Հակոբ Առաքելյան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հակոբ Առաքելյան (այլ կիրառումներ)- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Առաքելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Հակոբ Բարսեղի Առաքելյան կամ Հակոբ Վասիլի Առաքելյան (հոկտեմբերի 9, 1894[1][2], Կրասնոդար, Կուբանի մարզ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[2] - նոյեմբերի 11, 1977[1][2], Բուլոն Բիյանկուր), հայազգի ֆրանսիացի դիմահարդար։
| Հակոբ Առաքելյան ֆր.՝ Hagop Arakelian | |
|---|---|
 Հակոբ Առաքելյանը դերասան Ժան Մարեին «Գեղեցկուհին և հրեշը» ֆիլմի համար դիմահարդարելիս | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 9, 1894[1][2] |
| Ծննդավայր | Կրասնոդար, Կուբանի մարզ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[2] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 11, 1977[1][2] (83 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բուլոն Բիյանկուր |
| Գերեզման | Պիեռ-Գրենյե պողոտայի գերեզմանատուն[3] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  Ֆրանսիա |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Օդեսայի ռազմական ուսումնարան (1916)[2] |
| Մասնագիտություն | դիմահարդար |
 Hagop Arakelian Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելՀակոբ Առաքելյանը ծնվել է 1894 թհվականի ոկտեմբերի 9-ին Ռուսաստանի Եկատերինոդար (այժմ՝ Կրասնոդար) քաղաքում։
1916 թվականին ավարտել է Օդեսայի զինվորական դպրոցը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Սալոնիկի ճակատում հետևակային գնդի լեյտենանտ է եղել[4]։ 1916-1918 թվականներին հայկական բանակի սպա է եղել։
1921 թվականից հաստատվել է Փարիզում։ 1921-1922 թվականներին ծառայել է Ֆրանսիայի ալպերի հետևակային գնդում։ 1939-1945 թվականներին որպես օտարերկրյա լեգիոնի լեյտենանտ՝ Ֆրանսիական բանակում ստացել է կապիտանի կոչում։
Մահացել է 1977 թվականի նոյեմբերի 11-ին, Փարիզում։ Թաղված է Փարիզի արվարձանում գտնվող Բուլոն Բիլանկուրի կամ Բուլոնի (Boulogne-Billancourt) նոր գերեզմանատանը։
Լրագրող և հասարակական գործիչ
խմբագրել- 1910-1930 թվականներին եղել է սպորտային լրագրող։
- 1917 թվականին մասնակցել է Փարիզում ռուս էմիգրանտ ֆուտբոլիստների ասոցիացիայի հիմնադրմանը։
- 1922 թվականից Ռուսական սպորտային ընկերության (РСО – Российское спортивное общество) քարտուղարն է եղել։ «Պոսլեդնիե նովոստի» («Последние новости»–վերջին նորություններ) նորությունների թողարկման սպորտային բաժինն է վարել։ Համագործակցել է «Ռուսկայա միսլ» («Русская мысль» – ռուսական միտք) թերթի հետ։
- 1955 թվականին Փարիզում ղեկավարել է Հակոբ Գյուրջյանի ստեղծած Լև Տոլստոյի հուշարձանի բացման արարողությունը։
Դիմահարդար
