Վիքիպեդիա

Դայան Աքերման

Դայան Աքերման (անգլ.՝ Diane Ackerman, հոկտեմբերի 7, 1948(1948-10-07)[1][2][3][…], Ուոկիգան, Իլինոյս, ԱՄՆ[4]), ամերիկացի բանաստեղծուհի, էսսեիստ և բնագետ, որը հայտնի է իր լայն հետաքրքրասիրությամբ և բնական աշխարհի բանաստեղծական ուսումնասիրություններով[6]։

Դայան Աքերման
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 7, 1948(1948-10-07)[1][2][3][…] (76 տարեկան)
ԾննդավայրՈւոկիգան, Իլինոյս, ԱՄՆ[4]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունԿոռնելի համալսարան և Փենսիլվանիա նահանգի համալսարան
Մասնագիտությունբանաստեղծուհի, ոչ գեղարվեստական գրող, գրող, սցենարիստ և բնագետ
ԱշխատավայրԿոռնելի համալսարան, Կոլումբիայի համալսարան և Փիթսբուրգի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱրվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Կայքdianeackerman.com
 Diane Ackerman Վիքիպահեստում

Կրթություն և կարիերա

խմբագրել

Աքերմանը ստացել է անգլերենի բակալավրի կոչում Փենսիլվանիայի պետական համալսարանից և արվեստի մագիստրոսի կոչում, կերպարվեստի մագիստրոս և գիտությունների թեկնածուի կոչում Կոռնելի համալսարանից։ Նրա ատենախոսության հանձնաժողովի անդամների թվում է եղել Կառլ Սագանը՝ աստղագետ և «Կոսմոս» հեռուստասերիալի ստեղծողը[7]։ Նա դասավանդել է մի շարք համալսարաններում, այդ թվում՝ Կոլումբիայում և Կոռնելում[6]։

Նրա էսսեները տպագրվել են The New York Times-ում, Smithsonian-ում, Parade-ում, The New Yorker-ում, National Geographic-ում և շատ այլ ամսագրերում[8]։ Նրա հետազոտությունները նրան տարել են այնպիսի տարբեր վայրեր, ինչպիսիք են Մատա Ատլանտիկան Բրազիլիայում (աշխատում է անհետացման եզրին գտնվող ոսկե առյուծի տամարինների հետ), Պատագոնիա (աջ կետեր), Հավայան կղզիներ (Սապատավոր կետեր ), Կալիֆոռնիա (նշում է միապետ թիթեռներին իրենց ձմեռման վայրերում), ֆրանսիական ֆրեգատե շալեր (վանական փոկեր), Տորոսիմա, Ճապոնիա (կարճ պոչով ալբատրոս), Տեխաս ( Bat Conservation International-ի հետ), Ամազոնի անձրևային անտառներ և Անտարկտիդա (պինգվիններ[9][10]։ 1986 թվականին նա ՆԱՍԱ-ի «Լրագրող տիեզերքում» նախագծի կիսաեզրափակիչն է եղել[11]՝ այս ծրագիրը չեղարկվել է «Տիեզերական շաթլ Չելենջեր» աղետից հետո (որը կրում էր Քրիստա Մաքոլիֆին որպես «Ուսուցիչ տիեզերական նախագծում » բեռի մասնագետ)[12]։ Նրա անունով մոլեկուլ է կոչվել՝ դիանակերոն, կոկորդիլոսի սեռի ֆերոմոն[13]։

Նրա ձեռագրերի, գրվածքների և թղթերի հավաքածուն (The Diane Ackerman Papers, 1971–1997 — Collection No. 6299) պահվում է Կոռնելի համալսարանի գրադարանում[14]։

