Վոլգոգրադ

Վոլգոգրադ (նախկին Ցարիցին՝ 1589-1925 թվականներին, և Ստալինգրադ՝ 1925-1961 թվականներին), կարևոր արդյունաբերական քաղաք և Ռուսաստանի Վոլգոգրադի շրջանի վարչական կենտրոն: Այն տեղակայված է Վոլգա գետի արևմտյան ափին հյուսիսից հարավ։ Քաղաքը հայտնի դարձավ երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Ստալինգրադի ճակատամարտում իր դիմակայությամբ, մեծ կորստով և զոհերի մեծ քանակով։

Բնակավայր
Վոլգոգրադ
Волгоград
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Ներքին բաժանում	Traktorozavodsky District, Volgograd?, Krasnooktyabrsky District, Volgograd?, Կենտրոնական շրջան, Dzerzhinskiy District, Volgograd?, Voroshilovskiy District, Volgograd?, Sovetsky District?, Kirovsky District, Volgograd? և Krasnoarmeysky District?
Հիմնադրված է	1589 թ.
Առաջին հիշատակում	1579
Մակերես	859 կմ²
ԲԾՄ	80 մետր
Բնակչություն	1 015 586 մարդ (2017)
Ժամային գոտի	UTC+4 և UTC+3
Հեռախոսային կոդ	8442
Փոստային ինդեքսներ	400001–400138
Պաշտոնական կայք	volgadmin.ru
Վոլգոգրադ Վիքիպահեստում

Մինչռուսական ժամանակաշրջան

Քաղաքի հիմնադրման պատմությունը կապված է Վոլգա գետը` առևտրային ճանապարհի, վոլգադոնյան ջրանցքի և Վոլգայի վրայով ապրանքների առաքման հետ, որն ավելի զարգացավ 900-ական թվականներին, իսկ դրա համար առաջնային մասնակցություն ունեցան ռուսները` Վոլգայի վերին ակունքներում, Բուլղարիան` Վոլգայի միջին տարածքներում և Խազարիան`Միջին և հարավային Վոլգայում: Առևտրային խոշոր գործընթաց էին իրականացնում վիկինգներն ու արաբ առևտրականները. Առաջին հազարամյակի ավարտին մեծ առևտուրը խաթարվեց արաբների զավթողական արշավանքների պատճառով, որին հաջորդեցին վիկինգների տեղահանումներն ու վերաբնակեցումները ( 950-ական թ.), պոլովցիներինը` ( 1100-ական թ.): Հյուսիսից հարավ ձգվում էին երեք միջգետային առևտրային ուղիներ` Դոն, Վոլգա և Ախտուբա, ուղիներ` արևելքից արևմուտք- ամենահյուսիսային ճանապարհը` Մետաքսի մեծ ճանապարհ: Ժամանակակից հնագետները հնարավորություն չունեցան ուսումնասիրելու նրա աղյուսե հնագույն տները, քանի-որ դրանք քանդվել էին Ցարիցինի հիմնադրման տարիներին, հնագիտական պրոֆեսիոնալ արշավախմբի`ղեկավար Բալլադ, աշխատանքներն էլ ընդհատվեցին քաղաքացիական կռիվների պատճառով, ու հնագիտական գրեթե բոլոր նմուշները վերջնականապես վերացան 1930-ական թվականներին : Ցարիցինի գետաբերանը ևս բնակեցված է եղել, որի մասին վկայում են պատմագիրները :

1942-1943 թվականներ: Ստալինգրադի ճակատամարտը

Հիմնական հոդված՝ Ստալինգրադի ճակատամարտ

Քանի որ ճակատամարտը մոտենում էր Վոլգայի ափերին, ահագնանում էր երկաթուղային ճանապարհի փակման վտանգը, որի պատճառով Գերագույն գլխավոր հրամանատարությունը որոշեց շտաբ ստեղծել Վոլգա գետի ափին: Այդ պատճառով հանվեցին երկաթգծերը, որ կառուցվել էին մինչև պատերազմը և կազմում էին ԲԱՄ-ի առաջին հատվածը. մոբիլիզացվեցին տեղի բնակչության ուժերը, ներգրավեցին բանտարկյալներին և ռազմագերիներին և ռեկորդային արագությամբ կառուցվեց ճանապարհը:

Ճանապարհի հարավային հատվածը (Ստալինգրադ-Վերին Բասկանչակը Աստրախան-Ուրբախ գծի հետ կապող ուղին) մոտավորապես 250 կիլոմետր երկարությամբ, կառուցվել է 1941 թվականի սեպտեմբեր-դեկտեմբերին , Իռլլյա-Սարատով-Սվիյաջսկի հյուսիսային հատվածը՝ 1942 թվականի մարտ-հոկտեմբերին Իլովլյա-Սարատով-Սվիյաջսկ երկարությունը 992 կմ, 1942 թվականի մարտից հոկտեմբեր.:

Հուշարձաններ և քանդակներ

120 px

Պահպանվածներից հնագույնը՝ Գոգոլի արձանը 1910 թվական Կոմսոմոլի այգում ՆԷՏ թատրոն-ի կողքին: Պահպանվում է, որովհետև Գոգոլը ոչ մի մասնակցություն չի ունեցել քաղաքական գործերին, մյուս բոլոր հուշարձանները, որ պատկանել են ցարական շրջանի գործիչներին, ոչնչացվել են 1920-ական թվականներին: Մեր օրերում մնացել են ևս երեք նախապատերազմյան հուշարձաններ՝ Երմանի 1925, Ձեռժինսկու 1935 և Խոլզունովի 1940: Պատերազմից վնասված պահպանվեց և հետագայում վերանորոգվեց Բերլամի շատրվանը, սակայն 1951 թվականին կորցրեց իր գեղարվեստական արժեքը և քանդվեց: Հետագայում, շնորհիվ Եվզերիխինի հայտնի նկարների, որոնք արտացոլում էին պատերազմի արհավիրքները, այրվող քաղաքի ֆոնի վրա մանկական երկչախմբի ելույթը և հետագայում , դառնալով Ստալինգրադի ճակատամարտի խորհրդանիշը, շատրվանի տեղում կառուցվեց նույնատիպ շատրվան՝ Կայարանի հուշարձան:

Աշխարհագրական դիրք

Վոլգոգրադն ու իր թաղամասերը, տիեզերական պատկերը LandSat-5, 21 հունիսի 2010 թիվ

Ինչպես Վոլգոգրադը, այնպես էլ ամբողջ Վոլգոգրադի մարզը գտնվում է Մոսկվայի ժամային գոտում: Միջին արևային կեսօրը Վոլգոգրադում սկսվում է ժամը 12:02-ից: Վոլգոգրադ քաղաքի հարավային մասը հարում է Վոլգա լեռան հյուսիսային հատվածը, քաղաքի արեւելյան հատվածը զբաղեցնում է Սարպինսկայի հովիտը: Քաղաքի սկզբնամասը սահմանափակված է Սարպինսկա-Դավան գետի եւ Սարպինսկի հովիտի միջև` Կրասնոպոլսկի «Զակալալյան» շրջանի արևելյան մասով: Կրասնարմեյսկի շրջանով անցնում են Էրգենեի հատվածներ, որոնք մուտք են գործում արևմուտքից դեպի Վոլգայի ստորին հատվածներ` Արևելյան Եվրոպայի հարթավայրի Վոլգոգրադ քաղաքային շրջանի ծայրամասում: Քաղաքի հյուսիսային եզրին, Վոլգոգրադի ջրամբարի ափին տեղակայված է ՀԷԿ, որ մի կողմը կազմավորվել է Վոլգայի հիդրոէլեկտրակայանի պատնեշով և եզրավորված է ծովի մակարդակից 15 մետր բարձրություն ունեցող ջրային եզրով: Դեպի ներքև ձգվող քաղաքի մնացած հատվածը ծովի մակարդակից ցածր է 13 մետրով, իսկ Վոլգայից 1-3 կմ հեռավորության վրա, ծովի մակերևույթից 0-40 մ բարձր, 50-140 մ բարձրությամբ ձգվում է նուրբ լեռնաշղթան, Մամաև Կուրգանը (102 մետր), Լիսայա լեռը և այլն: Քաղաքի ներսում Վոլգայի հոսքի մեջ են թափվում «Սուխայա Մեչետկա», «Մորսկայա Մեչեթկա», «Ցարիցա», «Էլշանկա» փոքր գետակները:

Հեռավորությունը Վոլգոգրադից մինչեւ մոտակա խոշոր քաղաքներ (մայրուղիներով)
			Սանկտ-Պետերբուրգ ~ 1668 կմ Մոսկվա ~ 964 կմ Վորոնեժ ~ 568 կմ	Սամարա ~ 864 կմ Սարատով ~ 393 կմ Կամիշին ~ 198 կմ	Կազան ~ 1087 կմ Ուրալսկ ~ 838 կմ
			Դոնի Դակաչ ~ 81 կմ. Սուրովինկինո ~ 139 կմ		Վոլժսկի ~ 27 կմ Ленинск ~ 69 կմ Ատիրաու ~ 791 կմ
			Վոլգադոնսկ ~ 310 կմ Դոնի Ռոստով ~ 479 կմ Ստավրոպոլ ~ 584 կմм Սոչի ~ 1047 կմ	Էլիստա ~ 302 կմ Պյատիգորսկ ~ 667 կմ	Աստրախան ~ 434 կմ

Վոլգոգրադի կլիման

Կլիման չափավոր մայրցամաքային է: Տեղումների միջին քանակը կազմում է տարեկան 347 մմ: Ձմեռը մեղմ է, հաճախակի տաքացումներով, ամառը շոգ է և երկար, սակայն տարվա բոլոր եղանակներին հնարավոր են լինում ջերմաստիճանի կտրուկ նվազումներ: 1940 թվականին գրանցվել են մինիմում ջերմաստիճան (−33 °C) և մաքսիմում ջերմաստիճան (+42,6 °C)։

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Վոլգոգրադի կլիման
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	-42,2	-38,2	-32,4	-21,0	-7,5	-2,3	1,3	-1,2	-8,5	-20,3	-32,8	-38,8	-42,2
միջին առավելագույնը (°C)	4,0	-3,7	2,6	11,3	18,6	22,0	24,3	21,9	15,7	8,7	0,9	-,30	9,6
միջին ջերմաստիճանը (°C)	-6,5	-6,7	-1,0	6,7	13,2	17,0	19,2	17,0	11,3	5,6	-1,2	5,2	5,8
միջին նվազագույնը (°C)	-9,1	-9,8	-4,4	2,2	7,7	12,1	14,4	12,5	7,4	2,7	-3,3	-7,6	11,1 2,1
բացարձակ նվազագույնը (°C)	8,6	8,3	19,7	28,9	33,2	34,7	38,2	37,3	32,3	24,0	16,2	9,6	38,2
տեղումների քանակը (մմ)	52	41	35	37	49	80	85	82	68	71	55	52	707