խմբագրելՓարիզում հաճախել է Արվեստների և արհեստների դպրոցների կուրսեր, աշակերտել է հայ դերասան Ա. Շահխաթունուն, որի ղեկավարությամբ տիրապետել է դիմահարդարման արվեստին։
- Սկսած 1930 թվականից կինոյի դիմահարդար է աշխատել (ավելի քան 150 ֆիլմերում)։
- 1946 թվականին Փարիզի Բարձրագույն կինեմատոգրաֆիական դպրոցին առընթեր բացել է դիմահարդարման արվեստանոց, որի տնօրենն է եղել։
- 1938 թվականին ընտրվել է Փարիզի Կինեմատոգրաֆիայի դիմահարդարների ակումբի քարտուղար, Կինոյի հեղինակների և տեխնիկների միավորման անդամ։
Դիմահարդարել է 300-ից ավելի հայ և այլազգի դերասանների, այդ թվում՝ Շ. Ազնավուրին, Մ. Մորգանին, Ժ. Մարեին, Լ. Օլիվիեին։ Դիմահարդարել է Բ. Բարդոյին «Եվ Աստված ստեղծեց կնոջը» ֆիլմում (Et Dieu… créa la femme), որը ճանաչում բերեց դերասանուհուն։ Ժ. Կոկտոյի «Գեղեցկուհին և հրեշը»[5] («La belle et la bête» 1946) ֆիլմում գլխավոր հերոսը ներկայացնող Ժան Մարեի հրեշի դիմակի հեղինակն է եղել։
Առաքելյանը դասավանդել է Փարիզի Գեղեցկության ակադեմիայում։ Դասախոսություններով հանդես է եկել ԽՍՀՄ-ում (Մոսկվա, Լենինգրադ, Երևան), Իտալիայում, Իսպանիայում, Ռումինիայում, Հարավսլավիայում և այլուր։ 1959 թվականին Առաքելյանի և ֆրանսահայ մշակութային միության գործիչ Ա. Դարբինյանի ջանքերով Երևան են փոխադրվել քանդակագործ Հ. Գյուրջյանի 507 աշխատանքները։
Ընտանիք
խմբագրելԿինը՝ Առաքելյան Տատյանա Ռոբերտովնան, օրիորդական ազգանունը Էրիքսոն։ Առաջին ամուսնությամբ եղել է Հակոբ Գյուրջյանի (1881-1948 թթ.) կինը, կրել է ամուսնու ազգանունը։ Նրա մահից հետո Տատյանան ամուսնացել է Հակոբ Առաքելյանի հետ և վերցրել է Առաքելյան ազգանունը։ Զբաղվել է բարեգործությամբ։ 1958 թվականին Երևանում գտնվող Հայաստանի ազգային պատկերասրահին է փոխանցել Հակոբ Գյուրջյանի 400 աշխատանքներ։
Կոչումներ և պարգևներ
խմբագրել- Նախկին կոմբատանտների (գումարտակի հրամանատար) հայ սպաների միության անդամ, ընտրվել է ղեկավար
- Ֆրանսիական բանակի նախկին կոմբատանտների սպաների միության հիմնադիրներից մեկն է եղել, գլխավոր քարտուղարը (1947), նախագահը (1967) (á titre etranger)
- Հայկական եկեղեցական խորհրդի անդամ։
Պարգևատրվել է.
- «1914-1918 կամավոր կոմբատանտ» խաչով (1952)
- Բրազիլական շքանշանով (1956)
- «Կամավորի վաստակներ» խաչով (1959)
- Պատվավոր Լեգեոնի շքանշանով հասարակական գործունեության և կինեմատոգրաֆիայում ներդրումնրի համար (1960 и 1973)
- Սպայական խաչ «Միջմիութենական վաստակի համար» (1966)
- Արվեստների և գրականության շքանշան (1975)[4]
Ֆիլմերի դիմահարդար
խմբագրել- 1964 Ռոբերտ Դերի և Պիեռ Չեռնիա (Չեռնյակովսկի) «Գնացեք Ֆրանսիա» (Robert Dhéry, Pierre Tchernia, «Allez France!», անգլ.՝ The Counterfeit Constable)
- 1964 Անն Դասթրիի «Ավրելիա» (ֆր. Anne Dastrée, «Aurélia»(film))
- 1961 Կառլո Լյուդովիկո Բրագագլիայի և Վիտորիո Կոտաֆավիի «Հռոմի ամազոնուհիները» (ֆր. Carlo Ludovico Bragaglia, Vittorio Cottafavi, «Le vergini di Roma», անգլ.՝ «Amazons of Rome»)
