Ֆրանց II (Ավստրիայի կայսր)
Ֆրանց II (փետրվարի 12, 1768[1][2][3], Ֆլորենցիա, Իտալիա[4] - մարտի 2, 1835[1][2][5][…], Վիեննա, Ավստրիական կայսրություն[3]), Սրբազան Հռոմեական կայսրության վերջին (կառավարման տարեթվերը՝ հուլիսի 7, 1792-օգոստոսի 6, 1806) և Ավստրիայի առաջին (1804 թվականի օգոստոսի 11-ից) կայսրը, որ կառավարել է մինչև իր մահը։ Ավստրիայի կայսր դառնալուց հետո վերջինս սկսեց կրել նաև Հունգարիայի և Բոհեմիայի թագավորների տիտղոսը՝ Ֆրանց I անվան տակ[8]
| Ֆրանց Յոզեֆ Կառլ II Franz II | ||||
| ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| հուլիսի 5, 1792 — օգոստոսի 6, 1806 | ||||
| (Ֆրանց II անվան տակ) | ||||
| Մասնագիտություն՝ | պետության գլուխ | |||
| Դավանանք | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի | |||
| Ծննդյան օր | փետրվարի 12, 1768[1][2][3] | |||
| Ծննդավայր | Ֆլորենցիա, Իտալիա[4] | |||
| Վախճանի օր | մարտի 2, 1835[1][2][5][…] (67 տարեկան) | |||
| Վախճանի վայր | Վիեննա, Ավստրիական կայսրություն[3] | |||
| Թաղված | Կայսերական դամբարան | |||
| Դինաստիա | Հաբսբուրգ-Լոթարինգյան տուն | |||
| Քաղաքացիություն |  Ավստրիական կայսրություն
| |||
| Ի ծնե անուն | գերմ.՝ Franz Joseph Karl von Habsburg-Lothringen | |||
| Հայր | Լեոպոլդ II, Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր | |||
| Մայր | Մարիա Լուիզա Իսպանացի | |||
| Ամուսին | Ելիզավետա Վյուրտենբերգցի | |||
| Զավակներ | Ֆերդինանդ I Մարիա-Լուիզա Ավստրիացի և այլն | |||
| Ինքնագիր | 
| |||
| Պարգևներ | ||||
.svg)
.svg)
Լրիվ տիտղոսը՝ Աստծո ողորմածությամբ ընտրված հռոմեական կայսր, Օգոստոսի հետևորդ և Ավստրիայի ժառանգական կայսր։ Կառավարել է Նապոլեոնյան պատերազմների շրջանում։ Շարունակական պարտություններից հետո ստիպված է եղել մասնատել Ավստրո-Հունգարական կայսրությունը։ Եղել է Նապոլեոն Բոնապարտի երկրորդ կնոջ՝ Մարիա-Լուիզա Ավստրիացու հայրը։ Վարել է պահպանողականության ներքին քաղաքականություն՝ քննադատելով ազատական բարեփոխումներ կատարած իր նախնիններին։
Նախքան իշխանության գալը խմբագրել
Ծնվել է 1768 թվականի փետրվարի 12-ին Ֆլորենցիայում։ Եղել է էրցհերցոգ և ապագա կայսր Լեոպոլդի և Իսպանիայի կայսր Կառլոս III-ի դստեր՝ Մարիա Լյուդվիգ Իսպանացու որդին։ Իր մանկությունն անցկացրել է ծննդավայրում։ 1784 թվականից ի վեր ապրել է Վիեննայում՝ հորեղբոր մոտ։ Վերջինիս բնութագրմամբ Ֆրանցը մանուկ հասակից ի վեր եղել է զորեղ և շատ համառ երիտասարդ։ 1788 թվականին Ֆրանցն ամուսնանում է Էլիզաբեթ Վիլհելմի հետ։
Առաջին խոշոր ռազմական բախումը, որին մասնակցում է Ֆրանցը, լինում է ավստրո-թուրքական պատերազմը։ Թուրքերի դեմ պատերազմում ցուցաբերած քաջության և անձնազորության շնորհիվ 1789 թվականին վերջինս միայն անվանականորեն նշանակվում է գլխավոր հրամանատար։ Ըստ էության՝ զորքերը ղեկավարվում էին դաշնային մարշալ Լոուդոնի կողմից։
