Ֆելիքս Կլայն

Ֆելիքս Կլայն (գերմ.՝ Felix Christian Klein), ապրիլի 24, 1849, Դյուսելդորֆ - հունիսի 22, 1925, Գյոթինգեն), գերմանացի մաթեմատիկոս, Բեռլինի ԳԱ թղթանդամ (1913 թվական), Բոննի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (1868 թվական)։

Ֆելիքս Կլայն
Felix Klein
Felix Christian Klein.jpg
Ծնվել էապրիլի 26, 1849(1849-04-26)[1][2]
Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[3][4]
Մահացել էհունիսի 22, 1925(1925-06-22)[3][1][2][…] (76 տարեկան)
Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն[3][4]
ԳերեզմանԳյոտինգենի քաղաքի գերեզմանատուն
ՔաղաքացիությունFlag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Գերմանական միություն և Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, մաթեմատիկայի պատմաբան, համալսարանի պրոֆեսոր և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան, Մյունխենի տեխնիկական համալսարան, Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան[5] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան
Գործունեության ոլորտդիֆերենցիալ երկրաչափություն, խմբերի տեսություն և երկրաչափություն
Պաշտոն(ներ)Պրուսիայի Կալվածատիրոջ տան անդամ
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Նիդեռլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի Գիտությունների Ակադեմիա[4]
Ալմա մատերԲոննի համալսարան և Հումբոլդտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[1]
Գիտական ղեկավարՅուլիուս Պլյուկեր և Rudolf Lipschitz?
Եղել է գիտական ղեկավարՖերդինանդ ֆոն Լինդերման[6], Կառլ Գուստավ Ակսել Հարնակ[7], Ludwig Bieberbach?[8], Ադոլֆ Հուրվից[9], Grace Chisholm Young?[10], Maxime Bôcher?[10], Oskar Bolza?[11], Max Brückner?[10], Frank Nelson Cole?[10], Friedrich Dingeldey?[10], Friedrich Engel?[10], Էռնստ Ֆիեդլեր[12], Henry Burchard Fine?[10], Otto Fischer?[10], Ավգուստ Օտտո Ֆյոպպլ[13], Erwin Finlay-Freundlich?[10], Robert Fricke?[10], Ֆիլիպ Ֆյուրտվանգլեր[14], Georg Helm?[10], Edward Kasner?[10], Conrad Heinrich Müller?[10], Alexander Ostrowski?[10], Erwin Papperitz?[10], Julio Rey Pastor?[10], Hermann Rothe?[10], Friedrich Schilling?[10], Victor Schlegel?[10], Virgil Snyder?[10], Otto Staude?[10], Walther von Dyck?[15], Adolf Weiler?[16], Max Winkelmann?[17], Alexander Witting?[18], Karl Rohn?[19], Henry Seely White?[20], Edward Burr Van Vleck?, Adolf Weiler?[10], Anton Aloys Timpe?[10], Reinhold Müller?[10], Max Winkelmann?[10], Mary Frances Winston Newson?[10], Karl Wieghardt?[10], Paul Friedrich Biedermann?[10], Josef Diekmann?[10], Wilhelm Braun?[10], Ludwig Wedekind?[10], Joseph Gierster?[10], Ernst Julius Martin Lange?[10], Guido Weichold?[10], Ernst Wilhelm Fiedler?[10], Paul Richard Domsch?[10], Georg Friedrich?[10], Paul Gustav Heinrich Nimsch?[10], Richard Emil Olbricht?[10], Willibald Alexander Reichardt?[10], Johannes Karl August Schröder?[10], Henry Dallas Thompson?[10], Karl Schellenberg?[10], Ernst Ritter?[10], Th. Glauner?[10], Frederick Shenstone Woods?[10], Charles Jaccottet?[10], W. Ihlenburg?[10], Wilhelm Behrens?[10], Otto Paul Pfitzner?[10], Rudolf Karl Ferdinand Böger?[10], Wilhelm Bretschneider?[10], Bernhard Oscar Herrmann?[10], Gustav Berger?[10], Rudolf Besser?[10], Q54202686?[10], Q55423007?[10], Über Systeme elliptischer Modulfunktionen von niederer Stufenzahl?[10] և Q56877462?[10]
Հայտնի աշակերտներErnesto Pascal?, Walther von Dyck? և Theodor Molien?
ՊարգևներԿոպլիի մեդալ[21] Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան Դե Մորգանի մեդալ Աքերման-Թոյբների հիշատակի մրցանակ և Գիտության և արվեստի Բաբարիական Մաքսիմիլիանի շքանշան
Felix Klein Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

1872 թվականից՝ Էրլանգենի համալսարանի, 1875 թվականից՝ Մյունխենի դպրոցի, 1880 թվականից՝ Լայպցիգի, 1886-1913 թվականներին՝ Գյոթինգենի համալսարանների մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափությանը, անընդհատ խմբերի, հանրահաշվական հավասարումների, էլիպտիկ և ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսություններին։ Երկրաչափության վերաբերյալ իր գաղափարները Կլայնը շարադրել է «Երկրաչափական նոր հետազոտությունների համեմատական քննարկում» աշխատությունում (1872 թվական), որը հայտնի է «էրլանգենյան ծրագիր» անունով։

 
Կլայնի շիշը

ԲացահայտումներԽմբագրել

Կլայնը ձգտել է բացահայտել մաթեմատիկայի առանձին ճյուղերի, ինչպես նաև մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ու տեխնիկայի ներքին կապերը։ 1910-1923 թվականներին Ա. Զոմմերֆեչդի աշխատակցությամբ գրել է «Հոլի տեսություն» քառահատոր աշխատությունը։ Զբաղվել է մաթեմատիկայի կրթության հարցերով։

ԱշխատանքներԽմբագրել

ՀոդվածներԽմբագրել
Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսությունԽմբագրել
  • Felix Klein, Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն

ԳրականությունԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Клейн Феликс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Թուրինի Գիտությունների Ակադեմիա — 1757.
  5. ↑ http://www.universalis.fr/encyclopedie/felix-klein/
  6. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  7. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  8. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  9. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 10,25 10,26 10,27 10,28 10,29 10,30 10,31 10,32 10,33 10,34 10,35 10,36 10,37 10,38 10,39 10,40 10,41 10,42 10,43 10,44 10,45 10,46 10,47 10,48 10,49 10,50 10,51 10,52 10,53 10,54 10,55 10,56 10,57 10,58 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  21. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆելիքս_Կլայն&oldid=7767239» էջից