Սև խոռոչ (ֆիլմ, 2000)
«Սև խոռոչ» (անգլ.՝ Pitch Black, բառացի՝ «Կտրուկ խավար»), 2000 թվականի ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ ֆիլմ՝ ռեժիսոր Դեյվիդ Թուհիի կողմից։ Ֆիլմում նկարահանվել են Ռադա Միթչելը, Քոուլ Հաուզերը և Վին Դիզելը: Ֆիլմի պրեմիերան ԱՄՆ-ում կայացել է 2000 թվականի փետրվարի 18-ին։
 անգլ.՝ Pitch Black | |
|---|---|
| Երկիր |  ԱՄՆ Ավստրալիա |
| Ժանր | ֆանտաստիկ ֆիլմ[1][2][3][…], մարտաֆիլմ[2][4], ֆիլմ հրեշների մասին, արկածային ֆիլմ, սարսափ ֆիլմ և թրիլեր |
| Թվական | փետրվարի 18, 2000[5], սեպտեմբերի 7, 2000[6] և 2000 |
| Լեզու | անգլերեն |
| Ռեժիսոր | Դևիդ Թուի[1][7][8][…] |
| Սցենարի հեղինակ | Ken Wheat? և Դևիդ Թուի |
| Դերակատարներ | Վին Դիզել[7][8][9][…], Ռադա Միթչել[8][9][3][…], Քոուլ Հաուզեր[8][9][3][…], Lewis Fitz-Gerald?[8][10][11], Կլաուդիա Բլեք[8][10][11] և Դևիդ Քիթ[8][3][10][…] |
| Օպերատոր | Դևիդ Էգբի |
| Երաժշտություն | Գրեմ Ռևել |
| Նկարահանման վայր | Ավստրալիա |
| Կինոընկերություն | Միջտարածաշրջանային հաղորդակցություններ և Universal Studios |
| Տևողություն | 108 րոպե |
| Բյուջե | 23 000 000 $[12] |
| Շահույթ | 53 187 659 $ |
| Հաջորդ | The Chronicles of Riddick? |
| Պաշտոնական կայքէջ | |
Սյուժեի գաղափար ըԻսահակ Ասիմովի «Գիշերը» պատմվածքն էր, որը նախկինում ադապտացվել էր «Մթնշաղ» ֆիլմում 1988 թվականին, Ֆիլմի բացման էսքիզը նույնիսկ առաջարկել է ֆիլմի անվանումը՝ «Մթնշաղ»[13]։
«Սև խոռոչ» ֆիլմի սովորական (թատերական) տարբերակի հետ մեկտեղ կա նաև ռեժիսորական տարբերակը, որը 220 վայրկյանով երկար է թատերական տարբերակից[14]։
«Ռիդիկի քրոնիկները» (2004) ֆիլմի շարունակության թողարկումից հետո սկսել է կիրառվել ֆիլմի այլընտրանքային անվանումը՝ «Ռիդիկի քրոնիկները։ Սև անցք»[15][16]։
Թեգլայն՝ Չարի ճակատամարտ չարի հետ։
Սյուժե
The Hunter Gratzner տիեզերանավը թռչում է գիսաստղի պոչով, ստանում լուրջ վնաս և կորցնում վերահսկողությունը: Նավի նավապետը մահանում է, նրա կախովի անիմացիոն տարան խոցվում է երկնաքարերով։ Երկրորդ օդաչու Քերոլին Ֆրայը նավը շրջում է դեպի անմարդաբնակ մոլորակ, որը կոչվում է M6-117:Տվյալների համաձայն՝ մոլորակը մակերես ունի, և Ֆրայը պատրաստվում է վայրէջք կատարել վնասված նավը։ Ընկնման արագությունը չափազանց մեծ է, նա որոշում է ցած նետել ուղևորների հետ կուպեը, սակայն նավիգատոր Գրեգ Օուենսը թույլ չի տալիս նրան դա անել։ Մարմինը քանդվում է, կախովի անիմացիոն խցիկների մի