Տեղ (գյուղ)

գյուղ ՀՀ Սյունիքի մարզում

Տեղ, գյուղ Հայաստանի Սյունիքի մարզում՝ հայ-ադրբեջանական շփման գծին[2]։

Գյուղ
Տեղ գյուղի համայնապատկերը, 2019թ․
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՄարզՍյունիքի
Հիմնադրված է10-րդ դար թ.
Մակերես38,79 կմ²
ԲԾՄ1350 մետր
Պաշտոնական լեզուհայերեն
Բնակչություն2443 մարդ (2011)[1]
Խտություն65 մարդ/կմ²
Ազգային կազմՀայեր
Կրոնական կազմՀայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականունտղցի
Ժամային գոտիUTC+4
Տեղ (գյուղ) (Հայաստան)##
Տեղ (գյուղ) (Հայաստան)

Աշխարհագրություն խմբագրել

Տեղ գյուղը գտնվում է Գորիս քաղաքից մոտ 12 կմ դեպի հյուսիս-արևելք՝ Գորիս-Ստեփանակերտ նախկին մայրուղու վրա, ծովի մակարդակից մոտ 1350-1400 մ բարձրության վրա։ Մարզկենտրոն Կապան քաղաքից հեռու է մոտ 101 կմ։

Պատմություն խմբագրել

Ըստ պատմական վկայության, Տեղ գյուղը հիմնել է Սյունիքի թագուհի Շահանդուխտ II-ը՝ 10-րդ դարում[3]։ Մինչ այդ, Տեղի տարածքում եղել է քարանձավային բնակատեղի, որի մոտակայքում 4-ից 5-րդ դարերում կառուցվել է Սուրբ Գևորգ եկեղեցին։ Ուշ միջնադարում Տեղը եղել է մելիքանիստ գյուղ։

Ռուսական կայսրության ժամանակաշրջանում Տեղ գյուղն ընդգրկվել է Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում[4]։ Խորհրդային Միության տարիներին այն մասն է կազմել Խորհրդային Հայաստանի Զանգեզուրի գավառի, իսկ 1930 թվականից` Գորիսի շրջանի։ Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակումից հետո՝ վարչատարածքային նոր բաժանմամբ 1995 թվականից մտնում է Սյունիքի մարզի մեջ։ 2016 թվականից խոշորացված Տեղ համայնքի կենտրոնն է։

Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն խմբագրել

 
Արցախյան ազատամարտի ընթացքում Տեղ գյուղում զոհվածներին նվիրված հուշարձան

1988-1994 թվականներ խմբագրել

2020-ներկա խմբագրել

Պատմամշակութային հուշարձաններ խմբագրել

Տեղ գյուղը հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով։ 2002 թվականին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաշվառվել են դրանցից 72-ը՝ ընդհանուր 18 միավոր։ Այդ հուշարձաններից են մ.թ.ա. 2-1 հազարամյակով թվագրվող Քարակալ ամրոցն ու դամբարանադաշտը, 4-ից 5-րդ դարերով թվագրվող Սուրբ Գևորգ եկեղեցին, 5-ից 6-րդ դարերով թվագրվող Սռեղցի եկեղեցին, 14-ից 15-րդ դարերով թվագրվող Կոտրաց եղցի անունով եկեղեցին, 10-ից 20-րդ դարերով թվագրվող գերեզմանոցներ, 10-ից 17-րդ դարերով թվագրվող խաչքարեր, 17-ից 19-րդ դարերով թվագրվող մելիքական ապարանքներ, 14-ից 18-րդ դարերով թվագրվող բնակելի տներ, տարբեր դարերով թվագրվող կամուրջներ, ջրաղացներ, աղբյուրներ, ձիթհաններ և այլն[5][3]։

Բնակչություն խմբագրել

Համաձայն պատմական աղբյուրների՝ Տեղ գյուղում բնակվել են բացառապես հայեր[6]։

Ստորև ներկայացված են Տեղ գյուղի բնակչության վիճակագրական տվյալներն ըստ տարիների[7]

Տարի Բնակչություն
1831 798 մարդ [8]
1873 2285 մարդ [8]
1897 2703 մարդ [8]
1926 2167 մարդ [8]
1939 2570 մարդ [8]
1959 2213 մարդ [8]
1970 2197 մարդ [8]
1979 2109 մարդ [8]
1989 1755 մարդ [8]
2001 2333 մարդ [8]
2011 2443 մարդ [1]


Տնտեսություն խմբագրել

Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, պտղաբուծությամբ, կարտոֆիլի և կերային կուլտուրաների մշակությամբ։ Խորհրդային շրջանում լայն տարածում են ունեցել նաև ծխախոտագործությունը և ճակնդեղի մշակումը[3]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
  2. «Տեղ գյուղի տարածքում ադրբեջանցիներն առաջ են եկել․ ՔՊ-ական պատգամավոր» հոդված hraparaktv.am կայքում։
  3. 3,0 3,1 3,2 «Տեղ գյուղի էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 29-ին։ Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 6 
  4. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 2, էջ 95
  5. Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․։
  6. Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»։
  7. «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 197»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին։ Վերցված է 2014 Հունիսի 28 
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 8,9 Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի բառարան (հայ.)Երևան: 2008. — 184 p.

Արտաքին հղումներ խմբագրել