Ջոն Մյուր
Ջոն Մյուր (անգլ.՝ John Muir, ապրիլի 21, 1838[1][2][3][…], Dunbar, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4] - դեկտեմբերի 24, 1914[1][2][3][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), շոտլանդական ծագում ունեցող ամերիկացի բնագետ, գրող և վայրի բնության պաշտպան, ԱՄՆ-ում ազգային պարկերի և արգելոցային տարածքների ստեղծման նախաձեռնողներից մեկը։ Նրա նամակները, էսսեները և գրքերը պատմում են բնության (հատկապես Սիեռա-Նևադայի լեռնային համակարգի Կալիֆոռնիայում) ուսումնասիրման մասին։
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Կենսագրություն խմբագրել
Ջոն Մյուրը ծնվել է 1838 թվականի ապրիլի 21-ին Դանբար քաղաքում (Շոտլանդիա)՝ Դենիել Մյուրի և Էնն Գիլրիի ընտանիքում։ Եղել է երրորդը ընտանիք ութ երեխաներից՝ Մարգարետ, Սառա, Դևիդ, Դենիել, Էնն և Մերի (երկվորյակներ) և արդեն ԱՄՆ-ում ծնված Ջոաննան։ 1849 թվականին Մյուրի ընտանիքը գաղթել է ԱՄՆ՝ սկզբում կանգ առնելով Portageո (Վիսկոնսին) քաղաքի մոտ գտնվող Fountain Lake Farm ֆերմայում[8]։
Ջոն Մյուրի ստեղծագործությունները ոգեշնչել են ընթերցողներին, ներառյալ նախագահներին և կոնգրեսականներին և նպաստել շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործողությունների հաջողությանը։ Նրա ակտիվ գործունեության շնորհիվ պահպանվել են Յոսեմիթիի հովիտը, սեկվոյա ազգային պարկը և վայրի բնության այլ անկյունները։ Ջոն Մյուրը Sierra Club-ի հիմնադիրն է (1892, ընտրվել է նրա նախագահ), որը դարձել է ԱՄՆ-ում ամենաազդեցիկ բնապահպանական կազմակերպություններից մեկը։
Մյուրի պատվին անվանվել են Ալյասկայում գտնվող սառցադաշտն ու ափը Կալիֆոռնիայում։ 2005 թվականին ԱՄՆ-ի 50 նահանգների քվոտերների շարքում տպագրվել է (520 400 000 օրինակ տպաքանակով) քսանհինգ ցենտանոց պղնձա-նիկելային մետաղադրամ՝ Հաֆ-Դոումի ժայռի և բնագետ Ջոն Մյուրի պատկերով դրա ֆոնի վրա (ինչպես նաև երկնքում սավառնում է Կալիֆոռնիայի կոնդորյի և վիթխարի սեքվոյայի պատկերով)[9]։
Գրքերի ցանկ խմբագրել
- Սիեռայի ուսումնասիրություն = Studies in the Sierra (1950, վերատպագրվել է 1874 թվականի տարբերակից)
- Գեղատեսիլ Կալիֆոռնիա = Picturesque California (1888—1890)
- Կալիֆոռնիայի լեռները = The Mountains of California (1894)
- Մեր ազգային պարկերը = Our National Parks (1901)
- Ստիկին = Stickeen
- Ստիկին։ Արկածներ շան և սառցադաշտի հետ = Stickeen: An Adventure with a Dog and a Glacier (1915)
- Ստիկին։ Շան պատմությունը = Stickeen: The Story of a Dog (1909)
- Իմ առաջին ամառը Սիեռայում = My First Summer in the Sierra (1911)
- Էդվարդ Հենրի Հարիման = Edward Henry Harriman (1911)
- Յոսեմիտին = The Yosemite (1912)
- Իմ մանկություն և պատանեկության պատմությունը = The Story of My Boyhood and Youth (1913)
- Նամակներ ընկերոջը = Letters to a Friend (1915)
- Ճանապարհորդություն Ալյասկայում = Travels in Alaska (1915)
- Հազար մղոն դեպի ծովածոց = A Thousand-Mile Walk to the Gulf (1916)
- Կորվինի կրուիզը = The Cruise of the Corwin (1917)
- Կտրուկ արահետներ = Steep Trails (1919)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Babelio (ֆր.) — 2007.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ Notable Names Database — 2002.
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ «Fountain Lake Farm (Wisconsin Farm Home of John Muir)». National Historic Landmarks Program. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ Квотеры 50-ти штатов; 2005 год Արխիվացված 2013-11-24 Wayback Machine (անգլ.)(Ստուգված է 30 Հուլիսի 2011)
Մատենագիտություն խմբագրել
- Muir, John (1916). A Thousand-mile Walk to the Gulf. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-1728654881. «gulf muir.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1911). Edward Henry Harriman. Garden City, New York: Doubleday, Page. ISBN 978-1375410335.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1996). Gifford, Terry (ed.). John Muir: His Life and Letters and Other Writings. London: Seattle: Mountaineers Books. ISBN 978-0898864632.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Flinders, Tim, ed. (2013). John Muir: Spiritual Writings. Maryknoll, NY: Orbis Books. ISBN 978-1626980358.