մասը թռչում է։ Նավը կոշտ վայրէջք է կատարում անապատային մոլորակի վրա։12 մարդ ողջ է մնացել՝ երկրորդ օդաչու Քերոլին Ֆրայը, վտանգավոր հանցագործ Ռիչարդ Բ. Ռիդիկը (որին բանտ էին տանում), նրա հսկիչը, «կապույտ աչքերով սատանան» Ուիլյամ Ջոնսը, մահմեդական ուխտավորներ (իմամ Աբու Ալ-Վալիդ և նրա երեք աշակերտները՝ Հասանը, Ալին և Սուլեյմանը), դեռահաս Ջեք Բ. Բադը, հնաոճ իրերի վաճառող Փերիս Պ. Օգիլվին և երկու ավստրալացի վերաբնակիչներ՝ հանքագործներ Զաքը և Շազզան: Օուենսի մարմինն ընկնելու ժամանակ լծակի միջով անցավ, և նա մահանում է տանջանքների մեջ։
Ջոնսը գտնում է Ռիդիկի դատարկ տարան։ Ռիդիկը անսպասելիորեն հարձակվում է նրա վրա մթությունից, բայց Ջոնսը մահակով պայքարում է նրա վրա և կապում Ռիդիկին երկաթյա հենարանով։ Ռիդիկը, մնալով առանց հսկողության, ազատվում է իրեն և նորից փախչում։
Մարդիկ հասկանում են, որ մոլորակը մշտապես լուսավորվում է երեք աստղերով՝ դեղին և կարմիր թզուկների երկուական համակարգ և մեկ կապույտ հսկա: Այստեղ գիշեր չկա։ Ավերված նավի վրա ոչ ուտելիք կա, ոչ ջուր, բացի Փարիզի ուղեբեռի կոլեկցիոն լիկյորից։
Փրկվածների մի խումբ ջուր գտնելու հույսով գնում է անապատ՝ ուղղվելով դեպի կապույտ աստղը (ինչպես իմամն ասաց, սա Ալլահի նշան է): Նրանք գտնում են հսկայական կենդանիների ոսկորների մի ամբողջ գերեզմանատուն, հետո լքված հանքարդյունաբերական բազա, իսկ կենտրոնական հրապարակում փոքրիկ փրկարարական մաքոք: Ելնելով ժայռերի նմուշների թվերից՝ բազան լքվել է ուղիղ 22 տարի առաջ։ Ֆրայը գտնում է մեխանիկական մոդել՝ տվյալ համակարգում մոլորակների դիրքը հաշվարկելու համար: Նա պատահաբար նայում է դրան՝ համոզվելով, որ այս մոլորակի վրա միշտ օր է:
Այս պահին նավի մոտ մնացած Զակը սպանում է մի մարդու՝ մտածելով, որ դա Ռիդիկն է։ Նա որոշում է ջրհոր փորել՝ ջուր ստանալու համար, բայց աշխատանքի ընդմիջումից հետո հայտնաբերում է, որ ստվերում գտնվող փոսի պատի մեջ քարանձավի մուտք է գոյացել։ Նա զննում է նրան՝ ակամա փակելով արևի լույսը, և հանկարծ ինչ-որ բան բռնում է նրա դեմքը և քարշ տալիս քարանձավը։ Մյուսները վազելով գալիս են ի պատասխան ճիչերի և գտնում են, որ քարանձավի մուտքը արյունով շաղ է, իսկ մոտակայքում նստած Ռիդիկը։ Նա սկսում է վազել, բայց Ջոնսը տապալում է նրան և պատռում նրա արևային ակնոցը, Ռիդիկը ոչինչ չի տեսնում ցերեկային լույսի ներքո: Շազզան ժամանակին եկավ՝ գոռալով «Սպանեք նրան, քանի դեռ նա կսպանի բոլորին» ապշեցնում է Ռիդիկին մի հարվածով դեմքին:
