Վիքիպեդիա

Բան Կի Մուն

Բան Կի-Մուն[13] (կորեերեն՝ 반기문, հանջա՝ 潘基文, Կո․ նոր ռոմ․՝ Ban Ki-moon, հունիսի 13, 1944(1944-06-13)[14][15][16][…], Eumseong County, Կորեան Ճապոնիայի տիրապետության տակ), Միավորված Ազգերի Կազմակերպության ութերորդ գլխավոր քարտուղար (2007-2017 թթ.), հաջորդել է Քոֆի Անանին։ Մինչ այդ եղել է ՄԱԿ-ում Հարավային Կորեայի Հանրապետության արտգործնախարարության ներկայացուցիչ։ 2004 թ.-ի հունվարից մինչ 2006 թ.-ի նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում զբաղեցրել է Հարավային Կորեայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնը։ 2006 թ.-ի հոկտեմբերի տասներեքին ընտրվել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար։ 2007 թ.-ի հունվարի 1-ից հաջողությամբ փոխարինել է Քոֆի Անանին, մինչև 2017 թվականի հունվարի 1-ը։

Բան Կի Մուն
반기문
潘基文
ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար
2007թ. հունվարի 1 - 2017թ. հունվարի 1
Նախորդող Քոֆի Անան
Հաջորդող Անտոնիո Գուտեռեշ
 
Կուսակցություն՝ անկախ
Կրթություն՝ Սեուլի ազգային համալսարան, Հարվարդի համալսարան, Հարվարդի Ջոն Ֆ. Քենեդիի անվան պետական կառավարման ինստիտուտ և Chungju High School
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ և դիվանագետ
Ազգություն Կորեացի
Դավանանք կոնֆուցիականություն և բուդդայականություն
Ծննդյան օր 1944թ.-ի հունիսի 13
Ծննդավայր Չունգջու, Հյուսիսային Չունգչոնգ, Հարավային Կորեա
Քաղաքացիություն  Հարավային Կորեա
Ամուսին Յու Սուն-տաեկ
Զավակներ 3
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Քաղաքացիական վաստակի համար շքանշանի շղթա[3] Emblem of Unity Բարեկամության շքանշան[2] ոսկե Օլիմպիական շքանշան Նիդերլանդական արյուծի շքանշան «Ավստրիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» պատվո նշանի մեծ աստղ «Քաղաքացիական արժանիքների շքանշան», (Իսպանիա) Նիդեռլանդական առյուծի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ Պատվո լեգեոնի Մեծ խաչի ասպետ Պատվո լեգեոնի շքանշանի մեծ սրահ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության հանդեպ ունեցած վաստակի համար» Մեծ վաստակի խաչ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցված ծառայությունների համար» շքանշան 1-ին աստիճանի Դոստիկ շքանշան Սուրբ Կառլոսի շքանշան Order of Saint Agatha «Ավստրիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» պատվո նշան Ազատության շքանշան Ազատության շքանշանի Մեծ խաչ[7] Կոտ դ’Իվուարի Ազգային շքանշան Մադագասկարի ազգային շքանշան Ազատարար Սան Մարտինի շքանշան Պերի արևի օդենի մեծ խաչ Արևի շքանշան Order of Merit for Distinguished Services Խոսե Մաթիաս Դելգադո ազգային շքանշան Իսմոիլի Սոմոնի շքանշան

Լյովենի կաթոլիկ համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[1]

James A. Van Fleet Award?

Տարվա հումանիտար

[4]

Կոլումբիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Սան Մարկոսի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

 Ռիու Բրանկու շքանշան Սիկատունայի շքանշան National Order of Burkina Faso

Նանկինի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[5]

Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր

[6] Ուրուգվայի Արևելյան Հանրապետության մեդալ[8]

Medal of Honor of the Congress of the Republic of Peru?

Distinguished SNU Members?

 Ծառայությունների ազգային շքանշան

honorary doctor of the University of Bordeaux?

[9]

doctor honoris causa from the University of Paris 1 Pantheon-Sorbonne?

