Վիքիպեդիա

Վասիլի Լեբեդև-Կումաչ

Վասիլի Իվանովիչ Լեբեդև-Կումաչ (իրական ազգանունը՝ Лебедев[4], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն, փետրվարի 20, 1949, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային բանաստեղծ և սիրված երգերի խոսքերի հեղինակ։

Վասիլի Լեբեդև-Կումաչ
ռուս.՝ Василий Лебедев-Кумач
Ծնվել էհուլիսի 27 (օգոստոսի 8), 1898 կամ օգոստոսի 8, 1898(1898-08-08)[1]
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանվել էփետրվարի 20, 1949(1949-02-20)[2][3][1] (50 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ[2]
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Գրական անունЛебедев-Кумач
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, երգերի հեղինակ, երաժիշտ, երգերի հեղինակ և քաղաքական գործիչ
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  ՌԽՖՍՀ և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՄոսկվայի պետական համալսարան
Ժանրերերգ և բանաստեղծություն
Գրական ուղղություններսոցիալիստական ռեալիզմ
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան «Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ «Ճապոնիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ Մոսկվայի 800-րդ ամյակին նվիրված մեդալ
Պատվավոր երկաթուղային և Ստալինյան մրցանակ
 Vasily Lebedev-Kumach Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծնվել է Մոսկվայում՝ արհեստավոր-կոշկակար Իվան Ֆիլիպովիչ Լեբեդևի ընտանիքում: Հայրը մահացել է, երբ Վասիլին սովորում էր քաղաքային ուսումնարանի երրորդ դասարանում: Ընդունվելով Մոսկվայի 10-րդ գիմնազիա՝ Վասիլիին հաջողվել է ստանալ անվանական կրթաթոշակ, որը տրամադրվել էր միջնադարագետ պատմաբան Պ. Գ. Վինոգրադովի կողմից: Ուսման հետ զուգահեռ զբաղվել է մասնավոր դասերով՝ դասավանդելով ռուսերեն և լատիներեն: 1917 թվականին ավարտել է գիմնազիան ոսկե մեդալով և ընդունվել Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ, սակայն չի ավարտել ուսումը հեղափոխության և քաղաքացիական պատերազմի պատճառով:[5]

Աշխատել է Հեղափոխական ռազմական խորհրդի կառավարման Մամուլի բյուրոյում և «ԱգիտՌՈՍՏԱ»-ի ռազմական բաժնում: Հետագայում աշխատել է տարբեր պարբերականներում՝ «Բեդնոտա», «Գուդոկ», «Ռաբոչայա գազետա» թերթերում, «Կրասնոարմեյեց», «Կրոկոդիլ» (1922-1934) ամսագրերում: Գրել է էստրադայի և կինոյի համար:

ԽՍՀՄ համատեղ ձեռնարկության հիմնադիրներից է, անդամ է 1934 թվականից:

ՌՍՖՍՀ գերագույն խորհրդի պատգամավոր է 1938 թվականից:

ԽՄԿԿ(Բ) անդամ է 1939 թվականից[6]։

1939 թվականին, որպես բանվորագյուղացիական Կարմիր բանակի սպա, մասնակցել է դեպի Արևմտյան Ուկրաինա և Արևմտյան Բելառուս արշավանքին: Խորհրդա-ֆիննական և Հայրենական մեծ պատերազմների ժամանակ ծառայել է ռազմածովային նավատորմում որպես քաղաքական աշխատող, եղել է «Կրասնի ֆլոտ» («Կարմիր նավատորմ») թերթի աշխատակից: Առաջին կարգի կապիտան:

Կյանքի վերջին տարիները

խմբագրել

1940-ականների երկրորդ կեսին Լեբեդև-Կումաչի առողջությունը վատացել է: Նա ընկել է խորը դեպրեսիայի մեջ, մի քանի սրտի կաթված է ստացել և դադարել նոր երգեր գրելը:

Նրա վերջին աշխատանքը եղել է երգերի գրությունը «Առաջին ձեռնոց» (1946) կինոնկարի համար («Կոփվիր», «Նավակում» և «Ամեն ինչում հմտություն է պետք») Վասիլի Սոլովյով-Սեդոյի երաժշտության հիման վրա և «Գարուն» (1947) կինոնկարի համար՝ Իսահակ Դունաևսկու երաժշտության հիման վրա:

