Պորտալ:Պատմություն

Պորտալ

Ընտրված հոդվածներ

Նախագիծ:Պատմություն

Նախագծի քննարկում

Նախագծի մասնակիցներ

Պատմությունը (կամ պատմագիտությունը) մարդկային հասարակության անցյալն ուսումնասիրող գիտություն է: Մյուս գիտությունների նման ունեցել է զարգացման երկարատև ընթացք, կուտակել սերունդների պատմական փորձը, ընդլայնվել ու հարստացել բովանդակությամբ: Սկզբում կրել է նկարագրական բնույթ, ուսումնասիրության անմիջական առարկան եղել են մարդկության անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների արտաքին երևույթները, գլխավոր ուշադրությունը դարձվել է պատմական, քաղաքական իրադարձությունների շարադրանքին: Միայն XIX դարում պատմագիտությունը դարձել է կյանքը՝ իր որոշակի և բազմազան դրսևորումներով (մարդու ծագումից մինչև ժամանակակից վիճակը) ուսումնասիրող գիտություն: Փաստերի հավաքումը և դրանց համակարգումը պատմագիտության հիմքն է: (մանրամասն...) Խմբագրել

Ընտրված հոդված Հին Հունաստանը (հունարեն՝ Αρχαία Ελλάδα) անտիկ պետություն էր, որը ընդգրկել է Էգեյան ծովն իր կզիներով, թերակղզու հարավային մասը և Փոքր Ասիայի արևմտյան ափը։ Երկիրը բաժանվել է երեք գլխավոր մասի՝ հյուսիսային, միջին, որոնք կոչվել են Հելլադա, և հարավային, որ կոչվել է նաև Պելոպոնես։ Այս մասերից յուրաքանչյուրն իր հերթին ունեցել է իր աշխարհագրական ստորաբաժանումները։ Հյուսիսային Հունաստանը բաժանվել է երկու մասի, որոնցից մեկը կոչվել է Թեսալիա, մյուսը՝ Էպեյրոս։ Միջին Հունաստանը բաղկացած էր մի շարք շրջաններից, որոնց մեջ նշանավոր են եղել Ատտիկան և Բեովտիան, իսկ Հարավային Հունաստանը՝ մի քանի մասերից, որոնց մեջ նշանավոր են եղել Արգոլիսը, Լակոնիան (Սպարտա մայրաքաղաքով), Արկադիան և այլն։ Մինչև 19-րդ դարի երկրորդ կեսը Հունաստանի պատմությունը սկսում էին մ.թ.ա. 776 թվականից և թե ինչ էր եղել դրանից առաջ, անհայտ էր: (մանրամասն...) Խմբագրել

Ընտրված անձ Տիգրան Մեծ (կամ էլ՝ Տիգրան Բ Մեծ) (մ.թ.ա. 140-մ.թ.ա. 55), Հայոց թագավոր մ.թ.ա. 95-ից, պետական և ռազմական գործիչ։ Տիրան Ա-ի որդին։ Մ.թ.ա. մոտ 112-ին Պարթևաստանի ներխուժման դեմ Հայաստանի անհաջող պայքարից հետո գահաժառանգ Տիգրան Բ տրվել է պատանդ։ Մ.թ.ա. 95-ին, Պարթևաստանի արքա Միհրդատ Բ Արշակունին զիջելով Հայաստանի հարավ-արևելյան գավառները(«70 հովիտներ»), նա ազատվել է պատանդությունից և ժառանգել Հայոց գահը։ Մ.թ.ա. 93-ին Ծոփքի թագավորությունը միացրել է Մեծ Հայքին, հիմնականում ավարտելով իր նախորդների սկսած հայկական հողերի միավորումը։ Մ.թ.ա. 85-ի հայ-պարթևական պայմանագրով Տիգրան Բ Առաջավոր Ասիայում հաստատել է իր գերիշխանությունը, պարթև Արշակունիները նրան են զիջել «արքայից արքա» տիտղոսը։ Նա սերտ կապեր է հաստատել Ասորիքի հելլենիստական քաղաքների իշխող վերնախավերի հետ, որոնք մ.թ.ա. 83-ին Ասորիքի թագավորության գահը հանձնել են նրան։ Մ.թ.ա. 70-ական թթ. Տիգրան Բ-ի գերիշխանությունը տարածվել է Կասպից ծովից մինչև Միջերկրականի արևելյան ափերը, Մեծ Կովկասի լեռնաշղթայից մինչև Կարմիր ծով։ (մանրամասն...) Խմբագրել

