Վիքիպեդիա

Թեյտարո Սուզուկի

ճապոնացի բուդդայագետ, փիլիսոփա, հոգեբան

Թեյտարո Սուզուկի (ճապ.՝ 鈴木 貞太郎, (հոկտեմբերի 18, 1870(1870-10-18)[1], Hondamachi, Իսիկավա (պրեֆեկտուրա), Ճապոնիա - հուլիսի 12, 1966(1966-07-12)[2][1][3][…], Akashichō, Թյուո, Տոկիո, Ճապոնիա)), ճապոնացի բուդդայագետ[4], փիլիսոփա, հոգեբան։ Զեն բուդդիզմի առաջատար տարածողներից մեկը։ Կիոտոյի Օտանի համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր։ Ճապոնիայի գիտությունների ակադեմիայի և Ադյարիի աստվածաբանական ընկերության անդամ։

Թեյտարո Սուզուկի
ճապ.՝ 鈴木 大拙
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 18, 1870(1870-10-18)[1]
ԾննդավայրHondamachi, Իսիկավա (պրեֆեկտուրա), Ճապոնիա
Մահացել էհուլիսի 12, 1966(1966-07-12)[2][1][3][…] (95 տարեկան)
Մահվան վայրAkashichō, Թյուո, Տոկիո, Ճապոնիա
ԳերեզմանTōkei-ji
Քաղաքացիություն Ճապոնիա
ԿրոնRinzai school?
ԿրթությունՏոկիոյի համալսարան
Գիտական աստիճանDoctor of Letters?
ԵրկերAwakening of Faith in the Mahayana?
Մասնագիտությունթարգմանիչ, փիլիսոփա, համալսարանի դասախոս, հոգեբան և գրող
ԱշխատավայրՏոկիոյի կայսերական համալսարան, Ōtani University?, Gakushūin?, Կոլումբիայի համալսարան և Matsugaoka Bunko?
ԱմուսինBeatrice Erskine Lane Suzuki?
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՃապոնական ակադեմիա
 Daisetsu Teitarō Suzuki Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

1892 թվականին ավարտել է Տոկիոյի համալսարանի բանասիրության ֆակուլտետը։

Երիտասարդության տարիներին նա եղել է Էնգակու-ջիում գտնվող Կամակուրայի մեծ վանք Ռինդզայ-սյու զեն դպրոցի աշխարհիկ աշակերտ։ Այդ ժամանակահատվածում Սուզուկին ուսուցչից ստացել է Դայսեցու անունը։ Երբ մի անգամ հարցրել են, թե ինչ է նշանակում այդ անունը, Սուզուկին պատասխանել է. Ումբերտո Էկոն նման պատասխանը կապել է զենի «անմահացած հումորի» ավանդույթի հետ, որտեղ մեկ զենի ուսուցիչ կարող էր հեշտությամբ մյուս ուսուցչին անվանել «հին պարկով լցված բրինձ» և նշել, որ Դայսեցուի անունը իրականում նշանակում էր «մեծ պարզություն»[5]։

Կրթություն ստանալուց հետո 1909-1920 թվականներին դասավանդել է Գակուսուինի համալսարանում և Տոկիոյի կայսերական համալսարանում։ 1921 թվականից քսան տարի դասավանդել է Օտանիի համալսարանում, որտեղ ստացել է պրոֆեսորի կոչում։ 1936 թվականին որպես փոխանակման դասախոս այցելել է Մեծ Բրիտանիա, որտեղ դասախոսություններ է կարդացել բուդդիզմի մասին։ Երկար ժամանակ ապրել է ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում, բուդդայականության մասին դասախոսություններ է կարդացել Կոլումբիայի, Հարվարդի և շատ այլ համալսարաններում և քոլեջներում։

