Վիքիպեդիա

Նիկոլաուս Լենաու

Նիկոլաուս Լենաու (գերմ.՝ Nikolaus Lenau, իսկական անուն-ազգանունը՝ Նիկոլաուս Ֆրանց Նիմբշ, էդլեր ֆոն Շտրելենաու, օգոստոսի 13, 1802(1802-08-13)[1][2][3][…], Lenauheim, Հունգարիայի թագավորություն[4][1][5][…] - օգոստոսի 22, 1850(1850-08-22)[4][6][1][…], Oberdöbling, Դյոբլինգ, Վիեննա, Ավստրիական կայսրություն[1][5]), ավստրիացի ռոմանտիկ բանաստեղծ։ Համարվում է «համաշխարհային վշտի» գերմանալեզու խոշորագույն երգիչը և Ավստրիայի մեծագույն քնարերգուն[9][10][11]։

Նիկոլաուս Լենաու
գերմ.՝ Nikolaus Franz Niembsch von Strehlenau
Ծնվել էօգոստոսի 13, 1802(1802-08-13)[1][2][3][…]
ԾննդավայրLenauheim, Հունգարիայի թագավորություն[4][1][5][…]
Վախճանվել էօգոստոսի 22, 1850(1850-08-22)[4][6][1][…] (48 տարեկան)
Վախճանի վայրOberdöbling, Դյոբլինգ, Վիեննա, Ավստրիական կայսրություն[1][5]
ԳերեզմանWeidling Cemetery[7]
Գրական անունNikolaus Lenau[8]
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող և բանաստեղծ-փաստաբան
Լեզուգերմաներեն
Քաղաքացիություն Ավստրիական կայսրություն
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան
ԱնդամակցությունQ21406862?
Изображение автографа
 Nikolaus Lenau Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել ու մեծացել է աղքատացած ազնվականի ընտանիքում (հայրը տարվել էր մոլեխաղերով ու տանուլ տվել ունեցվածքը)։ Վիեննայում ու Հայդելբերգում ուսումնասիրել է իրավունք, փիլիսոփայություն, բժշկագիտություն, ուսանողության տարիներին մտերմացել Գուստավ Շվաբի և նրա բանաստեղծական դպրոցի այլ ներկայացուցիչների հետ։ 1831 թվականին բնակություն է հաստատել Շտուտգարտում, որտեղ աշխատակցել է Իոհան Ֆրիդրիխ Կոտտիի համբավավոր Morgenblatt für gebildete Stände ամսագրին։ Հաջորդ տարում լույս է ընծայել միանգամից երկու բանաստեղծական ժողովածու՝ Gedichte-ն և Schilflieder-ը (1832 թ.), որոնք արժանացել են ջերմագին ընդունելության և նրան բերել են «գերմանական Բայրոնի» համբավ։ Լենաուի բանաստեղծությունները սրտեր էին գրավում մելամաղձիկ տրտմությամբ, բնության գողտրիկ պատկերներով, ապշեցուցիչ երաժշտականությամբ[12]։ Գրականագետներն ու ընթերցողները առանձնապես բարձր են գնահատել նրա Savonarola (1837) և Neuere Gedichte (1938) ժողովածուներում ամփոփված ստեղծագործությունները։

Բանաստեղծի ներաշխարհի վրա հսկայական ու ճակատագրական ազդեցություն է գործել անպատասխան սերը, որ տածել է իր ընկերոջ կնոջ՝ Սոֆի ֆոն Լևենթալի (Sophie von Löwenthal; 1810-1889) նկատմամբ։ Այդ հողի վրա նա հիվանդացել է, 1844 թվականի հոկտեմբերին՝ վաղ առավոտյան դուրս է նետվել տան պատուհանից (հավանաբար ցանկացել է վերջ տալ կյանքին)։ Այդ դեպքից հետո վեց տարի պահվել է Վիեննայի մոտ գտնվող Օբերդյոբլինգի հոգեբուժարանում, որտեղ էլ 1850 թվականին՝ 48 տարեկան հասակում կնքել է իր մականացուն։ Թաղվել է Վայդլինգում՝ Կալենբերգ սարի լանջին[13]։

Հիշատակ և մեծարանք խմբագրել

1854 թվականին հրատարակվել է Նիկոլաուս Լենաուի կյանքի պատմությանը նվիրված առաջին գիրքը, որի հեղինակը նրա ընկերն էր՝ Լյուդվիգ Ավգուստ Ֆրանկլը (Գերմաներեն): 1891-ին վերջինս լույս է ընծայել բանաստեղծի օրագրություններն ու նամակները։ Մինչ այդ՝ 1855 թվականին լույս էր տեսել Լենաուի ստեղծագործությունների քառահատոր ժողովածուն, որը կազմել էր Անաստազիուս Գրյունը։ Այդ նույն տարում Ֆերդինանդ Կյուռնբերգերը գրել է «Ամերիկայից հոգնածը» երգիծավեպը, որի գլխավոր հերոսի նախատիպ է հանդիսացել Լենաուն[14]։

Լենաուի ստեղծագործությունը ազդեցություն է գործել նշանավոր փիլիսոփաներ Կիերկեգորի ու Նիցշեի վրա. նրանք բարձր են գնահատել ավստրիացի բանաստեղծի պոեզիան։