Ֆրայը հարցաքննում է կապված Ռիդիկին։ («Միգուցե դուք պետք է վախենայիք ինձանից այլ հանգամանքներում, բայց այստեղ կա մի բան, որն ինձանից շատ ավելի վտանգավոր է»:) Ջեքը տեսնում է Ռիդիկի անսովոր աչքերը։ Ռիդիկը ասում է, որ նրանք թույլ են տալիս տեսնել մթության մեջ, բայց արևի լույսը կուրացնում է նրան: Նա ասաց, որ քսան մենթոլի համար իրեն վիրահատել է բանտարկյալ վիրաբույժը Butcher's Bay բանտում, որտեղ խավար էր։ Ջեքը ցանկանում է ձեռք բերել նույնը:
Ֆրայը ուսումնասիրում է քարանձավը, որտեղ անհետացել է Զաքը: Նա գտնում է Զաքի կոշիկավոր ոտքը՝ ծամած: Նրա վրա հարձակվում են քարանձավի մթության մեջ թաքնված հրեշները, և նա հազիվ է ողջ մնում:
Ջոնսը բաց է թողնում Ռիդիկին, թեթևացած, որ նա այլևս ստիպված չէ սպասել մեջքից դանակահարելուն: Մարդիկ ոչնչացված նավից հանում են էներգաբլոկներից մեկը և ամբողջ ուժով գնում հանքափորների բազա։ Ռիդիկը նշում է, որ հանքափորները չեն թռել, բայց բոլորը մնացել են մոլորակի վրա։ Ֆրայը պատրաստում է նավը թռիչքի։ Իմամի աշակերտներից մեկը՝ Ալին, գաղտագողի մտնում է էլեկտրակայանի կողպված անգարը՝ խանգարելով թռչող հրեշների բույնը։ Մյուսները գալիս են ի պատասխան ճիչի, և տեսնում են հրեշների երամը, որը թռչում է անգարի մեջտեղում գտնվող լիսեռի մեջ, անկյան տակից ընկնում է Ալիի կրծոտված դիակը։ Ջոնսը ֆլեշ ռումբ է նետում լիսեռի ներքև: Այն լցված է մարդկային ոսկորներով։ Ֆրայը մոդելի հետ շտապում է սենյակ և գործի է դնում այն։ Մարդկանց համար բացահայտվում է սարսափելի ճշմարտություն՝ 22 տարին մեկ անգամ բոլոր մոլորակներն ու լուսատուները շարվում են մեկ տողում, մոլորակը երկար ժամանակ խավարում է ապրում և խավարում, գետնի տակ ապրող հրեշները ջրի երես են դուրս գալիս։ Եվ այս վերջնաժամկետը կարող է գալ ցանկացած պահի, ի վերջո, ժայռերի նմուշները 22 տարեկան են: Ռիդիկը նշում է, որ հանքափորները թաքնվել են էլեկտրակայանի շենքում, երբ մութն ընկել է, սակայն հրեշները նկուղով ճանապարհ են անցել դեպի նրանց։
Ֆրայը պատրաստում է նավը թռիչքի։ Ջոնսն ու Ռիդիկը զրպարտում են միմյանց Ֆրայի առաջ։ Ջոնսն ասում է, որ վերջին փախուստի ժամանակ Ռիդիկը սպանել է օդաչուին և առևանգել նավը։ Ռիդիկը բացահայտում է Ֆրային, որ Ջոնսը ոչ թե պահակ է, այլ վարձկան և նույնիսկ թմրամոլ։ Իմամի աշակերտները բղավելով ներխուժեցին սենյակ։ Ֆրայը դուրս է գալիս դրսում և տեսնում է, որ երկնքում հայտնվում են օղակներ, իսկ հետո հսկայական մոլորակի սկավառակը, որը շուտով ծածկելու է երկու արևներն էլ...