Գրքեր

խմբագրել

Նրա ոչ գեղարվեստական ստեղծագործությունները ներառում են, ամենավերջին ժամանակահատվածը «Մարդկային դարաշրջան. աշխարհը ձևավորված մեր կողմից», որը նշում է բնությունը, մարդկային սրամտությունը և ուսումնասիրում, թե ինչպես ենք մենք դարձել մոլորակի փոփոխության գերիշխող ուժը[15][16]՝ նրա հուշերը «Հարյուր անուն սիրո համար » ինսուլտի, աֆազիայի և ապաքինման մասին են[17][18]Արևի լույսս, բանաստեղծական մեդիտացիա արևի լույսի և զարթոնքի մասին է[19][20], Գազանանոցի պահակի կինը գիրքը պատմողական ոչ գեղարվեստական գրականություն է, որը տեղի է ունենում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Վարշավայում, այն մարդկանց, կենդանիների և դիվերսիոն կարեկցանքի մասին պատմություն[21][22], Մտքի ալքիմիա գիրքը ուղեղի հրաշքների և առեղծվածների մասին է՝ հիմնված ժամանակակից նյարդաբանության վրա[23], Ուրախություն զարգացնող գիրքը նրա այգու բնական պատմությունն է[24], Խորը խաղ գիրքը, որը հաշվի է առնում խաղը, ստեղծագործականությունը և գերակայության մեր կարիքը[25], A Slender Thread գիրքը աշխատանք է իր ճգնաժամային գծի խորհրդատու լինելու մասին[26][27], Հազվադեպներից ամենահազվադեպը և Լուսնի լուսյը, որտեղ նա ուսումնասիրում է անհետացման եզրին գտնվող կենդանիների դժբախտությունն ու հմայքը[28][29]։ Սիրո բնական պատմություն գիրքը գրական շրջագայություն է սիրո բազմաթիվ կողմերով[30]։ «Բացված թևերի վրա» գիրքը նրա թռչելու հուշերի մասին է[31], իսկ Զգայարանների պատմությունը հինգ զգայարանների ուսումնասիրության մասին է[32][33]։

Նրա պոեզիան տպագրվել է առաջատար գրական ամսագրերում և ժողովածուներում, այդ թվում՝ «Քաղցր Յագուարի ծիծաղը։ Նոր և ընտրված բանաստեղծություններ»[34]։ Նրա առաջին պոեզիայի գիրքը՝ «Մոլորակները, տիեզերական հովիվը» Կառլ Սագանը նվիրել է Թիմոթի Լիրիին, երբ Լիրին բանտարկված է եղել[35]։ Նրա «Հակադարձ ամպրոպ» չափածո պիեսը նշում է 17-րդ դարի միանձնուհու և իր ընկեր բանաստեղծ և բնագետ Խուանա Ինես դե լա Կրուսի կրքոտ և ողբերգական կյանքը[36]։ Աքերմանը նաև բնության գրքեր է գրում երեխաների համար[37]։

Էկրանավորումներ

խմբագրել

Աքերմանի «Գազանանոցի պահապանի կինը» գրքի կինոէկարանավորումը Ջեսիկա Չեսթեյնի մասնակցությամբ Անտոնինա Զաբինսկայի դերում, թողարկվել է ԱՄՆ-ում 2017 թվականի մարտի 31-ին[38]։ Գիրքը Վարշավայի գետտոյի ապստամբության ավելի շատ լուսանկարներ կարելի է տեսնել «The House Under the Crazy Star» կայքում[39]։

1995 թվականին Աքերմանը վարում է «Նովա» հինգ մասից բաղկացած «Զգայարանների առեղծվածը» մինի-սերիալը, որը հիմնված է իր «Զգայարանների բնական պատմություն» գրքի վրա[40]։ On Extended Wings-ը բեմի համար հարմարեցվել է Նորմա Ջին Գիֆինի կողմից և ներկայացվել է Նյու Յորքի Ուիլյամ Ռեդֆիլդ թատրոնում (1987)[41]։ Նրա «Հակադարձ ամպրոպ» դրամատիկ պոեմի երաժշտական ադապտացիան (Պոլ Գոլդստաուբի կողմից), կատարվել է Հին դոմինիոն համալսարանում (1992)[42]։