Յոզեֆ II-ի մահից հետո՝ 1790 թվականի փետրվարի 20-ը, Ֆրանցը դռնում է ռեգենտ։ 1791 թվականին նա ներկա է գտնվում «գերտերությունների ղեկավարների» համագումարին, որտեղ մշակվում է Ֆրանսիական հեղափոխության դեմ գործողությունների ծրագիր։ Ֆրանցն իր կյանքի կարևորագույն իրադարձությունները գրելու սովորություն ուներ։
Հեղափոխական Ֆրանսիայի դեմ պայքար և Լեհաստանի բաժանում խմբագրել
Լեոպոլդ II-ի մահից հետո՝ 1792 թվականի մարտի 1-ին, Ֆրանցը բազմեց գահին։ Դրանից հետո նա ընտրվեց կայսր և հուլիսի 14-ին Մայնի Ֆրանկֆուրտում պսակադրվեց։ Որոշ ժամանակ անց Ֆրանցը Օֆենում օծվեց Հունգարիայի, իսկ Պրահայում՝ Բոհեմիայի թագավոր։ Վերջինիս կառավարման տարիները համընկնավ Եվրոպայի պատմության մի դարակազմիկ իրադարձության՝ Ֆրանսիական հեղափոխության հետ։ 1792 թվականին Ֆրանցը դաշինք կնքեց Պրուսիայի թագավորության հետ, որով պարտավորվեց պատերազմել Ֆրանսիական կայսրության դեմ։ Պատերազմական գործողությունները սկսվեցին ապրիլին և հանգեցրեցին նրան, որ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը հայտնվեց մասնատման եզրին։ Պատճառն այն էր, որ շարունակական անհաջողություններից հոգնած Պրուսիան պայմանագիր էր կնքել Ֆրանսիայի հետ՝ պատերազմում ավստրիական բանակին թողնելով միայնակ։ 1794 թվականին Ֆրանցի բանակը պարտություն է կրում Տորնեյի ճակատամարտում, որից հետո վերջինս ստիպված է լինում վերադառնալ Վիեննա։ Պատերազմից հետո Ավստրիան կորցրեց Իտալիայի իր հողերը, Նիդերլանդները և Լոմբարդիան։ Այնուամենայնիվ, Վենետիկը, Իստրիան և Դալմատիան շարունակեցին մնալ կայսերական Ավստրիայի կազմում։
1795 թվականին Ֆրանցը սկսեց միջնորդել նաև Լեհաստանի մարտերին։ Արդյունքում՝ 47 հազար քառ․ կմ լեհական տարածք՝ 1,2 միլիոն բնակչությամբ, անցավ Ավստրիային։ 1799 թվականին Ֆրանսիան պատերազմ սկսեց երկրորդ կոալիցիայի երկրների՝ Ռուսական կայսրության և Մեծ Բրիտանիայի դեմ, սակայն պարտություն կրելով ստիպված եղավ համաձայնագիր կնքել Ավստրիայի հետ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Wurzbach D. C. v. Habsburg, Franz I. (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 6. — S. 208.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118534955 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ Gallica (ֆր.) — 1997.
- ↑ http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154
- ↑ Карабанов П. Ф. Списки замечательных лиц русских / [Доп.: П. В. Долгоруков]. (Из 1-й кн. «Чтений в О-ве истории и древностей рос. при Моск. ун-те. 1860») — М.: Унив. тип., 1860. — 112 с.
Գրականություն խմբագրել
- Hormayr. Kaiser Franz und Metternich. — Лейпциг, 1848.
- de:Hermann Meynert. Kaiser Franz I. — B., 1871—73.
- Ad. Beer. Leopold II, Franz II und Katharina II. — Лейпциг, 1874.
- Eduard von Wertheimer. Die drei ersten Frauen des Kaisers Franz. — B., 1893.
- Eugen Guglia. Kaiserin Maria-Ludovica. — B., 1894.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանց II (Ավստրիայի կայսր)» հոդվածին։ |