[10]

Order of Unity?

honorary doctor of Comenius University?

[11]

Ամիր Ամանուլլահ Խանի մրցանակ

Օլիմպիական շքանշան

 և

honorary doctor of the University of Auckland?

[12]

Վաղ կյանքը և կրթությունը

խմբագրել

Բան Կի Մուն-ը ծնվել է 1944 թ. հունիսի 13-ին, Հյուսիսային Կորեայի Չունգջու գավառի Էումսեոնգ քաղաքի շրջանում, Հյուսիսային Չունգչոնգ փոքր հողագործական գյուղում։ Նրա ընտանիքը տեղափոխվեց մոտակա Չունջու քաղաքը, որտեղ էլ նա մեծացավ։ Բան Կի Մունի մանկության տարիներին նրա հայրը ունեցել է պահեստային բիզնես, սակայն բիզնեսը սնանկացել է, և ընտանիքը կորցրել է իր միջին դասի կենսամակարդակը։ Երբ Բան Կի Մունը 6 տարեկան էր, իր ընտանիքը Կորեական պատերազմի պատճառով փախավ հեռավոր լեռներ։ Պատերազմից հետո ընտանիքը վերադարձավ Չունգջու։ Բան Կի Մունն ասել է, որ այս ընթացքում նա հանդիպել է ամերիկյան զինվորների։ Միջնակարգ դպրոցում (Չունջուի միջնակարգ դպրոց) նա դարձավ աստղային աշակերտ, հատկապես անգլերենի ուսուցման մեջ։ 1962 թ. Բան Կի Մունը հաղթել է շարադրության մրցույթ, որը ֆինանսավորվել է Կարմիր Խաչի կողմից, և շահել է ուղևորություն դեպի ԱՄՆ, որտեղ նա ապրել է Սան Ֆրանցիսկոյում մի քանի ամիս, իրեն հյուրընկալող ընտանիքի հետ։ Ճանապարհորդության ընթացքում նա հանդիպել է ԱՄՆ-ի նախագահ Ջոն Ֆիցջերալդ Քենեդիին։ Երբ հանդիպման ժամանակ լրագրողը հարցրեց, թե ինչ է ուզում դառնալ, երբ մեծանա, նա պատասխանեց. «Ես ուզում եմ դառնալ դիվանագետ»։ Բացի իր մայրենի կորեերենից, Բան Կի Մունը խոսում է անգլերեն և ֆրանսերեն։

Կարիերա

խմբագրել

Դիվանագիտական կարիերա

խմբագրել
 
Բան Կի Մունը (ձախից) Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարի՝ Կոնդոլիզա Ռայսի հետ (աջից)

Բուհն ավարտելուց հետո, Բանն արժանացավ Կորեայի արտաքին ծառայության քննությանը։ 1970 թ.-ի մայիսին նա միացել է Արտաքին գործերի նախարարությանը։ Բանի առաջին արտասահմանյան գործուղումը եղել է Հնդկաստանի Նյու Դելի քաղաքում, որտեղ նա եղել է փոխնախագահ, և տպավորել է շատ օտարերկրյա մարմինների իր գերազանց ունակություններով։ Բանն ընդունում է Հնդկաստանին ավելի շատ քան ԱՄՆ-ին, քանի որ նա Հնդկաստանում կկարողանա ավելի շատ գումար խնայել, որպեսզի ուղարկի իր ընտանիքին։ 1974 թ.-ին նա կատարեց իր առաջին գործուղումը Միավորված ազգերի կազմակերպությունում (Հարավային Կորեան 1991 թ. սեպտեմբերի 17-ին դարձավ ՄԱԿ-ի լիիրավ անդամ երկիր)[17]։ 1979 թ.-ին Պարկ Չունգ Հի-ի սպանությունից հետո, Բան Կի Մունը ստանձնեց Միավորված ազգերի կազմակերպության բաժնի տնօրենի պաշտոնը։ Բան Կի Մունն երկու անգամ գործուղվել է Վաշինգտոն ԿՇ-ում գտնվող Հարավային Կորեայի դեսպանատուն։ 1990-1992 թթ. եղել է Ամերիկայի տնտեսական, քաղաքական ևն գործերի գլխավոր տնօրեն։