Մրցանակներ և անվանակարգեր

խմբագրել

2015 թվականին Աքերմանի «Մարդկային դարաշրջանը» արժանացել է Ազգային բացօթյա գրքի մրցանակին Բնական պատմության գրականություն անվանակարգում[43] և PEN New England-ի Հենրի Դեյվիդ Թորոյի մրցանակը՝ բնության գրականության համար[44]։ 2012 թվականին նա եղել է ինչպես Պուլիտցերյան մրցանակի, այնպես էլ National Book Critics Circle Award-ի եզրափակիչ փուլ՝ «Հարյուր անուն սիրո համար»[45][46]։ «Գազանանոցի պահակի կինը» 2008 թվականին ստացել է Orion Book Award մրցանակը[47]։ Նա ստացել է Լիթ Քենյոն քոլեջից Գուգենհայմի կրթաթոշակ՝ Ջոն Բերոուզի բնության մրցանակով, Լավան պոեզիայի մրցանակ և արժանացել է Նյու Յորքի հանրային գրադարանի գրական առյուծի մրցանակի[48]։ Աքերմանը ունեցել է New York Times-ի երեք բեսթսելլեր ՝ «Մարդկային դարաշրջան » (2014), «Գազանանոցի պահապանի կինը » (2008) և «Զգայարանների բնական պատմություն» (1990)[49][50][51]։ Նա Նյու Յորքի հումանիտար գիտությունների ինստիտուտի անդամ է։

Անձնական կյանք

խմբագրել

Աքերմանը ամուսնացած է եղել արձակագիր Փոլ Ուեսթի հետ (1930–2015)[52]։ Նա ապրում է Նյու Յորքի Իթակա քաղաքում[53]։

Ընտրյալ աշխատանքներ

խմբագրել

The Great Affair
The great affair, the love affair with life,
is to live as variously as possible,
to groom one's curiosity like a high-spirited thoroughbred,
climb aboard, and gallop over the thick, sun-struck hills every day..
 
It began in mystery, and it will end in mystery,
but what a savage and beautiful country lies in between.

«
»
— Դայան Աքերման, «Գտնված պոեզիա» «Զգայարանների բնական պատմությունից»[54]

Պոեզիա

խմբագրել
  • Մոլորակներ։ Տիեզերական պաստորալ (1976)
  • Լույսի կինը (1978)
  • Լեդի Ֆաուստուս (1983)
  • Հակադարձ ամպրոպ (1988)
  • Քաղցր ծիծաղի յագուար։ Նոր և ընտրված բանաստեղծություններ (1991)
  • Ես գովաբանում եմ իմ կործանիչին (1998)
  • Օրիգամիից կամուրջներ

Ոչ գեղարվեստական

խմբագրել
  • Ինչու են տերևները գունավորվում աշնանը շարադրություն Դայան Աքերմանի կողմից, Middletownhs.org։ Այս էսսեի տարբերակը հրապարակվել է որպես գլուխ 1990 թվականին «Զգայարանների բնական պատմություն» գրքում՝ տեսլականի բաժնում։
  • Ոտնաթաթի մթնշաղ (1980)
  • Ընդլայնված թևերի վրա (1985)
  • Զգայարանների բնական պատմություն (1990)9780307763310
  • Լուսինը կետ լույսով և այլ արկածներ չղջիկների և կոկորդիլոսների, պինգվինների և կետերի միջև (1991)[55] LCCN 91-526650394585747
  • Սիրո բնական պատմություն (1994)9780307763327
  • Ամենազարմանալին զարմանալիներից (1995)0-679-40346-9
  • Սլացիկ թեմա (1997) 9780307763365
  • Խորը խաղ (1999) 9780307763334
  • Մշակող հրճվանք. իմ պարտեզի բնական պատմությունը (2002)[56]9780786240753
  • «Մտքի ալքիմիա. ուղեղի հրաշքն ու առեղծվածը» (2004)
  • Գազանանոցի պահակի կինը (2007)9780393069358
  • Լուսաբաց. Պար կռունկների հետ և օրը սկսելու այլ եղանակներ (2009)
  • Հարյուր անուն սիրո համար. կաթված, ամուսնություն և բուժման լեզուն (2011)9780393341744
  • Մարդկային դարաշրջան։ Աշխարհը, որը ձևավորվել է մեր կողմից (2014)[57] 9781443423014