1940-ական թվականներին Զեն-բուդդիզմի վերաբերյալ սեմինարներ է անցկացրել Կոլումբիայի համալսարանում, որտեղ ծանոթացել է Կարեն Հորնիի և Էրիխ Ֆրոմմի հետ, ինչը թույլ է տվել հետագայում նրանց հետ պահպանել մասնագիտական հարաբերություններ։ Այս համագործակցության շնորհիվ 1951 թվականին Զեն բուդդիզմի հետ ծանոթանալու համար Հորնին այցելել է Ճապոնիա, իսկ Ֆրոմը 1957 թվականին Կուերնավակի իր տանը կազմակերպել է հատուկ սեմինար զեն բուդդիզմի և հոգեվերլուծության վերաբերյալ։ Սեմինարը անցկացվել է Սուզուկիի և Ֆրոմի ղեկավարությամբ։ Սեմինարի նյութերի հիման վրա հրատարակվել է նրանց համատեղ գիրքը՝ «Զեն բուդդիզմ և հոգեվերլուծություն» (1960 թվական, Ռ. Դե Մարտինո)[6]։

1950-1958 թվականներին դասախոսություններ է կարդացել և զբաղվել է ուսուցչական գործունեությամբ ԱՄՆ համալսարաններում[6]։ Ռոբերտ Էլլվուդը նշել է, որ այդ ժամանակաշրջանում զենի նկատմամբ ինտենսիվ ինտելեկտուալ հետաքրքրությունը կարող է հիմնականում բացատրվել նրա ակտիվությամբ և նախկին աշխատանքների պահպանվող ազդեցությամբ[6]։

Ամուսնացած է եղել Ռեդկլիֆֆի քոլեջի շրջանավարտ և աստվածաբան Բեատրիս Էրսկին Լեյնի հետ, ով բազմաթիվ կապեր է ունեցել ԱՄՆ-ում և Ճապոնիայում բահայական հետևորդների հետ, ավելի ուշ Սուզուկին անդամակցել է Ադյարի աստվածաբանական հասարակությանը և դարձել ակտիվ աստվածաբան[7][8][9]։

Գիտական գործունեություն խմբագրել

Սուզուկին ուսումնասիրել, տարածել և քարոզել է այսպես կոչված «անմոնաստրիական զեն-բուդդիզմը» և ամեն կերպ ձգտել է մոտեցնել արևմտյան և արևելյան փիլիսոփայությունը և հոգեբանությունը։ Նրա մի շարք աշխատանքներ նվիրված են մահայան բուդդիզմի ընդհանուր խնդիրներին, Չինաստանում բուդդիզմի կրոնական պրակտիկայի և ուսմունքների ձևավորմանը։ Սուզուկին հատուկ ուշադրություն է դարձրել Հեռավոր Արևելքի մշակույթի երևույթների հարմարեցման խնդիրներին։

Նրա վաստակը նրանում է, որ նա արևմտյան ընթերցողին առաջարկել է զեն բուդդիզմի կրոնական-փիլիսոփայական, էթիկական և գեղագիտական ուսմունքների իր մեկնաբանությունը։ Սուզուկիի աշխատություններում նշվում է այդ դպրոցի տեղը մահայան բուդդայականության մեջ և Հեռավոր Արևելքի այլ ուսմունքներում և ընդհանրապես Հեռավոր Արևելքի մշակույթում։ Նրա աշխատանքները կարևոր դեր են խաղացել Արևելքի և Արևմուտքի մշակույթների մոտեցման գործընթացում։

Սուզուկիի զեն բուդդիզմի գաղափարներով հետաքրքրվել են Կարլ Յունգը և շատ ուրիշներ։

Էմանուել Սվեդենբորգի 4 աշխատություններ թարգմանել է ճապոներեն։ Եղել է բրիտանացի գիտնական-ճապոնագետ Ռեգինալդ Բլայքի մենթորը։

Հայացքներ խմբագրել

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Սուզուկին քննադատել է կոկուտայի (Ազգի մարմինը) գաղափարը, հատկապես հայրենասիրության հետ կապված ճապոնական ոգու գաղափարը, ինչպես նաև կայսրության փառքի համար ինքնազոհման հետ կապված ռազմականության գաղափարը։ Այդ գաղափարները այդ ժամանակ աջակցում էին որոշ ճապոնացի զեն վարպետներ։ Սուզուկին նշում էր, որ «Մեր կյանքի անխոհեմ և անիմաստ զոհաբերությունը որպես զեն ընդունելը նշանակում է ամեն ինչ շփոթել։ Զենն ընդհանրապես երբեք չի սովորեցնում որևէ մեկին հրաժարվել իր կյանքից»[10]։