Թիմն արագ էլեկտրական մեքենայով գնում է դեպի խորտակված նավը, հանում մարտկոցները և բեռնում դրանք մեքենայի մեջ։ Ցավոք, նրանք ժամանակին չեն հասցնում: Հսկայական մոլորակի օղակները ծածկում են արևը: Մոլորակը մխրճվում է մթնշաղի մեջ, լսվում է հրեշների հազարաձայն ճիչը, որոնք դուրս են սողում և դուրս թռչում իրենց ստորգետնյա քաղաք-տերմինիտների թմբից որսի համար: Փրկվածները փախչում են նավի մոտակա հատվածը՝ Շազուն և Ռիդիկը, որոնց վրա հարձակվում են թռչող հրեշները։ Հրեշները թռչում են կողքով: Սառը արյունոտ Ռիդիկը խուսափում է նոր հարձակումից, հարձակվող հոտը օդ է բարձրացնում Շազային և պատառոտում նրան: Լույսի վերջին բռնկումը և մոլորակը սուզվում է սև գիշերվա մեջ: Ռիդիկը հեռվից տեսնում է լեռներ, որոնք փլվում են, և հրեշները դուրս են թռչում դրանցից:
Տղամարդիկ նահանջում են նավի անգարը և փակում դուռը: Նրանք ունեն ացետիլենային ջահ, լապտերներ, սպիրտի շշեր, լուսավորող ռումբեր։ Այնուամենայնիվ, նրանք անվտանգ չեն: Սոված հրեշները «դռներ են թակում»՝ ճանկերով ճեղքելով պատյանը։ Մի քանի արարածներ հայտնվում են կուպե և սպանում Հասանին: Իմամը նշում է, որ մոդելի համաձայն՝ խավարումը երկար կտևի։ Առանց սննդի և ջրի մարդիկ չեն կարող այդքան երկար գոյատևել։ Ֆրայը որոշում է հեռանալ կուպեից, նորից լիցքավորել մարտկոցները ժամանակավոր սահնակի վրա, վերցնել գեներատորը և լյումինեսցենտ խողովակները և փորձել հասնել բազա և հանքագործների նավը: Մթության մեջ տեսնելու ունակության շնորհիվ Ռիդիկը դառնում է թիմի ամենակարևոր մասը։
Թիմը ճանապարհ է անցնում անապատով՝ վախեցնելով հրեշներին լույսով: Հանկարծ մի հրեշ թռչում է խմբի մեջտեղը: Մահացու վախեցած և ոչ մի բանից անտեղյակ Փերիսը սողում է կողքը՝ գուլպանը քարշ տալով իր հետևից, գեներատորը փլուզվում է, լույսն անհետանում է։ Փրկվածներին մնում են միայն ալկոհոլի շշեր և այրիչներ։ Հեռվում գտնվող հրեշները տանջում են Փարիզի մարմինը։ Ռիդիկը նշում է, որ աղջիկը (Ջեքը) արյունահոսում է (դաշտանի), որը հրեշները կարող են զգալ։ Ջոնսն առաջարկում է Ռիդիկին սպանել աղջկան և իր հետ դիակը քաշել պարանի վրա՝ հրեշներին շեղելու համար։Ռիդիկը որպես խայծ առաջարկում է իրեն Ջոնսին։ Նրանք կռվի մեջ են մտնում։ Ռիդիկը վերք է հասցնում Ջոնսին և թողնում նրան մթության մեջ։ Ջոնսը հայտնվում է որպես հսկայական հրեշի ընթրիք: (Ռիդիկ, որտե՞ղ է Ջոնսը: Նրա ո՞ր մասն է:)
Մնացածները ճանապարհ են անցնում կիրճով և հայտնվում կմախքների գերեզմանատանը («Հիշու՞մ եք գերեզմանոցը. Գուցե այս արարածները սպանեցին ողջ կյանքը այս մոլորակի վրա»): Սովից կատաղած արարածները սկսում են սպանել միմյանց՝ շրջակա տարածքը ողողելով ընդերքը և իրենց արյունը վերևից լցնելով մարդկանց վրա։Հրեշներից մեկը հարձակվում է Ջեքի վրա՝ նույնիսկ չհակազդելով Ֆրային, ով գալիս է լապտերով, որը նա կորցնում է հրեշին քշելու իր փորձերում, բայց Ռիդիկը պատռում է նրա ստամոքսը և փորոտում նրան։ Իմամի նորեկներից վերջինը՝ վիրավոր Սուլեյմանը, հրեշը