Հարավային Կորեայի արտաքին գործերի նախարարը

խմբագրել

2004 թ.-ին Բան Կի Մունը փոխարինեց Յուն Յանգ-կվան-ին, որպես Հարավային Կորեայի արտաքին գործերի նախարար՝ Ռոհ Մու-հյունին։ Սկզբում Բանը կանգնած էր երկու խոշոր ճգնաժամի առջև. 2004 թ.-ի հունիսին Իրաքում առևանգվել և սպանվել է հարավկորեական արաբերեն թարգմանիչ Կիմ Սան-իլը՝ իսլամական ծայրահեղական խմբավորումների կողմից, և 2004 թ.-ի դեկտեմբերին Հնդկական օվկիանոսի ցունամիի հետևանքով զոհվել են տասնյակ կորեացիներ[18]։ Բանն ակտիվորեն ներգրավվեց Հյուսիս-հարավային կորեական հարաբերությունների հետ կապված հարցերի մեջ[19]։ 2005 թ.-ի սեպտեմբերի 5-ին, որպես արտաքին գործերի նախարար, նա դիվանագիտական կապերի մեջ գլխավոր դեր է ունեցել Հյուսիսային Կորեայի միջուկային խնդրի լուծման վերաբերյալ՝ Պեկինում կայացած Վեցերորդ բանակցությունների չորրորդ փուլում, համատեղ հայտարարություն ընդունելու համար[20]։ Արտաքին գործերի նախարար՝ Բան Կի Մունը, վերահսկում է Հարավային Կորեայի առևտուրը և քաղաքական օգնությունը։

ՄԱԿ-ի կարիերան

խմբագրել

Քարոզարշավ գլխավոր քարտուղարի համար, 2007թ.

խմբագրել
Տե՛ս նաև՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի ընտրություն, 2006թ.

2006 թ.-ի փետրվարին Բանն իր թեկնածությունն էր հայտնել Քոֆի Անանին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում փոխարինելու համար, 2006 թ.-ի վերջին դառնալով Հարավային Կորեայի առաջին գրասենյակը[21]։ Թեև Բանն առաջինն էր, ով հայտարարեց իր թեկնածուությունը, բայց նա սկզբում չէր համարվում լուրջ մրցակից[22]։ Հաջորդ ութ ամիսների ընթացքում, Բանը այցելել է Անվտանգության խորհրդում տեղակայված 15 երկրներից յուրաքանչյուր նախարարին։ Յոթ թեկնածուներից նա տեղ է զբաղեցրել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անցկացրած չորս հարցումներից յուրաքանչյուրում՝ հուլիսի 24. սեպտեմբերի 14[23][24], սեպտեմբերի 28[25], հոկտեմբերի 2[26]։ Այն ժամանակ, երբ այդ հարցումները տեղի ունեցան, Բան-ը խոշոր երլույթներ ունեցավ Ասիայի հասարակության և Նյու Յորքի արտաքին հարաբերությունների խորհրդում[27][28]։ Հաստատվելու համար, անհրաժեշտ էր ոչ միայն շահել դիվանագիտական հանրության աջակցությունը, այլև խուսափել խորհրդի մշտական հինգ անդամներից՝ Չինաստան, Ֆրանսիա, Ռուսաստան, Միացյալ Թագավորություն և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ։ Բանը հայտնի էր Վաշինգտոնում նրանով, որ ստիպելով Հարավային Կորեայի զորքերը ուղարկել էր Իրաք, և աջակցել էր Բուշի վարչակազմին։

