Վիքիպեդիա

ՖԻՖԱ

(Վերահղված է FIFAից)

Ֆուտբոլի միջազգային ասոցիացիաների ֆեդերացիա կամ ՖԻՖԱ, (ֆրանսերեն Fédération Internationale de Football Association) կամ կրճատ (FIFA) միջազգային սպորտի ղեկավարման մարմին, որը կառավարում է ֆուտբոլը, ֆուտզալը և լողափնյա ֆուտբոլը։ ՖԻՖԱ-ն կազմակերպում է ֆուտբոլի գլխավոր միջազգային մրցումները, այդ թվում Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը, որն անցկացվում է 1930 թվականից և Կանանց ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը, որն անցկացվում է 1991 թվականից։

ՖԻՖԱ
World Map FIFA.svg
FIFA logo without slogan.svg
Տեսակmeta-organization?[1], football federation?, Սպորտային միջազգային ֆեդերացիա և ոչ առևտրային կազմակերպություն
ՀապավումFIFA և فيفا
ԿարգախոսFor the Game. For the World.[2]
Հիմնադրվածմայիսի 21, 1904
Գլխադասային գրասենյակՑյուրիխ, Շվեյցարիա[3]
Պաշտ. լեզու(ներ)անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն և իսպաներեն
Գլխավոր քարտուղարՋաննի Ինֆանտինո
Պարգևներ«Փակ ոստրե» մրցանակ
Կայքfifa.com

ՖԻՖԱ-ն հիմնադրվել է 1904 թվականին Բելգիայի, Դանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Նիդերլանդների, Իսպանիայի, Շվեդիայի և Շվեյցարիայի ֆուտբոլի ասոցիացիաների կողմից։ Գլխամասը գտնվում է Ցյուրիխում։ Ներկայումս ՖԻՖԱ-ի անդամ են 211 ասոցիացիա։ Անդամ երկները պարտավոր են նաև լինել վեց տարածքային կոնֆեդերացիաների անդամ, որոնք ներկայացնում են Աֆրիկան, Ասիան, Եվրոպան, Հյուսիսային և Կենտրոնական Ամերիկայի և Կարիբյան ծովի, Օկեանիան և Հարավային Ամերիկան:

ՖԻՖԱ-ին չի վերահսկում ֆուտբոլի կանոնները (այն իրականացնում է Ֆուտբոլի միջազգային ասոցիացիաների խորհուրդը), այն կազմակերպում է մրցույթները և վերահսկում է նրանց անցկացումը, որից ստանում է հասույթ նրանց հովանավորների կողմից։ 2013 թվականին ՖԻՖԱ-ի հասույթը կազմել է 1,3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, իսկ զուտ շահույթը` 72 միլիոն և ունի 1,4 միլիարդ ԱՄՆ դոլար պահուստներ[4]:

Շատ լրագրողական նյութերում ՖԻՖԱ-ի գործունեությունը կապել են կոռուպցիայի հետ, երբ ՖԻՖԱ-ի նախկին նախագահ Զեպպ Բլատերը կազմակերպեց 2018 և 2022 թվականների Աշխարհի գավաթների վայրի ընտրությունները։ Այս բացահայտումներից հետո 2015 թվականին ՖԻՖԱ-ի ղեկավարությունից ինը և հինգ այլ պաշտոնյա ձերբակալվեցին ԱՄՆ արդարադատության դեպարտամենտի կողմից կոռուպցիայի մեղադրանքով[5][6][7]:

ՖԻՖԱ-ի գործող նախագահ Ջաննի Ինֆանտինոն

ՊատմությունԽմբագրել

Միջազգային հանդիպումների աճը 20-րդ դարի սկզբին ֆուտբոլային եզակի կառավարող մարմնի պահանջ առաջացրեց: ՖԻՖԱ-ն հիմնադրվեց Փարիզում 1904 թվականի մայիսի 21-ին[8]: Ֆրանսիական անվանումը օգտագործվում է նաև ոչ ֆրանսախոս երկրներում: ՖԻՖԱ-ի հիմնադիր անդամներն էին Բելգիան, Դանիան, Ֆրանսիան, Նիդերլանդները, Իսպանիան (ներկայացնում էր Ռեալ Մադրիդը, քանի որ ֆեդերացիան հիմնադրվել է 1913 թվականին), Շվեդիան և Շվեյցարիան: Նաև նույն օրը Գերմանիայի ֆեդերացիան հայտարարեց իր պատրաստակամության մասին հեռագրի միջոցով[9]:

ՖԻՖԱ-ի առաջին նախագահն է եղել Ռոբեր Գերենը: Գերենին 1906 թվականին փոխարինեց Դենիել Վուլֆոլը Անգլիայից, ով Անգլիայի ֆուտբոլի ասոցացիայի անդամ էր: ՖԻՖԱ կազմակերպած առաջին մրցույթը 1908 թվականի օլիմպիական խաղերն էին Լոնդոնում, որն ավելի հաջող էր քան դրան նախորդած մրցությունները:

ՖԻՖԱ-ի անդամակցությունը ընդարձակվեց Եվրոպայից դուրս և կազմակերպությանը միացան Հարավաֆրիկյան հանրապետությունը 1909 թվականին, Արգենտինան 1912 թվականին, Կանադան և Չիլին 1913 թվականին և Միացյալ Նահանգները 1914 թվականին[10]:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին շատ ֆուտբոլիստներ ուղարկվեցին պատերազմ և միջազգային հանդիպումները մի քանի անգամ քչացան, ինչի պատճառով կազմակերպության գոյությունը հարցականի տակ էր: Հետպատերազմական շրջանում, Վուլֆոլի մահից հետո կազմակերպությունը գլխավորեց Կառլ Հիրշմանը: Գոյության հարցը լուծվեց, սակայն Տնային ազգերի (Միացյալ Թագավորության) դուրս գալը մեծ հարված հասցրեց կազմակերպության: Նրանք չէին ցանկանում ընդգրկվել իրենց թշնամի երկրների հետ նույն կազմակերպությունում: Ավելի ուշ Տնային ազգերը վերականգնեցին իրենց անդամակցությունը:

ՖԻՖԱ-ի հավաքածուն ցուցադրված է Ֆուտբոլի ազգային թանգարանում, որը գտնվում է Անգլիայի Մանչեստր քաղաքում[11]: Ֆուտբալի առաջին առաջնությունը տեղի ունեցավ Ուրուգվայում 1930 թվականին[12]:

ՆախագահներԽմբագրել

ԿոնֆեդերացիաներԽմբագրել

ՖԻՖԱ-ի կապված 6 կոնֆեդերացիաները հետևյալն են՝

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ https://portail.polytechnique.edu/i3_crg/en/news/focus/importance-meta-organization
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20070821192507/http://www.fifa.com/aboutfifa/federation/releases/newsid=529894.html
  3. ↑ Frequently asked questions – FIFA.com
  4. ↑ «FIFA Financial Report 2013»։ FIFA 
  5. ↑ «FIFA officials arrested on corruption charges; Sepp Blatter isn't among them»։ 27 May 2015 
  6. ↑ «Nine FIFA Officials and Five Corporate Executives Indicted for Racketeering Conspiracy and Corruption»։ U.S. DOJ Office of Public Affairs։ 27 May 2015։ Վերցված է 27 May 2015 
  7. ↑ Mike Collett & Brian Homewood (27 May 2015)։ «World soccer rocked as top officials held in U.S., Swiss graft cases»։ Ռոյթերս։ Վերցված է 27 May 2015 
  8. ↑ Classic Football History of FIFA – Foundation, https://www.fifa.com/classicfootball/history/fifa/foundation.html
  9. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ Filmcircle%com անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  10. ↑ FIFA (10 September 2009)։ «FIFA's 208 Member Associations»։ Վերցված է 1 December 2015 
  11. ↑ Council Manchester City։ «About the National Football Museum | The National Football Museum at Urbis | Manchester City Council»։ www.manchester.gov.uk (անգլերեն)։ Վերցված է 2017-11-28 
  12. ↑ Council Manchester City։ «About the National Football Museum | The National Football Museum at Urbis | Manchester City Council»։ www.manchester.gov.uk (անգլերեն)։ Վերցված է 2017-11-28 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=ՖԻՖԱ&oldid=5806736» էջից