քարշ է տալիս, որը բարձրացել է զառիթափ պատի վրայով: Մարդկանց մնում են միայն լիկյորի շշերից պատրաստված ջահերը։Միայն Ռիդիկը քարշ է տալիս 4 էներգաբլոկ, որոնցից յուրաքանչյուրը կշռում է 35 կիլոգրամ: Հանկարծ անձրև է գալիս՝ հանգցնելով ջահերը. Ռիդիկը թաքցնում է Ֆրային, Իմամին և Ջեքին մի փոքրիկ քարանձավում, որի մուտքը փակված է քարով, և նա մարտկոցները քարշ է տալիս դեպի մաքոք: Նա միացնում է նավի համակարգերը և որոշում, որ իմաստ չունի իր կյանքը վտանգել և մնացածի համար վերադառնալ՝ ջարդելով իր լապտերների փունջը։
Նրանք, ովքեր մնացել են, անհանգստանում են, որ Ռիդիկը լքել է իրենց: Քարանձավի առաստաղին նրանք նկատում են կայծուկներ։ Ֆրայը դրանք դնում է դատարկ շշի մեջ և գնում Ռիդիկի հետևից։ Նա հասնում է բազա և տեսնում է, որ Ռիդիկը սկսում է նավը և պատրաստվում է միայնակ թռչել: Նա Ֆրային հրավիրում է թռչել իր հետ՝ թողնելով մյուսներին։ Ֆրայը, հիշելով, որ նա արդեն ցանկանում էր զոհաբերել ուրիշների կյանքը՝ սեփականը փրկելու համար, հարձակվում է նրա վրա։ Ռիդիկը դանակը դնում է նրա կոկորդին և հարցնում, թե պատրա՞ստ է մեռնել նրանց համար, ինչին նա պատասխանում է, որ պատրաստ է։ Ռիդիկը և Ֆրայը վերադառնում են Իմամի և Ջեքի համար:
Հանքարդյունաբերական քաղաքում Ռիդիկը պատահում է մի մեծ հրեշի, նա խաբում է արարածին, բայց հայտնվում են ևս երկուսը։ Իմամը, Ջեքը և Ֆրայը հասնում են նավ և լսում Ռիդիկի ճիչերը։ Իմամն ասում է, որ իր հետ վերջացրել է, և Ֆրային խնդրում է թռչել, բայց նա հայտարարում է, որ այստեղ ոչ ոքի չի թողնի։ Ֆրայը վերադառնում է և քարշ է տալիս վիրավոր, արյունոտ Ռիդիկին։ Նավի հենց շեմին հրեշը խոցում է Ֆրայի մարմինը և աղջկան տանում խավարի մեջ։ Ռիդիկը, հասկանալով, որ իր կյանքը զոհաբերել է իրեն փրկելու համար, կատաղած բղավում է նրա հետևից. «Ոչ ինձ համար»:
Ռիդիկը միացնում է վայրէջքի լույսերը և միացնում շարժիչները, բայց հանկարծ անջատում է դրանք։ Էակները բարձրանում են նավի վրա: («Ռիդիկ, ի՞նչ ես անում»: - «Մենք չենք կարող թռչել... առանց բարի գիշեր ասելու»): Ռիդիկը ամբողջ ուժով միացնում է շարժիչները, և բոցերը այրում են հրեշների երամը, որոնք մոտեցել են նավին։
Նավը թռչում է։ Ռիդիկը գնում է դեպի առևտրային ուղիներ: Երբ Ջեքը հարցնում է, թե ինչպես պատասխանել անխուսափելի հարցերին, Ռիդիկը պատասխանում է. «Ասա նրան, որ Ռիդիկը մահացել է մոլորակի վրա»։
Դերերում
| Դերասան | Կերպար |
|---|---|
| Վին Դիզել | Ռիչարդ Բ․ Ռուդդիկ |
| Ռադա Միտչել | Կեռոլին Ֆռայ |
| Քոլ Հաուզեր | Ուիլյամ Ջ. Ջոնս |
| Քեյթ Դեյվիդ | Աբու (Իմամ) ալ-Վալիդ |
| Լյուիս Ֆից-Ջերալդ | Պարիս Պ․ Օգիլվի |
| Կլաուդիա Բլեք | Շերոն (Շազա) Մոնտգոմերի |
| Ռիանա Գրիֆիթ | Ջեկ |
| Ջոն Մուր | Հովհաննես (Զեկ) Եզեկիել |
| Սայմոն Բերք | Գրեգ Օուեն |
| Լես Չենտերի | Սուլեյման |
| Սեմ Սարի | Հասան |
| Ֆիրասս Դիրանի | Ալի |
| Վիկ Ուիլսոն | Կապիտան Թոմ Միտչել |
| Անժելա Մուր | թիմի մահացած անդամ |
Ածանցյալ աշխատանքներ
