիլյատորի կոդը, քանի որ կարծում էր, որ կարող է անել ավելի լավը[44]։ 1958-ին Կնուտը ստեղծեց մի ծրագիր, որը հիմնված էր դպրոցում բասկետբոլի թիմում խաղացող յուրաքանչյուր աշակերտի այն արժեքի վրա, որով նա կարող էր օգնել իր թիմին հաղթել լիգայում։ Կնուտը մեկն է այն առաջին խմբագրողներից, որոնք ստացել են Ճարտարագիտության և Գիտության ազգային մրցանակ։ 1960 թ-ին նա փոխում է իր մասնագիտացումը ֆիզիկայից մաթեմատիկա։ 1963-ին Կնուտը ստացավ PhD որակավորում Կալիֆորնիայի Տեխնիկական ինստիտուտի կողմից։ Ամեն տարի նա տալիս է մի քանի ոչ պաշտոնական լեկցիաներ Ստենֆորդի համալսարանում, որը նա անվանում է համակարգչային հափշտակություն[45][46]։

Որպես հումոր Խմբագրել

 
Կնուտի չեկերից

Կնուտը վճարում է 2.56 $ նրա գրքերում վրիպակներ գտնողներին։ 2008-ին Կնուտը ստիպված էր դադարեցնել չեկերի տրամադրումը բանկային մեքենայությունների պատճառով։

Հեղինակած գրքեր Խմբագրել

  • The Art of Computer Programming - Ամբողջությամբ հրատարակվել են այս գրքի առաջին երեք հատորները։ 4-րդ հատորը հրատարակվել է (և շարունակում է հրատարակվել) առանձին մասերի տեսքով։ Հեղինակը խոստացել է, որ հինգերորդ հատորը ավարտին կհասցնի 2015 թվականին։
  • The TEXbook - TEX հրատարակչական համակարգի նկարագրությունն է։
  • The METAFONTbook - Տպատառերի նախագծման METAFONT համակարգի մասին պատմող աշխատանքն է։
  • Concrete Mathematics. A Foundation for Computer Science - (համահեղինակներ. Օ. Պատաշնիկ, Ռ. Գրեհեմ)։

Հարցազրույցներ և զեկույցներ Խմբագրել

Պատկերասրահ Խմբագրել

  •  

    Դոնալդ Կնուտ, մարտի 4, 2005 թ․

  •  

    Դոնալդ Կնուտը Մեսրոպ Մաշտոցի արձանի առջև, հունիսի 9, 2006 թ․

  •  

    Շուստեկ, Ռասել,, Ալկորն, Կնուտ, Վոզնյակ, Մաթյուզ, Ալեն, CHM 2011

  •  

    Դոնալդ Կնուտ, Սթիվ Վոզնյակ, CHM 2011

 

Տես նաև Խմբագրել

Ծանոթագրություններ Խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 http://amturing.acm.org/award_winners/knuth_1013846.cfm
  2. ↑ 2,0 2,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://profiles.stanford.edu/donald-knuth
  5. ↑ https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-de-l-Academie-des-sciences-/-K/donald-knuth.html
  6. ↑ http://www.dnva.no/c26849/artikkel/vis.html?tid=40116
  7. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/53709.html
  8. ↑ https://www.amacad.org/person/donald-ervin-knuth
  9. ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-60526.ln-en
  10. ↑ https://badw.de/data/footer-navigation/personentreffer.html?tx_badwdb_badwperson%5Bper_id%5D=1599&tx_badwdb_badwperson%5BpartialType%5D=BADWPersonDetailsPartial&tx_badwdb_badwperson%5Baction%5D=show&tx_badwdb_badwperson%5Bcontroller%5D=BADWPerson
  11. ↑ https://www.nae.edu/29072/Dr-Donald-E-Knuth
  12. ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/hon_mem_rl.pdf
  13. ↑ 13,0 13,1 https://www.gla.ac.uk/news/archiveofnews/2011/february/headline_189206_en.html
  14. ↑ http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Knuth.html
  15. ↑ Fellows Directory (բրիտ․ անգլ.)
  16. ↑ https://www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows
  17. ↑ 17,0 17,1 http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013
  18. ↑ 18,0 18,1 http://www.ams.org/news?news_id=1680
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 http://resolver.caltech.edu/CaltechETD:etd-06042004-141331
  20. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  21. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  22. ↑ 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 22,10 22,11 22,12 22,13 22,14 22,15 22,16 22,17 22,18 22,19 22,20 22,21 22,22 22,23 22,24 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ Guggenheim Fellows database
  24. ↑ Donald E. Knuth - A.M. Turing Award Laureate
  25. ↑ ACM A. M. Turing Award
  26. ↑ https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
  27. ↑ https://www.nsf.gov/od/nms/recip_details.jsp?recip_id=198
  28. ↑ https://www.theiet.org/publishing/library-archives/the-iet-archives/iet-history/awards-and-prizes-index/the-faraday-medallists/
  29. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/knuth_1013846#145
  30. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 206.
  31. ↑ https://www.computerhistory.org/fellowawards/hall/donald-knuth/
  32. ↑ https://www.fi.edu/laureates/donald-ervin-knuth
  33. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/knuth_1013846#149
  34. ↑ https://www.maa.org/programs/maa-awards/writing-awards/paul-halmos-lester-ford-awards
  35. ↑ https://www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonado/donald-e-knuth/
  36. ↑ http://www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=28
  37. ↑ https://inf.ethz.ch/de/departement/auszeichnungen-und-rankings/ehrendoktoren.html
  38. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/knuth_1013846#158
  39. ↑ https://www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows?page=2
  40. ↑ https://www.harvard.edu/on-campus/commencement/honorary-degrees
  41. ↑ https://www.muni.cz/o-univerzite/vyznamenani/cestne-doktoraty-udelene-mu?page=5
  42. ↑ Knuth, Donald Ervin, Curriculum vitae, Stanford University, արխիվացված օրիգինալից 2014-02-22-ին, https://web.archive.org/web/20140222134512/http://cs.stanford.edu/~uno/vita.html, վերցված է 2016-01-14 .
  43. ↑ Shasha, Dennis Elliott; Lazere, Cathy A (1998), Out of their minds: the lives and discoveries of 15 great computer scientists, Springer, p. 90, ISBN 978-0-387-98269-4, https://books.google.am/?id=-0tDZX3z-8UC&pg=PA90 
  44. ↑ Koshy, Thomas (2004), Discrete mathematics with applications, Academic Press, p. 244, ISBN 978-0-12-421180-3, https://books.google.am/books?id=90KApidK5NwC&pg=PA244, վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 30 
  45. ↑ «Professor Donald Knuth»։ Magdalen College։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-04-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 6, 2010 
  46. ↑ «Notices»։ Oxford University Gazette։ հոկտեմբերի 30, 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 15-ին։ Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 21 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դոնալդ_Կնուտ&oldid=8816498» էջից