2007թ.-ի գլխավոր քարտուղարի թեկնածուներ[29]
Անուն Պաշտոն
  Բան Կի Մուն Հարավային Կորեայի արտաքին գործերի նախարար
  Շաշի Թարուր ՄԱԿ-ի-ի Հանրային տեղեկատվության գլխավոր քարտուղարի տեղակալ, Հնդկաստանից
  Վեյրա Ֆայք-Ֆրեյբերգա Լատվիայի նախագահ
  Աշրաֆ Ղանի Քաբուլ համալսարանի կանցլեր, Աֆղանստան
  Surakiart Sathirathai Փոխվարչապետ, Թաիլանդում
  Prince Zeid bin Ra'ad Հորդանանի դեսպանը, ՄԱԿ
  Jayantha Dhanapala Նախկին գլխավոր քարտուղարի նախկին տեղակալը, Շրի Լանկայից

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ - Ban Ki-moon
  2. ↑ http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201606080014
  3. ↑ Real Decreto 629/2016, de 2 de diciembre, por el que se concede el Collar de la Orden del Mérito Civil al señor Ban Ki-moon, Secretario General de la Organización de las Naciones Unidas (իսպ.) // Boletín Oficial del Estado — Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado, 2016. — Iss. 292. — P. 84944. — ISSN 0212-033X; 2951-7915; 1138-4018; 1138-7432
  4. ↑ http://news.harvard.edu/gazette/story/2014/11/u-n-secretary-general-ban-ki-moon-honored/
  5. ↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/201802/t20180228_328136.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
  6. ↑ Honorary Doctorates — Moscow State Institute of International Relations.
  7. ↑ http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154
  8. ↑ Resolución N° 294/011. ENTREGA DE MEDALLA DE LA REPUBLICA ORIENTAL DEL URUGUAY. BAN KI-MOON — National Directorate of Official Printings and Publications, 2011.
  9. ↑ https://www.u-bordeaux.fr/universite/honoris-causa/ban-ki-moon-yonsei-university
  10. ↑ https://www.pantheonsorbonne.fr/universite/presentation/dhc
  11. ↑ Ban Ki-moon (словацк.)
  12. ↑ https://www.calendar.auckland.ac.nz/en/university-personnel/honorary-graduates.html
  13. ↑ ՄԱԿ-ի Հայաստանյան գրասենյակի պաշտոնական կայք
  14. ↑ Internet Movie Database — 1990.
  15. ↑ Notable Names Database — 2002.
  16. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  17. ↑ Warren Hoge (2006 թ․ հոկտեմբերի 3). «Council Backs South Korean for U.N. Secretary General». The New York Times.
  18. ↑ Lee Joo-hee (2006 թ․ փետրվարի 15). «Ban surges toward next career step». The Korea Herald.
  19. ↑ «Profile: Ban Ki-moon». BBC News. 2006 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  20. ↑ Lally Weymouth (2006 թ․ հոկտեմբերի 23). «A Baptism by Fire; Even before taking office, the newly elected secretary-general of the United Nations is confronted with a global crisis». Newsweek.
  21. ↑ Park Song-wu (2006 թ․ փետրվարի 14). «Minister Ban to Run for Top UN Job». The Korea Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  22. ↑ Anna Fifield (2006 թ․ հոկտեմբերի 10). «Relentless pursuit brings a challenge close to home; Profile Ban Ki-moon». Financial Times.
  23. ↑ «Ban takes 1st Straw Poll». UNSG.org]. 2006 թ․ հուլիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  24. ↑ «Ban firms up lead in second Straw Poll». UNSG.org]. 2006 թ․ սեպտեմբերի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  25. ↑ «Ban slips but holds, Vīķe-Freiberga pushes into third». UNSG.org]. 2006 թ․ սեպտեմբերի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  26. ↑ «Ban Ki-moon wins». UNSG.org]. 2006 թ․ հոկտեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2006 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  27. ↑ «Foreign Minister Ban Ki-moon interview». Asiasource.org. 2006 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  28. ↑ «The Quest for Peace and Prosperity in the Asia-Pacific and Beyond». Ban Ki-moon address to Asia Society (transcript). 2006 թ․ սեպտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  29. ↑ Warren Hoge (2006 թ․ սեպտեմբերի 29). «South Korean Favored to Win Top Job at U.N.». The New York Times.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բան Կի Մուն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բան_Կի_Մուն&oldid=9867251» էջից