Վիքիպեդիա

Ֆելիքս Կլայն

Ֆելիքս Կլայն (գերմ.՝ Felix Christian Klein), ապրիլի 24, 1849, Դյուսելդորֆ - հունիսի 22, 1925, Գյոթինգեն), գերմանացի մաթեմատիկոս, Բեռլինի ԳԱ թղթանդամ (1913 թվական), Բոննի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (1868 թվական)։

Ֆելիքս Կլայն
Felix Klein
Felix Christian Klein.jpg
Ծնվել էապրիլի 26, 1849(1849-04-26)[1][2][3][4] կամ ապրիլի 25, 1849(1849-04-25)[5]
Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական միություն[6]
Մահացել էհունիսի 22, 1925(1925-06-22)[6][2][3][4][7][8] (76 տարեկանում)
Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն[6]
ԳերեզմանԳյոտինգենի քաղաքի գերեզմանատուն
ՔաղաքացիությունFlag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Գերմանական միություն
Flag of the German Empire.svg Գերմանական կայսրություն
Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, մաթեմատիկայի պատմաբան, համալսարանի պրոֆեսոր և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան, Մյունխենի տեխնիկական համալսարան, Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան[9] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան
Գործունեության ոլորտդիֆերենցիալ երկրաչափություն, խմբերի տեսություն և երկրաչափություն
Պաշտոն(ներ)Պրուսիայի Կալվածատիրոջ տան անդամ
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Նիդեռլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Թուրինի Գիտությունների Ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերԲոննի համալսարան և Հումբոլդտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[2]
Գիտական ղեկավարՅուլիուս Պլյուկեր և Rudolf Lipschitz?
Եղել է գիտական ղեկավարՖերդինանդ ֆոն Լինդերման[10], Կառլ Գուստավ Ակսել Հարնակ[11], Ludwig Bieberbach?[12], Ադոլֆ Հուրվից[13], Grace Chisholm Young?, Maxime Bôcher?, Oskar Bolza?[14], Max Brückner?, Frank Nelson Cole?, Friedrich Dingeldey?, Friedrich Engel?, Ernst Fiedler?[15], Henry Burchard Fine?, Otto Fischer?, August Föppl[16], Erwin Finlay-Freundlich?, Robert Fricke?, Ֆիլիպ Ֆյուրտվանգլեր[17], Georg Helm?, Edward Kasner?, Conrad Heinrich Müller?, Alexander Ostrowski?, Erwin Papperitz?, Julio Rey Pastor?, Hermann Rothe?, Friedrich Schilling?, Victor Schlegel?, Virgil Snyder?, Otto Staude?, Walther von Dyck?[18], Adolf Weiler?[19], Max Winkelmann?[20], Alexander Witting?[21], Karl Rohn?[22], Henry Seely White?[23] և Edward Burr Van Vleck?
Հայտնի աշակերտներErnesto Pascal?, Walther von Dyck? և Theodor Molien?
ՊարգևներԿոպլիի մեդալ[24] Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան Դե Մորգանի մեդալ Աքերման-Թոյբների հիշատակի մրցանակ և Գիտության և արվեստի Բաբարիական Մաքսիմիլիանի շքանշան
Felix Klein Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

1872 թվականից՝ Էրլանգենի համալսարանի, 1875 թվականից՝ Մյունխենի դպրոցի, 1880 թվականից՝ Լայպցիգի, 1886-1913 թվականներին՝ Գյոթինգենի համալսարանների մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափությանը, անընդհատ խմբերի, հանրահաշվական հավասարումների, էլիպտիկ և ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսություններին։ Երկրաչափության վերաբերյալ իր գաղափարները Կլայնը շարադրել է «Երկրաչափական նոր հետազոտությունների համեմատական քննարկում» աշխատությունում (1872 թվական), որը հայտնի է «էրլանգենյան ծրագիր» անունով։

 
Կլայնի շիշը

ԲացահայտումներԽմբագրել

Կլայնը ձգտել է բացահայտել մաթեմատիկայի առանձին ճյուղերի, ինչպես նաև մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ու տեխնիկայի ներքին կապերը։ 1910-1923 թվականներին Ա. Զոմմերֆեչդի աշխատակցությամբ գրել է «Հոլի տեսություն» քառահատոր աշխատությունը։ Զբաղվել է մաթեմատիկայի կրթության հարցերով։

ԱշխատանքներԽմբագրել

ՀոդվածներԽմբագրել
Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսությունԽմբագրել
  • Felix Klein, Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն

ԳրականությունԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #11856286X // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  4. ↑ 4,0 4,1 SNAC — 2010.
  5. ↑ data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Клейн Феликс // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  7. ↑ KNAW Past Members
  8. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան
  9. ↑ http://www.universalis.fr/encyclopedie/felix-klein/
  10. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  21. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  22. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  24. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆելիքս_Կլայն&oldid=6685182» էջից