Անտոն Ռուբինշտեյն

Անտոն Ռուբինշտեյն
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անուն	ռուս.՝ Антон Рубинштейн
Ծնվել է	նոյեմբերի 16 (28), 1829[…]; Ofatinți, Baltsky Uyezd, Պոդոլսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 8 (20), 1894[…] (64 տարեկան); Պետերգոֆ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Տիխվինսկոե գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա, սիմֆոնիա և ռոմանտիզմ
Մասնագիտություն	classical composer, դաշնակահար, դիրիժոր, երաժշտագետ, երաժշտության ուսուցիչ, համալսարանի դասախոս և կոմպոզիտոր
Գործիքներ	դաշնամուր
Աշխատավայր	Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա
Պարգևներ	, , Թագավորական ֆիլհարմոնիկ ակադեմիայի ոսկե մեդալ (1876) և ակադեմիկոս
	Anton Rubinstein Վիքիպահեստում

Անտոն Գրիգորևիչ Ռուբինշտեյն (ռուս.՝ Анто́н Григо́рьевич Рубинште́йн, նոյեմբերի 16 (28), 1829^[1]^[2]^[3]^[…], Ofatinți, Baltsky Uyezd, Պոդոլսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2]^[4] - նոյեմբերի 8 (20), 1894^[1]^[2]^[3]^[…], Պետերգոֆ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1]^[5]), ռուս դաշնակահար, կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, երաժշտական հասարակական գործիչ։ Ծագումով՝ հրեա։ Ռուբինշտեյնը ռուսական դաշնամուրային կատարողական դպրոցի հիմնադիրն է։

Կենսագրություն խմբագրել

Դաշնամուր նվագել սովորել է մոր, ապա՝ Ա․ Ի․ Վիլլուանի մոտ։ Երաժշտական տեսական առարկաները՝ Բեռլինում, Զ․ Դենի մոտ։ 1840-1843 թվականներին համերգներ է տվել Եվրոպայի քաղաքներում։ 1844-1848 թվականներին ապրել է Բեռլինում և Վիեննայում, ծանոթացել է Ֆ․ Մենդելսոնի, Ֆ․ Լիստի հետ, որոնք նրա ոճի ձևավորման վրա թողել են որոշակի ազդեցություն։

Վերադառնալով Ռուսաստան՝ հանդես է եկել իբրև դաշնակահար և դիրիժոր, ծավալել հասարակական լայն գործունեություն։ Ռուբինշտեյնի նախաձեռնությամբ ու ղեկավարությամբ Պետերբուրգում հիմնվել են՝ Երգեցիկ ակադեմիան (1858), Ռուսական երաժշտական ընկերությունը (1859), Ռուսաստանի առաջին կոնսերվատորիան՝ Պետերբուրգում (1862), որի տնօրենն ու պրոֆեսորն էր 1862-1867 թթ. և 1887-1891 թթ.: Դասավանդել է դաշնամուր, ստեղծագործություն, գործիքավորում, ստեղծել և վարել դաշնամուրային երաժշտության պատմության դասընթացը (1887-1888), աշակերտներից էր Պ․ Ի․ Չայկովսկին։

1854-1858 թվականներին և 1872-1873 թվականներին հանդես է եկել Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, ձեռք բերել 19-րդ դարի 2-րդ կեսի խոշորագույն դաշնակահարի համբավ։ Մեծ հռչակ են ստացել Պատմական համերգները (1885-1886) Ռուսաստանում և Եվրոպայի խոշորագույն քաղաքներում․ 7 երեկոյի ընթացքում Ռուբինշտեյնը ցուցադրել է դաշնամուրային երաժշտության զարգացման ուղին՝ սկզբնավորումից մինչև ժամանակակից արևմտաեվրոպական և ռուսական կոմպոզիտորների երկերը։

Գրել է 17 օպերա՝ տարբեր ոճերով, կենցաղային՝ «Վաճառական Կալաշնիկովը» (1879), պատմահերոսական՝ «Կուլիկովյան ճակատամարտը» (1850), «Մակկավեյներ» (1874), պատմական՝ «Ներոն» (1876), կոմիկական՝ «Ավազակների մեջ» (1883), հոգևոր՝ «Սուլամիթ» (1883), «Մովսես» (1892), քնարական՝ «Ֆեռամորս» (1862), «Դև» (1871) և 2 օրատորիա «Դրախտ կորուսյալ», 1856 թ. ու «Բաբելոնյան աշտարակաշինություն», 1869 թ., 6 սիմֆոնիա, ծրագրային սիմֆոնիկ երկեր, դաշնամուրի 5 կոնցերտ, կամերային, գործիքային երկեր, ռոմանսներ։

Ռուբինշտեյնի երաժշտական լեզվի հիմքը քաղաքային երգն է։ Նա ռուսական դաշնամուրային կոնցերտի ու ռոմանտիկական մանրանվագի հիմքն է դրել, ստեղծել ռուսական առաջին բազմամաս սիմֆոնիան, առաջին երգիծական վոկալ շարը (Իվան Կռիլովի առակների տեքստերով)։ Լավագույն երկերից են դաշնամուրի 4-րդ կոնցերտը և մանրանվագները, մի շարք ռոմանսներ, որոնց թվում՝ «Գիշերը» և «Պարսկական երգեր» շարը (Միրզա Շաֆիի բանաստեղծությունների գերմանական թարգմանության հիման վրա)։

Ռուբինշտեյնի գլուխգործոցն է «Դև» օպերան (ըստ Միխայիլ Լերմոնտովի)։ Հայաստանում «Դև»-ը առաջին անգամ ներկայացվել է Գյումրիում, 1924 թվականի ամռանը՝ Շարա Տալյանի գլխավորած օպերա-օպերետային խմբի ուժերով։ 1946 թվականին և 1965 թվականին բեմադրվել է Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում։ Ռուբինշտեյնի գրական երկերից են՝ «Ինքնակենսագրական հուշեր։ 1829-1889» (1889), «Երաժշտությունը և նրա ներկայացուցիչները» (1891), «Մտքեր և աֆորիզմներ» (1904), «Քաղաքականություն և կրոն» (1906)։ Նրա նախաձեռնությամբ կազմակերպվել է Ռուբինշտեյնի անվան դաշնակահարների և կոմպոզիտորների միջազգային մրցույթ (1890, Պետերբուրգ)։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Н. С. Рубинштейн, Антон Григорьевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVII. — С. 203—205.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Э. Рубинштейн (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1904. — Т. 3. — С. 1143—1149.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Rubinstein, Anton Grigorovich // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 23. — P. 809—810.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Рубинштейн Антон Григорьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Գրականություն խմբագրել

Баренбойм Л․ А․, А․ Г․ Рубинштейн․ Жизнь, артистический путь, творчество, музыкально-общественная деятель ность, т․ 1 - 2, Л․, 1957 - 62․ Ա․ Բարսայան

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 11)։

[_e7c4de51622c7ebf-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Н. С. Рубинштейн, Антон Григорьевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVII. — С. 203—205.

[_0d4422ad4e426a15-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Э. Рубинштейн (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1904. — Т. 3. — С. 1143—1149.

[_f876ead5e3b8f99a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_c1f27c5e003f5632-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Rubinstein, Anton Grigorovich // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 23. — P. 809—810.

[_3f8dd0d8aeb5f953-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Рубинштейн Антон Григорьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]