Մահացել է 1949 թվականի փետրվարի 20-ին: Թաղված է Մոսկվայում՝ Նովոդևիչյե գերեզմանատանը (տեղամաս № 2):

Վ․Ի․Լեբեդև-Կումաչը ներդրում է կատարել ռուս խորհրդային պոեզիայի գանձարանում, որոնք պարզ են և խորը բովանդակությամբ, որոնք դարձել են մեր սոցիալիստական ​​մշակույթի անբաժանելի մասը:

Ստեղծագործություն

խմբագրել

1916 թվականից սկսել է տպագրել և իր առաջին բանաստեղծությունները հրապարակել է Մոսկվայի փոքրատիրաժ «Հերմես» հանդեսում՝ սկզբում Հորացիուսից թարգմանություններ, իսկ հետո՝ սեփական ստեղծագործություններ անտիկ թեմայով[7]։ Գրական գործունեության սկզբում հիմնականում գրել է սատիրիկ բանաստեղծություններ, պատմվածքներ, ֆելիետոններ: 1918 թվականից համագործակցել է «Աղքատություն», «Շչոտ», «Բանվորական թերթ», «Գյուղացիական թերթ», «Կարմիրբանակային» թերթերի հետ, ավելի ուշ՝ «Կրոկոդիլ» ամսագրի և այլնի հետ: Լույս են տեսել առանձին ժողովածուներ՝ «Ամուսնալուծություն» (1925), «Թեյի փշրանքներ բաժակի մեջ» (1925), «Բոլոր գավառներից» (1926), «Պաշտպանական գույն» (1926), «Տխուր ժպիտներ» (1927), «Մարդուկներ և գործուկներ» (1927)։

Գրել է նաև էստրադայի համար («Կապույտ բլուզ» և սիրողական աշխատանքային կոլեկտիվների թատերական ակնարկների համար) և Գ. Վ. Ալեքսանդրովի «Ուրախ տղաներ» (1934), «Կրկես», «Վոլգա, Վոլգա» (1938), «Կապիտան Գրանտի երեխաները» ֆիլմերի համար (1936), «Գանձերի կղզին» (1937) և այլն։ Այս երգերից շատերը մեծ ժողովրդականություն էին վայելում, իսկ որոշները կատարվում են մինչ օրս:

Համարվում է խորհրդային մասսայական երգի ժանրի ստեղծողներից մեկը՝ «տոգորված խոր հայրենասիրությամբ և կենսուրախ վերաբերմունքով»[8]: «Երգ հայրենիքի մասին» («Լայն է իմ հայրենի երկիրը․․․», 1936 թվական, երաժշտությունը՝ Ի. Օ. Դունաևսկու), «Ուրախ երեխաների երթ» («Ուրախ երգից սրտի վրա հեշտ է․․․», 1934 թ. Դունաևսկու երաժշտությունը), «Մայիսին Մոսկվա» («Առավոտը նկարում է հնագույն Կրեմլի պատերը մեղմ լույսով․․․», 1937), «Կյանքն ավելի լավն է դարձել, կյանքը դարձել է ավելի զվարճալի»:

Գրագողության մեղադրանքներ

խմբագրել

1998 թվականի մայիսի 8-ին[9] «Անկախ թերթում» հրապարակվել էր Վլադիմիր Արտեմևիչ Շևչենկոյի «"Սրբազան պատերազմ"- երկու դարաշրջանների արձագանքը»[10], հոդվածը, որում պնդվում էր, որ «Սրբազան պատերազմ» երգի իրական հեղինակը ոչ թե Լեբեդև-Կումաչն էր, այլ Ռիբինսկ քաղաքի տղամարդկանց գիմնազիայի ուսուցիչ Ալեքսանդր Ադոլֆովիչ Բոդեն, ով 1916 թվականի գարնանը՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, գրել էր երաժշտությունը և տեքստը, որը հետագայում «սովետականացվել» էր Լեբեդև-Կումաչի կողմից և հրապարակվել նրա անունով: Հոդվածում նաև մեղադրանք էր հնչեցվել Լեբեդև-Կումաչի հասցեին՝ «Մաշա» ֆոքստրոտի ռուսերեն տեքստի հեղինակությունը յուրացնելու համար։ Այս հրապարակման կապակցությամբ Լեբեդև-Կումաչի թոռնուհին՝ Մ. Գ. Դեևան, դիմել է դատարան՝ պահանջելով հերքել այս տեղեկատվությունը և փոխհատուցել Լեբեդև-Կումաչի հեղինակությանը հասցված վնասը[9]։

