Վիքիպեդիա

Չիուաուա (նահանգ)

Չիուաուա (իսպ.՝ Chihuahua, (Լսել tʃiˈwawa), պաշտոնական անվանումը՝ Չիուաուայի ազատ և ինքնիշխան նահանգ (իսպ.՝ Estado Libre y Soberano de Chihuahua), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկն է, Դաշնային օկրուգի հետ միասին համալրում են Մեքսիկայի վարչական կազմը։ Ունի 67 համայնք, մայրաքաղաքը՝ Չիուաուա (քաղաք)։

Picto infobox map.png
Չիուաուա
իսպ.՝ Chihuahua
flag of Chihuahua? Զինանշան
Flag of Chihuahua.svg
 Coat of arms of Chihuahua.svg
Museocasachihuahua1.jpg
ԵրկիրՄեքսիկա Մեքսիկա
Կարգավիճակնահանգ
Մտնում էՄեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
ՎարչկենտրոնՉիուաուա
Օրենսդրական մարմինCongress of Chihuahua?
Բնակչություն (2010)3․406․465[1]
Տարածք247460[2]
Բարձրություն ծովի մ-ից՝
 - Բարձրագույն կետ
 3300[3] մ
Chihuahua en México.svg
Հիմնադրված է1824 թ.
Սահմանակցում էՍոնորա, Կոաուիլա, Սինալոա, Դուրանգո, Տեխաս և Նյու Մեքսիկո
Ժամային գոտիUTC−7
DST = −6
ISO 3166-2 կոդMX-CHH
Փոստային ինդեքսներ31, 33
Պաշտոնական կայքը

ՏվյալներԽմբագրել

Նահանգը գտնվում է Հյուսիս-արևմտյան Մեքսիկայում։ Արևմուտքում սահմանակից է Սոնորա նահանգին, հարավ-արևմուտքում՝ Սինալոային, հարավում՝ Դուրանգոյին, արևելքում՝ Կոաուիլային, հյուսիսում և հյուսիս-արևելքում՝ ԱՄՆ-Մեքսիկա սահմանին՝ Նյու Մեքսիկո նահանգին և Տեխասին։

Տարածքով Մեքսիկայի ամենամեծ նահանգն է, զբաղեցնում է 247,455 կմ 2[4], ավելի մեծ է, քան ՄԹ։ Այս նահանգը հաճախ անվանում են El Estado Grande («Մեծ նահանգ»)։

Վարչական բաժանումԽմբագրել

 
Մեքսիկայի վարչական քարտեզը
 
Չիուաուայի վարչական քարտեզը

Չիուաուան բաժանվում է 67 համայնքների՝

INEGI կոդ Համայնքներ (հայերեն) Համայնքներ (բնօրինակ)
001 Աումադա (Ahumada)
002 Ալդամա (Aldama)
003 Ալենդե (Allende)
004 Աքիլես Սերդան (Aquiles Serdán)
005 Ասենսիոն (Ascensión)
006 Բաչինիվա (Bachiniva)
007 Բալեսա (Balleza)
008 Բատոպիլաս (Batopilas)
009 Բակոյնա (Bocoyna)
010 Բուենավենտուրա (Buenaventura)
011 Կամարգո (Camargo)
012 Կարիչի (Carichi)
013 Կասաս Գրանդես (Casas Grandes)
014 Կորոնադո (Coronado)
015 Կոյամե դել Սոտոլ (Coyame del Sotol)
016 Լա Կրուս (La Cruz)
017 Կուաուտեմոկ (Cuauhtémoc)
018 Կուսիուրիչի (Cusihuiriachi)
019 Չիուաուա (Chihuahua)
020 Չինիպաս (Chínipas)
021 Դելիսյաս (Delicias)
022 Դոկտոր Բելիսարիո Դոմինգես (Dr. Belisario Domínguez)
023 Գալեանա (Galeana)
024 Սանտա Իզաբել (Santa Isabel)
025 Գոմես Ֆարիաս (Gómez Farías)
026 Գրան Մորելոս (Gran Morelos)
027 Գուաչոչի (Guachochi)
028 Գուադալուպե (Guadalupe)
029 Գուադալուպես ի Կալվո (Guadalupe y Calvo)
030 Գուասապարես (Guazapares)
031 Գերերո (համայնք) (Guerrero)
032 Իդալգո դել Պարալ (Hidalgo del Parral)
033 Ուեխոտիտան (Huejotitán)
034 Իգնասիո Սարագոսա (Ignacio Zaragoza)
035 Խանոս (Janos)
036 Խիմենես (Jiménez)
037 Խուարես (Juárez)
038 Խուլիմես (Julimes)
039 Լոպես (López)
040 Մեդերա (Madera)
041 Մագուարիչի (Maguarichi)
042 Մանուել Բենավիդես (Manuel Benavides)
043 Մատաչի (Matachi)
044 Մատամորոս (Matamoros)
045 Մեոկի (Meoqui)
046 Մորելոս (Morelos)
047 Մորիս (Moris)
048 Նամիկիպա (Namiquipa)
049 Նոնոավա (Nonoava)
050 Նուևո Կասաս Գրանդես (Nuevo Casas Grandes)
051 Օկամպո (Ocampo)
052 Օխինագա (Ojinaga)
053 Պրախեդիս Գերերո (Praxedis G. Guerrero)
054 Ռիվա Պալասիո (Riva Palacio)
055 Ռոսալես (Rosales)
056 Ռոսարիո (Rosario)
057 Սան Ֆրանցիսկո դե Բորխա (San Francisco de Borja)
058 Սան Ֆրանցիսկո դե Կոնչոս (San Francisco de Conchos)
059 Սան Ֆրանցիսկո դել Օրո (San Francisco del Oro)
060 Սանտա Բարբարա (համայնք) (Santa Bárbara)
061 Սատևո (Satevo)
062 Սաուսիլո (Saucillo)
063 Տեմոսաչի (Temósachi)
064 Էլ Տուլե (El Tule)
065 Ուրիկե (Urique)
066 Ուրուաչի (Uruachi)
067 Վալե դե Սարագոսա (Valle de Zaragoza)

