Արաքսի Սարյան

Արաքսի Արծրունու Սարյան (Հարությունյան) (օգոստոսի 17, 1937, Լենինական - սեպտեմբերի 26, 2013, Երևան), հայ երաժշտագետ, արվեստագիտության թեկնածու, պրոֆեսոր։ Հայաստանի Հանրապետության արվեստի վաստակավոր գործիչ։

Արաքսի Սարյան
Ծնվել է	օգոստոսի 17, 1937(1937-08-17) Լենինական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Երկիր	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մահացել է	սեպտեմբերի 26, 2013(2013-09-26) (76 տարեկան) Երևան, Հայաստան
Մասնագիտություն	երաժշտագետ, արվեստագետ և երաժիշտ
Աշխատավայր	Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Կրթություն	Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան և Երևանի միջնակարգ մասնագիտական երաժշտական դպրոց Չայկովսկու անվան
Անդամակցություն	Հայաստանի կոմպոզիտորների միություն
Պարգևներ	Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ
Araksi Sarian Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Արաքսի Սարյանը ծնվել է Լենինականում (այժմ՝ Գյումրի), դերասան, Լենինականի դրամատիկական թատրոնի տնօրեն Արծրունի Հարությունյանի ընտանիքում։ Սովորել է Լենինականի Ա. Պուշկինի անվան միջնակարգ դպրոցում (ավարտել՝ մեդալով) և Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական ուսումնարանում (գերազանց դիպլոմով)։ 1955 թվականին ընդունվել է Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտ։ Գերազանց թվանշաններով երկրորդ կուրս փոխադրվելուց հետո թողել է ինստիտուտը և 1956 թվականին ընդունվել Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի պատմա-տեսական բաժին։ 1961 թ. կոնսերվատորիան ավարտելուց հետո դարձել է ՀԽՍՀ ԳԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի ասպիրանտ, Ռոբերտ Աթայանի ղեկավարությամբ։ 1965 թվականին ավարտելով ասպիրանտական կրթությունը՝ որպես կրտսեր գիտաշխատող աշխատանքի է անցել նույն ինստիտուտում (1965-1968 թթ.)։ 1969 թվականին պաշտպանել է «Հայ քաղաքային ժողովրդական երգարվեստը» (19-20-րդ դարեր) թեմայով ատենախոսությունը և ստացել արվեստագիտության թեկնածուի գիտական կոչում։ Կոնսերվատորիայում ուսանելու տարիներին միաժամանակ աշխատել է Երևանի Տիգրան Չուխաջյանի և Պյոտր Չայկովսկու անվան միջնակարգ երաժշտական դպրոցներում որպես տեսական առարկաների ուսուցչուհի, ինչպես նաև պետական ռադիոկոմիտեում որպես երաժշտական խմբագիր։ 1968 թվականից մինչև կյանքի վերջ դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում։ Վարել է երաժշտության պատմությանը վերաբերող տարբեր դասընթացներ։ 1995 թվականից եղել է երաժշտության պատմության ամբիոնի վարիչ։ 1966 թվականից դարձել է Հայաստանի կոմպոզիտորների միության անդամ։ Մինչ կյանքից հեռանալը եղել է միության երաժշտագիտական սեկցիայի նախագահ։ 2004 թվականից եղել է ՀՀ պետական մրցանակների երաժշտության ոլորտի նախագահ։

Գործունեություն

• գիտական՝ աշխատություններ, մենագրություններ, գրքերի հեղինակ, խմբագիր և թարգմանիչ
• զեկուցումներ գիտաժողովներում
• համերգների ներածական խոսք, մեկնաբանություն
• ռադիո-հեռուստահաղորդումներ
• հոդվածներ, գրախոսություններ՝ միութենական և հանրապետական մամուլում, ամսագրերում, թերթերում

Մենագրություններ

• Հայ քաղաքային ժողովրդական երգարվեստը (XIX-XX դդ.), Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ հրատ., 1973,
• Մեդեա Աբրահամյան (համահեղինակությամբ՝ Ա. Բարսամյանի), Երևան, «Արճեշ» հրատ., 2000, 79 էջ,
• Սիրվարդ Գարամանուկ։ Երաժշտությամբ իմաստավորված կյանք, Երևան, ԳԱԹ հրատ., 2007, 251 էջ,
• Թաթուլ Ալթունյանը և հայ երգն ու պարը, Երևան, «Կոմիտաս» հրատ., 2008, 133 էջ,
• Լևոն Մամիկոնյան։ Երաժշտությունը`կյանքի ուղեկից, Երևան, «Կոմիտաս» հրատ., 2009, 87 էջ,
• Սամսոն Գասպարյան։ Երաժշտագետն ու գործիչը, Երևան, «Կոմիտաս» հրատ., 2010, 295 էջ։

Ժողովածուներ

• «Մեր հին երգերը», հոգևոր, գեղջկական, աշուղական, քաղաքական երգերի ընտրանի՝ քրիստոնեությունը Հայաստանում պետական կրոն հռչակելու 1700-ամյակին նվիրված համերգաշարից։ Առաջաբան՝ Ա. Սարյանի, «Արճեշ», Երևան, 2001, 107 էջ
• «Հայ քաղաքային ժողովրդական երգերի հատընտիր»։ Կազմող՝ Ա. Սարյան, «Կոմիտաս», Երևան, 2010, 192 էջ
• «Ղազարոս Սարյանը և նրա ժամանակը»։ Կազմող և խմբագիր՝ Ա. Սարյան, «Կոմիտաս», Երևան, 2013, 351 էջ
• «Հոդվածներ, զեկուցումներ, հաղորդումներ»։ Ամրոց գրուպ, 2015, 239 էջ

Ընտանիք

• Հայրը՝ Արծրունի Հարությունյան՝ (1908-1994) դերասան, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, Լենինականի թատրոնի հիմնադիրներից մեկը և երկարամյա տնօրենը
• Մայրը՝ Սոֆյա Հակոբյան՝ (1911-2003), մանկավարժ։
• Հորեղբայրը՝Վարազդատ Հարությունյան, (1909-2008), ճարտարապետ։
• Ամուսինը՝ Ղազարոս Սարյան (1920-1998), կոմպոզիտոր։
  • Դուստրերը՝
    • Լուսիկ Սարյան (1969-1991), դաշնակահարուհի
    • Սոֆյա Սարյան (ծնվ. 1971), Մ. Սարյանի տուն-թանգարանի գլխավոր ֆոնդապահ
      • Թոռ - Դավիթ Ներսեսյան (ծնվ. 1996)
      • Թոռնուհի - Լուսիկ Ներսեսյան (ծնվ. 1999)
      • Թոռ - Էմիլ Ներսեսյան (ծնվ. 2009)

Գրականություն

• "Հայուհիներ"։ Հանրագիտարան երկու հատորով, "Ամարաս", Երևան, 2011, էջ 363
• В. Залян, "Мой педaгог - Аракси Сарьян", Երաժշտական Հայաստան ամսագիր, թիվ 3, 2005, էջ 20-22

Տես նաև

• Ղազարոս Սարյան

Արտաքին հղումներ

• հարցազրույց Archived 2014-04-21 at the Wayback Machine.
• "Օր վեցերորդ"
• Ղ. Սարյանի 90-ամյակին նվիրված միջոցառում
• Մ.Սարյանի տուն-թագարանի կայք