Մրցանակներ և կոչումներ խմբագրել

  • 1949 թվականին պարգևատրվել է մեդալով մշակույթի ոլորտում իր գործունեության համար և դարձել Ճապոնիայի ակադեմիայի անդամ[11]։
  • 1951 թվականին ստացել է «Մշակույթի վաստակավոր գործիչ» կոչում։
  • 1954 թվականին ստացել է Ասահի մրցանակը արտասահմանում ճապոնական մշակույթի ակտիվ քարոզչության համար։
  • Կիոտոյի Օտանի համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր։

Արձագանքներ խմբագրել

Ե. Գ. Բալագուշկինը նշել է, որ Սուզուկին մեծագույն դեր է խաղացել Զեն բուդդիզմի գաղափարների տարածման գործում Արևմուտքում և առաջին հերթին ԱՄՆ-ում։ Նա նաև նշում է, որ Սուզուկին, ըստ Ռ. Էլվուդան անգլերենով գրքերի և էսսեների գրեթե անվերջ շարք է ստեղծել զենի մասին, և որ առանց նրա՝ արևմտյան ժենի նորաձևությունը կմնա գրեթե անհասկանալի։ Բացի այդ, Բալագուշկինը ուշադրություն է դարձնում այն փաստին, որ Դ. Թ. Սուզուկին, իր աշակերտի և հետևորդ Ալան Ուոթսի հետ, ով «արևմուտքում երկրորդ ամենակարևոր զեն քարոզիչն էր», «ուղղակի ազդեցություն է ունեցել Բիթ սերնդի հոգևոր առաջնորդների վրա՝ Կալիֆորնիայի գրական բոհեմիայի նշանավոր ներկայացուցիչների վրա Գ. Սնայդեր, Ա. Գինզբերգ, Ջ. Քերուակ[12]։

Բրիտանական «Թայմս» լրագրում տպագրված դամբանականում նշել է[13].

«Դոկտոր Սուզուկին արևելյան փիլիսոփայության ոլորտում մեծ գործիչ էր։ Նա համատեղում էր իր մեջ համաշխարհային մակարդակի գիտնականին, հոգևոր ուսուցչին, որը հասել է լուսավորության, որը նա ձգտում էր փոխանցել, և ավելի քան քսան գրքերի հեղինակը, որը Արևմուտքին բացահայտել է զեն բուդդիզմի էությունն ու նպատակները։ Նա գիտեր սանկրիտ և չինական բուդդայական տեքստեր, իսկ մի քանի եվրոպական լեզուների իմացությունը նրան հնարավորություն տվեց հիանալիորեն հասկանալ եվրոպական ժամանակակից մտքի միտումները։ Սուզուկին ազդել է ոչ միայն «զեն սերնդի», այլև շատ մասնագետների վրա»։

ՌԴ ԱԳՆ Ճապոնիայի հետազոտությունների կենտրոնի աշխատակից Վ. Բաբկովան նշել է, որ շատ ամերիկացիներ և եվրոպացիներ, որոնք ոգեշնչված են եղել Դ. Թ. Սուզուկի, Ռ. Հ. Բլայկան, Քրիստմաս Համֆրիսը, Ալան Ուոթսը և այլն, ովքեր Ճապոնիա են եկել զեն սովորելու համար, հայտնաբերել են գրքերում կարդացածի և իրականության միջև տարբերությունները։ Նրանց համար զենը նախապաշարմունքներից զերծ կրոն էր, խելքի հաղթանակը սնահավատությունների վրա։ Ճապոնիայում ամերիկացիներն ու եվրոպացիները տեսան վանական կանոնակարգերի խիստ հետ ևող վանականներին և ծաղիկներով, մոմերով, բուրմունքներով և ընծաներով զարդարված զոհասեղանները։ Միևնույն ժամանակ վանականները հիմնականում կենտրոնացած չէին սատորիին հասնելու վրա, այլ փորձում էին հանդուրժել ջազենի երկար ժամերը և շատ էին հոգ տանում վանքային տնտեսության մասին։ Մարդկանց մի մասը զգալիորեն հիասթափված էր այս իրավիճակից և դադարեց հետաքրքրվել զենով, մյուս մասը փորձեց ընդհանուր բան գտնել գրքերի և կենդանի ճապոնական ավանդույթի միջև, ինչը հետագայում հանգեցրեց ճապոնացի ուսուցիչների և արևմտյան հետաքրքրվողների փոխադարձ մոտեցման։ Հետաքրքրվողներից մի մասը դարձել է ճապոնացի վանական, ովքեր սովորել է հին տեքստերում նկարագրվածը, իսկ ճապոնացի ուսուցիչներից մի մասը ուշադրություն է դարձրել ԱՄՆ-ին և Եվրոպային և այնտեղ բացել մի շարք զեն կենտրոններ[14]։

