Մասնակից:ElArs2003/Ավազարկղ
Անջրթող լիճ ցամաքի մաս է՝ կապեր չունեցող Գետի համակարգ և Համաշխարհային օվկիանոս:Գետային լողավազանը,գտնվում է այնպիսի միջավայրում,որն Անպիտան կամ փակ լողավազան է:Այսպիսի ավազանի ստորին մասը սովորաբար տանում է [[Անջրթի լիճ]] ` լիճը, չունենալով մակերևութային արտահոսք կամ ստորգետնյա ջրահավաք {ոչ АИ 2|այդպիսի լճերը հանդիսանում են աղի լիճ կամ աղ կամ նույնիսկ չորացած աղի ճահիճ ами.|25|02|2018}} Անջրթի տարածքի մեջ ընկած անձրևաջրերի պատճառով խոնավությունը կարող է լողավազանից թողնել միայն գոլորշիացման միջոցով:Առավել հաճախ անջրդի լճերը գտնվում են տափաստանի և կիսանապատային գոտիների անխափան տարածքներում,ինչպես նաև պարբերաբար բաշխված տարածքներում:Խոշորագույն խորտակվող տարածքները գտնվում Աֆրիկայում և Ասիայում.Ամբողջ շրջանի բոլոր տարածքների ընդհանուր թիվը կազմում է բոլոր հողերի մոտ 18%-ը:
Տարածում խմբագրել
Ներքին տարածքները կարող են գտնվել ցանկացած կլիմայում,սակայն նրանց մեծ մասը գտնվում է տաք անապատներում:Բարձր ջերրմաստիճան ունեցող շրջաններում ջրանցքները ստեղծում են աշխարհագրական խոչընդոտներ,որոնք անջատում են անխափան հիդրոլոգիական համակարգը:Կարելի է հավատալ,որ Սև ծովն այնպիսի մեկուսացված համակարգ էր,որը նախքան այն արգելափակում էր,և միջերկրական ծովը կոտրվել էր: Անջրթի շրջանները սովորաբար գտնվում են խորը մայրցամաքների ներսում:Նրանց սահմանները անցնում են լեռներով և այլ երկրաբանական օբեյկտներով,որոնք բաժանվում են օվկիանոսներից:Քանի որ ջուրը կարող է խուսափել գոլորշիացումից կամ փչանալուց,հանքանյութեր և այլ ապրանքները կուտակվում են անխռով տարածքներում,որի արդյունքում ջուրն աղի է դառնում,և ամբողջ ավազանը զգայուն է աղտոտման:Մայրաքաղաքի յուրաքանչյուր հատվածում անխորտակելի շրջանների քանակը տարբեր է և որոշվում է աշխարհագրական և կլիմայական պայմաններով:Ավստրալիայում չկապված շրջանները կազմում են ընդհանուր տարածքի 18%-ը,Հյուսիսային Ամերիկայում՝5%-ը:Ընդհանուր հողամասի մոտ 18%-ը պատկանոում է անջրթի տարածքներին,որոնցից ամենամեծը գտնվում է Ասիայում:.[1]
Խոշոր անջրթող լողավազանը և լիճ խմբագրել
Անտարկտիկա խմբագրել
Անկտակտիկայում անջրթող լճերը գտնվում են [Մակ մյորդի օլինը|Մակ Մյորդի չոր անապատը]] և շրջանիՎիկտորիաերկրում:
- Դոն Ժուանի լիճը և Ռայտայի արահետը սնվում է ժայռային սառցադաշտից ստորերկրյա ջրով,չի սառեցնում
- Վանդա լիճ-ը ամբողջ տարվա ընթացքում ծածկված է սառույցով,ինչը թույլ է տալիս Օնիկս գետը(ամենաերկար գետը Անտարկտիդայում),որը լցվում է լիճը.Լիճը հյուսիսային է և (աղի) և ունի 70մ խորություն:
- Բոնիի լիճը և Տայլոր հովտում ամբողջ տարվա ընթացքում ծածկված է սառույցով և սնվում է սառցադաշտային ջրերով:Դրա եզակի սառցադաշտային պատմությունը հանգեցրել է ստրատիզացմանը, աղի ջուրը գտնվում է ներքեւի մասում, քաղցրահամ ջուրը `մակերեսին:
- Խոարի լիճը Թեյլորի հովտում `ամենափոքրը, չոր հովիտների բոլոր լճերը, որոնք հիմնականում կերակրում են սառցադաշտում Կանադա: . Լիճը ծածկված է սառույարեւմտյանով, որը ամռան շրջանում հալեցնում է, ջուրով [մաքուր] ձեւավորելով
- ֆրիկսելի լիճը գտնվում է Թեյլորի հովտում [[Ռոսսի ծովափի]] Ռոս ծովի] մոտ:Լիճը ծածկված է սառույցով և շատ հալված ջուր է լվանում մոտ 6 շաբաթվա ընթացքում:Լճի աղիությունը աճում է խորքից:
Ասիա խմբագրել
[[Պատկեր:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|Կասպից ծով`հսկա փակ լողավազան]]
- Կենտրոնական Ասիական Փակ լողավազանը `տարածքում գտնվող երեք լողավազանից ամենամեծն է Մոնղոլիա:
- Կասպից ծով — ամենամեծ երկիր փակ ջրվեժ. Արեւելյան Եվրոպայի ավազանի մեծ մասը Վոլգա նույնպես պատկանում է այդ լողավազանին
- [Արալ ծով],որի վտակները օգտագործվել են արդյունաբերական նպատակներով, ինչը հանգեցրեց Արալ ծովի մակարդակի նվազմանը| ծովը զգալիորեն չորանում է: էկոլոգիական աղետ հասարակության ուշադրությունը գրավել է ջրահեռացման լողավազանը.
- [[Բալխաշ լիճը]] Ղազաղստան
- Լճերի համակագը Ալակոլի, որի մեջ մտնում է լճեր Սասիկոլը, ժալանշքքոլը և ՈՒզալի լիճ արևելյան մասում Բալխաշ Ալեքոլի ավազանը մոտակայքում Ջուն Գեյթը:
- Լճի ավազանը Թենգիզի արեվմտյան մասում Ղազախի ցածր լեռները|Սարի-Արկա:Որոշ տարիների ընթացքում հոսքի մի մասը թափվում է [[Իշիմ (գետ)], այսինքն, ներքին անխափան ավազանը մասամբ կապված է ավազանի հետ Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս:
- լճեր Իսիկ-Կուլ եվ Չատիլ-Քուլ Ղրղստանում:
- Սիստանյան ավազանը, տեղակայված է Իրանի եվ Աֆխանստանի տարածքում.
- Կաշգարյան հարթավայր(պատմական լճի ավազանը Լոբնոր), գտնվում է հեռավոր արեվելքում Չինաստան:
- Ցայդամի հարթավայր, Ցինհայի մարզում, Չինաստան-ի արեվմուտքում
- Լճի ավազան Կուկունոր,Ցինհայ-ի մարզում Չինաստան-ի արեվմուտքում:
- Ջունգարական հարթավայր եվ Սինզան-Ույգուրի Ինքնավար Մարզի|Արտվտլյան Թուրքմենստանը, որի կենտրոնը Էբի-Նուր լիճն է:
- Էբի-Նուր, գտնվում է Մոնղոլիայում եվ Ռուսաստան հանրապետություն Տիվայի Հանրապետություն:
- Մեռյալ ծով-ը ամենացածր կետն է երկրի երեսին, նաև ջրի ամենաաղի կետերից մեկը գտնվում է Իսրայել-ի և Հորդանան-ի միջև:
- Վանա լիճ-ը, գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհ-ի արևելյան մասում Թուրքիա-ում
- Սամբամբը լիճը և Ռաջաստան-ը հյուսիս-արևմտյան մասը Հնդկաստան-ի անջրթի լիճ է:
- Սարիխամիշի լիճը անապատի հյուսիսային հատվածի Կարակումներ, Թուրքիա-ի և Ուզբեկստան-ի սահմանը, որի արդյունքում Ամուդարյա (գետ) հոսքի մի հատվածը թափվել է Սարիխամիշի խոռոշի մեջ
- Մար-Կյուելը գտնվում է հեռավոր արևմուտքում,տեղակայված է Այանո-Մայսկի շրջան Խաբարովսկի երկրամաս:
Ավստրալիա խմբագրել
Ավստրալիան տարբերվում է չոր կլիմայով,այդ պատճառով նրա տարածքում գտնվում են անջրթի ավազաններ
- Էյր լիճը ամենամեծ ավազան է,նրա մեջ մտնում է Ֆրոմ լիճը
- Տորենս լիճը , գտնվում է Խրեբետի ավազանում Ավստիալիայի նահանգում.