Մանկական գրքեր

խմբագրել
  • Մոնք Սիլ (1995)
  • Չղջիկների ստվերները գիշերը (1997)
  • Կենդանական զգայարան (պոեզիա), նկարազարդել է Փիթեր Սիսը։ (2003)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
  5. ↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
  6. ↑ 6,0 6,1 Ackerman, Diane. «The Poetry Foundation». Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 14-ին.
  7. ↑ Richards, Linda L. (1999 թ․ օգոստոս). «Interview: Diane Ackerman». January Magazine. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 31-ին. «I didn't want to be a scientist. I just felt that the universe wasn't knowable from only one perspective. I wanted to be able to go exploring: follow my curiosity in both worlds. So I had a poet on my doctoral committee. And I had a scientist -- Carl Sagan. And I had someone in comparative literature. Essentially, they all ran interference for me so that I could -- ultimately -- write a dissertation that was about the metaphysical mind: science and art and be teaching and be in school while I was writing books.»
  8. ↑ Granucci, Alison. «Diane Ackerman». Blue Flower Arts Literary Speakers Agency. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  9. ↑ Ackerman, Diane (1991). The Moon By Whale Light. New York: Random House. ISBN 9780394585741.
  10. ↑ Ackerman, Diane (1995). The Rarest of the Rare. New York: Random House. ISBN 9780679403463.
  11. ↑ «Journalist in Space». World Space Flight. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 13-ին.
  12. ↑ Rosenstiel, Thomas. «Journalist-in-Space Plan Postponed Indefinitely». LA Times. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 13-ին.
  13. ↑ Whyte, Authrine; և այլք:. «Reptilian Chemistry: Characterization of dianeackerone, a secretory product from a crocodile». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  14. ↑ Ackerman, Diane. «Collected Papers». Cornell University Library.
  15. ↑ Nixon, Rob (2014 թ․ սեպտեմբերի 5). «Future Footprints». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  16. ↑ Hirtle, Stephen C. «'The Human Age': Diane Ackerman Explains How We Are Creating Our Future». The Pittsburgh Post-Gazette. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  17. ↑ Verghese, Abraham (2011 թ․ ապրիլի 15). «How Language Heals». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  18. ↑ McAlpin, Heller. «In "One Hundred Names for Love," Diane Ackerman explains the effects of a massive stroke on her writer-husband"». The Washington Post Book Review. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  19. ↑ Smith, Wendy. «'Dawn Light' by Diane Ackerman». The Washington Post Book Review. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  20. ↑ «Dawn Light: Dancing With Cranes and Other Ways to Start the Day». Kirkus. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  21. ↑ Max, D.T. (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «Antonina's List». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  22. ↑ Seaman, Donna (2007 թ․ սեպտեմբերի 2). «Strange Sanctuary». The Los Angeles Times Book Review. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  23. ↑ Warner, Marina (2004 թ․ օգոստոսի 29). «Circuits». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  24. ↑ Seymour, Miranda (2001 թ․ հոկտեմբերի 21). «'Cultivating Delight': A Poet's Green Plot». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  25. ↑ Gallagher, Winifred. «May the Force Be With You». The New York Times Book Review. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  26. ↑ «A Slender Thread». Kirkus. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  27. ↑ Popova, Maria (2014 թ․ նոյեմբերի 14). «Diane Ackerman on What Working at a Suicide Prevention Hotline Taught Her About the Human Spirit». Brainpickings. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  28. ↑ «The Rarest of the Rare». Kirkus. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  29. ↑ «The Moon by Whale Light and other Adventures among Bats, Penguins, Crocodilians, and Whales». Kirkus. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  30. ↑ Popova, Maria (2013 թ․ ապրիլի 29). «A Natural History of Love». Brainpickings. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  31. ↑ «On Extended Wings: An Adventure in Flight». Kirkus. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  32. ↑ Lehmann-Haupt, Christopher (1990 թ․ օգոստոսի 2). «Books of the Times: A Sensualist's Ramble in the Realm of the Senses». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  33. ↑ Popova, Maria (2014 թ․ ապրիլի 10). «The Science of Smell: How the Most Direct of Our Senses Works». Brainpickings. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  34. ↑ Kirby, David (1991 թ․ նոյեմբերի 3). «Home and Hut». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 1-ին.
  35. ↑ Popova, Maria (2013 թ․ փետրվարի 19). «Cosmic Pastoral: Diane Ackerman's Poems for the Planets, Which Carl Sagan Sent Timothy Leary in Prison». Brainpickings. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 1-ին.
  36. ↑ Ackerman, Diane. «Official Website». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  37. ↑ Stark, Monica. «Child of the Senses». January Magazine. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 1-ին.
  38. ↑ «The Zookeeper's Wife». Internet Movie Database.
  39. ↑ «The House Under the Crazy Star». POLIN Museum of the History of Polish Jews. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  40. ↑ «Mystery of the Senses». NOVA Online.
  41. ↑ Holden, Stephen (1987 թ․ ապրիլի 26). «Stage: 'Extended Wings' Uses Flight As A Metaphor». The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  42. ↑ Fifteen Annual Literary Arts Festival, Video Archive. «Diane Ackerman's Reverse Thunder». Old Dominion University. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  43. ↑ «2015 National Outdoor Book Award». National Outdoor Book Award (NOBA). Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  44. ↑ «Henry David Thoreau Prize». P.E.N. New England. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  45. ↑ «Nonfiction Prize 2012». Pulitzer. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  46. ↑ «2011 Finalists NBCC Award». National Book Critics Circle. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  47. ↑ «2008 Orion Book Award». Orion Magazine. 2008 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 8-ին.
  48. ↑ «Diane Ackerman». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  49. ↑ «Literary Sojourn». Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  50. ↑ «W.W. Norton Publisher». Website.
  51. ↑ «Diane Ackerman». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  52. ↑ Grimes, William (2015 թ․ հոկտեմբերի 22). «Paul West, Writer Who Shoveled Absurdity Into His Books, Dies at 85». The New York Times. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 23-ին.
  53. ↑ «Diane Ackerman». Poetry Foundation (անգլերեն). 2021 թ․ մայիսի 23. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 23-ին.
  54. ↑ Ackerman, Diane (1990). A Natural History of the Senses. Vintage. էջ 309. ISBN 0-679-73566-6.
  55. ↑ Quammen, David (1991 թ․ դեկտեմբերի 29). «Up to Her Elbow in Alligators (review of The Moond by Whalelight)». The New York Times on the Web.
  56. ↑ Seymour, Miranda (2001 թ․ հոկտեմբերի 21). «Review of Cultivating Delight: A Natural History of My Garden by Diane Ackerman». The New York Times. էջ 17, section 7.
  57. ↑ Nixon, Rob (2014 թ․ սեպտեմբերի 5). «Future Footprints (review of The Human Age by Diane Ackerman)». The New York Times.

Այլ ընթերացնություն

խմբագրել
  • Becher, Anne, and Joseph Richey, American Environmental Leaders: From Colonial Times to the Present (2 vol, 2nd ed. 2008) vol 1 online p. 4.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դայան_Աքերման&oldid=10128259» էջից