Հրապարակումներ խմբագրել

Մատենագրությունները անգլերեն լեզվով խմբագրել

  • Essays in Zen Buddhism: First Series (1927), New York: Grove Press.
  • Japanese translation of Emanuel Swedenborg, Heaven and its Wonders and Hell 『天界と地獄』.
  • Essays in Zen Buddhism: Second Series (1933), New York: Samuel Weiser, Inc. 1953—1971. Edited by Christmas Humphreys.
  • Essays in Zen Buddhism: Third Series (1934), York Beach, Maine: Samuel Weiser, Inc. 1953. Edited by Christmas Humphreys.
  • Translation of the Lankavatara Sutra from the original Sanskrit. Boulder, CO: Prajña Press, 1978, ISBN 0-87773-702-9, first published Routledge Kegan Paul, 1932.
  • An Introduction to Zen Buddhism, Kyoto: Eastern Buddhist Soc. 1934. Republished with Foreword by C.G. Jung, London: Rider & Company, 1948.
  • The Training of the Zen Buddhist Monk, Kyoto: Eastern Buddhist Soc. 1934. New York: University Books, 1959.
  • Manual of Zen BuddhismԱրխիվացված 2011-07-21 Wayback Machine, Kyoto: Eastern Buddhist Soc. 1934. London: Rider & Company, 1950, 1956.
  • The Zen Doctrine of No-Mind,London: Rider & Company, 1949. York Beach, Maine: Red Wheel/Weiser 1972, ISBN 0-87728-182-3.
  • Living by Zen. London: Rider & Company, 1949.
  • Mysticism: Christian and Buddhist: The Eastern and Western Way, Macmillan, 1957.
  • Zen and Japanese Culture, New York: Pantheon Books, 1959. A Сlassic.
  • Zen Buddhism and Psychoanalysis, Erich Fromm, D. T. Suzuki, and De Martino.
  • Zen Buddhism: Selected Writings of D.T. Suzuki, Doubleday, New York: 1956. Edited by William Barrett.
  • Swedenborg: Buddha of the North, West Chester, Pa: Swedenborg Foundation, 1996. Trans. by Andrew Bernstein of Swedenborugu, 1913.
  • A Miscellany on the Shin Teaching of Buddhism; Kyōto, Shinshū Ōtaniha, 1949.
  • Shin Buddhism; New York, Harper & Row, 1970.
  • Gutoku Shaku Shinran, The Kyōgyōshinshō, The Collection of Passages Expounding the True Teaching, Living, Faith, and Realizing of the Pure Land, translated by Daisetz Teitarō Suzuki (ed. by The Eastern Buddhist Society); Kyōto, Shinshū Ōtaniha, 1973.
  • Collected Writings on Shin Buddhism (ed. by The Eastern Buddhist Society); Kyōto, Shinshū Ōtaniha, 1973.
  • Buddha of Infinite Light. Boston: Shambhala Publications, 1998. Edited by Taitetsu Unno.
  • A Zen Life Remembered. Wheatherhill, 1986. Reprinted by Shambhala Publications.