- Muir, John (1915). Letters to a Friend: Written to Mrs. Ezra S. Carr, 1866-1879. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-0486832371. «Letters to a Friend.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1911). My First Summer in the Sierra. Boston: Houghton Mifflin. LCCN 17000159. OL 6593288M.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1901). Our National Parks. Boston: Houghton, Mifflin. ISBN 978-1423650393. «Our National Parks.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1888). Picturesque California: The Rocky Mountains and the Pacific Slope; California, Oregon, Nevada, Washington, Alaska, Montana, Idaho, Arizona, Colorado, Utah, Wyoming, Etc. J. Dewing Publishing Company. ASIN B001PV5DKK.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1918). Steep Trails. Boston: Houghton. ISBN 978-1557427885. «Steep Trails.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - «Stickeen - John Muir's Adventure with a Dog and a Glacier». Sierra Club. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
- Muir, John (1950). Studies in the Sierra. «reprint of serials from 1874»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1917). The Cruise of the Corwin. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-1010129097. «The Cruise of the Corwin.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1894). The Mountains of California. New York: Century. ISBN 978-1986655576.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1913). The Story of My Boyhood and Youth. Boston: Houghton, Mifflin. ISBN 978-1406808636. OL 1618178W. «The Story of My Boyhood and Youth.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1912). The Yosemite. New York: Century. ISBN 978-1684221783.
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն) - Muir, John (1915). Travels in Alaska. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-1611045659. «Travels in Alaska.»
{{cite book}}: Unknown parameter|author-link--=ignored (օգնություն)
Գրականություն խմբագրել
- Austin, Richard C. (1991). Baptized into wilderness: A Christian perspective on John Muir. Creekside Press. ISBN 978-0-9625831-2-4.
- Bilbro, Jeffrey. "Preserving "God's Wildness" for Redemptive Baptism: Muir and Disciples of Christ Theology," in Loving God's Wildness: The Christian Roots of Ecological Ethics in American Literature. Tuscaloosa: U of Alabama P, 2015. 63-98. 978-0-8173-1857-4.
- Blessing, Matt. "'The inventions, though of little importance, opened all doors for me': John Muir's Years as an Inventor". Wisconsin Magazine of History, vol. 99, no. 4 (Summer 2016): 16–27.
- Ehrlich, Gretel (2000). John Muir: Nature's Visionary. National Geographic. ISBN 978-0-7922-7954-9.
- Engberg, Robert and Donald Wesling, 1999. John Muir: To Yosemite and Beyond. University of Utah Press: Salt Lake City. 978-0-87480-580-2
- Fleck, Richard F., ed., 1997. Mountaineering Essays. University of Utah Press: Salt Lake City. 978-0-87480-544-4.
- Gifford, Terry (2011). John Muir's Literary Science. The Public Domain Review.
- Hunt, James B. 2013. Restless Fires: Young John Muir's Thousand Mile Walk to the Gulf in 1867–68. Mercer University Press.
- Lasky, Kathryn. John Muir: America's first environmentalist (Candlewick Press, 2014)
- Miller, Char (2001). Gifford Pinchot and the Making of Modern Environmentalism. Island Press. ISBN 978-1-55963-822-7.
- O'Casey, Terrence (2006 թ․ սեպտեմբերի 24). «John Muir: God's Preacher of Creation». Christian Standard.
- Smith, Michael B. (1998 թ․ հունիս). «The Value of a Tree: Public Debates of John Muir and Gifford Pinchot». The Historian. 60 (4): 757–778. doi:10.1111/j.1540-6563.1998.tb01414.x. ISSN 0018-2370.
- Turner, Frederick. John Muir: From Scotland to the Sierra: A Biography (Canongate Books, 2014)
- White, Graham (ed) (2009). Journeys in the Wilderness, A John Muir Reader. Birlinn. ISBN 978-1-84158-697-7.
{{cite book}}:|first=has generic name (օգնություն) - Williams, Dennis (2002). God's Wilds: John Muir's Vision of Nature. Texas A&M University Press. ISBN 978-1-58544-143-3.
- Witschi, N.S. (2002). Traces of Gold: California's Natural Resources and the Claim to Realism in Western American Literature. Tuscaloosa: University of Alabama Press. ISBN 978-0-8173-1117-9.
- Worster, Donald (2005 թ․ հունվար). «John Muir and the Modern Passion for Nature». Environmental History. 10 (1): 8–19. doi:10.1093/envhis/10.1.8.
- Worster, Donald (2008). A Passion for Nature: The Life of John Muir. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-516682-8.
- Wuerthner, George (1994). Yosemite: A Visitor's Companion. Stackpole Books. էջեր 25–37. ISBN 978-0-8117-2598-9.
- Young, Samuel Hall (1915). Alaska Days with John Muir. Fleming H. Revell.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Մյուր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Մյուր» հոդվածին։ |