- 1960 Աբել Հանսի «Աուստերլից» կամ «Աուստերլիցի ճակատամարտը» (ֆր. «Austerlitz», անգլ.՝ «The Battle of Austerlitz»)
- 1959 Կուրտ Ֆրյուի «Օդեոն սրճարան» (Kurt Früh «Café Odeon» )
- 1958 Գերդ Օսվալդի «Փարիզյան արձակուրդներ» (ֆր. Gerd Oswald, «À Paris tous les deux», անգլ.՝ «Paris Holiday»)
- 1956 Ռոժե Վադիմի «...Եվ Աստված ստեղծեց կնոջը» (ֆր. Roger Vadim «Et Dieu... créa la femme», անգլ.՝ ...And God Created Woman)
- 1955 Ջորջ Լակոմբի «Փողոցի լույսը» (Georges Lacombe, «La lumière d'en face», անգլ.՝ The Light Across the Street)
- 1955 Սաշա Գիտրիի «Նապոլեոն» (ֆր. Sacha Guitry, Napoléon (film, 1955), Napoleon)
- 1955 Իվ Ալեգրեի «Օազիս» (ֆր. Yves Allégret, «Oasis»)
- 1954 Ժան Դելանուայի «Մոլուցք» (ֆր. Jean Delannoy, «Obsession» (film, 1954))
- 1953 Անդրե Հանիբել «Երեք հրացանակիրներ» (ֆր. André Hunebelle, «Les 3 Mousquetaires», անգլ.՝ The Three Musketeers)
- 1953 Ջին Սթելլիի «Գիշերը մերն է» (ֆր. Jean Stelli, «La nuit est à nous», անգլ.՝ The Night Is Ours)
- 1952 Անդրե Հանիբելի «Ամուսինս հիասքանչ է» (ֆր. André Hunebelle, «Mon mari est merveilleux», անգլ.՝ «My Husband Is Marvelous»)
- 1952 Պաուլ Պավիոտի «Տորտիկոլան ընդդեմ Ֆրանկենսբերգի» (ֆր. Paul Paviot, «Torticola contre Frankensberg»)
- 1952 Անդրե Բարսակի «Կարմիր վարագույր» (ֆր. André Barsacq, «Le rideau rouge», անգլ.՝ «Crimson Curtain»)
- 1952 Պիեռ Կարդինալի «Կազբահի կենտրոնում» (Pierre Cardinal, «Au coeur de la Casbah», անգլ.՝ «Heart of the Casbah»)
- 1952 Գայ Լաքորթի «Հաղթանդամ Բաթինիոլը» (ֆր. Guy Lacourt, «Le costaud des Batignolles»)
- 1951 Ժան Գրեմիլոնի «Տարօրինակ տիկին իքսը» (ֆր. Jean Grémillon, «L'étrange Mme X», անգլ.՝ «The Strange Madame X»)
- 1950 «Սպանություններ» (ֆր. Richard Pottier, «Meurtres», անգլ.՝ «Three Sinners»)
- 1950 Ժան–Պիեռ Մելվիլի «Անտանելի երեխաներ» (ֆր. Jean-Pierre Melville, «Les enfants terribles»)
- 1949 Ջին–Պաուլ Պաուլինի «Անհայտ 13–րդը» (ֆր. Jean-Paul Paulin, «L'inconnue n° 13»)
- 1949 Ժան Գրեմիլոնի «Սպիտակ ոտքեր» (ֆր. Jean Grémillon, «Pattes blanches»)
- 1949 Էմիլ–Էդվին Ռեիներթի «Խելահեղություն» (ֆր. Emil-Edwin Reinert, «Fandango»)
- 1948 Մարսել Աբոուլքերի «Փիեդս Նիկելեսի արկածները» (ֆր. Marcel Aboulker, «Les aventures des Pieds-Nickelés»)
- 1947 Ջին Ֆաուրեզի «Հակահետաքննություն» (ֆր. Jean Faurez, «Counter Investigation»)
- 1946 թ. Մարսել Կառնեի «Գիշերվա դարպասները» (ֆր. Marcel Carné, «Gates of the Night»)
- 1946 թ. Ժան Կոկտոյի «Գեղեցկուհին և հրեշը» (ֆր. Jean Cocteau, «La Belle et la Bête», անգլ.՝ Beauty and the Beast)
- 1943 Ջին Սթելլիի «Սպիտակ վալս» (Jean Stelli, «La valse blanche»)