1999 թվականի հունվարի 14-ին «Անկախ թերթի» խմբագրությունը դիմել է արվեստագիտության դոկտոր, Մոսկվայի պետական կոնսերվատորիայի երաժշտության պատմության պրոֆեսոր Եվգենի Միխայլովիչ Լևաշովին[6], ով նույն թվականի մայիսին խմբագրությանը տրամադրել է իր փորձագիտական եզրակացությունը[9], Լևաշովը չի կարողացել գտնել անհերքելի ապացույցներ, որոնք կհաստատեին, որ «Սրբազան պատերազմի» հեղինակությունը պատկանում է Բոդեին կամ Լեբեդև-Կումաչին և Ալեքսանդր Վասիլևիչ Ալեքսանդրովին՝ որպես երաժշտության հեղինակի[9]։ Լևաշովը չի կարողացել գտնել անհերքելի ապացույցներ, որոնք կհաստատեին, որ «Սրբազան պատերազմի» հեղինակությունը պատկանում է Բոդեին կամ Լեբեդև-Կումաչին և Ալեքսանդր Վասիլևիչ Ալեքսանդրովին՝ որպես երաժշտության հեղինակի[9]։ Լևաշովը նշել է, որ Լեբեդև-Կումաչի ստեղծագործական ազնվությունը կասկածի տակ էր դրվել դեռևս 1930-ական թվականներին. 1937 թվականին բանաստեղծ Աբրամ Ռուվիմովիչ Պալեյի բողոքի հիման վրա, որ Լեբեդև-Կումաչը գրագողություն է արել իր «Երեկո» բանաստեղծության տողից, որը հրապարակվել էր 1915 թվականին, հրավիրվել էր Գրողների միության վարչության պլենումի նիստ: Նիստում ներկայացվել էր Լեբեդև-Կումաչի բանաստեղծություններում գրագողության մոտ 12 դեպք[9]։ Այս նիստը որևէ բացասական հետևանք չի ունեցել Լեբեդև-Կումաչի համար, ինչը Լևաշովը բացատրում է խորհրդային իշխանությունների, մասնավորապես Ստալինի հովանավորությամբ, ով անձամբ հավանություն էր տվել «Քսաներորդը» ֆիլմին, որում հնչում էր Լեբեդև-Կումաչի երգը՝ Պալեյից փոխառված տողով[9]։

Լեբեդև-Կումաչի՝ գրագողության հակվածությունը Լևաշովը բացատրում է այն արագությամբ, որով նա կատարում էր «բոլշևիկյան հրամանները»՝ բարձրարվեստ ստեղծագործություններ շտապ ստեղծելու մասին, ինչը լիովին վերաբերում է «Սրբազան պատերազմ» երգին, որը պաշտոնական տարբերակի համաձայն գրվել էր ընդամենը մի քանի ժամում՝ 1941 թվականի հունիսի 22-ին: Փորձագետը նաև ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքին, որ նախկինում գոյություն ունեցող ստեղծագործությունների վերամշակումները բնորոշ էին 1920-1940-ական թվականների զանգվածային երգերին, որոնք ունեին «պաշտոնական բնույթ»[9]։

«Սրբազան պատերազմ» երգը պատկանում է պոլոնեզի երաժշտական ժանրին, որը 1920-1930-ական թվականներին տարածված չէր խորհրդային կոմպոզիտորների շրջանում, սակայն 1791-ից 1917 թվականների ընթացքում եղել է «ռուսական զորքերի ռազմահայրենասիրական տրամադրությունների և հերոսության խորհրդանիշը»: Լևաշովը հաստատել է «Սրբազան պատերազմի» երաժշտության նմանությունը Միխայիլ Իվանովիչ Գլինկայի «Մազուրկայի» հետ, որը, ըստ Բոդեի հարազատների պնդման, ոգեշնչել էր նրան երգը ստեղծելիս[9]։