ԿրթությունԽմբագրել

Համաձայն Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática (INEGI) տվյալների՝ 15 տարեկանից բարձր բնակչության 95,6 % կարողանում են կարդալ և գրել իսպաներեն, 8-14 տարեկան երեխաների 97,3%-ը նույնպես կարդում և գրում է իսպաներեն, 6-14 տարեկանների 93,5 %-ը հաճախում են կրթական հաստատություններ։

 
Quinta Gameros կառուցվել է 1907 թվականին` որպես մասնավոր նստավայր, ներկայումս Universidad Autónoma de Chihuahua Campus-ի մաս է կազմում

Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններից են՝

  • Instituto Tecnológico de Chihuahua
  • Instituto Tecnológico de Chihuahua II
  • Universidad Autónoma de Chihuahua
  • Instituto Tecnólogico y de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chihuahua
  • Universidad La Salle
  • Universidad Tecnológica de Chihuahua

ՀանցագործություններԽմբագրել

Արևմտյան կիսագնդի սպանությունների ամենաբարձր թիվը Չիուաուայում է՝ 100 000 մարդուց՝ 134։ Վերջին տարիներին Խուարես քաղաքը նարկոկարտելների ամենաթեժ բախումների վայրն է[5]։

Չիուաուայի կենդանական և բուսական աշխարհըԽմբագրել

Չիուաուայի կենդանական և բուսական աշխարհը
         
rsus americanus Felis concolor Tamiasciurus Bison bison Aquila chrysaetos
         
Meleagris gallopavo Crotalus durissus Antilocapra americana Canis lupus baileyi Ovis canadensis
         
Acer saccharinum Opuntia ficus-indica Echinocactus grusonii Cylindropuntia imbricata Pinus ponderosa

ՊատկերասրահԽմբագրել

  • Սան Ֆրանցիսկոյի տաճարը Չիուաուայում

  • Կասա Խուարես թանգարան, 19-րդ դարի կառույց Չիուաուայում, որը դե ֆակտո եղել է Մեքսիկայի ազգային պալատ

  • Արմաս հրապարակը և Սուրբ Խաչ տաճարը

  • Բենիտո Խուարեսին նվիրված հուշարձան Չիուաուայի Խուարես քաղաքում

  • Չիուաուայի քաղաքապետարանը, նեոդասական ճարտարապետության օրինակ, կառուցվել է Պորիֆիրո Դիասի նախագահության տարիներին

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ «ENOE»։ Վերցված է ապրիլի 15, 2015 
  2. ↑ «Resumen»։ Cuentame INEGI։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-06-ին։ Վերցված է փետրվարի 12, 2013 
  3. ↑ «Relieve»։ Cuentame INEGI։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-07-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 20, 2010 
  4. ↑ «Resumen»։ Cuentame INEGI։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-06-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 4, 2010 
  5. ↑ The New Cocaine Cowboys. Foreign Affairs July/August 2010.

Արտաքին հղումներԽմբագրել

  Չիուաուա (նահանգ) Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Չիուաուա_(նահանգ)&oldid=7726615» էջից