- 1943 Լեո Ջոանոնի «Լուկրեցիուս» (ֆր. Léo Joannon, «Lucrèce»)
- 1943 Պաուլ Մեսնիերի «Սիրուց խելագարվածը» (ֆր. Paul Mesnier, «Fou d'amour»)
- 1943 Ժյուլեն Դյուվիվեի «Անմահ Ֆրանսիան» (ֆր. Julien Duvivier, «Immortal France»)
- 1943 Լեոն Մաթհոթի «Անանուն մարդը» (ֆր. Léon Mathot, «L'homme sans nom»)
- 1943 Մարսել դը Հերբիերի «Մեծապատիվ Քեթրինը» (ֆր. Marcel L'Herbier, «L'honorable Catherine»)
- 1942 Ջին Սթելլիի «Կապույտ քողը» (ֆր. Jean Stelli, «Le Voile bleu», անգլ.՝ The Blue Veil)
- 1942 Մառկ Ալեգրեի «Առլեզիանուհին» (ֆր. Marc Allégret, «L'arlésienne»)
- 1942 Ժակ դը Բաղունսելիի «Չար դքսուհին» (ֆր. Jacques de Baroncelli, «Wicked Duchess»)
- 1940 Մաքս Օֆյուլսի «Մայերլինգից Սարաևո» (ֆր. Max Ophüls, «De Mayerling à Sarajevo», անգլ.՝ «Sarajevo»)
- 1940 Լիո Ժոանոնի «Էմիգրանտներ» (ֆր. Léo Joannonmakeup, «The Emigrant»)
- 1939 Մաքս Օֆյուլսի «Վաղը չկա» (ֆր. Max Ophüls, «There's No Tomorrow»)
- 1938 Ջին Բոյերի «Կրծքի ջերմությունը» (ֆր. Jean Boyer, «La chaleur du sein», անգլ.՝ Mother Love)
- 1938 Պիեռ Կոլոմբիերի «Տրիքոշեն և Կակուլեն» (Pierre Colombier, «Tricoche et Cacolet»)
- 1938 Պիեռ Քեռոն «Կպչուն կանայք» (ֆր. Pierre Caron, «Les femmes collantes»)
- 1938 Աբել Հանսի «Գող կանայք» (Abel Gance, «Le voleur de femmes», անգլ.՝ The Woman Thief)
- 1938 Պիեռ Շենալի «Լաֆարժի գործը» (Pierre Chenal, «L'affaire Lafarge», անգլ.՝ The Lafarge Case)
- 1938 Պիեռ Քեռոնի «Ջետլմենը ժամը 5–ին» ( Pierre Caron, «Le monsieur de 5 heures»)
- 1938 Աբել Հանսի «Ես մեղադրում եմ» (ֆր. Abel Gance, «J'accuse!», անգլ.՝ I Accuse)
- 1938 Ժան Էփշտայնի «Կինը աշխարհի վերջի ժամանակ» (ֆր. Jean Epstein, «La femme du bout du monde»)
- 1937 Մարսել դը Հերբիերի «Խաբեություն» (ֆր. Marcel L'Herbier, «Forfaiture» անգլ.՝ The Cheat)
- 1937 Քրիստիան–Ժակի «Մի գիշեր Վենետիկում» (ֆր. Christian-Jaque, «À Venise, une nuit»)
- 1937 Լեո Ջոանոնի «Մարդն առանց սրտի» (ֆր. Léo Joannon, «L'homme sans coeur»)
- 1937 Քրիստիան–Ժակի «Դիմացի տունը» (ֆր. Christian-Jaque, «La maison d'en face», անգլ.՝ «The House Across the Street»)
- 1935 Ռենե Սթիի «Ջոկատի երեխան» (ֆր. René Sti, «Le bébé de l'escadron»)
- 1935 Ջոն Բեռնարդ–Դերոսնեի «Մադամ Անգոթի դուստրը» (Jean Bernard-Derosne «La fille de Madame Angot»)[6]
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article1682
- ↑ 4,0 4,1 Культурный центр Дом-музей Марины Цветаевой
- ↑ (չաշխատող հղում)|Գեղեցկուհին և հրեշը (ֆիլմ 1946) Տեսարաններ ֆիլմի դիմահարդարման աշխատանքներից
- ↑ Hagop Arakelian
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հակոբ Առաքելյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 534)։ 
|