Լենաուի պոեմների հիման վրա կինոռեժիսոր Մարսել Լ'Էրբիեն նկարահանել է «Դոն Ժուանն ու Ֆաուստը» գեղարվեստական կինոնկարը (1922)։ Բանաստեղծի կյանքի ուշագրավ դրվագներն արտացոլված են Պետեր Հերտլինգի «Նիմբշ» վեպում (1964)։

Լենաուի բանաստեղծությունների տեքստերի հիման վրա երգեր են գրել Ֆելիքս Մենդելսոնը, Ֆաննի Մենդելսոնը, Ռոբերտ Շումանը, Ֆերենց Լիստը, Հուգո Վոլֆը, Ռիխարդ Շտրաուսը, Առնոլդ Շյոնբերգը, Ալբան Բերգը, Անտոն Ռուբինշտեյնը, Նիկոլայ Մետները, Չարլզ Այվզը, Ռոբերտ Ֆրանցը և այլ կոմպոզիտորներ։

Նիկոլաուս Լենաուի անունով են կոչվել Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիեննայի մեկական փողոց ու զբոսայգի։ Տրանսիլվանյան այն գյուղը, որտեղ ծնվել է բանաստեղծը, 1926 թվականին վերանվանվել է՝ կոչվելով նրա պատվին։

Երկեր խմբագրել

  • Nächtliche Wanderung. 1830.
  • Die Heideschenke.
  • Winternacht. 1848.
  • Der Unbeständige. 1822.
  • Abschied. Lied eines Auswanderers. 1823.
  • Die drei Indianer. 1832.
  • Schilflieder. 1832
  • Polenlieder. 1835.
  • Faust. Ein Gedicht. 1836
  • Savonarola. 1837.
  • Stimme des Kindes. 1838.
  • In der Neujahrsnacht. 1840.
  • Die Drei. 1842.
  • Die Albigenser. 1842.
  • Waldlieder. 1843.
  • Blick in den Strom. 1844.
  • Eitel nichts! 1844.
  • Don Juan (Fragmento), 1844.
  • Der Postillion 1835.
  • Bitte. 1832.
  • Einsamkeit (Hast du schon je dich ganz allein gefunden).
  • An die Entfernte (Diese Rose pflück ich hier).
  • Cimbal und Harfe. ausgewählte Gedichte, Hans Maria Loew (Hrsg.), Bergland Verlag, Wien 1957.

Պատկերասրահ խմբագրել

  •  
    Լենաուի հայրենական տունը
  •  
    Բանաստեղծի դիմանկարը (հեղինակ՝ Ֆրիդրիխ ֆոն Ամերլինգ)
  •  
    Լենաուի «Ֆաուստ» պոեմի առաջին հրատարակության տիտղոսաթերթը
  •  
    Հուշարձանը Վիեննայում
  •  
    Հուշարձանը Նեկարի Էսլինգենում
  •  
    Ռումինական դրոշմանիշ՝ Լենաուի դիմանկարով. 1998 թ.
  •  
    Լենաուի շիրիմը Վայդլինգի գերեզմանատանը
  •  
    Ֆոն Շտրելենաու տոհմի զինանշանը (1820)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Рубинова Е. Я. Ленау // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 4. — С. 113—115.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Wurzbach D. C. v. Niembsch Edler von Strehlenau, Nikolaus (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 20. — S. 324.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 MKL1888:Verzeichnis der Mitarbeiter Niembsch von Strehlenau (գերմ.) // Meyers Konversations-Lexikon: Eine Encyklopädie des allgemeinen Wissens — 4 — L: Bibliographisches Institut, 1885.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Ленау Николаус // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Lenau, Nikolaus // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911.
  7. ↑ https://www.pfarre-weidling.at/uploads/friedhof/Friedhofsbuch.pdf
  8. ↑ Վիքիդարան — 2003.
  9. ↑ Lenau. // The Encyclopedia Americana. Vol. 17. New York - Chicago, 1951. P. 248.
  10. ↑ Spiegel on-line
  11. ↑ Encyclopedia of the Romantic Era, 1760-1850 de Christopher John Murray, ed. Taylor & Francis, 2004
  12. ↑ Lenau's Don Juan (1851) werd door Richard Strauss verwerkt in een symfonische compositie. Ook andere componisten als Othmar Schoeck en Anton Rubinstein zetten gedichten van Lenau op muziek.
  13. ↑ «Вена». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  14. ↑ George A. Mulfinger: Ferdinand Kürnberger’s Roman «Der Amerikamüde», dessen Quellen und Verhältnis zu Lenaus Amerikareise, Philadelphia 1903

Գրականություն խմբագրել

  • E. Castle (2 vols., 1900).
  • E. Castle, Lenau und die Familie Löwenthal (1906).
  • Ludwig August Frankl Ein Lenaus Biographie (1854, 2nd ed,, 1885).
  • L. A. Frankl, Lenaus Tagebuch und Briefe an Sophie Löwenthal (1891).
  • M. Koch, Krschner's Deutsche Nationalliteratur, vols. 154-155 (1888).
  • A. Marchand, Les Poètes lyriques de l'Autriche (1881).
  • L. Roustan, Lenau et son temps (1898).
  • A. Schlossar, Lenaus Briefe an die Familie Reinbeck (1896).
  • A. X. Schurz, Lenaus Leben, grosstenteils aus des Dichters eigenen Briefen (1855).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Գերմաներեն Վիքիդարանում կա այս հոդվածին վերաբերող բնօրինակ տեքստ:
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
 
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Նիկոլաուս Լենաու
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլաուս Լենաու» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 537)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլաուս_Լենաու&oldid=9756609» էջից