Քաղաքի կլիման

|լայնությունը = 60% |վայր = Վոլգոգրադ |Աղբյուրը=Եղանակը և կլիման ժամանակաշրջանը՝ 1981 — 2010 թթ. |Հունվար_միջին_տեղ =38 | Հուն_մջն=-6.3 | Փետր_միջին_տեղ=30 | Փետ_մջն=-6.6 | Մարտ_միջին_տեղ=28 | Մար_մջն=-0.5 | Ապրիլ_միջին_տեղ=28 | Ապր_մջն=9.2 | Մայիս_միջին_տեղ=39 | Մայ_մջն=15.9 | Հունիս_միջին_տեղ=41 | Հուն_մջն=21 | Հուլիս_միջին_տեղ35 | Հուլ_մջն=23.6 |Օգոստ_միջին_տեղ=30 | Օգոս_մջն=22.3 | Սեպտ_միջին_տեղ=29 | Սեպ_մջն=15.6 | Հոկտ_միջին_տեղ=29 |Հոկ_մջն=8 | Նոյ_միջին_տեղ=34 | Նոյ_մջն=0.3 | Դեկտ_միջին_տեղ=45 | Դեկ_մջն=-4.7 | Տարվա_միջին_տեղ=406 | Տար_մջն=8.2 | Հունվ_մջն_մին=-9.2 | Հնվ_մջն_մաքս=-3.5 | Փետ_մջն_մին=-9.9 |Փետ_մջն_մաքս=-3.3 | Մար_մջն_մին=-4 | Մար_մջն_մաքս=3.3 | Ապր_մջն_մին=4.1 | Ապր_մջն_մաքս=14.5 | Մայ_մջն_մին=10.1 | Մայ_մջն_մաքս=21.4 |Հուն_մջն_մին=15.1 | Հուն_մջն_մաքս=26.4 | Հուլ_մջն_մին=17.5 | Հուլ_մջն_մաքս=29.3 | Օգս_մջն_մին=16.2 | Օգս_մջն_մաքս=28.1 | Սեպ_մջն_մին=10.3 | Սեպ_մջն_մաքս=21.3 | Հոկ_մջն_մին=3.9 | Հոկ_մջն_մաքս=12.7 | Նոյ_մջն_մին=-2.5 | Նոյ_մջն_մաքս=3.4 | Դեկ_մջն_մին=-7.6 | Դեկ_մջն_մաքս=-2 | Տարի_մջն_մին=3.7 | Տարի_մջն_մաքս=12.7 | Հնվ_բ_մաքս=12.3 | Հնվ_բ_մին=-33 | Փետ_բ_մաքս=15.9 | Փետ_բ_մին=-32.5 | Մար_բ_մաքս=20.5 | Մար_բ_մին=-25.8 |Ապր_բ_մաքս=29.2 | Ապր_բ_մին=-12.8 | Մայ_բ_մաքս=37.2 | Մայ_բ_մին=-1.1 | Հուն_բ_մաքս=39.4 | Հուն_բ_մին=2 |Հուլ_բ_մաքս40.2 | Հուլ_բ_մին=7.2 | Օգս_բ_մաքս=42.6 | Օգս_բ_մին=4.5 | Սեպ_բ_մաքս=37.8 | Սեպ_բ_մին-1.5 |Հկտ_բ_մաքս=31 | Հկտ_բ_մին=-12.2 |Նոյ_բ_մաքս=18.5 | Նոյ_բ_մին=-25.8 | Դեկ_բ_մաքս=12.3 | Դեկ_բ_մին=-27.8 | Տարի_բ_մաքս=42.6 | Տարի_բ_մին=-33

Տեղումներ

| Հնվ_մջն_տեղ=38 | Փտր_մջն_տեղ=30 | Մար_մջն_տեղ=28 | Ապր_մջն_տեղ=28 | Մայ_մջն_տեղ=39 |Հուն_մջն_տեղ=41 |Հուլ_մջն_տեղ=35 | Օգս_մջն_տեղ=30 | Սեպ_մջն_տեղ=29 | Հոկ_մջն_տեղ=29 | Նոյ_մջն_տեղ=34 | Դեկ_մջն_տեղ=45 | Տարի_մջն_տեղ=406

Խոնավություն |Հուն humidity = 88 |Փետ humidity = 86 |Մար humidity = 81 |Ապր humidity = 64 |Մայ humidity = 57 |Հուն humidity = 56 |Հուլ humidity = 53 |Օգս humidity = 51 |Սեպ humidity = 61 |Հոկ humidity = 73 |Նոյ humidity = 86 |Դեկ humidity = 89 |Տարի humidity = 70 Նաև ամենացածրը և ամենաբարձրը Ձյան ծածկույթ |JanՀուն snow days = 20 |FebՓետ snow days = 18 |MarՄար snow days = 11 |AprԱպր snow days = 2 |MayՄայ snow days = 0.03 |JunՀուն snow days = 0 |Jul|Հուլл snow days = 0 |AugՕգս snow days = 0 |SepՍեպ snow days = 0.1 |OctՀոկ snow days = 1 |NovՆոյ snow days = 9 |DecԴեկ snow days = 18 |yearՏարի snow days = 79

Ծանոթագրություններ