Փորձագիտական եզրակացության եզրափակիչ մասում Լևաշովը պաշտպանել է Բոդեի հեղինակության վարկածը՝ նշելով դրա ներքին անհակասականությունը և պատմական նյութերում անուղղակի հաստատումների առկայությունը, ինչպես նաև «Սրբազան պատերազմի» էական ոճական տարբերությունները Լեբեդև-Կումաչի և կոմպոզիտոր Ա. Վ. Ալեքսանդրովի սեփական ստեղծագործություններից: Վերջինս, ըստ Լևաշովի կարծիքի, չի հորինել, այլ «վարպետորեն կատարելագործել» է նախկինում գոյություն ունեցող մեղեդին[9]։ Լևաշովը նշել է, որ իր հավաքած ապացույցները բավարար չեն իրավական առումով, սակայն հայտնել է իր համոզմունքը, որ Լեբեդև-Կումաչին որպես գրագող բնութագրելը արդարացի է[9]։

1999 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Մոսկվայի Մեշչանսկի միջհամայնքային դատարանը որոշում է կայացրել հօգուտ Մ. Գ. Դեևայի: Դատարանը ճանաչել է, որ Վ. Ա. Շևչենկոյի հոդվածում գրագողության մեղադրանքները «Չեն համապատասխանում իրականությանը և արատավորում են բանաստեղծ Վ. Ի. Լեբեդև-Կումաչի պատիվն ու արժանապատվությունը» և պարտավորեցրել է «Անկախ թերթի» խմբագրությանը հրապարակել[9], ինչը կատարվել է 2000 թվականի հուլիսի 5-ին[11]։ Թեև Բոդեի ենթադրյալ հեղինակության մասին տեղեկատվությունը առաջինը լայնորեն տարածել է Անդրեյ Վիկտորովիչ Մալգինը 1990 թվականին «Ազատություն» ռադիոյի հաղորդումներում, իսկ այնուհետև 1991 թվականի «Մայրաքաղաք» ամսագրի 6-րդ համարում[9], Դեևայի հայցերը նրա նկատմամբ դատական քննության ընթացքում հանվել են[9]։ Դատարանը բավարարել է Դեևայի պահանջը՝ իրեն պատճառված վնասի նյութական փոխհատուցման վերաբերյալ:

2001 թվականին «Ժառանգության արխիվ 2000» ժողովածուում Լևաշովը քննադատել է Մեշչանսկի դատարանի որոշումը[9] և ի լրումն իր փորձագիտական եզրակացության՝ ներկայացրել է նախկինում անհայտ փաստեր Լեբեդև-Կումաչի «Օդային ծովերի նավապետները» և «Երգ Ցուսիմայի մասին» երգերում գրագողության վերաբերյալ, որոնք 2000 թվականին բացահայտել էր իսրայելցի հետազոտող Զեև Բար-Սելլան[9]։

Կարծիքներ

խմբագրել

1941 թվականի մայիսին քննադատ Մ. Բեքերը, «Հոկտեմբեր»  ամսագրում վերլուծելով Լեբեդև-Կումաչի բանաստեղծություններն ու երգերը, գրել է՝ Լեբեդև-Կումաչը, ինչպես և ոչ մի սովետական ​​բանաստեղծ, երգի տողով փոխանցում է ստալինյան ժամանակաշրջանի ժողովրդին բնորոշ երիտասարդության զգացումը։ Նրա անվիճելի վաստակը ուրախ երգերի ժանրի ստեղծումն է։ Յուրաքանչյուր տող բխում է աշխուժություն և երիտասարդություն[12]։

