Կենսաբազմազանություն (կենսաբանական բազմազանություն), կյանքի բազմազանությունն իր բոլոր դրսևորումներրով։ Ավելի նեղ իմաստով, կենսաբազմազանություն ասելով հասկանում ենք բազմազանություն 3 մակարդակներում՝

  • գենետիկական բազմազանություն (գեների և դրանց տեսակների բազմազանություն),
  • էկոհամակարգերի մեջ տեսակների բազմազանություն
  • հենց էկոհամակարգերի բազմազանություն։
Կենսաբազմազանության ամենաթեժ օրինակներից

Ա.Վ. Մարկովի և Ա.Վ. Կոռոտաևի կողմից ցուցադրվեց դրական հակադարձ կապի հիպերբոլիկ մոդելների կրիրառելիությունը մակրոդինամիկայի կենսաբանական բազմազանության մաթեմատիկական նկարագրության համար։

Կենսաբազմազանության կենսական նշանակությունը

խմբագրել

Կենսաբազմազանության արժեքը ինչպես տեսակների ներսում, այնպես էլ ամբողջ կենսոլորտի շրջանակներում ճանաչվել է տեսակի և էկոհամակարգի կենսունակության գլխավոր ցուցանիշներից մեկը և ստացել է « Կենսաբանական բազմազանության սկզբունք» անվանումը։ Իսկապես, անհատների բնութագրերի միօրինակության դեպքում մեկ տեսակի ներսում (սկսած մարդուց մինչև բույսերը և միկրոբները) արտաքին պայմանների որևէ էական փոփոխություն (եղանակ, համաճարակ և այլն) ավելի քննադատաբար է անրադառնում տեսակների գոյատևման վրա, քան այն դեպքում, երբ վերջինս ունի ավելի մեծ կենսաբանական բազմազանության աստիճան։ Սա (այլ մակարդակում) վերաբերում է նաև տեսակների հարստությանը (կենսաբազմազանությանը) ամբողջ։

Մարդկության պատմությունը կուտակել է ինչ-որ կենսաբանական տեսակների, ընտանիքների և նույնիսկ միանշանակ բացասական կամ դրական էկոհամակարգի վրա կատարված փորձերի բացասական հետևանքների չափազանց կոպիտ և պարզունակ «նշանակություն» ունեցող մի շարք օրինակներ։

Կենսաբազմազանության նշանները

խմբագրել

Տեսակների կենսաբանական բազմազանությունը բնութագրվում է 2 հատկանիշներով՝ տեսակային հարստությամբ և հավասարակշռությամբ։ Տեսակային հարստությունը արտացոլում է տեսակների քանակը, որը հանդիպում է էկոհամակարգի շրջանակներում, միևնույն ժամանակ կենսաբազմազանությունը բնութագրում է կենդանիների թվի հավասարաչափ բաշխումը։ Այս բաղկացուցիչ տարանջատումը կապված է այն բանի հետ, որ որոշ բացառության դեպքում օրգանիզմների շրջանում էկոհամակարգերի մեջ, միևնույն տրոպիկական մակարդակին պատկանող, էկոլոգիական կամ տաքսոնոմիկական խմբի, կենսազանգվածի մեծ մասը աճում է շատ քիչ տեսակների ներդրման շնորհիվ։ Կենսաբազմազանությունը բնապահպանական տեսության մեջ հիմնական հասկացությունն է։

Որևէ օբյեկտիվ ձևով որոշել կենսաբազմազանության պահպանման անհրաժեշտությունը բավականին դժվար է, քանի որ դա կախված է այն տեսանկյունից, թե ով է բարձր գնահատում այդ անհրաժեշտությունը։ Այնուամենայնիվ, գոյություն ունի կենսաբազմազանության պահպանման երեք գլխավոր պատճառ։

Սպառողի տեսանկյունից կենսաբազմազանության տարրերը հանդիսանում են բնական ---------, որոնք այսօր արդեն ներկայացնում են տեսանելի օգուտ մարդու համար կամ կարող է օգտակար լինել ապագայում։ Կենսաբազմազանությունը, որպես այդպիսին բերում է ինչպես տնտեսական, այնպես էլ գիտական օգուտ (օրինակ դեղորայքների կամ բուժման միջոցների որոնման մեջ)։ Ընտրությունը հօգուտ կենսաբազմազանության պահպանմանը բարոյական ընտրություն ը։ Մարդկությունը՝ որպես ամբողջություն, մոլորակի էկոլոգիական համակարգի մի մասն է և հետևաբար այն պետք է խնամքով վերաբերվի կենսոլորտին (ըստ էության մենք բոլորս կախված ենք նրա բարեկեցությունից) ։ Կենսաբազմազանության նշանակությունը կարելի է բնորոշել էսթետիկական, հիմնային և էթիկական պլամում։ Բնությունը փառաբանվեց, գովաբանվեց նկարիչների, բանաստեղծների և երաժիշտների կողմից, մարդու համար բնությունը հանդիսանում է հավերժական և հարատև արժեք։

Բազմազանության որոշ միջոցառումները

խմբագրել
 

Սիմպսոնի ինդեքսը.

խմբագրել
Մի քանի ինդեքսների նշանակությունը
մեկ նմուշի համար[փա՞ստ]
Ինդեքս Նշանակություն
Շեննոնի 3,22
Պիելի 0,820
Սիմպսոնի 0,058
Տեսակների քանակը - 51, ընդհանուր - 432,12

Մեծ նշանակություն է տալիս հասարակ տեսակներին.

Սիմպսոնի ինդեքսի դոմինանտությունը հաշվարկվում է՝   կամ  , որտեղ   նշանակում է տեսակի նշանակալի քանակ

Մարգալեֆի բազմազանության ինդեքսը.

խմբագրել
 , որտեղ   — տեսակների քանակ,   — դրանց քանակ.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 213