- 2000 թվականին Ֆրենկ Լաուրիան գրեց «Սև սև. Չարի հետ պայքարիր» գիրքը՝ հիմնված ֆիլմի սյուժեի վրա[17]։ Գիրքը վերահրատարակվել է 2004 թվականին[18]։
- 2004 թվականին թողարկվել է շարունակություն, որը կոչվում է «Ռիդիկի քրոնիկները», որը նույնպես ռեժիսոր Դեյվիդ Թոյհին է։ Նույն թվականին էկրան բարձրացավ «Ռիդիկի քրոնիկները. մութ կատաղություն» կարճամետրաժ անիմացիոն ֆիլմը, որի ռեժիսորն է Փիթեր Չանգը։ «Մութ կատաղությունը» դարձավ «Pitch Black»-ի և «The Chronicles of Riddick»-ի կապը։ 2013 թվականին նույն անունով թողարկվեց Ռիդիկի մասին երրորդ լիամետրաժ ֆիլմը։
- The Chronicles of Riddick: Escape from Butcher Bay, խաղ Xbox-ի և PC-ի համար, թողարկվել է 2004 թվականին և հետևում է Ռիդիկի՝ Butcher's Bay բանտում անցկացրած ժամանակին և ինչպես է նա ստանում իր հայտնի աչքերը: Խաղի շարունակությունը՝ The Chronicles of Riddick: Assault on Dark Athena, թողարկվել է 2009 թվականին։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 http://www.imdb.com/title/tt0134847/
- ↑ 2,0 2,1 http://www.filmstarts.de/kritiken/178185.html
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 http://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=25132.html
- ↑ http://www.metacritic.com/movie/pitch-black
- ↑ Internet Movie Database — 1990.
- ↑ Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 7,0 7,1 http://www.filmaffinity.com/es/film837257.html
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 http://www.cinematografo.it/cinedatabase/film/pitch-black/37450/
- ↑ 9,0 9,1 9,2 http://stopklatka.pl/film/pitch-black
- ↑ 10,0 10,1 10,2 http://www.ofdb.de/film/1998,Pitch-Black---Planet-der-Finsternis
- ↑ 11,0 11,1 http://www.imdb.com/title/tt0134847/fullcredits
- ↑ https://www.webcitation.org/6Gu77Nzfb
- ↑ «PITCH BLACK CONCEPT ART» (անգլերեն). PitcherBlacker.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-19-ին. Վերցված է 2013-02-23-ին.
- ↑ «Pitch Black» (անգլերեն). Movie-Censorship.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-22-ին. Վերցված է 2013-02-26-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Хроники Риддика. Чёрная дыра» (ռուսերեն). Яндекс телепрограмма. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-26-ին. Վերցված է 2013-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Pitch Black» (բուլղարերեն). BulgarianCovers.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-06-20-ին. Վերցված է 2013-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Фрэнк Лаурия Pitch Black: Fight Evil With Evil. — 2000. — 208 с. — ISBN 0312935099
- ↑ «Pitch Black: Fight Evil With Evil» (ռուսերեն). books.google.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-25-ին. Վերցված է 2013-02-20-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)