Հայոց պատմություն Պատառիկ Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» ձեռագրից (IX-Xդդ) Պատմություն Հայոց կամ Հայոց Պատմությունը Մովսես Խորենացու գրած գլխավոր երկն է, հայ միջնադարյան պատմագիտական մտքի գլուխգործոցներից մեկը։ Պարունակում է արժեքավոր տեղեկություններ Հայաստանի և հարևան երկրների պատմության և պատմական աշխարհագրության վերաբերյալ։ Բացառիկ դեր է ունեցել հայ հասարակական-քաղաքական մտքի, ազգային-քաղաքական գիտակցության ձևավորման մեջ։ Ինչպես հաղորդում է ինքը՝ հեղինակը, «Հայոց պատմությունը» գրվել է իշխան Սահակ Բագրատունու խնդրանքով։ Աշխատության սկզբում օգտվելով առիթից՝ Խորենացին սուր քննադատության է ենթարկում հայոց հին թագավորներին և իշխանների «անիմաստասեր բարքը», քանի որ նրանք հոգ չեն տարել, որ իրենց ժամանակն ու գործերը գրի առնվեն։ Շարադրանքի ընթացքում պատմիչը հաճախ է խոսքն ուղղում պատվիրատուին, կարևորում նրանից ստացած առաջարկությունները կամ մերժում այս կամ այն ցանկությունը։ Մի տեղ Խորենացին նույնիսկ անթաքույց խստությամբ հանդիմանում է իշխանին պարսկական «անիմաստ ու անճաշակ» առասպելների նկատմամբ ունեցած հետաքրքրասիրության համար։ «Հայոց պատմությունը» ընդրգկում է հայ ժողովրդի ձևավորումից մինչև 5-րդ դար ընկած պատմությունը և իրենից ներկայացնում է հին հայկական առասպելների, հեթանոսական սովորույթների և այլ ժողովուրդների հետ հայերի կապերի մասին նյութերի ամենահարուստ աղբյուրը։ Մովսես Խորենացին «հայոց պատմահայրն» է, «քերթողահայրն» է։ Հայերը նրան տվել են այդ տիտղոսները, քանի որ նա մեզ է հասցրել հայոց ամբողջական պատմությունը՝ հայոց մեծերի ծննդաբանությունից մինչև իր ապրած ժամանակները։ (մանրամասն․․․) Խմբագրել

Ցուցափեղկ Ընտրյալ հոդվածներ Հռոմեական կայսրություն Խաչակրաց արշավանքներ Սանկտ Պետերբուրգի պատմություն Լավ հոդվածներ Վարդանանց պատերազմ Կիլիկիայի Հայկական Թագավորություն Բյուզանդական կայսրություն Խմբագրել

Գիտե՞ք դուք արդյոք Հերոդոտոսի հաղորդմամբ, մ.թ.ա. 539 թ. Բաբելոնյան արշավանքի ժամանակ, Կյուրոս Մեծը հրամայել է ժամանակավորապես կանգնեցնել հարձակումը և ջրանցքների կառուցման միջոցով պատժել ՝ ջնջել աշխարհի երեսից, Դիալա գետը, որի մեջ խեղդվել էր սրբազան սպիտակ ձին: Արեգակնային համակարգի արեգակակենտրոն համակարգի թեորիան առաջին անգամ առաջ է քաշել հույն գիտնական Արիստարքոսը, Նիկոլայ Կոպեռնիկոսից 1800 տարի առաջ: 1920 թ. մայիսի վերջին հեղափոխականներ Ս.Գ.Լազոն, Ա.Ն.Լուցկին, Վ.Մ.Սիբիրցևը գնդակահարվել են և վառվել շոգեքարշի վառարանում, ճապոնացիների կողմից: Խմբագրել

Ընտրված պատկեր Կիլիկիայի Հայկական Թագավորության քարտեզը Խմբագրել

Ուրիշ նախագծեր Վիքիպահեստ Վիքիբառարան Վիքիդարան Վիքիքաղվածք Խմբագրել

Նոր հոդվածներ Խմբագրել

Ինչպե՞ս կարող եմ ես օգնել Դուք կարող եք թարգմանել հայերեն հոդվածներ Անգլերեն և Ռուսերեն Վիքիպեդիաներից: Խմբագրել

Եղբայրական պորտալներ Հեռավոր Արևելք Մերձավոր Արևելք Եգիպտոս Հին Հունաստան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ Առաջին համաշխարհային պատերազմ Եվրոպա Խմբագրել

Մաքրել քեշը