Ա. Ա. Ֆադեևը բացասական էր վերաբերվում Լեբեդև-Կումաչուին ոչ միայն որպես բանաստեղծ, այլև որպես մարդ: Ֆադեևը Լեբեդև-Կումաչին համարեց վախկոտ հարմարեցում և զեկուցեց ԽՄԿԿ(Բ) Կենտկոմին, որ Մոսկվայի համար ճակատամարտի ընթացքում Լեբեդև-Կումաչը անմիջապես փորձեց փախչել քաղաքից, «Երկու պիկապ իրեր բերեց կայարան, երկու օր չկարողացավ դրանք բարձել և հոգեպես խանգարվեց»[13]։

Պարգևներ և մրցանակներ

խմբագրել
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (31.12.1936), «Կինեմատոգրաֆիական արվեստի զարգացման և լայն զանգվածների սեփականությունը դարձած խորհրդային մի շարք երգերի ստեղծման գործում ունեցած վաստակի համար»[14]
  • Կարմիր աստղի շքանշան (1940), «բելոֆինների դեմ պայքարում հրամանատարության հրամանների օրինակելի կատարման համար»[7]
  • «Պատվո նշան»  շքանշան (31.1.1939), «գեղարվեստական գրականության բնագավառում ակնառու ծառայությունների համար»[7]
  • մեդալ «Մոսկվայի պաշտպանության համար»
  • մեդալ «1941-1945թթ.Հայրենական Մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար»
  • մեդալ «Ճապոնիայի նկատմամբ տարած հաղթանակի համար»
  • «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում քաջարի աշխատանքի համար» մեդալ
  • Ստալինյան երկրորդ աստիճանի մրցանակ (1941), հանրաճանաչ երգերի տեքստերի համար (Հուլիսի 30-ին Լեբեդև-Կումաչը մրցանակը փոխանցել է պաշտպանության հիմնադրամին[15])
  • Պատվավոր երկաթուղայիններ

Հիշողություն

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 405—407. — ISBN 5-94848-262-6
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Лебедев-Кумач Василий Иванович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ «Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги Биобиблиографический словарь: в 3 томах. М.: ОЛМА-ПРЕСС Инвест, 2005». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-09-ին. Վերցված է 2017-08-06-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  5. ↑ Халина Татьяна. «Лебедев-Кумач Василий Иванович». Библиографический ресурс «Чтобы Помнили» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-05-30-ին. Վերցված է 2020-07-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  6. ↑ Во 2-м изд. БСЭ указан 1940 г.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 А. В. Мальгин, В. И. Лебедев-Кумач. Самый советский из поэтов, «Столица», 1991-06. Արխիվացված է Նոյեմբեր 27, 2013 Wayback Machine-ի միջոցով:
  8. ↑ Большая советская энциклопедия. 2-е изд.
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 Левашёв, 2001
  10. ↑ «Священная война». Мир русской грамзаписи. The World of Russian Records. Վերցված է 2022-06-21-ին.
  11. ↑ «Опровержение / Стиль жизни / Независимая газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-01-ին. Վերցված է 2015-05-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ Стяжельникова В. Советская песня и формирование новой идентичности. Արխիվացված է Սեպտեմբեր 24, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: — 2002.
  13. ↑ Громова Н. А., Эвакуация идет… 1941—1944. Писательская колония: Чистополь. Елабуга. Ташкент. Алма-Ата. — М.: Совпадение, 2008. — 447 с. — ISBN 978-5-903060-39-9. — С. 64.
  14. ↑ «Известия», № 1 (6163), 01.01.1937, с. 1
  15. ↑ Сталинскую премию — на оборону, «Известия», 30.07.1941 Արխիվացված է Փետրվար 16, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով:.
  16. ↑ «Биографии. Лебедев-Кумач Василий Иванович. Поэт». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-15-ին. Վերցված է 2018-09-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. ↑ «Волжские суда и пароходы на старых фото, часть № 1». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-09-ին. Վերցված է 2018-09-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 49 (օգնություն)
  18. ↑ «Вспоминая старый флот на Волге». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-15-ին. Վերցված է 2018-09-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  19. ↑ «В. Лебедев-Кумач». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-15-ին. Վերցված է 2018-09-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  20. ↑ КЛАДР

Գրականություն

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վասիլի_Լեբեդև-Կումաչ&oldid=10043456» էջից