Մատենագրությունները ռուսերեն լեզվով խմբագրել

  • Судзуки Д. Т. Лекции по Дзэн-буддизму. — М.: Ассоциация молодых учёных, 1990. — 112 с. — ISBN 5.87232-006-х
  • Судзуки Д. Т. Дзен и фехтование. — Гелеос, 1991.
  • Судзуки Д. Т. Наука Дзен — Ум Дзен. — К.: «Преса Украіни», 1992. — 176 с. — ISBN 5-7707-3698-4
  • Судзуки Д. Т., Кацуки С. Дзэн-Буддизм: Основы Дзэн-Буддизма. Практика Дзэн. — Бишкек: МП «Одиссей», 1993. — 672 с. — (Библиотека Восточной религиозно-мистической философии). — ISBN 5-89750-046-0
  • Судзуки Д. Т. Мистицизм: христианский и буддийский. — К.: София, 1996. — 288 с. — ISBN 5-7101-0112-5
  • Судзуки Д. Т. Основные принципы буддизма Махаяны. — СПб.: Наука, 2002. — 382 с. — ISBN 5-02-026180-7
  • Судзуки Д. Т. Очерки о дзэн-буддизме. В 3-х частях. — СПб.: Наука, 2002, 2004, 2005. — 472+396+432 с.
  • Судзуки Д. Т. Дзэн и японская культура. — СПб.: Наука, 2003. — 522 с. — ISBN 5-02-026193-9
  • Судзуки Д. Т. Дзэн-буддизм в японской культуре. — СПб.: Издательство «ТРИАDА», 2004. — 272 с. — ISBN 5-901178-16-5
  • Судзуки Д. Т. Антология дзэн-буддийских текстов. — СПб.: Наука, 2005. — 275 с. — ISBN 5-02-026235-8

Ռուսերեն հոդվածներ խմբագրել

  • Судзуки Д. Т. Высший духовный идеал:
    • Судзуки Д. Т. Высший духовный идеал. Доклад на Всемирном конгрессе религий. Лондон. 1936 г // Свет Огня. — 1990. — № 5 (ноябрь). — С. 2—7.
    • Судзуки Д. Т. Высший духовный идеал // Yoга — журнал славянского дzenа. — К.: Sid & Co, 2008—2009. — № 13. — С. 6—8.
  • Судзуки Д. Т. Две лекции о дзэн-буддизме // Иностранная литература. — 1991. — № 1. — С. 241—253. (часть книги «Основы Дзэн-Буддизма»)
  • Судзуки Д. Т. Любовь и власть // Вопрошание и просветление в учении Д. Т. Судзуки. — Екатерин­бург: Издательство Уральского университета, 2005. — С. 122—126. — 138 с. — ISBN 5-7525-1468-1
  • Статьи из книги «Дзэн-буддизм в японской культуре»:

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ Пахомов, 2002
  5. ↑ Эко, 2004, էջ 252—254
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Балагушкин, 1986, էջ 235
  7. ↑ * Algeo, Adele S. (July 2005), «Beatrice Lane Suzuki and Theosophy in Japan», Theosophical History, XI
  8. ↑ Балагушкин, 1986, Хэмфриз, основатель лондонского центра дзэна, принадлежал к „теософам старой гвардии“, Э. Конз, другой известный пропагандист дзэна, был профессором теософии, Д. Т. Судзуки благосклонно относился к деятельности теософов в Японии, а его жена-американка возглавляла в Киото теософскую ложу., էջ 179
  9. ↑ Tweed, 2005
  10. ↑ Язовская О. В. Учение дзэн и государственная идеология Японии первой половины XX века // Манускрипт. — 2019. — Т. 11. — С. 222—223. — ISSN 2618-9690. Архивировано из первоисточника 15 Դեկտեմբերի 2019.
  11. ↑ Deceased Members: S Արխիվացված 2014-04-13 Wayback Machine // The Japan Academy
  12. ↑ Балагушкин, 1986, էջ 117
  13. ↑ Humphreys C.[en] D. T. Suzuki Արխիվացված 2016-09-16 Wayback Machine // The Times, 13.07.1966
  14. ↑ Бабкова М. В. О некоторых особенностях восприятия японской традиции дзэн в странах Европы и Америки // Япония. Ежегодник. — М.: ИВ РАН, 2017. — Т. 46. — С. 269—270. — ISSN 0235-8182.

Գրականություն խմբագրել

Ռուսերեն լեզվով
Այլ լեզուներով

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թեյտարո Սուզուկի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թեյտարո_Սուզուկի&oldid=9726239» էջից