Վիքիպեդիա

Ֆելիքս Կլայն

Ֆելիքս Կլայն (գերմ.՝ Felix Christian Klein), ապրիլի 26, 1849(1849-04-26)[1][2], Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[3][4] - հունիսի 22, 1925(1925-06-22)[3][1][2][…], Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն, Գերմանական ռայխ[3][4]), գերմանացի մաթեմատիկոս, Բեռլինի ԳԱ թղթանդամ (1913 թվական), Բոննի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (1868 թվական)։

Ֆելիքս Կլայն
Felix Klein
Felix Christian Klein.jpg
Ծնվել էապրիլի 26, 1849(1849-04-26)[1][2]
Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[3][4]
Մահացել էհունիսի 22, 1925(1925-06-22)[3][1][2][…] (76 տարեկան)
Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն, Գերմանական ռայխ[3][4]
ԳերեզմանԳյոտինգենի քաղաքի գերեզմանատուն
ՔաղաքացիությունWar ensign of the German Empire Navy 1848-1852.svg Գերմանական միություն և Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, մաթեմատիկայի պատմաբան, համալսարանի դասախոս և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան, Մյունխենի տեխնիկական համալսարան[5], Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան[6] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան
Գործունեության ոլորտդիֆերենցիալ երկրաչափություն, խմբերի տեսություն և երկրաչափություն
Պաշտոն(ներ)Պրուսիայի Կալվածատիրոջ տան անդամ
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[7], Նիդեռլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[8], Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[9] և Association of German Engineers?
Ալմա մատերԲոննի համալսարան և Հումբոլդտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[1]
Գիտական ղեկավարՅուլիուս Պլյուկեր և Rudolf Lipschitz?
Եղել է գիտական ղեկավարՖերդինանդ ֆոն Լինդերման[10], Կառլ Գուստավ Ակսել Հարնակ[11], Ludwig Bieberbach?[12], Ադոլֆ Հուրվից[13], Grace Chisholm Young?[14], Maxime Bôcher?[14], Oskar Bolza?[15], Max Brückner?[14], Frank Nelson Cole?[14], Friedrich Dingeldey?[14], Friedrich Engel?[14], Էռնստ Ֆիեդլեր[16], Henry Burchard Fine?[14], Otto Fischer?[14], Ավգուստ Օտտո Ֆյոպպլ[17], Erwin Finlay-Freundlich?[14], Robert Fricke?[14], Ֆիլիպ Ֆյուրտվանգլեր[18], Georg Helm?[14], Edward Kasner?[14], Conrad Heinrich Müller?[14], Alexander Ostrowski?[14], Erwin Papperitz?[14], Julio Rey Pastor?[14], Hermann Rothe?[14], Friedrich Schilling?[14], Victor Schlegel?[14], Virgil Snyder?[14], Otto Staude?[14], Walther von Dyck?[19], Adolf Weiler?[20], Max Winkelmann?[21], Alexander Witting?[22], Karl Rohn?[23], Henry Seely White?[24], Edward Burr Van Vleck?, Adolf Weiler?[14], Anton Aloys Timpe?[14], Reinhold Müller?[14], Max Winkelmann?[14], Mary Frances Winston Newson?[14], Karl Wieghardt?[14], Paul Friedrich Biedermann?[14], Josef Diekmann?[14], Wilhelm Braun?[14], Ludwig Wedekind?[14], Joseph Gierster?[14], Ernst Julius Martin Lange?[14], Guido Weichold?[14], Ernst Wilhelm Fiedler?[14], Paul Richard Domsch?[14], Georg Friedrich?[14], Paul Gustav Heinrich Nimsch?[14], Richard Emil Olbricht?[14], Willibald Alexander Reichardt?[14], Johannes Karl August Schröder?[14], Henry Dallas Thompson?[14], Karl Schellenberg?[14], Ernst Ritter?[14], Th. Glauner?[14], Frederick S. Woods?[14], Charles Jaccottet?[14], W. Ihlenburg?[14], Wilhelm Behrens?[14], Otto Paul Pfitzner?[14], Rudolf Karl Ferdinand Böger?[14], Wilhelm Bretschneider?[14], Bernhard Oscar Herrmann?[14], Gustav Berger?[14], Rudolf Besser?[14], Q54202686?[14], Q55423007?[14], Über Systeme elliptischer Modulfunktionen von niederer Stufenzahl?[14] և Q56877462?[14]
Հայտնի աշակերտներErnesto Pascal?, Walther von Dyck? և Theodor Molien?
ՊարգևներԿոպլիի մեդալ[25] Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան Դե Մորգանի մեդալ Աքերման-Թոյբների հիշատակի մրցանակ և Գիտության և արվեստի Բաբարիական Մաքսիմիլիանի շքանշան
Ամուսին(ներ)Anna Klein?
Felix Klein Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

1872 թվականից՝ Էրլանգենի համալսարանի, 1875 թվականից՝ Մյունխենի դպրոցի, 1880 թվականից՝ Լայպցիգի, 1886-1913 թվականներին՝ Գյոթինգենի համալսարանների մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափությանը, անընդհատ խմբերի, հանրահաշվական հավասարումների, էլիպտիկ և ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսություններին։ Երկրաչափության վերաբերյալ իր գաղափարները Կլայնը շարադրել է «Երկրաչափական նոր հետազոտությունների համեմատական քննարկում» աշխատությունում (1872 թվական), որը հայտնի է «էրլանգենյան ծրագիր» անունով։

 
Կլայնի շիշը

ԲացահայտումներԽմբագրել

Կլայնը ձգտել է բացահայտել մաթեմատիկայի առանձին ճյուղերի, ինչպես նաև մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ու տեխնիկայի ներքին կապերը։ 1910-1923 թվականներին Ա. Զոմմերֆեչդի աշխատակցությամբ գրել է «Հոլի տեսություն» քառահատոր աշխատությունը։ Զբաղվել է մաթեմատիկայի կրթության հարցերով։

ԱշխատանքներԽմբագրել

ՀոդվածներԽմբագրել
Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսությունԽմբագրել
  • Felix Klein, Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն

ԳրականությունԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Клейн Феликс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Թուրինի գիտությունների ակադեմիա — 1757.
  5. ↑ http://www-hm.ma.tum.de/geschichte/node18.html
  6. ↑ http://www.universalis.fr/encyclopedie/felix-klein/
  7. ↑ https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA5396&pos=1
  8. ↑ https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-felix-klein-1395
  9. ↑ https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/Felix-Klein
  10. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 14,11 14,12 14,13 14,14 14,15 14,16 14,17 14,18 14,19 14,20 14,21 14,22 14,23 14,24 14,25 14,26 14,27 14,28 14,29 14,30 14,31 14,32 14,33 14,34 14,35 14,36 14,37 14,38 14,39 14,40 14,41 14,42 14,43 14,44 14,45 14,46 14,47 14,48 14,49 14,50 14,51 14,52 14,53 14,54 14,55 14,56 14,57 14,58 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  21. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  22. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  24. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  25. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆելիքս_Կլայն&oldid=7959262» էջից