- Կորանգայի լիճը —բարձր աղիությամ հրաբխային լիճը գտնվում է [Վիկտորիայում,Ավստրալիայում].
- Ջորջ լիճը,շուտ խառնվել է Մյուրեյ-Դարլինգ ավազանին.
Աֆրիկա խմբագրել
- Տուրկանայի լիճը Կենիայում
- Օկավանջո Դելտա` ներքին անապատ Դելտա Կալահարի, Բոտսվանա
- նԳԱՄԻ ԼԻՃԸ Բոստավանայում.
- Չադի լիճը, որը գտնվում է Չադի և Կամերունի հանրապետությունների միջև. սնվում է Շարի և Լոգոնի լճերով.
- Սոլոնչալ էտոշանը, գտնվում է Էտոշա հանրապետության հրապարակում, Նամիբիայում.
- խոռոչը [[Կատարայում]] և [[Եգիպտոս]]ում.
- Շոտ-մելգիրի լիճը Ալժիրում.
- Չիլվյի լիճը Մալավիու.
- Աֆար խոռոչըԷրիտրեայում, էՖԻՊՈԱՅՈՒՄ Ջիբուտիյում.
Եվրոպա խմբագրել
- լիճՆոյզիդլերզի [Ավստրալիայում] Վենգրիայում.
- լիճ Տրազիմենո Իտալիայում
- լիՃ վալենցիա Վենգրիայում
- լիճ Պրեսպագտնվում է Ալբանիայի, Գրեցիայի հանրապետությունում և Մակեդոնիայում
Բոլոր այս լճերը հոսում են,բայց արհեստականորեն, Գիտոգրաֆիայի ալիքներով կամ նոր երեվույթով .
Հյուսիսային Ամերիկա խմբագրել
- Մեքսիկայի հովիտը - նախնադարյան Կոլումբիայի ժամանակներում հովիտը ծածկված էր հինգ լիճով, ներառյալլիճ Տեսկոկո Լիճ Շոչիմիլկո լիճ Չալկո— .
- Կրեյտեր լիճը Օրեգենում.
- Մեծ լողավազանը Հյուսիսային Ամերիկա ամենամեծ խորտակիչ տարածաշրջանն է, որը ներառում է :
- Բլակ-Ռոկ անապատը
- Մահվան հովիտ
- Ամենամեծ աղի լիճը
- Սեվեր լիճըՅուտա քաղաքում
- Պրիմիդ լիճը Նեվադայում
- Մոնո լիճը Կալիֆոռնիայում
- Գուզմանի ավազանը,գտնվում էԱՄՆ-ի հարավում և Մեքսիկայի հյուսիսում
- Բոլսոն-դե-Մապի,գտնվում էՄեքսիկայի հյուսիսում
- Ատիտլան լիճը Գւատմելայի բարձրավանդակում
Հարավային Ամերիկա խմբագրել
Կոյպասկա աղի լիճը և ՈՒյունի աղի լիճը ,Բոլոր երեք օբեյկտները գտնվում են Ալտիպալանում
- Ալտիպալա ավազանը՝ աշխարհի ամենաբարձր և ամենամեծ ավազան է .
- Վալեսիյա լիճը, երկրորդն է Վենեսուելայում.
- Սալար-դե-Ատաքամա, գտնվում է Ատակամա,Չիլի անապատում
Հնագույն խմբագրել
Երկրի ամենավաղ անջրթող տարածքներից որոշները
- Սև ծովը նախքան Միջերկրական ծովի հետ կապվելը.
- Միջերկրական ծովը և իր բոլոր վտակները Մոսինյան դարաշրջանում Միոցեն, երբ Միջերկրական ծովը մասամբ գոլորշոացել է (մոտավորապես 6մլն տարի առաջ).
- Լախոտանան արևմտյան միացյալ նահանգներում.
- Էբրո և Դուերո ավազանները, Նեոգենի ժամանակ ոռոգում էին Իսպանիան
- Բոնևիլ լիճը Յուտա նահանգում.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Անջրթող լիճ՝ Սովետական հանրագիտարանի հոդված
- Endorheic Lakes: Waterbodies That Don’t Flow to the Sea(անգլ.)